Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
TT
I
II
1
2
3
4
5
I
II
III
1
2
IV
V
I
II
MỤC LỤC
Phần thứ nhất: Mở đầu
ĐẶT VẤN ĐỀ
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Mục tiêu
Nhiệm vụ
Đối tượng nghiên cứu
Giới hạn của đề tài
Phương pháp nghiên cứu
Phần thứ hai: Giải quyết vấn đề
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ
THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ TIẾN HÀNH ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Mục tiêu của giải pháp
Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp
TÍNH MỚI CỦA GIẢI PHÁP
HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KẾN KINH NGHIỆM
Phần thứ ba: Kết luận, kiến nghị
KẾT LUẬN
KIẾN NGHỊ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG THẨM ĐỊNH CẤP TRƯỜNG
TRANG
2
2
2
2
3
3
3
3
3
3
4
6
6
6
13
13
15
15
16
17
18
PHẦN THỨ NHẤT: MỞ ĐẦU
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Giáo dục thẩm mỹ cho con người là khơng thể thiếu được trong mục đích
giáo dục hiện nay của chúng ta là đào tạo những con người phát triển tồn
diện.Việc giáo dục một con người tồn diện khơng chỉ giáo dục cho họ có đạo
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 1 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
đức tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc các kiến thức khoa học và xã hội, có sức
khoẻ, biết lao động, sẵn sàng lao động mà cịn phải giáo dục cho họ biết nhìn
nhận, phân biệt, biết thưởng thức cái đẹp và biết làm đẹp cho cuộc sống. Một
trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là giáo dục
thơng qua các mơn học nghệ thuật. Trong đó có mơn Âm nhạc.
Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ, đặc biệt là
ở bậc tiểu học, thơng qua mơn học này đã hình thành cho các em những kiến thức
ban đầu về ca hát, về kiến thức Âm nhạc, đặc biệt là trang bị cho các em có một
thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển tồn diện hơn, từ đó giúp
các em học tốt các mơn học khác.
Bản thân tơi là giáo viên được phân cơng giảng dạy bộ mơn, tơi nhận thấy
đại đa số các em rất thích ca hát nhưng lại ngại tập đọc nhạc. Qua thực tế giảng
dạy từ những năm trước đây. Tơi nhận thấy rằng trước một bài tập đọc nhạc, ghi
chép nhạc, để các em hiểu, nắm được và thực hiện tốt u cầu của bài người
giáo viên cần có một phương pháp truyền đạt, hướng dẫn thật tốt, đơn giản
nhưng lại hiệu quả nhất, để giúp các em nắm bắt, tiếp thu nhanh nhất kiến thức
bài học.
Hiện nay việc giảng dạy bộ mơn nay hầu hết đã có giáo viên chun, có
nhạc cụ phục vụ cho giảng dạy. Từ thực tế đó, tơi xin đưa ra “Một số biện pháp
dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở trường Tiểu học Trưng Vương ”. Đây là
những kinh nghiệm mà tơi đã đúc rút được qua những năm giảng dạy tại trường
tiểu học.
II. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1. Mục tiêu
Nâng cao chất lượng dạy học trong mơn Âm nhạc.
Đưa ra những phương pháp cụ thể giúp học sinh lớp 4 học tốt phân mơn Tập
đọc nhạc.
Học sinh hiểu bản chất của Tập đọc nhạc là q trình khám phá ra giai điệu bản
nhạc.
Học sinh nắm vững tên nốt nhạc, có kĩ năng giải mã về cao độ và trường độ
của nốt nhạc để đọc đúng giai điệu, biết đọc bài Tập đọc nhạc kết hợp gõ phách
hoặc đánh nhịp.
Tạo tâm lý thoải mái, hứng thú, ý thức học tập tốt mỗi khi học Tập đọc nhạc.
Giúp học sinh có kiến thức cơ bản, vững chắc về âm nhạc, làm nền tảng cho các
em học tốt hơn chương trình âm nhạc ở các lớp sau.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 2 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
2. Nhiệm vụ
Nhiệm vụ của đề tài đó là phục vụ tốt hơn cho cơng tác giảng dạy bộ mơn Âm
nhạc.
Tìm ra các phương pháp để giảng dạy tốt phân mơn Tập đọc nhạc, giúp học
sinh lớp 4 hứng thú và tiếp thu nhanh hơn trong giờ Tập đọc nhạc.
3. Đối tượng nghiên cứu
Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở trường tiểu học
Trưng Vương.
4. Giới hạn của đề tài
Tập trung nghiên cứu đề tài : “Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học
sinh lớp 4 ở trường tiểu học Trưng Vương” khối lớp 4 năm học 20162017, năm
học 20172018.
5. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp phân tích – tổng hợp;
Phương pháp điều tra;
Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm.
PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ
Căn cứ vào nhiệm vụ, u cầu của bộ mơn Âm nhạc.
Căn cứ vào nội dung chương trình, sách giáo khoa.
Căn cứ vào QĐ số 16/2016/QĐBGDĐT ban hành chuẩn kiến thức, kĩ năng.
Căn cứ vào cơng văn Số: 795/PGDĐTGDTH về việc tập huấn Phương phaṕ
day hoc mơn Âm nhac trong tr
̣
̣
̣
ương tiêu hoc, gi
̀
̉
̣
ơi thiêu dân ca Tây Ngun va cac
́
̣
̀ ́
bai hat đia ph
̀ ́ ̣
ương ĐăkLăk.
́ ́
Căn cứ vào cơng văn 5842/ BGD – ĐT ngày 01 tháng 09 năm 2011 về việc
hướng dẫn nội dung điều chỉnh giảm tải các mơn học tiểu học.
