THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH ĐƯỢC THỰC HIỆN BỞI CÔNG TY KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN TÀI CHÍNH ACAGROUP

Luận văn tốt nghiệp GVHD: Th.s Nguyễn Thị Hồng Thuý
THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN
TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
ĐƯỢC THỰC HIỆN BỞI CÔNG TY KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN TÀI
CHÍNH ACAGROUP
2.1. Tổng quan về Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn tài chính
ACAGroup thành viên hãng kiểm toán quốc tế Kreston International
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển Công ty
2.1.1.1. Lịch sử hình thành và những thông tin chung của Công ty Kiểm toán và
Tư vấn Tài chính (ACA Group)
Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Tài chính (ACAGroup) được Sở Kế
hoạch và Đầu tư thành phố Hà Nội cấp giấy phép đăng ký kinh doanh lần đầu số
0102003347 vào ngày 24 tháng 08 năm 2001 và lần thứ hai vào ngày 30 tháng
11 năm 2005 số 0102003347. Công ty được thành lập và hoạt động theo luật
doanh nghiệp Việt Nam và thực hiện hạch toán kế toán độc lập, tự trang trải kinh
phí và nộp thuế cho Nhà nước từ nguồn thu của các dịch vụ mà Công ty cung
cấp cho khách hàng. Công ty có tên riêng, con dấu riêng, trụ sở riêng đảm bảo tư
cách pháp nhân trước pháp luật.
Sau đây là một vài thông tin cơ bản về Công ty TNHH Kiểm toán và Tư
vấn tài chính (ACAGroup):
Chỉ tiêu Thông tin
Tên giao dịch đầy đủ và hợp pháp Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Tài
chính
Tên giao dịch bằng tiếng Anh Audit and Financial Consulting
Company and Associates
Tên viết tắt ACAGroup
Trụ sở chính Phòng 504 toà nhà 17T7, Trung Hoà,
Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội
Điện thoại 04 2811 488/489
Fax 04 2811 499
Email

Website www.acagroup.com.vn
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
11
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Th.s Nguyễn Thị Hồng Thuý
Bảng 2.1: Các thông tin liên quan đến Công ty Kiểm toán ACAGroup
Hiện nay, số vốn góp của Công ty lên tới 3 tỷ VNĐ với 04 thành viên:
Thành viên Chứng chỉ chuyên môn Vốn góp
Ông Trần Văn Dũng CPA, MBA, LLB 40%
Ông Vũ Lâm CPA 20%
Ông Nguyễn Quỳnh Nam CPA 20%
Ông Chu Quang Tùng CPA 20%
Bảng 2.2: Cơ cấu thành viên góp vốn của Công ty Kiểm toán và Tư vấn tài chính
(ACAGroup)
2.1.1.2 Công ty Kiểm toán và Tư vấn Tài chính (ACAGroup) trên chặng đường
phát triển
Với phương châm không ngừng hoàn thiện và phát triển Công ty Kiểm
toán và Tư vấn Tài chính (ACAGroup) đã trải qua 5 lần thay đổi địa điểm và
vốn góp.
Lần thứ nhất, do nhu cầu mở rộng văn phòng bởi vậy Công ty chuyển
trụ sở về số 105 phố Nghi Tàm, phường Yên Phụ, quận Tây Hồ, thành phố Hà
Nội theo quyết định số 86/TB ngày 19 tháng 3 năm 2002.
Lần thứ hai, Công ty có sự thay đổi lớn về thành viên góp vốn theo quyết
định số 216/TB ngày 20 tháng 7 năm 2002.
Lần thứ ba, Công ty chuyển trụ sở về số 2/E11, tập thể Quỳnh Mai,
phường Quỳnh Mai, quận Hai Bà Trưng thành phố Hà Nội vào tháng 1/2003.
Lần thứ tư, Công ty đổi tên giao dịch quốc tế thành Audit and Financial
Consulting Company and Associates và viết tắt là ACCA hay ACCAGroup, theo
Quyết định số 08/ACCA-HDTV ngày 25 tháng 11 năm 2005. Tại thời điểm này
trụ sở Công ty chuyển tới 14/14 đường Yên Lạc, quận Hai Bà Trưng, Thành phố
Hà Nội. Cũng theo quyết định đó, Công ty được Sở kế hoạch và Đầu tư Thành

phố Hà Nội cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh lần thứ hai vào ngày 30
tháng 11 năm 2005 theo số 01012003347.
Lần thứ năm, với mục tiêu không ngừng hoàn thiện để phục vụ khách
hàng một cách tốt nhất, từ ngày 01 tháng 8 năm 2006, Công ty thay đổi Logo
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
22
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Th.s Nguyễn Thị Hồng Thuý
thành ACAGroup và chuyển trụ sở tới phòng 504, tầng 5, toà nhà 17T7, Trung
Hoà- Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Thành phố Hà Nội.
Tháng 9 năm 2006, Công ty gia nhập hãng kiểm toán quốc tế Kreston
International và đến ngày 14 tháng 11 năm 2006, Công ty TNHH Kiểm toán và
Tư vấn tài chính (ACAGroup) chính thức trở thành thành viên của hãng kiểm
toán quốc tế Kreston International. Hãng kiểm toán Kreston International là một
trong những hãng kiểm toán danh tiếng hàng đấu trên thế giới, bên cạnh chất
lượng kiểm toán cao, nguồn lực kiểm toán chuyên nghiệp hãng còn có mạng
lưới các công ty cung cấp dịch vụ kế toán, kiểm toán và tư vấn khắp toàn cầu
với 500 văn phòng tại 70 quốc gia và vùng lãnh thổ. Sự kiện này đã đánh dấu
một bước phát triển mới, góp phần đưa Công ty Kiểm toán và Tư vấn tài chính
(ACAGroup) nên một vị thế mới trong thị trường kiểm toán Việt Nam, bên cạnh
đó nó còn tạo đà cho những bước phát triển vượt bậc của Công ty trong một
tương lai không xa.
Khi mới thành lập Công ty chỉ có 15 người tuy nhiên cho tới nay số nhân
viên đã lên tới con số 40 với hàng trăm cộng tác viên, là thành viên quốc tế của
Hãng kiểm toán quốc tế Kreston International. Với đội ngũ nhân viên chuyên
nghiệp được đào tạo có hệ thống và chuyên sâu tại các hiệp hội, các trường đại
học danh tiếng trong và ngoài nước; với đội ngũ nhân viên giàu kinh nghiệm
thực tế trong các lĩnh vực kế toán, kiểm toán, tài chính, ...Công ty Kiểm toán và
Tư vấn Tài chính (ACAGroup) đã phát triển không ngừng trong hoạt động cung
cấp dịch vụ kiểm toán của mình so với các doanh nghiệp cùng ngành. Từ khi
thành lập cho tới nay, doanh thu của Công ty không ngừng tăng lên điều đó cho

