Điều chế một số chất hữu cơ

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>ĐIỀU CHẾ MỘT SỐ CHẤT TRONG HÓA HỮU CƠ</b>

( Tài liệu đợc cung cấp bởi Trung tâm luyện thi TầM CAO MớI )

<b>I.</b> <b>Điều chế Ankan </b>

<b>1. Điều chế Mêtan</b>

a. Từ Natriaxetat (Dùng trong phịng thí nghiệm)
CH3COOH + NaOH

0_,

<i>t Cao</i>

   _CH₄_{+ Na}₂_CO₃

b. Từ nhôm Cacbua (Dùng trong phịng thí nghiệm)
Al4C3 + 12H2O   3CH4 + 4Al(OH)2

Al4C3 + 12HCl   3CH4 + AlCl3

Al4C3 + 6H2SO4   3CH4 + Al2(SO4)

c. Nhiệt phân (Crắckinh) Propan
C3H8

0 _,

<i>t cao xt</i>

  _CH₄_{+ C}₂_H₄

d. Từ cacbon
C+ 2H2

0
,500

<i>Ni</i> <i>C</i>

   _CH₄

<b>XVI. Từ đá vôi CaCO3 và các chất vô cơ cần thiết điều chế PVC, PVA, Cao su</b>

<b>Buna, Cao su Buna – S, Cao su Clopren, Cao su IzoPren, Thuốc nổ TNT,</b>
<b>Thuốc nổ Nitroglixerin, Thuốc trừ sâu 666, PhenolFormandehit, Thủy tinh</b>
<b>Plecxilat, Rượu Polivilic, Tơ Clorin, Tơ nilon 6.6, ....</b>

1. CaC03

0
1000<i>C</i>

   _{CaO + CO}₂

2. CaO + 3C   20000<i>C</i> _CaC₂_{+ CO}

3. CaC2 + 2H2O   C2H2 + Ca(OH)2

CaC2 + 2HCl   C2H2 + CaCl2

CaC2 + H2SO4   C2H2 + CaSO4

<b>a. Điều chế Polivinylclorua (PVC)</b>

CH



CH + HCl  <i>xt</i> _CH₂_=CHCl

nCH2=CH

0
, ,

<i>P t xt</i>

  



<i>CH</i>2 <i>CH</i>



<i>n</i>

Cl Cl



<i>PVC</i>



<b>b. Điều chế Polyvinyl Axetat (PVA)</b>

CH



CH + HOH ₈₀04

<i>HgSO</i>

   _CH

3-CHO

CH3-CHO +

1
2_O₂

2
0

<i>Mn</i>
<i>t</i>



   _CH

3COOH

AxitAxetic
CH



CH + CH3COOH

<i>Bazo</i>

  _CH

2=CHCOOCH3

VinylAxetat
nCH2=CH

0
, ,

<i>P t xt</i>

  



_-CH₂_{- CH-}



<i>n</i>

Giáo viên: <i><b>Trần Hải Nam – 01662 843844 – TT luyện thi Tầm Cao Mới 01684 356573 – 0532 478138</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

COOCH3 COOCH3

(PVA)

<b>c. Điều chế cao su Buna</b>

CH



CH + H2O

4
0
80

<i>HgSO</i>

   _CH

3-CHO

CH3-CHO + H2 0
<i>Ni</i>
<i>t</i>

  _CH

3-CH2OH

(Hoặc: CH



CH + H2

0
,

<i>Pt t</i>

   _CH

2=CH2

 CH₂=CH₂+ H₂O

<i>xt</i>

  _CH

3-CH2OH )

2CH3-CH2OH 4000
<i>ZnO MgO</i>

    _CH

2=CH-CH=CH2 + 2H2O + H2

butadien – 1,3
nCH2=CH-CH=CH2

, ,

<i>P t xt</i>

  

_

-CH -CH=CH-CH -₂ ₂

_

<i>_n</i>

Cao su Buna
Lưu ý: Chúng ta có thể đi theo chuỗi sau:

Axetylen   1 VinylAxetynel  2 Butadien-1,3  3 Cao su Buna
(1) 2C2H2

<i>xt</i>

  _CH

2=CH-C



CH

VinylAxetynel
(2) CH2=CH-C



CH

<i>xt</i>

  _CH

2=CH-CH=CH2

Butadien-1,3
(3) nCH2=CH-CH=CH2

, ,

<i>P t xt</i>

  

_

-CH -CH=CH-CH -₂ ₂

_

<i>_n</i>

Cao su Buna

<b>d. Điều chế Trinitrotoluen (Thuốc nổ TNT)</b>

Trước tiên điều chế Toluen và Clorua Metyl

3CH



CH

0
600

<i>C</i>

  

(Benzen)
CH



CH + HOH ₈₀04

<i>HgSO</i>

   _CH

3-CHO

CH3-CHO +
1
2_O₂

2
0

<i>Mn</i>
<i>t</i>



   _CH

3COOH

CH3COOH + Na   CH3COONa +

2

1
2<i>H</i>



CH3COONa + NaOH   <i>CH</i>4 <i>Na CO</i>2 3



CH4 + Cl2

Askt

 _CH₃_{Cl + HCl}

(CloruaMetyl)
CH3

+ CH3Cl

3
0

<i>AlCl</i>
<i>t</i>

  _{+ HCl}

Toluen (Metyl benzen)