Căn cứ vào tình hình thực tế của nhà trường về cở sở vật chất, về đội ngũ giáo
viên, căn cứ tình hình thực tế của UBND xã Bình Hịa – Huyện Krơng Ana.
Là giáo viên trực tiếp giảng dạy tơi nhận thấy cần phải nghiên cứu kĩ cơ
sở lý luận và nắm vững các kiến thức về bộ mơn và phương pháp giảng dạy bộ
mơn nhằm đạt hiệu quả cao nhất.
Như chúng ta đã biết, Âm nhạc là một mơn học mang tính nghệ thuật cao,
nó khác rất nhiều so với mơn học khác, tuy nó khơng địi hỏi sự chính xác một
cách tuyệt đối như những con số nhưng lại địi hỏi người học phải có sự u
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 3 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
thích, sự đam mê thậm chí là một chút cái gọi là “năng khiếu”, điều này khơng
phải học sinh nào cũng có được. Học Âm nhạc mang đến cho học sinh những
phút giây thư giãn, thoải mái, học mà chơi, chơi mà học. Thơng qua những câu
nhạc, những lời ca, Âm nhạc giúp các em nhận thức những hình tượng âm thanh,
giai điệu, kích thích cảm xúc của các em, giúp các em cảm thụ những giai điệu
qua từng bài nhạc, từng câu nhạc.
Vậy làm thế nào để các em đọc đúng được bài tập đọc nhạc? Trước tiên
các em phải nắm vững kiến thức về Âm nhạc, vị trí các nốt nhạc trên khng
nhạc tương ứng với độ cao âm thanh, các hình nốt nhạc tương ứng độ dài, giúp
các em hiểu và phân biệt được những âm thanh cao, thấp, dài, ngắn với lực độ
khác nhau, tốc độ thể hiện khác nhau. Để các em có hứng thú trong học tập,
người giáo viên cần tạo cho các em có một tâm trạng thoải mái, một hứng thú
tràn đầy khi học âm nhạc. Để làm được việc đó, một trong nhiều yếu tố quan
trọng là người giáo viên phải truyền tải chính xác các kiến thức về Âm nhạc.
Qua thời gian trực tiếp giảng dạy bộ mơn, bản thân ít nhiều đã đúc kết
được những kinh nghiệm trong cơng tác, tơi nhận thấy thực tế việc học tập và
tiếp thu các kiến thức của mơn học, đặc biệt là kiến thức đọc và ghi chép nhạc
của các em là chưa cao, nhiều em cịn rất lúng túng. Trước những hạn chế thực
tại, tơi xin đưa ra một số biện pháp dạy tập đọc nhạc. Từ đó giúp các em tự tin,
mạnh dạn, hứng thú với các bài Tập đọc nhạc, đọc đúng cao độ, tiết tấu các nốt
nhạc.
II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
Những năm trước đây, việc đầu tư trang thiết bị cho mơn học cịn hạn chế.
Do đó việc truyền đạt và giúp các em tiếp thu kiến thức Âm nhạc là hết sức khó
khăn, thậm chí những kiến thức đó đến với các em hết sức trừu tượng. Việc
truyền thụ các kiến thức âm nhạc chỉ qua phương pháp truyền khẩu thuần t, ít
phát triển khả năng tư duy của các em. Do đó khơng tạo được sự thu hút, ít gây
hứng thú học tập cho các em.
Dựa vào cơ sở lý luận đã có cùng với thời gian giảng dạy tại trường, tơi đã
tìm hiểu khả năng học nhạc của học sinh. Bằng việc quan sát thực tế các giờ học
tơi nhận thấy việc tiếp thu các kiến thức Âm nhạc và sự u thích học tập bộ
mơn chỉ rơi vào một số em gọi là có năng khiếu. Cịn lại các em khác chỉ học theo
bản năng phải học nên ít có sự sáng tạo trong vận dụng kiến thức.
Qua kiểm tra đọc một bài tập đọc nhạc của học sinh khối 4 năm học 2015
– 2016 thì số lượng các em đọc tốt cịn rất khiêm tốn. Thực tế khi nghe các em
thực hiện bài tập, bên cạnh những em trình bày tự nhiên và thoải mái vẫn cịn
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 4 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
một số em chưa thực sự mạnh dạn, tự tin, chỉ đọc với tính chất thuộc lịng, đọc
nhạc thì chỉ đúng tên nốt mà chưa đúng trường độ, ngắt, nghỉ tuỳ tiện khơng đúng
tiết tấu của bài nhạc.
Lớ
p
Nắm được tên và vị
trí nốt nhạc
Chưa nắm được tên
và vị trí nốt nhạc
Đọc tốt
Đọc chưa tốt
4A
4/26
22/26
4/26
22/26
4B
5/24
19/24
5/24
19/24
Các ngun nhân, các yếu tố tác động
Về CSVC c ủa tr ườ ng ch ưa th ật đầ y đủ , chư a có phịng chứ c năng riêng
để họ c Âm nhạc.
Do mơn h ọc địi hỏ i ph ải có năng khiếu nên một số em cịn đọ c sai cao
độ , ch ưa đọ c đúng tên nố t nh ạc, ch ưa bi ết gõ đệ m chính xác theo nhịp,
phách, ti ết t ấu.
Điều ki ện gi ảng d ạy c ủa giáo viên còn hạ n chế, các tài liệ u tham kh ảo,
phục vụ d ạy T ập đọ c nhạ c nh ư tranh trị chơ i âm nhạ c cịn ít, chư a phong
phú.