thấy một tương lai phát triển của Công ty trong thời gian tới. Điều đó được thể
hiện thông qua những con số cụ thể sau: doanh thu năm 2006 tăng 165 triệu
VNĐ và gấp gần 3.4 lần so với năm 2005, năm 2007 doanh thu tăng gần gấp 2
lần so với năm 2006, với số tuyệt đối là 473 triệu VNĐ. Lợi nhuận của Công ty
năm 2006 cũng tăng lên so với năm 2005 là 80 triệu VNĐ, với số tương đối tăng
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
33
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Th.s Nguyễn Thị Hồng Thuý
là 40.4%, lợi nhuận năm 2007 tăng so với năm 2006 là 272 triệu đồng VNĐ, số
tương đối tăng năm 97.84%.
Đơn vị: Triệu VND
Chỉ tiêu Năm 2005 Năm 2006 Năm 2007
Doanh thu 485 650 1.123
Chi phí 287 372 573
Lợi nhuận 198 278 550
Bảng 2.3: Kết quả hoạt động kinh doanh trong 3 năm 2005, 2006, 2007
của Công ty
Theo công văn số 127/VACPA ngày 22/11/2006 của VACPA công bố
ACAGroup đủ điều kiện kiểm toán báo cáo tài chính năm 2006-2007, theo quyết
định số 858/QĐ- BTC ngày 17/02/2006 của bộ trưởng bộ tài chính công bố,
Công ty đủ điều kiện cung cấp dịch vụ xác định giá trị doanh nghiệp năm 2006.
Công ty Kiểm toán và Tư vấn Tài chính (ACAGroup) đang ngày càng phát triển
và đã lọt vào danh sách một trong 13 Công ty được kiểm toán cho các công ty
lên sàn và là một trong 6 công ty được phép định giá giá trị doanh nghiệp. Như
vậy, với sự nỗ lực không ngừng Công ty đã và đang tiến gần hơn tới Big4 và các
tiêu chuẩn kiểm toán quốc tế.
2.1.2. Chức năng và nhiệm vụ của công ty
Công ty Kiểm toán và Tư vấn Tài chính đã và đang không ngừng phát
triển mở rộng thị trường kiểm toán thông qua việc đa dạng hoá các loại hình
dịch vụ kế toán, kiểm toán. Những dịch vụ kiểm toán mà Công ty Kiểm toán và

Tư vấn Tài chính (ACAGroup) là:
• Kiểm toán Báo cáo tài chính;
• Kiểm toán cho mục đích thuế;
• Kiểm toán hoạt động;
• Kiểm toán tuân thủ;
• Kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư;
• Kiểm toán Báo cáo quyết toán dự án;
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
44
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Th.s Nguyễn Thị Hồng Thuý
• Kiểm toán các thông tin tài chính.
Trong chiến lược mở rộng các loại hình dịch vụ chất lượng cao, Công ty
đã xây dựng và thành lập bộ phận Tư vấn ACA-Consulting nhằm đáp ứng nhu
cầu ngày càng phong phú của khách hàng. ACA-Consulting của Công ty chuyên
sâu trong hàng loạt các dịch vụ toàn diện như: Định giá tài sản, tư vấn tài chính
doanh nghiệp, đánh giá soát xét hoạt động tài chính, nghiệp vụ IPO, thành lập
liên doanh, tư vấn sáp nhập và giải thể, tái đầu tư, và xử lý nghiệp vụ kinh
doanh. Các dịch vụ của Công ty được xây dựng trên cơ sở đội ngũ nhân viên
chuyên nghiệp có kinh nghiệm và kỹ năng chuyên sâu cả về chuyên môn và văn
hoá, với chuyên ngành kế toán, thuế, luật pháp, đầu tư và tài chính ngân hàng.
ACA-Consulting kết hợp chặt chẽ với các văn phòng tư vấn chuyên
nghiệp của nhiều hãng trên toàn cầu và các chuyên gia tư vấn có kinh nghiệm
chuyên sâu trong hiều lĩnh vực khác nhau thực hiện cung cấp các loại hình dịch
vụ đa dạng:
• Tư vấn tài chính;
• Dịch vụ tư vấn kế toán;
• Tư vấn thuế;
• Tư vấn đầu tư;
• Tư vấn quản lý, hệ thống kiểm soát;
• Tư vấn về công nghệ thông tin, cung cấp các dịch vụ phần mềm tin

