KẾ TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH VÀ CHI PHÍ KHẤU HAO TSCĐ

KẾ TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH VÀ CHI PHÍ KHẤU HAO TSCĐ
Để tiến hành các hoạt đông sản xuất kinh doanh doanh nghiệp cần thiết phải có
ba yếu tố:
tư liệu lao động, đối tượng lao động và sức lao động. Tài sản cố định là tư liệu lao
động, là một trong ba yếu tố cơ bản của quá trình sản xuất. Song không phải tất cả
các tư liệu lao động trong một doanh nghiệp đều là tài sản cố định mà tài sản cố
định gồm những tư liệu chủ yếu cóđ ủ tiêu chuẩn về mặt giá trị và thời gian sử
dụng qui định trong chế độ quản lý tài chính hiện hành của Nhà nước. Tuỳ theo
điều kiện, yêu cầu và trình độ quản lý trong từng giai đoạn phát triển kinh tế mà
Nhà nước qui định cụ thể về tiêu chuẩn giá trị và thời gian sử dụng của những tư
liệu lao đọng được xác định là tài sản cố định. Như vậy tài sản cố định là những tư
liệu lao động có giá trị lớn thời gian sử dụng dìa và có đặc điểm là tham gia nhiều
vào chu kỳ sản xuất. Khi tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh tài sản cố
định bị hao mòn dần và giá trị của nó được chuyển dịch từng phần vào chi phí sản
xuất kinh doanh và giữ nguyên được hình thái vật chất ban đầu cho đến lúc hư
hỏng.
Trong điều kiện nền kinh tế thế giới ngày nay cạnh tranh hết sức gay gắt, những
biến đổi vượt bậc về công nghệ sản xuất kinh doanh đạt tới tầng cao nhất là các
công nghệ máy móc sản xuất và kinh doanh đã tạo ra những sản phẩm có chất
lượng cao chiếm lĩnh được thị trường. Ở các doanh nghiệp của Việt nam hiện nay
tình hình về tài sản cố định dùng trong sản xuất và kinh doanh thực tế vẫn còn lạc
hậu về trình độ công nghệ cũng như thị trường chưa nắm bắt được một cách nhanh
nhẹn cho nên nền kinh tế của đất nước ta vẫn còn là trong những nước chậm phát
triển, nói ra có thể do nhiều nguyên nhân khách quan hay chủ quan. Nhưng không
thể vì một lý do nào đi chăng nữa mà các doanh nghiệp của Việt Nam không tự
mình vươn lên để đuổi kịp các doanh nghiệp của các nước có trình độ công hệ máy
móc cao. Thời gian thực tập ở công ty Chế biến và kinh doanh than Hà Nội tôi nêu
ra thực trạng về tài sản cố định và những chi phí cho khấu hao.
LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH
I. Tài sản cố định và vai trò, vị trí của tài sản cố định trong sản xuất kinh
doanh.

1. Tài sản cố định: Là những tư liệu lao động có giá trị lớn, thời gian sử dụng dài.
Khi tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh, TSCĐ bị hao mòn đần và giá trị
của nó được dịch chuyển từng phần vào chi phí kinh doanh. Khác với đối tượng lao
động, tài sản cố định tham gia vào nhiều chu kỳ kinhdoanh và giữ nguyên hình thái
vật chất ban đầu cho đến lúc bị hư hỏng.
2. Vai trò và vị trí của tài sản cố định trong sản xuất kinh doanh .
- TSCĐ có vai trò rất quan trọng trong sản xuất và kinh doanh vì nó là đối tượng
trực tiến sản xuất ra sản phẩm.Trong thời công nghệ phát triển hiện nay tài sản cố
định mang một tầm vóc lớn vì muốn đánh giá sản phẩm có chất lượng cao hay
không thì chúng ta phải xem máy móc thiết bị (TSCĐ) của doanh nghiệp sản xuất
ra sản phẩm đó có hiện đại không. Vì chỉ có dây chuyền công nghệ cao(TSCĐ) mới
sản xuất ra được một sản phẩm tốt. Nói tóm lại TSCĐ có vai trong và vị trí rất quan
trọng trong công cuộc cải tổ nền kinh tế của đất nước.
2. Đặc điểm và yêu cầu quản lý tài sản cố định.
* Đặc điểm của Tài sản cố định:
− Tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất hầu như không thay đổi hình thái vật chất
ban đầu
− Trong quá trình tham gia vào hoạt động sản xuất kinh doanh TSCĐ bị hao mòn
*. Yêu cầu quản lý tài sản cố định:
3. Phân loại TSCĐ:
Do TSCĐ trong doanh nghiệp có nhiều loại vis nhiều hình thái biểu hiện, tính
chất đầu tư, công dụng và tình hình sử dụng khác nhau .. nên để thuận lợi cho việc
quản lý và hạch toán TSCĐ, cần sắp xếp TSCĐ vào từng nhóm theo những đặc
trưng nhất định. Chẳng hạn, theo hình thái biểu hiện kết hựop tính chất đầu tư, toàn
bộ TSCĐ trong sản xuất được chia làm ba loại:
- Tài sản cố định hữu hình: Bao gồm toàn bộ những tư liệu lao động có hình thái
vật chất cụ thể, có đủ tiêu chuẩn giá trị và thời gian sử dụng theo chế độ qui định.
(Hiện nay giá trị >= 5000000 thời gian sử dung >= 1 năm ).
- Tài sản cố định vô hình: Là những tài sản cố định không có hình thái vật chất,
phản ánh một lượng giá trị mà doanh nghiệp đã thực sự đầu tư, theo qui định, mọi