CH3 O2N CH3 NO2

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

+ 3HNO3 đđ

2 4
0

dd

t

<i>H SO</i>

    _{+ 3H}

2O

NO2

(TNT)

<b>e. Điều chế thuốc trừ sâu 6.6.6</b>

Cl Cl Cl

2

3<i>Cl</i>

 As

 

Cl Cl Cl

(Thuốc trừ sâu 6.6.6)

<b>f. Điều chế cao su Buna-S</b>

CH=CH2

+ CH2=CHCl 3
<i>AlCl</i>

  _{+ HCl}

nCH2=CH-CH=CH2 + nCH=CH2

0
, ,

<i>P t xt</i>

  



_-CH₂_-CH=CH-CH₂_-CH-CH₂_-



<i>n</i>

(Cao su Buna-S)

<b>g. Điều chế cao su Clopren</b>

2CH



CH   <i>xt t</i>,0 _CH₂_=CH-C=CH₂

Cl

nCH2=CH-C=CH2

0
, ,

<i>P xt t</i>

  



_-CH₂_-CH=C-CH₂



<i>n</i>

Cl Cl

(Cao su Clopren)

<b>h. Điều chế Phenolformandehit</b>

C6H6 + Cl2
<i>Fe</i>

  _C₆_H₅_{Cl + HCl}

Clopren

 Thuỷ phânclobenzen trong nước

C6H5Cl + H2O
<i>H</i>

  _C₆_H₅_{OH + HCl}

Phenol

(Hoặc thuỷ phân clobenzen trong dung dịch kiềm

C6H5Cl + NaOH  C6H5ONa + H2O + NaCl

C6H5ONa + CO2 + H2O  C6H5OH + NaHCO3

Hoặc: C6H5ONa + CH3COOH  C6H5OH + CH3COONa )

* 3CH



CH

0
600

<i>C</i>

  

(Benzen)
CH



CH + HOH ₈₀04

<i>HgSO</i>

   _CH

3-CHO

Giáo viên: <i><b>Trần Hải Nam – 01662 843844 – TT luyện thi Tầm Cao Mới 01684 356573 – 0532 478138</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

CH3-CHO +
1
2_O₂

2
0

<i>Mn</i>
<i>t</i>



   _CH

3COOH

CH3COOH + Na   CH3COONa +

2

1
2<i>H</i>



CH3COONa + NaOH   <i>CH</i>4 <i>Na CO</i>2 3



CH4 + O2 600 8000 0
<i>No</i>



    _{HCHO + H}

2O

(Hoặc: CH4 + O2 0

100
200

<i>atm</i>

   _CH

3OH

CH3OH + CuO   HCHO + H2O + Cu )

OH OH OH OH
CH2 CH2 CH2 CH2

n + mHCHO  <i>P xt t</i>, ,0 _{+ pH}₂_O

(Phenol) (Andehitformic) (Nhựa Phenolformandehit)

 Xúc tác là dung dịch kiềm

<b>i. Điều chế thuốc nổ Nitroglixerin</b>

 Ghi chú: Khi cho Glyxerin vào hỗn hợp H2SO4 đđ và HNO3 bốc khói ta thu

được trieste gọi là Glyxerintrinitro quen gọi là Nitroglyxerin. Một loại chất
nổ quan trọng

 Điều chế Nitroglyxerin từ Butan

C4H10

<i>Cracking</i>

   _CH₄_{+ C}₃_H₆

C3H6 + Cl2

0
500

   _CH₂_{– CH=CH}₂_{+ HCl}

Cl

CH2 – CH=CH2 + Cl2   CH2-CH-CH2

Cl Cl Cl Cl
CH2-OH

CH2-CH-CH2 + 3NaOH  CH – OH + 3NaCl

Cl Cl Cl CH- OH

CH2-OH CH-ONO2

CH – OH + 3HONO2   CH-ONO2 + 3H2O

CH- OH CH-ONO2

(Nitroglyxerin)

<b>j. Điều chế cao su tự nhiên (izopren)</b>
 Đề hidro hoá izopentan điều chế izopren

CH3-CH-CH2-CH3

0
,

<i>Pt t</i>

   _CH₂_=C-CH=CH₂_{+ 2H}₂

CH3 CH3

(Izopentan) (Izopren)
n



CH2=C-CH=CH2



0
, ,

<i>P t xt</i>

  



_-CH₂_-C-CH-CH₂_-



<i>n</i>

CH3 CH3

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

(Izopren) (Polyizopren)

<b>k.</b> Điều chế thuỷ tinh Plexilat từ axitMetacrylic và rượu Metylic
CH2=C-COOH + CH3OH 2 4

<i>H SO d</i>

    _CH₂_=C-COOCH₃_{+ H}₂_O

CH3 CH3

COO-CH3 COO-CH3

nCH2=C

0
, ,

<i>P xt t</i>

  