học;
• Tư vấn cổ phần hoá;
• Tư vấn sáp nhập, giải thể;
• Định giá tài sản, định giá trị doanh nghiệp;
• Dịch vụ hỗ trợ tuyển dụng;
• Dịch vụ huấn luyện, bồi dưỡng, cập nhật kiến thức;
• Các dịch vụ liên quan khác về tài chính, kế toán, thuế và các quy
định của pháp luật.
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
55
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Th.s Nguyễn Thị Hồng Thuý
Trong đó, các dịch vụ chủ yếu do ACAGroup đang cung cấp như sau:
Dịch vụ kiểm toán: được áp dụng các công nghệ, phương pháp tiếp cận
và phương pháp luận mới nhất theo quy định và hướng dẫn của quốc tế cũng
như từ sự hỗ trợ, cộng tác với các hãng kiểm toán và tư vấn hàng đầu thế giới
cho việc cung cấp dịch vụ cho khách hàng để đảm bảo rằng các dịch vụ đó đạt
được cao nhất. Với tất cả các dịch vụ kiểm toán, ACAGroup đã sử dụng Hệ
thống Kiểm toán thông minh quốc tế (International SAS) - một hệ thống kiểm
toán ứng dụng và đã được khẳng định qua thực tế, là sự kết hợp giữa công nghệ
quốc tế và thực tiễn của Việt Nam.
Dịch vụ kế toán: ACAGroup cung cấp các dịch vụ kế toán cho khách
hàng bao gồm làm sổ sách, lập dự toán ngân sách, lập các báo cáo tài chính định
kỳ. Ngoài ra, công ty còn hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc chuyển đổi các
Báo cáo tài chính được lập theo hệ thống chuẩn mực quốc tế được chấp nhận
rộng rãi. Đối với các dịch vụ lập các hệ thống kế toán đáp ứng các yêu cầu quốc
tế của công ty mẹ ở nước ngoài hoặc các tổ chức quốc tế mà vẫn tuân thủ hệ
thống kế toán Việt Nam được trình lên Bộ Tài chính để phê duyệt các dịch vụ kế
toán mà công ty cung cấp bao gồm:
• Lập hệ thống kế toán cho các doanh nghiệp;
• Cung cấp dịch vụ kế toán, tư vấn kế toán cho khách hàng;

• Lập kế hoạch tài chính;
• Lập kế hoạch ngân sách;
• Lập và dự đoán lưu chuyển tiền mặt.
Dịch vụ Tư vấn thuế: Công ty cung cấp các dịch vụ tư vấn liên quan đến
thuế bao gồm:
• Kế toán thuế thu nhập và chuẩn bị tờ khai thuế;
• Dịch vụ tư vấn thuế liên quốc gia;
• Dịch vụ giúp giải quyết khiếu nại thuế;
• Thuế thu nhập cá nhân và các dịch vụ thuế quốc tế.
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
66
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Th.s Nguyễn Thị Hồng Thuý
2.1.3. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý của công ty
2.1.3.1 Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của công ty
Hội đồng thành viên
Ban Giám Đốc
Phòng nghiệp vụ 3
Phòng nghiệp vụ 1
GĐ khu vực
GĐ kiểm toán
GĐ tài chính
Phòng nghiệp vụ 2
VP Hà Nội
VP đại diện Quảng Ninh
VP đại diện TP
HCM
Phòng kế toán
Phòng hành chính tổng hợp
Khách hàng
KS chất lượng

Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
77
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Th.s Nguyễn Thị Hồng Thuý
Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của Công ty Kiểm toán và Tư vấn tài chính
(ACAGroup)
2.1.3.2. Chức năng nhiệm vụ của từng phòng ban bộ phận
Công ty tổ chức bộ máy quản lý theo mô hình trực tuyến chức năng, việc
tổ chức này nhằm thống nhất mệnh lệnh, tránh sự rối loạn, gắn trách nhiệm với
từng đối tượng cụ thể để đạt được hiệu quả cao nhất. Với số lượng nhân viên
trung bình, cách thức tổ chức đơn giản gọn nhẹ, các thành viên và mỗi phòng
ban đều nỗ lực cố gắng hết mình trong công việc của mình, để xây dựng Công ty
ngày càng lớn mạnh.
Hội đồng thành viên: Gồm các thành viên góp vốn có quyền quyết định
những công việc liên quan đến sự tồn tại và phát triển của Công ty như các
quyết định tăng giảm vốn điều lệ, cơ cấu tổ chức, chiến lược phát triển… của
Công ty.
Ban Giám đốc: là đại diện pháp nhân của công ty đồng thời là những
người trực tiếp quản lý mọi hoạt động diễn ra bên trong công ty, là người điều
hành hoạt động hàng ngày của Công ty và chịu trách nhiệm trước Hội đồng
thành viên về các quyền hạn và nghĩa vụ được giao. Ngoài ra, Ban Giám đốc
còn có quyền quyết định biên chế và nhiệm vụ cũng như quyền hạn của từng
phòng ban chức năng, phòng nghiệp vụ của Công ty, quyết định việc đăng ký
danh sách Kiểm toán viên hành nghề tại Công ty.
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
88
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Th.s Nguyễn Thị Hồng Thuý
Giám đốc tài chính: là người chịu trách nhiệm về hoạt động thu chi và
quản lý điều hành các hoạt động tài chính của Công ty.
Giám đốc kiểm toán: là người đào tạo, kiểm soát chất lượng kiểm toán
trong Công ty, là người chịu trách nhiệm trước pháp luật đối với các báo cáo

kiểm toán.
Các phòng ban trực thuộc bao gồm: phòng kế toán; phòng hành chính
tổng hợp; phòng nghiệp vụ 1, nghiệp vụ 2, nghiệp vụ 3; và các văn phòng đại
diện trực thuộc như văn phòng tại Hà Nội, văn phòng đại diện tại Quảng Ninh,
văn phòng đại diện tại TP HCM.
2.1.4. Đặc điểm tổ chức kiểm toán tại Công ty Kiểm toán và Tư vấn tài chính
(ACAGroup)
Công ty Kiểm toán và Tư vấn tài chính (ACAGroup) thực hiện kiểm toán
theo quy trình chung gồm 3 bước cơ bản như sau:
Bước 1: Chuẩn bị kiểm toán bao gồm tất cả các công việc khác nhau
nhằm tạo được cơ sở pháp lý, kế hoạch kiểm toán cụ thể và các điều kiện vật
chất cho công tác kiểm toán.
Bước 2: Thực hiện kiểm toán bao gồm tất cả các công việc thực hiện
chức năng xác minh của Kiểm toán viên để khẳng định được thực chất của đối
tượng kiểm toán và khách thể kiểm toán.
Bước 3: Kết thúc kiểm toán bao gồm các công việc đưa ra kết luận kiểm
toán, lập báo cáo kiểm toán và giải quyết các công việc phát sinh sau ngày lập
báo cáo kiểm toán.
Phương pháp kiểm toán của Công ty Kiểm toán và Tư vấn tài chính
(ACAGroup) được thể hiện thông qua mô hình sau :
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
99
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Th.s Nguyễn Thị Hồng Thuý
Hoạt động chuẩn bị trước cuộc kiểm toán
Xác định nhu cầu và mục tiêu kiểm toán
Tìm hiểu hoạt động kinh doanh, đánh giá các rủi ro và lập kế hoạch kiểm toán
Thực hiện các thủ tục kiểm toán
Kết thúc kiểm toán
Đánh giá chất lượng
2