khoản chi phí thực tế mà doanh nghiệp đã chi ra liên quan đến hoạt đông sản xuất
kinh doanh của doanh nghiệp có giá trị từ 5.000.000 thời gian sử dụng từ 1 năm trở
lên mà không hình thành tài sản cố định hữu hình được coi là tài sản vô hình.
- Tài sản cố định thuê tài chính: Là tài sản cố định mà doanh nghiệp đi thuê dài hạn
và được bên cho thuê trao quyền quản lý và sử dung hầu hết thời gian tuổi thọ của
TSCĐ. Tiền thu về cho thuê đủ cho người thuê trang trải được chi phí của tài sản
công với khoản lợi nhuận từ đầu tư đó. Trong từng loại TSCĐ kể trên, lại được chi
tiết theo từng nhóm kết cấu, theo đặc điểm, theo tính chất...
Xác định ghi sổ của TSCĐ chính xác.trong mọi trường hợp, tài sản cố định phải
được đánh giá theo nguyên giá và giá trị còn lại. Do vậy việc ghi sổ phải đảm bảo
phản ánh được tất cả ba chỉ tiêu về giá trị của tài sản cố định về giá trị của tài sản
cố định là nguyên giá, giá trị hao mòn và giá trị còn lại.
Giá trị còn lại = Nguyên giá - Giá trị hao mòn
II. Kế toán tài sản cố định hữu hình.
1. Phân loại TSCĐ hữu hình.
TSCĐ hữu hình có rất nhiều loại do vậy cần thiết phải pân loại để thuận lợi cho
việc quản lý và hạch toán. Có rất nhiều các để pân loại TSCĐ hữu hình như phân
theo quyền sở hữu (tự có và thuê ngoài ), theo nguồn hình thành (vốn chủ sở hữu,
vố vay, vốn nhận liên doanh, vốn tự bổ sung khác), theo công dụng và hình thức sử
dụng (TSCĐ sản xuất kinh doanh; tài sản cố định phúc lợi, sự nghiệp, an ninh, quốc
phòng; TSCĐ giữ hộNhà nước ; TSCĐ chờ sử lý), theo kết cấu ...; trong đó phân
loại tài sản cố định hữu hình theo kết cấu sử dụng phổ biến. Theo cách này, toàn bộ
tài sản cố định hữu hình của doanh nghiệp được chia làm các loại sau:
− Nhà cửa, vật kiến trúc: Bao gồm những TSCĐ được hình thành quá trình thi
công, xây dựng như trụ sở làm việc, nhà kho, hàng rào, tháp nước, bến cảng, đường
sá cầu cống ... phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh .
− Máy móc, thiết bị: Gồm toàn bộ máy móc, thiết bị dùng cho sản xuất kinh doanh
như máy móc, thiết bị chuyên dùng; máy móc, thiết bị công tác; dây chuyền công
nghệ, thiết bị động lực...
− Phương tiện, thiết bị vận tải, truyền dẫn:Gồm các loại phương tiền vận tải đường

