NHẬN XÉT VỀ QUY TRÌNH ĐÁNH GIÁ HỆ THÔNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TNHH DỊCH VỤ TƯ VẤN TÀI CHÍNH

NHẬN XÉT VỀ QUY TRÌNH ĐÁNH GIÁ HỆ THÔNG KIỂM
SOÁT NỘI BỘ TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
TẠI CÔNG TY TNHH DỊCH VỤ TƯ VẤN TÀI CHÍNH
KẾ TOÁN VÀ KIỂM TOÁN
1.Nhận xét về thực trạng quy trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ
do AASC thực hiện
1.1.Ưu điểm :
Quy trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của AASC là một quy trình
được đánh giá cao và hiệu quả của quy trình đã góp phần rút ngắn phạm vi, quy
mô và thời gian kiểm toán.
• Thứ nhất :Quy trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ được xây dựng
một cách khoa học,thống nhất.
Với bề dày kinh nghiệm trong việc cung cấp dịch vụ kiểm toán trong suốt
16 năm qua cho hàng ngàn đơn vị, tổ chức với quy mô, đặc điểm ngành nghề
khác nhau trên phạm vi cả nước, AASC có một chu trình đánh giá hệ thống
kiểm soát nội bộ được xây dựng một cách khoa học với từng bước công việc cụ
thể đi từ tổng quan đến chi tiết giúp kiểm toán viên có thể tìm hiểu và đánh giá
một cách chính xác về hệ thống kiểm soát nội bộ của công ty khách hàng.
• Thứ hai :Quy trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ được áp dụng một
cách linh hoạt.
Mặc dù AASC xây dựng một quy trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội
bộ áp dụng cho cho tất cả các cuộc kiểm toán với các khách hàng, tuy nhiên
trong từng hoàn cảnh các kiểm toán viên sẽ so sánh giữa chi phí bỏ ra và
hiệu quả công việc mang lại để từ đó quy trình này có thể được điều chỉnh
một cách linh hoạt tùy thuộc vào đặc điểm của từng loại đối tượng khách
hàng cụ thể. Đối với khách hàng có quy mô lớn, kinh doanh đa ngành nghề,
đa lĩnh vực với các nghiệp vụ kinh tế phát sinh lớn và đa dạng, kiểm toán
viên thực hiện đầy đầy đủ các bước trong quy trình kiểm toán để có thể hạn
chế tối đa các rủi ro kiểm toán có thể xảy ra. Nhưng đối với các khách hàng
có quy mô nhỏ, việc áp dụng tất cả các bước trong quy trình là không cần
thiết vì gây tốn kém và ảnh hưởng tới tiến độ của cuộc kiểm toán.Vì vậy

kiểm toán viên chỉ thực hiện một số bước công việc cơ bản trong chu trình.
Đối với khách hàng năm kiểm toán đầu tiên và khách hàng thường
xuyên của công ty cũng có sự khác biệt, xuất phát từ mức độ tin cậy của
KTV đối với hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng. Với khách hàng
năm đầu, kiểm toán viên tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng
một cách thận trọng và kỹ lưỡng hơn nhưng lại thường đánh giá mức độ tin
cậy thấp. Ngược lại, đối với khách hàng thường niên kiểm toán viên thường
xác định hệ thống kiểm soát nội bộ tại công ty khách hàng là có thể tin cậy
được, vì vậy kiểm toán viên tìm hiểu thông tin về hệ thống kiểm soát nội bộ
trong hồ sơ kiểm toán năm trước kết hợp với việc thu thập những thông tin
về sự thay đổi của hệ thống kiểm soát nội bộ trong năm kiểm toán để làm cơ
sở cho việc đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng.
• Thứ ba :Quy trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ được thực hiện
bởi kiểm toán viên có kinh nghiệm, có sự am hiểu về khách hàng.
Tại AASC trong một cuộc kiểm toán, phần công việc đánh giá hệ thống
kiểm soát nội thường được giao cho kiểm toán viên có nhiều kinh nghiệm
thực hiện bởi vì đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ không chỉ dùng làm cơ
sở để đưa ra ý kiến chấp nhận kiểm toán mà còn phục vụ cho việc đánh giá
rủi ro, lập kế hoạch và thiết kế chương trình kiểm toán. Thông thường đối
với khách hàng thường niên, công việc kiểm toán sẽ được Trưởng phòng
kiểm toán giao cho Nhóm kiểm toán trong cuộc kiểm toán năm trước thực
hiện và việc đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ sẽ được giao cho kiểm toán
viên trưởng nhóm. Việc này tạo thuận lợi cho việc kiểm toán viên trong việc
tìm hiểu và cập nhật, theo dõi những thay đổi, sự hoàn thiện của hệ thống
kiểm soát nội bộ của khách hàng trong năm kiểm toán cũng như thuận lợi
trong việc tạo dựng mối quan hệ giữa kiểm toán viên với khách hàng nhằm
đạt được sự hợp tác từ phía khách hàng trong quá trình kiểm toán. Trong khi
đó việc đánh giá giá hệ thống kiểm soát nội bộ tại các khách hàng mới được
giao cho kiểm toán viên có kinh nghiệm và sự am hiểu về lĩnh vực, đặc
điểm hoạt động kinh doanh của khách hàng.