Trườ ng có một số em là họ c sinh đồ ng bào, các em ti ếp thu ch ậm và còn
rụt rè, nhút nhát.
Ý th ức h ọc t ập và khả năng tiếp thu c ủa m ột s ố học sinh ch ưa cao.
Mộ t số phụ huynh ch ưa quan tâm, nhắc nhở con em mình họ c tập, cũng
như chu ẩn bị đồ dùng họ c tậ p mơn Âm nhạ c chư a đầ y đủ .
Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặ t ra
Trường Tiểu học Trưng Vương nằm trong địa phận xã Bình Hịa, là một xã
có đời sống kinh tế khó khăn. Phụ huynh học sinh sống chủ yếu bằng nghề làm
nơng cho nên sự quan tâm đến việc học tập của con em chưa nhiều. Mặc dù các
em rất u thích mơn âm nhạc nhưng khi lên lớp 4, 5 khối lượng kiến thức các
mơn học chính như Tốn, Tiếng Việt của các em ngày càng nặng dẫn đến việc
sao nhãng việc học âm nhạc.
Đối với h ọc sinh Ti ểu h ọc tâm lý các em ch ưa ổn đị nh, trí tuệ các em
phát tri ển ch ưa hoàn ch ỉnh nên các em học d ễ thu ộc nh ưng nhanh quên, mỗ i
ti ết h ọc âm nhạc thời lượ ng ch ỉ có 35 đế n 40 phút mà phân mơn Tậ p đọ c
nhạc ch ỉ có thờ i gian kho ảng 20 phút để họ c mộ t bài Tậ p đọ c nhạ c nên ít có
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 5 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
thời gian để kiểm tra, ch ỉnh s ửa cho t ừng h ọc sinh. H ơn n ữa ở l ớp 3 các em
ch ỉ có mộ t ti ết h ọc để làm quen với các nố t nhạ c nên lên lớ p 4 các em chư a
nhớ h ết vị trí các nốt nhạc trên khng. Vậ y, làm thế nào để giúp họ c sinh
đọ c tố t các bài Tậ p đọ c nhạ c, nh ớ vị trí, tên gọ i, hình nố t, trườ ng độ các nố t
nhạc là điều trăn tr ở của tơi mỗ i khi đế n lớ p. Vì vậy để khắc phục tình trạng
trên tơi xin mạnh dạn trinh bày kinh nghiệm của mình về vấn đề này.
III. CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ TIẾ N HÀNH ĐỂ GIẢI QUYẾT V ẤN ĐỀ
1. Mục tiêu củ a gi ải pháp
Giúp học sinh xác định đúng vị trí các nốt nhạc trên khng nhạc, phân biệt
đúng hình các nốt nhạc, ghi nhớ trường độ của mỗi hình nốt nhạc, đọc đúng cao
độ, trường độ các bài Tập đọc nhạc trong chương trình Tập đọc nhạc Tiểu học.
Truyền tải được tồn bộ nội dung bài học đến học sinh, học sinh lĩnh hội
hết tất cả và vận dụng phát huy một cách chủ động, sáng tạo, hưng thu va hoc tơt
́
́ ̀ ̣ ́
hơn phân mơn tâp đoc nhac.
̣
̣
̣
2. Nội dung và cách th ức th ực hi ện gi ải pháp
Để có một tiết học nhạc hiệu quả, gây hứng thú cho học sinh trước tiên
người giáo viên phải xây dựng nề nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên. Cụ thể
như xác định thái độ, ý thức học tập đối với mơn Âm nhạc. Ở lớp 3, các em đã
được làm quen với các kí hiệu Âm nhạc: các hình nốt, khng nhạc, khóa Son,
đọc 8 bài tập đọc nhạc ở lớp 4, sang lớp 5, các kỹ thuật đó được duy trì và nâng
cao hơn một bước. Vì vậy, giáo viên phải nắm vững các phương pháp và các
bước trong giảng dạy để truyền thụ lại cho các em các kiến thức của bài học
cũng như phát triển các kỹ năng đã có của các em một cách tốt nhất.
Trước hết người giáo viên cần phải cho học sinh nắm rõ được lý thuyết
nhạc như: Khng nhạc, khóa son, dịng kẻ, khe nhạc. Giới thiệu cho học sinh
biết hình nốt trắng, đen, móc đơn, dấu lặng đen, dấu lặng đơn. Giới thiệu về
nhịp lấy đà, vạch nhịp, vạch kết thúc bài. Khái niệm về dấu nối, dấu luyến, dấu
quay lại, khung thay đổi .v.v.
Dưới đây là một số phương pháp tơi đã thực hiện đối với học sinh của
mình kết hợp với việc nghiên cứu các tài liệu. Tơi nhận thấy các phương pháp
này rất phù hợp với phân mơn Tập đọc nhạc:
Các bước lên lớp theo đúng quy trình của phân mơn Tập đọc nhạc
Khi học sinh đã nắm chắc về kiến thức nhạc, trong giờ lên lớp, giáo viên
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 6 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
cần phải tùy vào đối tượng học sinh để dạy theo đúng quy trình, đúng các bước
lên lớp như sau:
Bước 1: Giới thiệu tên bài (bằng các hình ảnh trực quan thì bài học sẽ sinh
động hơn, gây được sự chú ý và hứng thú học tập của học sinh hơn).
Bước 2: Xác định tên nốt, hình nốt.
Bước 3: Tập tiết tấu của bài Tập đọc nhạc.