Tìm hiểu nhu cầu khách hàng
3
Lựa chọn nhóm kiểm toán phù hợp nhất
1
Đánh giá và xử lý rủi ro kiểm toán
4
Tìm hiểu hoạt động và môi trýờng kinh doanh
5
Đánh giá kiểm soát tổng thể và gian lận
6
Xây dựng kế hoạch kiểm toán
Rủi ro cố hữu
7
Tìm hiểu quy trình kế toán và kiểm soát liên quan
8
Thực hiện kiểm tra các thủ tục kiểm soát
Rủi ro kiểm soát
9
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
1010
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Th.s Nguyễn Thị Hồng Thuý
Đánh giá tổng thể rủi ro và xác định các thủ tục kiểm toán cụ thể
11
Thực hiện các thủ tục kiểm toán chung
12
Xem xét tổng thể các vấn đề kiểm toán và phát hành báo cáo.
13
Đánh giá mức độ hài lòng của khách hàng
10
Thực hiện các kiểm tra chi tiết

Kiểm soát rủi ro/ Quản lý chất lượng/ Mang lại GTGT cho khách hàng
Dịch vụ chuyên nghiệp/ Chất luợng hàng đầu/ Đáp ứng tốt nhất nhu cầu của khách hàng
14
Đánh giá chất lượng dịch vụ
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
1111
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Th.s Nguyễn Thị Hồng Thuý
Sơ đồ 2.2: Phương pháp kiểm toán của Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn tài chính ( ACAGroup)
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
1212
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Th.s Nguyễn Thị Hồng Thuý
Sơ đồ 2.3: Sơ đồ các bước tiến hành một cuộc kiểm toán tại Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn tài chính (ACAGroup)
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
Chính thức ban hành báo cáo chính thức và
thực hiện tư vấn cho Dự án
Họp với nhà quản lý để trao đổi các phát
hiện kiểm toán
Chuẩn bị thảo luận cho các báo cáo
Tổng hợp các phát hiện kiểm toán
Báo cáo và kết luận
Kết thúc kiểm toán tại đơn vị và
họp tổng kết
Họp với nhà quản lý
Kiểm tra hệ thóng
Kiểm tra chi tiết
Thực hiện
thủ tục kiểm
toán
Thực hiện kiểm toán
lập kế hoạch và xác định phạm vi

Gặp mặt nhà quản lý
Trao đổi với nhóm kiểm toán
Thiết kế chương trình kiểm toán và lập kế
hoạch
Xác định
mức độ
trọng yếu
Tìm hiểu
nhu cầu
Xem xét
HTKSNB
Hiểu
khách
hàng
1313
Chuyên đề thực tập GVHD: Th.S Nguyễn Thị Hồng Thuý
2.1.4.1. Chuẩn bị kiểm toán
Chuẩn bị kiểm toán là bước công việc đầu tiên của tổ chức công tác kiểm
toán nhằm tạo ra tất cả tiền đề và điều kiện cụ thể trước khi thực hiện kiểm toán.
Giai đoạn này bao gồm một số các công việc chủ yếu sau:
Một là, xác định mục tiêu phạm vi kiểm toán: mỗi một cuộc kiểm toán
khác nhau đều hướng tới những mục tiêu khác nhau, do đó Công ty xác định
mục tiêu và phạm vi cụ thể cho từng cuộc kiểm toán một cách cụ thể và chính
xác. Mục tiêu kiểm toán còn được thể hiện trong kế hoạch kiểm toán, hợp đồng
kiểm toán và chương trình kiểm toán.
Hai là, chỉ định người phụ trách công việc kiểm toán và chuẩn bị các điều
kiện vật chất cơ bản: tuỳ thuộc vào mục tiêu và phạm vi kiểm toán, Ban giám
đốc sẽ chỉ định trước người dẫn đầu cuộc kiểm toán và các nhân viên kiểm toán
để thực hiện cuộc kiểm toán sắp diễn ra. Cùng với việc chỉ định nhân viên, trong
giai đoạn này mỗi cuộc kiểm toán cần chuẩn bị các thiết bị và điều kiện vật chất

kèm theo như phương tiện tính toán gồm máy tính cá nhân, labtop, hay các
phương tiện kiểm kê, giấy tờ làm việc, giấy viết thư, túi văn phòng phẩm…
Ba là, thu thập thông tin, tiếp cận khách hàng: ở giai đoạn này việc thu
thập thông tin chỉ dừng lại ở những thông tin cơ bản liên quan tới khách hàng
như các văn bản liên quan tới khách hàng, các báo cáo kiểm toán lần trước, các
biên bản kiểm kê…
Bốn là, lập kế hoạch kiểm toán: đây là bước quan trọng nhất trong giai
đoạn chuẩn bị kiểm toán, ở bước này cần thực hiện các công việc sau:
• Gặp mặt Ban Giám Đốc để tìm hiểu khách hàng, xem xét hệ
thống kiểm soát nội bộ, tìm hiểu các nhu cầu đối với từng khách
hàng, xác định mức độ trọng yếu;
• Thiết lập kế hoạch kiểm toán và chương trình kiểm toán;
• Trao đổi với nhóm kiểm toán.
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
1414
Chuyên đề thực tập GVHD: Th.S Nguyễn Thị Hồng Thuý
2.1.4.2. Thực hiện kiểm toán
Thực hiện kiểm toán là quá trình thực hiện đồng bộ các công việc đã ấn
định trong kế hoạch và chương trình kiểm toán. Việc họp với nhà quản lý, và
phòng kế toán ở giai đoạn này là rất cần thiết. Kiểm toán viên sẽ thu thập các
bằng chứng kiểm toán để thực hiện việc kiểm toán hệ thống và kiểm toán chi tiết
góp phần đưa ra các kết luận kiểm toán. Công ty Kiểm toán và Tư vấn tài chính
(ACAGroup) thực hiện kiểm toán theo khoản mục, với mỗi khoản mục sẽ được
đánh giá mức độ trọng yếu và các rủi ro có thể xảy ra. Các chương trình kiểm
toán cụ thể cũng được áp dụng cho từng khoản mục và sẵn có sẽ được thay đổi
tuỳ thuộc vào mục tiêu, phạm vi của từng cuộc kiểm toán. Mỗi chương trình
kiểm toán bao gồm hai phần, phần thứ nhất là các thủ tục phân tích, sau đó là
các thủ tục kiểm tra chi tiết. Ở giai đoạn này các Kiểm toán viên cần vận dụng
các phương kiểm toán để thực hiện cuộc kiểm toán như phỏng vấn, phân tích,
điều tra, gửi thư xác nhận, tính toán số học… Việc sử dụng các phương pháp

