Đinh Phế Đế

Đinh Phế Đế
Đinh Phế Đế (chữ Hán: 丁廢帝; 974 –
1001) là vị vua thứ hai, cũng là vị vua
cuối cùng của nhà Đinh.
Lên ngôi
Đinh Phế Đế tên húy là Đinh Toàn (丁
璿) hoặc Đinh Tuệ (丁穗), sinh năm
Giáp Tuất 974. Ông là con trai của Đinh
Bộ Lĩnh, tức Đinh Tiên Hoàng và Hoàng
hậu Dương Vân Nga. Đinh Bộ Lĩnh có ba
con trai: Đinh Liễn, Đinh Toàn và Ðinh
Hạng Lang. Vì Đinh Bộ Lĩnh lập Hạng
Lang làm Thái tử nên con cả Đinh Liễn
tức giận đã giết chết Hạng Lang. Năm
979, Đinh Bộ Lĩnh và Đinh Liễn bị một
viên quan là Đỗ Thích giết hại
[1]
, Đinh
Toàn lên ngôi.
Đinh Toàn lên ngôi khi mới 6 tuổi. Thập
đạo tướng quân Lê Hoàn làm nhiếp chính.
Đinh Điền và Nguyễn Bặc thấy quyền lực
tập trung vào Lê Hoàn, lại nghi rằng Lê
Hoàn tư thông với Thái hậu Dương Vân
Nga, nên cử binh đến đánh nhưng bị Lê
Hoàn dẹp tan. Phò mã nhà Đinh là Ngô
Nhật Khánh bỏ trốn vào nam, cùng vua
Chăm Pa với hơn nghìn chiến thuyền định
đến đánh kinh đô Hoa Lư nhưng bị bão
dìm chết.
Năm 980, vua Tống bên Trung Quốc nghe

tin Đinh Tiên Hoàng mất, cử binh sang
đánh Đại Cồ Việt. Thái hậu Dương Vân
Nga cùng triều đình tôn Lê Hoàn lên làm
vua, lập nên nhà Tiền Lê. Với hai trận lớn
Bạch Đằng và Chi Lăng, Lê Hoàn đánh
bại quân Tống.
Cái chết
Đinh Toàn làm vua được 8 tháng, sau trở
thành Vệ Vương có mặt trong triều đình
Tiền Lê 20 năm. Năm Tân Sửu 1001,
trong dịp cùng vua Lê Đại Hành (tức Lê
Hoàn) đi dẹp loạn Cử Long thuộc vùng
Cầm Thuỷ, Thanh Hoá, Đinh Toàn bị
trúng tên, mất năm 27 tuổi. Trong Đại
Việt sử ký toàn thư lại ghi Đinh Toàn mất
khi 18 tuổi, tức năm 991.
Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương
Mục chính biên quyển thứ 1 ghi về cái
chết của Đinh Toàn:
"Nhà vua (Lê Hoàn) đi đánh Cử
Long: Vệ vương Toàn theo đi. Bấy
giờ quân giặc thấy nhà vua, chúng
giương cung, chĩa tên, toan bắn,
chiếc tên rơi xuống; chúng lại giương
cung, dây cung đứt. Chúng sợ, rút lui.
Nhà vua đi thuyền ven sông đuổi theo.
Quân giặc ở hai bên bờ đánh khép
lại. Quan quân bị hãm ở sông. Vệ
vương Toàn trúng phải mũi tên bay,
mất tại trận. Nhà vua kêu trời ba

tiếng, rồi thân ra đốc chiến: quân
giặc thua. Lời phê - Lê Hoàn lợi dụng
cơ hội, đã cướp lấy nước người ta, lại
không khéo đối đãi chúa cũ, đẩy vào
chỗ chết, thế nào mà Toàn chẳng đến
tử vong? Còn việc cất tiếng kêu trời,
gieo mình xuống đất, chỉ là một ngón
giả trá. Thật khó che đậy được công
luận nghìn thu."
Tên gọi
Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương
Mục chính biên quyển thứ 1 ghi:
"Phép chép thẳng tên húy như thế là
vì thấy không có tên thụy. Đó là lệ
ngoại của Cương mục. Thế mà Sử cũ
của ta, đối với Đinh Toàn chép là
"Phế đế", nay xin sửa lại, chép là Đế
Toàn, cho hợp ý nghĩa và thể lệ trong
sử Cương mục trên".