sắt, đường thuỷ, đường bộ, đường không, đường ống... và các thiết bị truyền dẫn
như hệ thống điện, nước, băng tải, thông tin...
2. Tài khoản sử dụng.
Theo chế độ hiện hành, việc hạch toán tài sản cố định hữu hình được theo dõi trên
các tài khoản sau:
− TK211. TSCĐ hữu hình: Dùng để phản ánh giá trị hiện có và biến động tăng,
giảm của toàn bộ TSCĐ hữu hình của doanh nghiệp thoe nguyên giá.
Bên Nợ : Phản ánh nghiệp vụ tăng TSCĐ hữu hình của doanh nghhiệp theo
nguyên giá
Bên Có : Phản ánh các nghiệp vụ làm giảm TSCĐ hwux hình theo nguyên giá
Dư Nợ : nguyên giá TSCĐ hữu hình hiện có
TK 211 chi tiết thành 6 tiểu khoản 2112, 2113, 2114, 2115, 2116, 2118.
− TK 214. Hao mòn tài sản cố định: Dùng để phản ánh giá trị hao mòn của toàn bộ
TSCĐ của doanh nghiệp.
Bên Nợ : Phản ánh các nghiệp vụ phát sinh làm giảm giá trị hao mòncủa TSCĐ
(nhượng bán thanh lý..)
Bên Có: Phản ánh các nghiệp vụ làm tăng giá trị hao mòn của TSCĐ
Dư Có: Giá trị hao mòn của TSCĐ hiện có
TK 214 phân tích thành : 211, 212, 2143
Ngoài ra, trong qquá trình hạch toán, kế toán còng sử dụng một số TK khác có liên
quan như TK 331, 341, 111, 112...
3. Hạch toán tình biến động tăng TSCĐ hữu hình.
TSCĐ hữu hình của doanh nghiệp tăng do rất nhiều nguyên nhân như tăng do mua
sắm, xây dựng, cấp phát ...Kế toán cần căn cứ vào từng trường hợp cụ thể để ghi sổ
cho phù hợp. ở đây, chúng tôi đề cập đến hạch toán tăng TSCĐtrong các doanh
nghiệp tính thuế VAT theo phương pháp khaáu trừ, còn với doanh nghiệp tính thuế
theo phương pháp trực tiếp cách hạch toán tương tự ( chỉ khác số thuế VAT đầu vào
không tách riêngmà hạch toán vào nguyên giá TSCĐ). Cụ thể
* Trường hợp mua sắm bằng vốn chủ sở hữu :
Kế toán phản ánh các bút toán:

BT1) Ghi tăng nguyên giá TSCĐ.
Nợ TK 211: Nguyên giá TSCĐ
Nợ TK133(1332): Thuế VAT được khấu trừ.
Có TK 331: Tổng số tiền chưa trả người bán
Có TK 111, 112: Thanh toán ngay
BT2) Kết chuyển tăng nguồn vốn tương ứng:
Nợ TK 4141: Nếu dùng quỹ đầu tư phát triển để đầu tư
Nợ TK 4312: Nếu dùng quỹ phúc lợi để đầu tư.
Nợ TK 441: Đầu tư bằng vốn XDCB
Có TK 411:Nếu dùng TSCĐ dùng cho hoạt động sản xuất kinh doanh.
Có TK 4313: Nếu dùng cho hoạt động phúc lợi.
* Trường hợp mua sắm phải thông qua lắp đặt trong thời gian dài:
Kế toán phải tiến hành tập hợp chi phí mua sắm, lắp đặt theo từng dối tượng. Khi
hoàn thành, bàn giao mới ghi tăng nguyên giá TSCĐ và kết chuyển nguồn vốn.
− Tập hợp chi phí mua sắm, lắp đặt( Giá mua, chi phí lắp đặt, chạy thử và các chi
phí khác trước khi dùng):
Nợ TK 241(2411): Tập hợp chi phí thực tế.
Nợ TK 133(1332): Thuế VAT được khấu trừ.
Có TK có liên quan(331, 341, 111, 112...)
− Khi hoàn thành nghiệm thu đưa vào sử dụng:
+ Ghi tăng nguyên giá TSCĐ.
Nợ TK 211( Chi tiết ytừng loại)
Có TK 241(2411)
+ Kết chuyển nguồn vốn( Đầu tư bằng vốn chủ sở hữu):
Nợ TK 4141, 441, 4312.
Có TK 411
* Trương hợp tăng do xây dựng cơ bản bàn giao:
Chi phí đầu tư XDCB được tập hợp riêng trên TK 241(2412), chi tiết theo từng
công trình. Khi hoàn thành, bàn giao đưa vào sử dụng phải ghi tăng nguyên giá và
kết chuyển nguồn vố giống như TSCĐ do mua sắm phải do lắp đặt.