kiểm toán kết hợp với các bằng chứng kiểm toán cụ thể, chính xác sẽ giúp cho
kết luận kiểm toán có tính thuyết phục cao hơn.
Bên cạnh đó, đây cũng là quá trình sử dụng các trắc nghiệm vào việc xác
minh các thông tin phản ánh trên bảng khai tài chính. Trong đó, trắc nghiệm cơ
bản được sẻ dụng chủ yếu, tuy nhiên trình tự kết hợp giữa các các trắc nghiệm
này phụ thuộc vào kết quả đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ. Quy mô cụ thể
của các trắc nghiệm phụ thuộc vào kinh nghiệm và cách thức kết hợp giữa
chúng phụ thuộc rất nhiều kinh nghiệm và khả năng phán đoán của Kiểm toán
viên với mục đích có được bằng chứng đầy đủ và độ tin cậy với chi phí kiểm
toán thấp nhất.
2.1.4.3. Kết thúc cuộc kiểm toán
Trong giai đoạn kết thúc kiểm toán, trưởng nhóm kiểm toán sẽ tổng hợp
các phát hiện kiểm toán, sau đó tiến hành họp với nhà quản lý để trao đổi các
phát hiện kiểm toán. Sau khi xem xét các sự kiện phát sinh sau ngày khoá sổ kế
toán, kiểm tra giấy tờ làm việc của Kiểm toán viên và các bên đã thống nhất các
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
1515
Chuyên đề thực tập GVHD: Th.S Nguyễn Thị Hồng Thuý
ý kiến của Kiểm toán viên, trưởng nhóm kiểm toán sẽ chuẩn bị bản thảo cho các
báo cáo kiểm toán và thư quản lý, cuối cùng sẽ chính thức ban hành các báo cáo
chính thức và thực hiện tư vấn cho khách hàng.
Do đặc thù là một công ty kiểm toán độc lập đang trên đà phát triển lại là
thành viên của Hãng kiểm toán Quốc tế Kreston International nên Công ty Kiểm
toán và Tư vấn tài chính (ACAGroup) luôn nghiêm chỉnh chấp hành những
chuẩn mực kiểm toán với những quy trình kiểm toán đầy đủ và chặt chẽ đáp ứng
yêu cầu trong nước và quốc tế. Mỗi một khoản mục đều có những chương trình
kiểm toán riêng là những hướng dẫn cụ thể, thiết thực nhất không những cho
những Kiểm toán viên mới vào nghề mà còn giúp cho công việc của những
Kiểm toán viên lâu năm trở nên chuyên nghiệp hơn.
2.2. Thực trạng kiểm toán lương và các khoản trích theo lương tại

Công ty Kiểm toán và Tư vấn tài chính ACAGroup
2.2.1. Quá trình kiểm toán lương và các khoản trích theo lương tại Công ty
TNHH Kiểm toán và Tư vấn tài chính (ACAGroup) đối với hai khách hàng
ABC và XYZ
Để có cái nhìn chính xác ta sẽ xem xét quá trình thực hiện kiểm toán
lương và các khoản trích theo lương của Công ty đối với hai khách hàng của
mình. Quá trình kiểm toán với một khách hàng là doanh nghiệp nhà nước là đơn
vị mới thành lập năm 2005 có quy mô trung bình lần đầu tiên được kiểm toán
bởi ACAGroup có tên là Quỹ ABC, khách hàng thứ hai là một công ty TNHH có
quy mô nhỏ là khách hàng đã được Công ty kiểm toán lần này là lần thứ hai có
tên là Công ty XYZ.
2.2.1.1. Kiểm toán lương và các khoản trích theo lương tại Quỹ ABC
2.2.1.1.1.Chuẩn bị kiểm toán
Tiếp cận khách hàng
Quỹ ABC được Công ty biết đến qua trang web giới thiệu về các đơn vị
trong ngành viễn thông, Công ty nhập mã số thuế tìm hiểu địa chỉ và gửi thư
mời kiểm toán. Sau khi thư mời kiểm toán được chấp nhận Kiểm toán viên tiến
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
1616
Chuyên đề thực tập GVHD: Th.S Nguyễn Thị Hồng Thuý
hành gặp mặt ban lãnh đạo Quỹ trao đổi một số vấn đề liên quan đến giá phí
kiểm toán, hình thức kiểm toán và ký hợp đồng kiểm toán. Kiểm toán viên gửi
cho đơn vị khách hàng một bản kế hoạch về thời gian kiểm toán, số lượng nhân
viên kiểm toán, người soát xét quá trình kiểm toán…
Lập kế hoạch kiểm toán
Do Quỹ ABC lần đầu tiên được kiểm toán bởi Công ty Kiểm toán và Tư
vấn tài chính ACAGroup, bởi vậy Kiểm toán viên tiến hành thu thập thông tin
liên quan một cách cẩn thận và đầy đủ thông qua những giấy tờ liên quan như
giấy chứng nhận đầu tư, biên bản họp hội đồng quản trị, quy trình hạch toán
lương và tại đơn vị,... Dưới đây là một số những thông tin liên quan đến Quỹ