Bước 4: Đọc cao độ theo thang âm, giáo viên đàn học sinh đọc.
Bước 5: Giáo viên đàn giai điệu bài Tập đọc nhạc phân theo câu hát.
Bước 6: Học sinh đọc kết hợp gõ phách.
Bước 7: Đọc lời ca.
Bước 8: Ghép lời ca.
Bước 9: Kiểm tra theo tổ, nhóm, cá nhân, dãy, bàn.
Xây dựng phương pháp tập đọc nhạc
Ở lớp 3, học sinh mới làm quen với các kí hiệu ghi nhạc: khóa Son, khng
nhạc, một số hình nốt nhạc, vị trí các nốt nhạc trên khng nhạc, … đặc biệt vị
trí các nốt nhạc trên khng nhạc rất quan trọng, nó quyết định cho việc đọc nhạc
của học sinh ở các lớp trên, vì vậy để cho dễ nhớ tơi đã cho học sinh ghi nhớ
bằng các câu văn như sau:
Nốt Đơ: ở dịng kẻ phụ dưới
Nốt Rê: sát dưới dịng kẻ thứ nhất
Nốt Mi: ở dịng kẻ thứ nhất
Nốt Pha: ở khe thứ nhất
Nốt Son: ở dịng kẻ thứ hai
Nốt La: ở khe thứ hai
Nốt Si: ở dịng kẻ thứ ba.
Ta thường xun ơn tập củng cố cho học sinh ghi nhớ vị trí các nốt nhạc
trên khng nhạc bằng các câu văn này kết hợp sử dụng khng nhạc bàn tay trái
để khắc sâu kiến thức cho học sinh .
Hoặc cho học sinh thi đua học thuộc bài thơ “Bàn tay xinh”.
Nhìn vào năm ngón bàn tay
Giống như khng nhạc nó thay năm dịng
Bàn tay, mà học thật thơng
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 7 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
Em đọc nốt nhạc thật khơng khó gì
Nay đây ngón út tên mi
Ngón son đeo nhẫn, ngón xi liền kề.
Ngón trỏ tên gọi là rê
Ngón pha liền kề, anh cả bàn tay.
Bàn tay em lật, em xoay
Lẩm nhẩm một tí thuộc ngay ấy mà.
Ở lớp 4, do mới được tiếp xúc nên u cầu của phân mơn tập đọc nhạc đặt
ra cho các em là hết sức nhẹ nhàng, đơn giản. Ở giai đoạn đầu tiếp cận với phân
mơn này, các em phải thực hành các bài tập về cao độ, về tiết tấu, người giáo
viên phải giúp các em nhận ra được âm thanh cao, thấp tương ứng với vị trí các
nốt nhạc trên khng trong phạm vi 1 qng 8. Sau đó, các em được tiếp cận với
thang 5 âm: Đơ Rê Mi – Son – La và tiến tới thang 7 âm: Đơ Rê Mi – Pha –
Son La – Si.
Sang lớp 5, phân mơn tập đọc nhạc cũng dựa trên cơ sở các kiến thức đã
học ở lớp 4 nhưng nâng cao hơn. Cả năm, các em được học 8 bài tập đọc nhạc
đều viết ở nhịp ; dựa trên cao độ của thang 5 âm: Đơ, Rê, Mi, Son, La hoặc
thang 7 âm: Đơ, Rê, Mi, Pha, Son, La, Si.
Về tiết tấu, các em tiếp tục được củng cố lại trường độ với các hình móc
đơn, nốt đen, nốt trắng, lặng đen và chấm dơi. Cách dạy thực hành các hình nốt
có thể thực hiện gõ theo tiết tấu, cũng có thể cho học sinh tập đọc bằng tên gọi
các hình nốt: đơn, đen, trắng, ta có thể thay bằng tiếng trống: Tùng, rinh...
Việc giúp học sinh tập đọc 1 bài tập đọc nhạc muốn thu được kết quả
cũng phải được thực hiện theo đúng các bước theo trình tự nhất định. Sau khi giới
thiệu bài tập đọc nhạc, nếu như ở tập hát, bước đầu tiên là luyện thanh thì ở tập
đọc nhạc sẽ phải là luyện tập cao độ. Cho các em đọc lại cao độ của các nốt
nhạc khơng chỉ giúp các em khởi động giọng mà cịn giúp các em nhớ vị trí các
nốt trên khng nhạc và cảm nhận cao độ các nốt so với nhau. Mu ốn các em
thực hiện tốt bài tập, giáo viên phải đưa ra u cầu để các em tìm hiểu, nhận
xét bài nhạc, bài tập đọc nhạc có mấy nốt? gồm nốt gì? Rút ra thang âm cho
học sinh đọc, có thể hốn đổi vị trí các nốt nhạc để học sinh tìm tịi ở mức độ
cao hơn nh ằm ki ểm tra tai nghe c ủa các em. Về tr ườ ng độ gồ m những hình
nốt gì? Rút ra hình tiết tấu chung c ủa bài tập cho học sinh đọ c tiết tấu. Trong
bài có sử dụng các ký hiệu Âm nhạc nào? mục tiêu của giai đoạn này là làm
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 8 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
thế nào để các em nắm và thể hiện đượ c hình tiết tấu chủ đạ o củ a bài. Việc
thể hiện tiết tấu phải đượ c kết hợp theo nhi ều hình thức, có thể là vừ a đọ c
vừa vỗ tay, vừa đọc vừa gõ đệm nhạc cụ. Hình thức thể hiện cũng có thể là
cả lớp, theo t ổ nhóm, cá nhân xen kẽ. Khi các em đã thực hiện tốt tiết t ấu c ủa
bài, giáo viên đàn để các em nghe và cảm nhận giai điệu theo tiết tấu, Đây là
lúc bắt đầu tập đọc bài nhạc, tập đọ c từng câu theo đàn, giáo viên sử a lỗ i
truyền miệng. Luy ện tập c ủng c ố theo nhóm, tổ hoặc cá nhân. Khi các em
đọc đúng cao độ, trườ ng độ của bài, mới chuyển sang ghép lờ i ca. Để các em
có cảm nhận tốt h ơn trong vi ệc ghép lời ca với nhạc, giáo viên nên cho các
em tự ghép lời, sau đó, giáo viên đàn giai điệu và hát mẫu lời ca để các em
nghe, so sánh. Giáo viên bắt nhịp, học sinh đọc lại nhạc và ghép lời ca. Giáo
viên đàn lại từng câu, sửa lỗi cho các em. Giai đoạn này địi hỏi sự kết hợp
luyện tập nhịp nhàng giữa đọc nhạc, hát lời và gõ đệm nhạc cụ. Cuối cùng là
việc đánh giá, đây là giai đoạn động viên khích lệ các em học tập. Phải
thườ ng xuyên động viên học sinh, vi ệc động viên giúp cho các em chưa thể
hiện bài tập đọc nhạc tốt sẽ cố gắng h ọc t ập h ơn.