_-CH₂_-C-



<i>n</i>

CH3 CH3

Thuỷ tinh Plecxilat (hay PolymetyMetaCrylat)

<b>l. Từ Axetylen điều chế PoliacrylatMetyl</b>
 2CH



CH <i>xt</i> CH2=CH-C



CH

CH2=CH-C



CH + 3H2
<i>Ni</i>

  _CH₃_-CH₂_-CH₂_-CH₃

CH3-CH2-CH2-CH3

<i>Cracking</i>

   _CH₄_{+ CH}₃_-CH=CH₂

CH3-CH=CH2 + Cl2

0

<i>t</i>

  _CH₂_-CH=CH₂_{+ HCl}

Cl
CH2=CH-CH2Cl + NaOH

0

<i>t</i>

  _CH₂_=CH-CH₂_{OH + NaCl}

CH2=CH-CH2OH + CuO

0

<i>t</i>

  _CH₂_{=CH-CHO + H}₂_{O + Cu}

CH2=CH-CHO +
1

2_O₂ <i>xt</i>

  _CH₂_=CH-COOH

 CH4 + Cl2

As

  _CH₃_{Cl + HCl}

CH3Cl + NaOH  CH3OH + NaCl

 CH2=CH-COOH + CH3OH

2 4
0

<i>H SO dd</i>
<i>t</i>

    _CH

2=CH-COOCH3 + H2O

nCH2=CH

0
, ,

<i>P xt t</i>

  



_-CH₂_-CH-



<i>n</i>

COOCH3 COOCH3

(Poliacrylat Metyl)

<b>m. Từ CaCO3 điều chế rượu poliviniynic</b>

CaC03

0
1000<i>C</i>

   _{CaO + CO}₂

CaO + 3C   20000<i>C</i> _CaC₂_{+ CO}

CaC2 + 2H2O   C2H2 + Ca(OH)2

CH



CH + H2O

0
2 4,80

<i>H SO</i>

    _CH₃_CHO

CH3CHO +
1

2_O₂ <i>Mn</i>2,<i>t</i>0

    _CH₃_COOH

CH3COOH + CH



CH   CH3COOCH=CH2

nCH3COO

0
, ,

<i>P xt t</i>

   _(CH₃_COO



_n

CH=CH2 -CH-CH2

-Giáo viên: <i><b>Trần Hải Nam – 01662 843844 – TT luyện thi Tầm Cao Mới 01684 356573 – 0532 478138</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

(CH3COO



n + nNaOH  ( -CH-CH2-



n + nCH3COONa

-CH-CH2- OH

(Rượu Polivinylic)

<b>n.</b>   15000<i>C</i> <b>_{Từ Meta điều chế tơ Clorin}</b>

2CH4 Làm lạnh CH



CH + 3<i>H</i>2



CH



CH + HCl  _CH₂_=CHCl

nCH2=CH

0
, ,

<i>P xt t</i>

   _(-CH₂_-CH-



<i>n</i>

Cl Cl
(-CH2-CH-



<i>n</i>+

2

2

<i>n</i>
<i>Cl</i>

  _(-CH₂_-CH-CH-CH-)_n₊2

<i>n</i>
<i>HCl</i>

Cl Cl Cl Cl

(Tơ Clorin)

<b>o. Từ Axetylen điều chế Orthobromnitrobenzen và Metabromnitrobenzen</b>

3CH



CH

0
600

<i>C</i>

   _C

6H6

 Orthobromnitrobenzen

NO2

+ HNO3 đ

2 4
0

<i>H SO</i>
<i>t</i>

  _{+ H}

2O

NO2 NO2

+ Br2

0
,

<i>Fe t</i>

  _{+ HBr}

Br

 Metabromnitrobenzen

Br
+ Br2

0
,

<i>Fe t</i>

  _{+ H}

2O

Br Br NO2

+ HONO2

2 4
0

<i>H SO</i>
<i>t</i>

  _{+ H}

2O

<b>p. Từ CaC03 điều chế CH2-COOH</b>

<b> OH</b>

CaC03

0
1000<i>C</i>

   _{CaO + CO}₂

CaO + 3C   20000<i>C</i> _CaC₂_{+ CO}

CaC2 + 2H2O   C2H2 + Ca(OH)2

CH



CH + H2O

0
2 4,80

<i>H SO</i>

    _CH₃_CHO

CH3CHO +
1

2_O₂ <i>Mn</i>2,<i>t</i>0

    _CH₃_COOH

CH3COOH + Cl2
<i>Askt</i>

  _CH₂_{-COOH + HCl}

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

Cl

CH2-COOH + 2NaOH  CH2-COONa + NaCl + H2O

Cl OH

CH2-COONa + H2SO4

0

<i>t</i>

  _CH₂_{-COOH + Na}₂_SO₄

OH OH

Giáo viên: <i><b>Trần Hải Nam – 01662 843844 – TT luyện thi Tầm Cao Mới 01684 356573 – 0532 478138</b></i>

</div>

<!--links-->