ABC:
Client Quỹ ABC Preprared by: [TPT]
Period End 1/12/2007 Reviewed by: [VL]
Subject Tìm hiểu thông tin cơ sở, pháp lý
- Xem xét giấy chứng nhận đầu tư được biết:
+ Quỹ ABC được thành lập theo quyết định số 191/2004/QĐ-TTg ngày
08/11/2004.
+ Quỹ thực hiện điều lệ tổ chức và hoạt động theo Quyết định số
07/2005/QĐ-BBCVT ngày 25 tháng 04 năm 2005 của Bộ trưởng Bộ Bưu
chính Viễn thông (nay là Bộ Thông tin và Truyền thông).
+ Vốn điều lệ của Quỹ khi mới thành lập là 500.000.000.000 đồng. Trong
đó, Ngân sách nhà nước cấp 200.000.000.000 đồng; số còn lại Quỹ được trích
bổ sung từ các khoản đóng góp hàng năm của các doanh nghiệp viễn thông
trong 3 năm đầu kể từ khi Quỹ đi vào hoạt động để đủ vốn điều lệ.
+ Năm 2007, Quỹ trích vào vốn điều lệ 300.000.000.000 đồng từ các
khoản đóng góp hàng năm của các doanh nghiệp viễn thông theo Văn bản số
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A

Member of Kres ton International
1717
Chuyên đề thực tập GVHD: Th.S Nguyễn Thị Hồng Thuý
121/BBCVT-KHTC ngày 15/01/2007 của Bộ Bưu chính Viễn thông.
+ Lĩnh vực hoạt động: Tiếp nhận, huy động các nguồn tài chính của tất
cả các doanh nghiệp viễn thông hoạt động kinh doanh hợp pháp tại Việt Nam;
tham gia xây dựng chương trình, dự án, kế hoạch cung cấp dịch vụ viễn thông
công ích theo từng thời kỳ, hàng năm theo quy định của Bộ Bưu chính Viễn
thông (nay là Bộ Thông tin và Truyền thông); xây dựng kế hoạch hoạt động
hàng năm về hỗ trợ cung cấp dịch vụ viễn thông công ích.
- Xem xét một số thông tin khác được biết:
+ Chế độ kế toán áp dụng: Quyết định số 74/2007/QĐ-BTC ngày

21/08/2007 của Bộ trưởng Bộ Tài chính.
+ Quỹ tính lương theo thời gian và bao gồm 7 phòng ban khác nhau: văn
phòng, ban tổ chức cán bộ, ban tài chính kế toán, ban kế hoạch nguồn vốn, ban
thống kê tin học, ban thẩm định dự án, ban quản lý dự án.
+ Số lượng nhân viên trong Quỹ hiện nay là 72 người
+ Lương tại Quỹ là lương tính theo và được áp dụng theo thang bậc
chung của doanh nghiệp nhà nước. Tại thời điểm năm 2007 thang lương của
nhà nước gồm 12 bậc lương với bậc lương thấp nhất có hệ số là 2,34 và mức
lương tối thiểu là 450.000 đồng.
+ Quỹ có quy trình tuyển dụng rõ ràng, có bảng chấm công và được đặt
công khai tại mỗi phòng ban
Nhận xét của kiểm toán viên: Đây là đơn vị hành chính sự nghiệp do đó,
các khâu tuyển dụng nhân viên được thực hiện khá tốt. Các bảng chấm công
được thực hiện công khai dưới sự giám sát của các nhân viên mỗi phòng,
ban. Bảng tính lương được tách bạch rõ ràng thuận lợi trong quá trình tính lương
và thanh toán lương cho người lao động. Việc hạch toán kế toán lương và các
khoản trích theo lương đúng theo Chế độ kế toán Việt Nam hiện hành.
Việc phân tích trên sẽ cho Kiểm toán viên nắm rõ hơn những thông tin tại
đơn vị khách hàng. Sau khi phân tích Kiểm toán viên sẽ tiến hành tìm hiểu hệ
thống kiểm soát nội bộ của đơn vị để đánh giá mức độ trọng yếu rủi ro khi cho
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
1818
Chuyên đề thực tập GVHD: Th.S Nguyễn Thị Hồng Thuý
khoản mục lương và các khoản trích theo lương được hạch toán tại Quỹ ABC.
Đối với Quỹ ABC do thời gian kiểm toán chỉ diễn ra trong 6 ngày với 5 nhân
viên trong đoàn kiểm toán và Quỹ ABC mới thực hiện kiểm toán lần đầu nên
Kiểm toán viên quyết định phân bổ mức độ rủi ro và trọng yếu ở mức tối đa.
Thiết kế chương trình kiểm toán
Quá trình hạch toán lương và các khoản trích theo lương tại Quỹ ABC
giống quá trình hạch toán lương tại các doanh nghiệp nhà nước khác nên kiểm

toán viên nhận thấy không cần bổ sung hay thay đổi gì đối với chương trình
hạch toán lương nói trên. Do đó, Kiểm toán viên tiến hành in chương trình kiểm
toán chung đối với lương và các khoản trích theo lương của công ty để tiến hành
thực hiện kiểm toán.
2.2.1.1.2. Thực hiện kiểm toán
Trước khi tiến hành kiểm toán, Kiểm toán viên sẽ gửi Quỹ ABC một bảng
danh sách những yêu cầu tài liệu cần cung cấp, công việc này có thể được thực
hiện trong giai đoạn thực hiện cuộc kiểm toán. Dưới đây là một số tài liệu yêu
cầu cung cấp trong giấy tờ làm việc của Kiểm toán viên:
Client Quỹ ABC Preprared by: [TPT]
Period End 1/12/2007 Reviewed by: [VL]
Subject Phiếu yêu cầu cung cấp tài liệu
Quy định về tiền lương, thưởng, bảo hiểm... tại Quỹ
Quy định về chức năng, nhiệm vụ của từng phòng ban tại Quỹ
Quy chế tuyển dụng lao động và ký hợp đồng lao động
Báo cáo trích lập dự phòng và chế độ lập dự phòng
Báo cáo trích lập lương và BHXH, BHYT, KPCĐ, thuế TNCN...
Quy chế chấm công, các quyết định, khen thưởng, lên bậc lương, thay
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A