* Trường hợp tăng do các đơn vị tham gia liên doanh góp:
Căn cứ vào giá trị vốn góp do hai bên thoả thuận, kế toán ghi tăng vốn góp và
nguyên giá TSCĐ.
Nợ TK 211: Nguyên giá.
Có TK 411: Giá trị vốn góp
* Trường hợp nhận lại vốn góp liên doanh với đơn vị khác
Căn cứ vào giá trị còn lại được xác định tại thời điểm nhận, kế toán ghi các bút
toán.
BT1) Phản ánh nguyên giá TSCĐ nhận về.
Nợ TK 211: Nguyên giá
Có TK 128: Nhận lại góp vốn liên doanh ngắn hạn.
Có TK 222: Nhận lại góp vốn liên doanh dài hạn.
BT2) Chênh lẹch giữa giá trị vốn góp với giá trị còn lại (nếu là hạn liên doanh hoặc
rút hết vốn không tham gia vì liên doanh không hấp dẫn...)
Nợ TK liên quan (111, 112, 152, 1388...)
Có TK 222, 128
* Tăng do đánh giá TSCĐ:
BT1) Phần chênh lệch tăng nguyên giá.
Nợ TK 211
Có TK 412
* Trường hợp phát hiện thừa trong kiểm kê.
Căn cứ vào nguyên nhân thừa cụ thể để ghi sổ cho phù hợp theo một trong các
trường hợp đã nêu( Nếu do để ngoài sổ sách chưa ghi sổ ). Nếu TSCĐ đó đang sử
dụng, cần trích bổ sung khấu hao.
Nợ các TK liên quan (627, 641, 642)
Có TK 214 (2141)
Nếu TSCĐ thừa là do đơn vị khác thì báo cho đơn vị chủ tài sản biết. Nếu không
xác định được chủ tài sản thì báo cho cơ quan chủ quản cấp trên và cơ quan tài
chính cùng cấp để sử lý. Trong thời gian chờ sử lý kế toán theo dõi ở TK 338
(3381).

Nợ TK 211: Nguyên giá
Có TK 241: Giá trị hao mòn
Có TK 3381: Giá trị còn lại
4. Hạch toán tình hình biến động giảm TSCĐ hữu hình.
TSCĐ hữu hình của doanh nghiệp giảm do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó
chủ yếu do nhượng bán, thanh lý... Tuỳ theo từng trường hợp cụ thể, kế toán sẽ
phản ánh vào sổ sách cho phù hợp.
* Nhượng bán TSCĐ:
Đối với TSCĐ không cần dùng hoặc xét tháy sử dụng không có hiệu quả, doanh
nghiệp cần mọi thủ tục, chứng từ để nhượng bán.
* Th anh lý TSCĐ hữu hình.
TSCĐ thanh lý là những tài sản cố định hư hỏng, không sử dụng được mà doanh
nghiệp xét thấy không thể (hoặc có thể ) sửa chữa để khôi phục được hoạt động
nhưng không có lợi về mặt kinh tế hoặc những TSCĐ lạc hậu về mặt kỹ thuật hay
không phù hợp với yêu cầu sản xuất kinh doanh mà không thể nhượng bán được .
* Giảm do chuyển thành công cụ dụng cụ nhỏ:
Trong các trường hợp này, kế toán cần căn cứ vào giá trị còn lại của TSCĐ để ghi
các bút toán cho phù hợp.
* Giảm do vốn góp liên doanh bằng TSCĐ.
Những TSCĐ gửi đi tham gia liên doanh do không còn thuộc quyền sử dụng và
quản lý của doanh nghiệp nên được coi như khấu hao hết giá trị một lần. Phần
chênh lẹch giữa giá trị vốn góp với giá trị còn lại của TSCĐ vốn góp sẽ được ghi
vào bên Nợ hoặc bên Có tài khoản 412
* trả TSCĐ cho cá ben tham gia liên doanh
Khi hết hạn hợp đồng liên doanh hoặc khi thừa vốn hay khi cá bên tham gia liên
doanh rút vốn, nếu doanh nghiệp trr lại vốn góp liên doanh bằng TSCĐ, ngoài việc
ghi giảm vốn kinh doanh, kế toán còn phải xoá sổ TSCĐ giao trả. Cần chú ý rằng,
khi giao trả nếu phát sinh chênh lệch giữa giá trị còn lại theo sách với giá đánh để
giao trả, phần chênh lệch sẽ được kế toán phản ánh ở TK 412.
* Thiếu phát hiện qua kiểm kê