Hướng dẫn luyện tập đúng cao độ và trường độ cho học sinh
Luyện tập về cao độ:
Trong bộ mơn Âm nhạc nói chung và Tập đọc nhạc nói riêng, luyện tập
cao độ là khó hơn cả. Với các em phải tiến hành tuần tự từ những âm dễ đọc
nhất, phù hợp với tầm cữ giọng các em rồi mới mở rộng thành thang âm 5 âm và
6 âm.
Trước hết, giáo viên nên cho học sinh tập những vần ít âm với âm “son”
làm trung tâm ( như: mi, son, la, son, đơ), qng 5 (rê, mi, pha, son, la; đơ, rê, mi,
pha, son). Sau khi hình thành được thang 5 âm sẽ dạy tiếp qng 6 (đơ, rê, mi, pha,
son, la) tùy tình hình thực tế của từng bài Tập đọc nhạc.
Để thực hiện nội dung trên, giáo viên có thể sử dụng các biện pháp như sau:
+ Đọc nhạc theo tháp cao độ: Dùng trục gam Đơ trưởng, dựa theo thang âm
có trong bài vẽ tháp cao độ cho học sinh hình dung ra độ trầm bổng của âm thanh
một cách cụ thể hơn.
+ Đàn cao độ các nốt nhạc có trong bài Tập đọc nhạc, nhắc nhở học sinh
chú ý lắng nghe và đọc nhẩm theo đàn. Đọc to cao độ theo đàn từ thấp lên cao, từ
cao xuống thấp hoặc đọc theo cặp 2 nốt trong phạm vi từ nốt Đơ 1 lên đến nốt
Xi.
+ Điều quan trọng nhất ở phương pháp này là tập cao độ trên nền giai điệu
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 9 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
của bài Tập đọc nhạc để các em dễ dàng bắt vào cao độ của bài Tập đọc nhạc.
Ví dụ: TĐN số 1: SON LA SON
Trong bài Tập đọc nhạc số 1, cao độ gồm có các nốt: Đơ, rê, mi, son, la.
Chúng ta sẽ vẽ tháp cao độ như sau:
La
Son
Mi
Rê
Đồ
Sau khi học sinh quan sát tháp cao độ xong, giáo viên nhắc học sinh chú ý
độ cao của từng nốt, nốt nào nửa cung, nốt nào một cung. Ở đây vị trí nốt pha bị
bỏ trống, từ mi lên pha là nửa cung, từ pha lên son là một cung. Như vậy khi đọc
cao độ từ mi lên son phải phân biệt được là đọc một cung rưỡi (1,5 cung). Khi
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 10 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
thể hiện thang âm độ cao bằng tháp cao độ như thế này, học sinh sẽ dễ hình dung
và đọc chính xác hơn cao độ các nơt nhạc, tiết học sẽ hiệu quả hơn rất nhiều.
Luyện tập về trường độ:
Đối với học sinh tiểu học, việc kết hợp đọc cao độ và tiết tấu cùng một
lúc là hết sức khó khăn, học sinh sẽ lúng túng, bị áp lực nhất là với học sinh
khơng có năng khiếu. Để học sinh có thể thoải mái và tiếp thu bài tốt, giáo viên
cần dạy luyện tập trường độ riêng bằng cách đọc và gõ (vỗ tay) tiết tấu. Đọc tiết
tấu với các âm phải ngắn gọn, khơng rườm rà: Nốt đen đọc là “đen”, nốt trắng
đọc là “trắng”, nốt móc đơn đọc là “đơn”, dấu lặng đen đọc là “lặng”…Ngồi ra,
giáo viên có thể gây hứng thú và sự chú ý của học sinh bằng việc đọc tiết tấu
bằng các tiếng tượng thanh: ring, tùng.
Đọc âm tiết tấu có ưu điểm là khơng ồn ào, tập trung được sự chú ý của
học sinh, linh hoạt và tiết kiệm được thời gian.
Sau khi đọc tiết tấu xong, giáo viên có thể cho học sinh đọc kết hợp gõ
đúng tiết tấu, gõ theo phách. Như vậy khi vào bài học sinh sẽ chủ động hơn trong
việc đọc nhạc, ghép lời kết hợp gõ đệm theo nhịp, phách và tiết tấu.