Member of Kr eston International
1919
Chuyên đề thực tập GVHD: Th.S Nguyễn Thị Hồng Thuý
đổi chức vụ hoặc thay đổi mức đóng BHXH, BHYT...
Bảng chấm công, bảng phân tính, bổ chi phí lương, bảng thanh toán tiền
lương, danh sách lao động, bảng thanh toán tiền ăn ca, bảng thanh toán tiền
thưởng, giấy báo làm thêm giờ, hợp đồng giao khoán tại Quỹ trong năm 2007.
Biểu 2.1: Phiếu yêu cầu cung cấp tài liệu
Đánh giá thủ tục kiểm soát đối với khoản mục lương và các khoản trích
theo lương của Quỹ ABC

Sau khi gửi phiếu yêu cầu cung cấp tài liệu, Kiểm toán viên tiến hành
phỏng vấn và điều tra để lấy một vài thông tin trong việc đánh giá quá hệ thống
kiểm soát nội bộ của khách hàng.
Trước tiên, kiểm toán viên tiến hành phỏng vấn kế toán trưởng và kế toán
tiền lương để lấy một số thông tin liên quan đến lương và các khoản trích theo
lương đồng thời đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của Quỹ tại thời điểm kiểm
toán. Kiểm toán viên sẽ tiến hành phỏng vấn thông qua các câu hỏi được thể
hiện trong bảng sau:
STT Nội dung Có Không Không
áp
dụng
Ghi
chú
1 Chính sách lương có được sự phê duyệt
của BGĐ không?
x Hỏi
BGĐ
2 Đơn vị có quy trình tuyển dụng nhân
viên, và các quy chế lương không?
x KT
trưởng
3
Tiền lương tại Công ty được hạch toán như thế
nào? Có sự phân chia trách nhiệm rõ ràng giữa
các nhân viên trong phòng kế toán không?
x Kế
toán
tiền
lương
4

Việc trả lương tại Công ty được thực hiện theo
mấy lần thanh toán? Khi thanh toán nhân viên
có ký nhận đầy đủ không?
x Kế
toán
tiền
lương
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
2020
Chuyên đề thực tập GVHD: Th.S Nguyễn Thị Hồng Thuý
5 Bảng chấm công có được đặt ở chỗ công
khai và đươc chấm đúng hay không?
x Trưởng
phòng
ban
6 Các khoản trích theo lương được trích
đúng theo chế độ hiện hành không?
x KT
lương
7 Quỹ có tiến hành quyết toán BHXH,
BHYT đối với cơ quan bảo hiểm, và có
biên bản đối chiếu bảo hiểm hàng tháng
hay hàng quý không?
x KT
lương
8 Quỹ có tính đúng lương và trích lương
trong phạm vi quỹ lương không?
x KT
lương
9

Nhân viên trong Công ty được hưởng các chính
sách phúc lợi, khen thưởng như thế nào?
x BGĐ
Bảng 2.4: Bảng câu hỏi về hệ thống kiểm soát nội bộ
Sau khi phỏng vấn Kiểm toán viên có được những thông tin sau:
+ Tổng số lao động tại Quỹ hiện giờ là 72 người, trong năm có sự thay đổi
lớn về số lượng nhân sự, Quỹ có lập ban để tiến hành tuyển dụng đầu vào đối
với những ứng viên muốn tuyển vào Quỹ.
+ Kế toán tính lương dựa trên thang lương, bậc lương theo quy định của
nhà nước, với mức lương tối thiểu được quy định tại thời điểm đó là 450.000
đồng.
+ Phòng nhân sự tiến hành tính lương, thưởng, BHXH, BHYT sau đó gửi
lên phòng kế toán để tiến hành ghi sổ và thanh toán lương.
+ Phỏng vấn người lao động được biết việc trả lương được biết Quỹ trả
lương cho công nhân viên theo tuần, theo đó một tháng quỹ sẽ tiến hành thành
toán lương cho nhân viên bốn lần. Thứ hai, tiền ăn ca cho công nhân viên được
tính và thanh toán riêng không được tính trên bảng lương, mức ăn ca trung bình
một người một bữa là 17.000 đồng.
Dựa vào kết quả của bảng câu hỏi, Kiểm toán viên đánh giá hệ thống
kiểm soát nội bộ đối với lương và các khoản trích theo lương tại Quỹ. Do đây là
doanh nghiệp nhà nước nên quá trình hạch toán tương đối đầy đủ và cẩn thận.
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
2121
Chuyên đề thực tập GVHD: Th.S Nguyễn Thị Hồng Thuý
Kiểm toán viên nhận thấy có thể tin tưởng vào hệ thống kiểm soát nội bộ của
Quỹ ABC nên sẽ tăng cường thử nghiệm tuân thủ và giảm bớt các thử nghiệm
cơ bản trong đó có kiểm tra chi tiết.
Thực hiện thủ tục phân tích
Kiểm toán viên tiến hành phân tích các số liệu thông qua sự biến động của
các số dư khoản của trong năm 2007 so với năm 2006.