III. Kế toán TSCĐ vô hình.
1. Phân loại TSCĐ vô hình.
− Chi phí thanh lập doanh nghiệp
− Bằng phát minh, sáng chế
− Chi phí nghiên cứu, phát triển .
− Lợi thế thương mại.
− Quyền đặc nhượng.
− Quyền thuê nhà.
− Nhãn hiệu.
− Quyền sử dụng đất.
− Bản quyền tác giả.
2. Đặc điểm và tài khoản phản ánh.
TSCĐ vô hình của doanh nghiệp mặc dầu bản thân chúng không có hình dạng
nhưng có thể chứng minh sự hiện diện của chúng bằng những vật hữu hình như giấy
chứng nhận, giao kèo, hoá đơn hay các văn bản có liên quan. Tất cả những TSCĐ vô
hình này cũng có đặc điểm tham gia vào nhiều chu kỳ kinh doanh, giá trị của chúng
cũng được chuyển dần vào chi phí kinh doanh từng kỳ.
Để theo dõi tình hình biến động, hiện có TSCĐ vô hình, kế toán sử dụng TK 213-
TSCĐ vô hình .
Bên Nợ : Nguyên giá TSCĐ vô hình tăng thêm.
Bên Có :Nguyên giá TSCĐ vô hình giảm trong kỳ.
Dư Nợ Nguyên giá TSCĐ vô hình hiện có.
3. Phương pháp hạch toán.
− Tăng TSCĐ vô hình trong quá trình thành lập, chuẩn bị kinh doanh: Kế toán phả
tập hợp toàn bộ chi phí phát sinh liên quan đến quá trình thành lập doanh
nghiệp(nghiên cứu, thăm dò, lập luận chứng, chi phí thủ tục pháp lý, khai trương )
− Tăng TSCĐ vô hình do bỏ tiền mua bằng phát minh sáng chế, đặc nhượng, quyền
sử dụng đất (thuê đất )
IV. Hạch toán khấu hao TSCĐ
1.Trong quá trình đầu tư và sử dụng, dưới tác động của môi trường tự nhiên và

điều kiện làm việc cũng như tiến bộ kỹ thuật, TSCĐ bị hao mòn hao mòn nay được
thể hiện dưới hai dạng:
+ Hao mòn hữu hình
+ Hao mòn vô hình
2.Tài khoản và phương pháp hạch toán
a. Tài khoản Để theo dõi tình hình hiện có, biến đông tăng, giảm khấu hao, kế toán
sử dụng TK 214 “Hao mòn TSCĐ ”. Bên cạnh đó kế toán còn sử dụng tài khoản 009
“Nguồn vốn khấu hao cơ bản ”
b. Với TSCĐ thuê tài chính khi hết hạn thuê phải trả mà chưa trích đủ khấu hao thì
giá trị còn lại của TSCĐ thuê ngoài phải tính vào chi phí chờ phân bổ (Nếu giá trị
còn lậi lớn) hoặc phân bổ hết vào chi phí kinh doanh trong kỳ (Nếu giá trị còn lại
nhỏ):
Nợ TK 214 (2142): giá trị hao mòn.
Nợ TK 142: Giá trị còn lại
Có TK 212: Nguyên giá TSCĐ thuê tài chính
Sơ đồ hạch toán khấu hao TSCĐ
211, 212, 213 214 627, 641, 642
Giá trị hao mòn TSCĐ Trích khấu hao TSCĐ tính
thanh lý nhượng bán vào CP kinh doanh từng kỳ

2141 4313, 466
Kết chuyển tăng GTHM Xác đinh hao mòn của
TSCĐ tự có khi được
Nhận quyền sở hữu TSCĐ TSCĐ hình thành từ quỹ
Thuê ngoài phúc lợi
Sơ dồ hạch toán tổng quát TSCĐ
111, 112, 152, 334 627, 641, 642
Chi phí sửa chữa, lặt vặt
2413 1421
Tự làm Ngoài KH Phân bổ dần

331 335
Thuê ngoài Trong KH Trích trước
Kết
chuyển
giá
thành
sửa chữa
Tập
hợp
chi
phí sửa
chữa
lớn

1331 211
Thuế VAT Nâng cấp
Chi phí sửa chữa lặt vặt
3. Ví dụ minh hoạ tại Xí nghiệp Xây lắp điện
BÁO CÁO CHI TIẾT TRÍCH KHẤU HAO TÀI SẢN CỐ ĐỊNH
3 tháng năm 2000
stt Tên TSCĐ theo
khoản mục
Nguyê
n giá
đã
khấu
hao
Giá trị
còn lại

Khấu hao TSCĐ thực tế luỹ
kế đến 31 / 03 / 2000
Tổng
cộng
Ngân
sách
Tự bổ
sung
Vốn
vay
Tổng cộng
1 Nhà cửa vật kiến
trúc