Ví dụ: TĐN số 6: MÚA VUI (Trích)
Nhạc và lời: Lưu Hữu Phước
Luyện tiết tấu:
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 11 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
Đơn đơn đen đơn đơn đen đơn đơn đơn đơn trắng.
Có thể thay cách đọc tiết tấu trên bằng các tiếng tượng thanh:
Rinh rinh tùng rinh rinh tùng rinh rinh rinh rinh tùng.
Đọc nốt nhạc trên khng nhạc
Đây là phần khó nhất trong bài bởi vì chính phần này sẽ đánh giá kĩ năng
thực hành của học sinh được tổng hợp từ hai phần trên. Ở lứa tuổi tiểu học sự
kết hợp cùng lúc vừa nhớ tên nốt, độ cao, vị trí và hình tiết tấu của nốt nhạc đó là
điều khơng hề đơn giản đối với các em. Nên tơi phải có sự chuẩn bị để rèn luyện
cho các em từ những lớp dưới. Cũng thơng qua trị chơi giúp các em nhớ nốt trên
khng như trị chơi: "Khng nhạc bàn tay" . Có thể có hai cách thực hiện trị
chơi này như:
Tơi chỉ các vị trí nốt tương ứng trên bàn tay, học sinh nói tên nốt.
Tơi nói tên nốt, học sinh chỉ trên bàn tay của mình.
Ngồi ra cịn có thể tổ chức cho học sinh tham gia trị chơi: "Gắn nốt nhạc
trên khng"…
Hướng dẫn học sinh đọc nhạc và ghép lời ca đều giọng, diễn cảm rõ lời
Các em đọc nhạc và ghép lời ca khơng đều là do các em khơng tập trung
lắng nghe khi giáo viên bắt giọng và các em bị cuốn nhịp, khơng đọc đúng nhịp
khơng giữ được nhịp độ ban đầu và có xu hướng nhanh dần lên.
Muốn học sinh đọc đúng nhạc hát lời ca đều giọng diễn cảm giáo viên
phải chú ý bắt giọng tạo được sự chú ý của học sinh.
Dạy học sinh chính xác về cao độ và trường độ, cho học sinh đọc nhạc và
hát lời ca kết hợp gõ đệm theo phách, tiết tấu lời ca đều chính xác sẽ giúp học
sinh hát lời chính xác và đúng nhịp. Kết hợp với âm thanh trên đàn để kiểm tra
chính xác cao độ của học sinh khi đọc bài.
Học sinh nghe và nhận xét bạn, giáo viên nhận xét chung sửa sai uốn nắn
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 12 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
kịp thời động viên học sinh hát sai để giúp các em hát đúng.
Một số bài tập đọc nhạc, ở cuối câu có chỗ ngân dài 2 hoặc 3 phách thì
giáo viên nên đếm phách để học sinh ngân cho đủ và kết hợp vỗ tay theo phách
học sinh sẽ hát và ngân cho đủ, kết hợp vỗ tay theo phách học sinh sẽ hát đúng
trường độ .
Sau khi tập đọc nhạc xong muốn ghép lời ca diễn cảm và đúng trước hết
các em phải thực hiện đúng cao độ, trường độ như đã nêu trên.
Giáo viên nên giới thiệu nội dung bài tập đọc nhạc nói về điều gì, sắc thái
thể hiện ra sao, vui hay êm dịu… nhất là khi hát phải thể hiện được giai điệu tiết
tấu của bài hát phải đưa tâm hồn của mình hịa quyện vào lời hát, phải có cảm
xúc khi hát thể hiện được tâm hồn của mình vào nội dung tác phẩm như (tình bạn
bè, cha mẹ, thầy cơ q hương, mái trường…).
Hướng dẫn các em phát âm rõ lời, chính xác gọn tiếng chỗ nào luyến lên
hay luyến xuống phải thể hiện được.
Trong lúc dạy tập đọc nhạc khơng nên cho các em đọc to q gây ra khan
tiếng mệt giọng ảnh hưởng đến giọng và khơng thể hiện nội dung bài tập.
Giáo viên khi bắt giọng cho học sinh đọc nhạc phải bắt giọng cho chuẩn
xác hoặc có thể bắt giọng bằng sử dụng nhạc cụ để bắt giọng vào cho đúng và
chuẩn xác.
Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc
Ghi chép lại các bài nhạc đã học giúp các em nắm chắc vị trí các nốt trên
khng cũng như nhớ các hình nốt, ký hiệu đã học. Nếu như tập đọc nhạc mang
nhiều tính chất trừu tượng vì nó cịn phụ thuộc vào tai nghe của từng em thì ghi
chép nhạc mang tính cụ thể hơn, hiện thực hơn. Do vậy, việc hướng dẫn các em
ghi chép đơn giản và dễ thực hiện. Tuy nhiên, đơn giản khơng có nghĩa là khơng
quan trọng, ngược lại tập ghi chép nhạc là sự đúc kết giữa 2 phân mơn tập hát và
tập đọc nhạc để khắc sâu kiến thức. Do đó địi hỏi phải có sự chính xác tuyệt đối
từng vị trí nốt trên khng nhạc, quan trọng hơn nữa là qua chép nhạc các em
phải nhớ được tên các nốt nhạc là gì, nằm ở vị trí nào, cách viết các hình nốt ra
sao, các hình nốt đó có ý nghĩa gì và phải thể hiện thế nào. Việc ghi chép nhạc
cịn giúp các em ghi nhớ các ký hiệu khác về âm nhạc. Các kiến thức đó hổ trợ
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 13 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
cho việc tập đọc nhạc hoặc thực hiện các bài hát theo u cầu của tác giả như:
dấu luyến, dấu chấm dơi, dấu quay lại, dấu hồi đoạn, dấu lặng đen, lặng đơn,
ngắt câu…
Việc ghi chép nhạc là cơng việc địi hỏi phải hướng dẫn các em thực hiện
một cách thường xun. Tuy nhiên khơng nhất thiết lúc nào cũng phải thực hiện
ngay tại lớp vì như thế sẽ mất rất nhiều thời gian. Ở lớp chỉ hướng dẫn các em
cách thực hiện việc ghi chép, nhận ra cách trình bày thế nào cho đúng, cho đẹp
cịn việc ghi chép lại bài nên cho các em thực hiện ở nhà.