1.2.Nhược điểm
Mặc dù quy trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ trong kiểm toán
BCTC của khách hàng do AASC thực hiện được đánh giá cao và thể hiện có
nhiều ưu điểm, song vẫn còn tồn tại những hạn chế nhất định.
-Thứ nhất : Sử dụng các phương pháp mô tả hệ thống kiểm soát nội bộ
một cách đơn lẻ, chưa có sự kết hợp giữa các phương pháp mô tả hệ thống
kiểm soát nội bộ, khi thì KTV sử dụng Bảng câu hỏi, khi thì sử dụng sơ đồ,
khi thì mô tả chi tiết và các kết luận đưa ra chưa kết hợp được các phương
pháp mô tả chi tiết đã áp dụng, vì vậy hiệu quả áp dụng các phương pháp
mô tả chưa cao.
-Thứ hai : ứng dụng rất ít công nghệ thông tin vào việc nghiên cứu hệ
thống kiểm soát nội bộ.Tại AASC việc đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ
và rủi ro kiểm soát đều được thực hiện tương đối thủ công dựa trên kinh
nghiệm của kiểm toán viên là chính. Việc chọn mẫu kiểm toán theo đánh giá
nghề nghiệp của kiểm toán viên, không có phần mềm bổ trợ cho việc thực
hiện chọn mẫu kiểm toán, trong khi đó nhận định nghề nghiệp của kiểm
toán viên không phải lúc nào cũng chính xác vì vậy rủi ro trong chọn mẫu là
rất cao. Vì vậy, để nâng cao hiệu quả trong công tác này, AASC cần tích cực
hơn nữa trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quy trình đánh giá
hệ thống kiểm soát nội bộ của mình
-Thứ ba : Ít chú trọng trong việc tìm hiểu và ít sử dụng bảng câu hỏi
để mô tả môi trường kiểm soát trong công tác đánh giá hệ thống kiểm soát
nội bộ và đánh giá rủi ro kiểm soát. Trong khi đó, môi trường kiểm soát là
yếu tố quan trọng quyết định đến chất lượng của hệ thống kiểm soát nội bộ.
-Thứ tư : Chưa thể hiện các kết quả đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ
cụ thể vào các tài liệu gửi cho khách hàng hoặc các tài liệu đánh giá khác để
khách hàng có thể nhìn nhận hệ thống kiểm soát nội bộ của mình một cách đầy
đủ và khách quan.
-Thứ năm : Trong quá trình tìm hiểu và đánh giá về khách hàng, các
KTV của AASC thường ít chú trọng tới việc đánh giá hệ thống công nghệ