Đơn vị: Triệu đồng
STT Tài khoản Năm Chênh lệch
Năm 2006 Năm 2007 Tuyệt đối Tương đối
1 334 82.431.654 695.735.919 613.304.265 8,440
2 3382 22.759.123 52.628.095 29.868.972 2,312
3 3383 9.213.563 11.271.125 2.057.562 1,223
4 3384 (13.709.569)
*
12.564.273 26.273.842 …
5 33351 17.456.191 30.728.203 13.272.012 1,760
6 33352 2.560.000 30.797.878 28.28 12,030
7 3388.1 17.204.162 46.237.590 29.033.428 2,687
Bảng 2.5: Bảng phân tích biến động về lương và các khoản trích theo lương trong năm
2006 và 2007
Qua những phân tích sơ bộ bước đầu cho thấy, năm 2007 tổng quỹ lương
dư ra nhiều hơn năm 2006 đến 8,44 lần điều đó cho thấy có thể năm 2007 đạt
kết quả kinh doanh cao hơn năm trước. Trong khi đó BHYT, BHXH thay đổi
không đáng kể chỉ tăng gấp 2,312 và 1,223 so với năm 2006. Điều đó cho thấy
khoản phải trả người lao động năm 2007 lớn hơn năm 2006, qua quá trình điều
tra được biết dư tài khoản 334 năm 2007 cao là do chưa sử dụng hết quỹ lương.
Quỹ lương chưa được sử dụng hết đang được trình lên Bộ thông tin và tuyên
truyền để tìm hướng xử lý. Bảo hiểm y tế năm 2006 dư nợ là do doanh nghiệp
trích tiền bảo hiểm y tế cho người lao động bị ốm đau nhưng chưa được cấp bởi
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
2222
Chuyên đề thực tập GVHD: Th.S Nguyễn Thị Hồng Thuý
cơ quan bảo hiểm. Thuế thu nhập cá nhân vãng lai tăng 12,030 lần cho thấy năm
2007 số lượng lao động theo thời vụ năm 2007 tương đối nhiều so với năm
2006. Số dư của các khoản mục tăng lên cho thấy nghĩa vụ đối với người lao
động tăng lên.

Thực hiện thủ tục kiểm tra chi tiết
Thông thường kết quả của các thử nghiệm kiểm soát chỉ ra rằng các nghiệp
vụ tiền lương đã được tính toán và vào sổ đúng đắn, sổ nhật ký tiền lương, các
bảng tính lương, sổ cái và các báo cáo khác có liên quan đều thống nhất và được
lập chính xác thì thủ tục kiểm tra chi tiết đối với số dư các khoản mục được thực
hiện sẽ đơn giản hơn.
 Tài khoản 334
Đối với tài khoản 334 - Phải trả công nhân viên, thử nghiệm cơ bản được
thực hiện thông qua số dư tiền lương, tiền thưởng, và các khoản thanh toán khác
phải trả công nhân viên.
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
2323
Chuyên đề thực tập GVHD: Th.S Nguyễn Thị Hồng Thuý
Kiểm tra bảng chấm công và hợp đồng lao động
Client Preprared by: [TPT]
Period End 1/12/2007 Reviewed by: [VL]
Subject Kiểm tra bảng chấm công và hợp
đồng lao động
Họ tên nhân viên a b c d
Trương Ngọc Anh x x x x
Vũ Mạnh Tiến x x x x
Trần Đại Tấn x x x x
Lê Thị Mai x x x x
Phạm Thị Nga x x x x
Phạm Minh Ngọc x x x x
Đoàn Mạnh Tuấn x x x x
Đào Duy Thành x x x x
Triệu Việt Vương x x x x
………………… … … … …
Chú thích:

+ [a]: Kiểm tra hợp đồng lao động và bảng chấm công
+ [b]: Kiểm tra ngày tháng đối tượng lao động
+ [c]: Kiểm tra mức lương, hệ số lương
+ [d]: Kiểm tra tính phê duyệt
Nhận xét:
Kiểm tra hợp đồng lao động và bảng chấm công thấy được làm cẩn
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
Member of Kr eston International

2424
Chuyên đề thực tập GVHD: Th.S Nguyễn Thị Hồng Thuý
thận, các chứng từ có sự phê duyệt đầy đủ
Kết luận: Đạt mục tiêu kiểm toán
Biểu 2.2: Kiểm tra bảng chấm công và hợp đồng lao động
Kiểm toán viên chọn ra 20 mẫu trong danh sách trả lương để kiểm tra. Quá trình
kiểm tra hợp đồng lao động và bảng chấm công giúp kiểm toán viên kiểm soát
số lượng nhân viên trong Quỹ tránh tình trạng khai khống nhân viên để trục lợi.
Tuy nhiên, Kiểm toán viên nhận thấy không có hiện tượng khai khống nhân
viên, không thấy có dấu hiệu nghi ngờ liên quan đến các hợp đồng lao động.
Kiểm tra chi tiết số dư tài khoản “phải trả công nhân viên-Tk334”
Theo chuẩn mực kiểm toán số 510 - Kiểm toán năm đầu tiên số dư đầu
năm tài chính của chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, để kiểm toán số dư đầu kỳ tại
khách hàng lần đầu tiên được kiểm toán kiểm toán viên có thể thực hiện một
trong các phương pháp sau: xem xét các số dư đầu năm đã được phản ánh theo
chế độ kế toán được áp dụng trong năm trước có được áp dụng nhất quán trong
năm nay không, nếu có thay đổi chế độ kế toán thì kiểm toán viên phải xem xét
những thay đổi đó cũng như việc thực hiện và trình bày trong báo cáo tài chính
năm nay; thu thập bằng chứng bằng cách xem xét hồ sơ kiểm toán năm trước;
nếu đơn vị khách hàng lần đầu tiên thực hiện kiểm toán hoặc kiểm toán viên
không thoả mãn với kết quả kiểm toán năm trước có thể gửi xác nhận cho đơn vị

thứ ba độc lập hoặc xin xác nhận của công nhân viên.
Được biết tại thời điểm 31/12/2006 Quỹ ABC đã được kiểm toán bởi
Kiểm toán nhà nước, do đó Kiểm toán viên có thể dễ dàng sử dụng báo cáo
kiểm toán của năm trước để xác minh tính trung thực và hợp lý của số dư đầu
kỳ.
Để xác minh số dư cuối năm Kiểm toán viên sẽ xem xét những phát sinh
tăng, giảm trong kỳ để đưa ra ý kiến. Kiểm toán viên sẽ Kiểm tra chi tiết tất cả
các giao dịch tăng, những giao dịch thiếu chưa phản ánh để đảm bảo được phản
ánh số phát sinh tăng trong năm một cách chính xác. Đối với số phát sinh giảm
Trịnh Phương Thảo - Kiểm toán 46A
2525