Mối quan hệ giữa giải pháp, biện pháp
Các biện pháp định hướng cho những giải pháp tiến hành và có mối quan hệ
chặt chẽ với nhau, ln có sự hỗ trợ lẫn nhau, bám sát vào hồn cảnh và mức độ
tiếp thu bài của từng đối tượng học sinh. Bởi vậy trong q trình giảng dạy giáo
viên cần lựa chọn các phương pháp phù hợp để giảng dạy sao cho tiết học đạt
kết quả cao nhất.
IV. TÍNH MỚI CỦA GIẢI PHÁP
Sau một thời gian áp dụng các phương pháp, biện pháp dạy học tập đọc
nhạc thì kết quả học tập của học sinh có chuyển biến theo hướng tích cực. Âm
nhạc đã làm cho các em có một tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển
tồn diện hơn và các em hứng thú hơn để học tốt các mơn học khác.
Tạo khơng khí thân thiện, ln gây hứng thú để tiết học khơng nhàm chán,
tạo hiệu quả cao khi học tập đọc nhạc.
V. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Sau một thời gian đã áp dụng thực hiện giảng dạy tập đọc nhạc với các
phương pháp và biện pháp như đã trình bày ở trên và thấy các em rất say mê hứng
thú học tập, do đó kết quả đã nâng lên rõ rệt. Tơi tiến hành khảo sát phần tập đọc
nhạc các em ở lớp 4A, 4B trường tiểu học Trưng Vương năm học 20162017;
20172018.Cụ thể như sau:
Áp dụng đề tài năm học 20162017:
Lớ
p
Nắm được tên và vị
trí nốt nhạc
Chưa nắm được tên
và vị trí nốt nhạc
Đọc tốt
Đọc chưa tốt
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 14 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
4A
7/23
16/23
7/23
16/23
4B
6/22
16/22
6/22
16/22
Sau khi áp dụng đề tài thi tơi thấy năm học 2017 2018 phần tập đọc nhạc có sự
tiến bộ vượt bậc.Nhiều học sinh nắm được tên và vị trí nốt nhac, đọc tốt cụ thể
là :
Lớ
p
Nắm được tên và vị
trí nốt nhạc
Chưa nắm được tên
và vị trí nốt nhạc
Đọc tốt
Đọc chưa tốt
4A
24/26
2/26
24/26
02/26
4B
19/23
4/23
19/23
04/23
Qua thời gian nghiên cứu và thực hiện đề tài tỉ lệ học sinh đạt loại Hồn
thành và hồn thành tốt nâng cao một cách rõ rệt:
Lớp 4A:
Hồn thành tốt (T): 7 em
Hồn thành (H): 19 em
Chưa hồn thành (C): 0 em
Lớp 4B: Hồn thành tốt (T): 5 em
Hồn thành (H): 18 em
Chưa hồn thành (C): 0 em
Qua nghiên cứu, thực hiện đề tài đã đạt được hiệu quả cao tại trường, ta
nhận thấy sau khi học Tập đọc nhạc theo phương pháp mới các em đã có sự tiến
bộ rõ rệt, khơng cịn chán nản khi học tập đọc nhạc nữa, chất lượng học tập
được nâng cao đáng kể. Các em u thích các nốt nhạc, thích đọc bài tập đọc
nhạc, các em đã xác định đúng vị trí các nốt nhạc trên khng nhạc và u thích
bộ mơn âm nhạc hơn, thích học hát, do đó kỹ năng ca hát của các em cũng được
nâng lên. Các hoạt động, phong trào văn hố văn nghệ trong và ngồi nhà trường
cũng sơi nổi hơn, kết quả thu được cũng khả quan hơn.
Áp dụng thực hiện giảng dạy tập đọc nhạc với các phương pháp và biện
pháp như đã trình bày ở trên và thấy các em rất say mê hứng thú học tập, trong đó
phần tập đọc nhạc các em thể hiện được tốt. Do đó kết quả đã nâng lên rõ rệt:
Kết quả đánh giá cuối năm môn Âm nhạc năm học 2017 2018 của khối 4 học
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 15 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
sinh hồn thành tốt và hồn thành đã được tăng lên, khơng có học sinh chưa hồn
thành.