thông tin của khách hàng. Hiện nay, hầu như tất cả các doanh nghiệp đều ít
nhiều áp dụng những ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình hoạt động
của mình. Đây cũng là một phương thức kiểm soát của doanh nghiệp và đã
trở thành một yếu tố quan trọng trong hệ thống kiểm soát nội bộ của doanh
nghiệp, có rất nhiều những rủi ro về sai sót và gian lận xuất phát từ hệ thống
công nghệ thông tin của khách hàng, do đó việc đánh giá hiệu quả hoạt động
của hệ thống công nghệ thông tin ở khách hàng cũng là phần khá quan
trọng. Đây cũng là một vấn đề mà Công ty Kiểm toán AASC cần phải xem
xét lại đối với các thủ tục đánh giá của mình nhằm nâng cao chất lượng của
những đánh giá về hệ thống kiểm soát nội bộ tạo cơ sở cho những bước
kiểm toán tiếp theo nhằm đảm bảo độ tin cậy của báo cáo tài chính đã được
kiểm toán.
2. Nguyên tắc hoàn thiện quy trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ
trong kiểm toán báo cáo tài chính tại AASC
Việc hoàn thiện quy trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ trong
kiểm toán báo cáo tài chính tại AASC là một tất yếu khách quan, tuy nhiên
để quá trình hoàn thiện đạt được hiệu quả mong muốn thì cần phải đảm bảo
những nguyên tắc nhất định, cụ thể như sau:
- Thứ nhất : Dù hoàn thiện theo phương hướng và cách thức nào thì quy
trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của Công ty AASC cũng phải được
thiết kế và thực hiện dựa trên Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, Chuẩn mực
kiểm toán quốc tế và các nguyên tắc kế toán, kiểm toán được chấp nhận rộng
rãi. Hơn thế nữa, quá trình hoàn thiện này phải biết kế thừa và phát huy những
ưu điểm của quy trình trước đây.
- Thứ hai: AASC cũng phải không ngừng học hỏi, tham khảo các quy
trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội của các công ty kiểm toán lớn trên thế
giới đã có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực này.
- Thứ ba: Việc hoàn thiện quy trình đánh giá phải được thực hiện theo
hướng tập trung vào tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ của khách
hàng chứ không chỉ đánh giá về mặt thiết kế và sự vận hành của hệ thống.

Bởi vì như vậy thì việc đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ trong quy trình
kiểm toán báo cáo tài chính mới đem lại nhiều ý nghĩa và hiệu quả, đặc biệt
trong việc giảm thiểu rủi ro kiểm soát của cuộc kiểm toán đồng thời giảm
thiểu rủi ro kiểm toán cho các KTV.
- Thứ tư: Việc hoàn thiện quy trình phải chặt chẽ, dễ vận dụng và
không phức tạp. Nguyên tắc này đòi hỏi việc xây dựng quy trình phải đơn
giản, dễ vận dụng để tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai công việc.
Trong khi đó với xu hướng biến động mạnh mẽ của môi trường và đặc điểm
kinh doanh của các khách hàng, các nghiệp vụ kinh tế phát sinh ngày càng
nhiều vì vậy nếu đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ một cách đơn giản quá
sẽ chứa đựng rủi ro kiểm soát rất cao, các KTV sẽ không thể nào có những
đánh giá, những ước lượng chính xác về tính hiệu quả của hệ thống kiểm
soát của khách hàng, các KTV sẽ không kiểm soát được mức độ sai sót, gian
lận có thể tồn tại trên Báo cáo Tài chính của khách hàng để từ đó có thể
thiết kế những thủ tục kiểm tra tiếp theo để phát hiện được những sai sót đó,
như vậy thì mức độ rủi ro của cuộc kiểm toán là rất lớn hay nói cách khác là
Báo cáo Tài chính đã được công ty kiểm toán sẽ không có được mức độ tin
cậy cần thiết và rủi ro của Công ty Kiểm toán là vô cùng lớn.
- Thứ năm: Các kiểm toán viên của Công ty phải không ngừng nâng
cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của mình. Đặc biệt là những người thực
hiện quy trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ bởi Kiểm toán viên là
người thực hiện toàn bộ quy trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ, là