Tập đọc nhạc là phân mơn khó học, việc giảng dạy cho học sinh cấp Tiểu
học địi hỏi phải có những phương pháp, biện pháp đặc thù riêng. Hơn nữa người
giáo viên cịn phải biết lựa chọn và áp dụng các phương pháp, biện pháp sao cho
phù hợp với từng đối tượng học sinh. Về phía bản thân, với một số phương pháp,
biện pháp nêu trên, qua thực tế giảng dạy tại trường, tơi nhận thấy hiệu quả của
các phương pháp, biện pháp này là khá cao. Tuy nhiên, khi vận dụng những
phương pháp, biện pháp này, giáo viên có thể tuỳ cơ ứng biến sao cho phù hợp
với từng hồn cảnh, từng đối tượng cụ thể để thu được kết quả tốt nhất. Và
điều quan trọng là chúng ta cùng nhau xây dựng nên những phương pháp, biện
pháp giảng dạy hay nhất, phù hợp nhất đối với phân môn tập đọc nhạc để kết
quả học tập của các em ngày càng được nâng cao hơn.
Qua đề tài này tôi muốn trao đổi với quý đồng nghiệp về vấn đề học Âm
nhạc, học Âm nhạc sẽ làm cho con người thoải mái, hứng thú hơn khi học tập
môn học cũng như học các mơn học khác, giáo dục Âm nhạc cùng với giáo dục
các mơn học khác lập nên một nền giáo dục tồn diện.
PHẦN THỨ BA: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
I. KẾT LUẬN
Trên cơ sở từ thực tiễn giảng dạy Âm nhạc trong trường Tiểu học nói
chung và cho học sinh lớp 4 nói riêng. Xuất phát từ thực trạng khả năng nhận
thức tiếp thu những kiến thức đặc thù của bộ mơn, tơi đã lựa chọn và đưa vào
thực tế những phương pháp giảng dạy của mình trên cơ sở bám sát chương trình
hướng dẫn của Bộ giáo dục Đào tạo tơi đã thu được những kết quả đáng kể.
Qua quan sát thực tế nhận thấy các em u thích bộ mơn hơn, hào hứng học tập
hơn. Đặc biệt là các em mạnh dạn hơn, tự tin hơn khi học và hoạt động ngoại
khóa.
Khả năng nhận thức của con người nói chung, của học sinh Tiểu học nói
riêng là rất lớn và sẵn có. Điều cơ bản là người giáo viên giảng dạy phải nắm
được đối tượng, tìm hiểu cụ thể những sở thích của các em để tìm ra phương
pháp giáo dục, giảng dạy thích hợp nhất giúp các em tiếp thu kiến thức một cách
dễ dàng và tạo sự say mê trong việc vận dụng các kiến thức đã học vào thực tế
cuộc sống.
Việc dạy mơn âm nhạc ở trường Tiểu học trong q trình đổi mới ngày nay
là vơ cùng cần thiết. Vì vậy người giáo viên cần nắm rõ điều kiện này để mơn
Âm nhạc ngày càng phát huy tác dụng góp phần vào sự nghiệp đào tạo những chủ
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 16 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
nhân tương lai của đất nước.
II. KIẾN NGHỊ
Để nâng cao chất lượng học tập bộ mơn Âm nhạc cho học sinh Tiểu học
tơi xin có một số ý kiến đề xuất như sau:
Tiếp tục bổ sung đồ dùng học tập, đồ dùng giảng dạy của bộ mơn đáp ứng nhu
cầu học tập và phát triển của xã hội.
Thường xun tổ chức phong trào văn hố văn nghệ hơn nữa, tạo cơ hội để các
em có thêm điều kiện giao lưu, học hỏi thể hiện mình trong lĩnh vực nghệ thuật.
Tổ chức chun đề về mơn âm nhạc nhằm học hỏi, rút kinh nghiệm để việc
dạy học đạt kết quả cao.
Trên đây là những kinh nghiệm của bản thân trong q trình học tập và
giảng dạy. Tơi hy vọng rằng kinh nghiệm nhỏ này sẽ góp phần nâng cao chất
lượng về cơng tác giảng dạy cũng như học tập. Trong q trình nghiên cứu, viết
đề tài khơng thể tránh khỏi thiếu sót. Rất mong sự góp ý của ban giám khảo để
đề tài đạt được hiệu quả cao hơn, hồn thiện hơn, để bản thân có kinh nghiệm
vận dụng dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 đạt hiệu quả cao hơn nữa. Góp ý
để giúp tơi hồn thành tốt cơng tác dạy và học.
Xin chân thành cảm ơn!
Bình Hịa, ngày 20 tháng 2 năm 2019
NGƯỜI VIẾT
Nguy ễn Th ị Thanh Hu ệ
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 17 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.Cơng văn 5842/ BGD – ĐT ngày 01 tháng 09 năm 2011 về việc hướng dẫn nội
dung điều chỉnh giảm tải các mơn học tiểu học[1tr. 3]
2.cơng văn số Số: 795/PGDĐTGDTH về việc tập huấn Phương phap day hoc
́ ̣
̣
mơn Âm nhac trong tr
̣
ương tiêu hoc, gi
̀
̉
̣
ơi thiêu dân ca Tây Ngun va cac bai hat
́
̣
̀ ́ ̀ ́
đia ph
̣
ương ĐăkLăk. [2tr. 3]
́ ́
3.Sách nghệ thuật 3 [3tr. 7]
4.Âm nhạc 4 ( sách giáo viên) [4tr.8 91011 ]
5.Âm nhạc 5 ( sách giáo viên) [5tr.8 ]
6.Thiết kế bài giảng Âm nhạc lớp 3; 4; 5 Nhà xuất bản Văn Hố [6tr.789 ]
7.Sách giáo khoa Âm nhạc lớp 4; 5 Nhà xuất bản giáo dục [7tr.7891011 ]
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 18 Trường TH Trưng Vương
Đề tài :Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học Trưng
Vương
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG THẨM ĐỊNH CẤP TRƯỜNG
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huệ 19 Trường TH Trưng Vương