Thực trạng và định hướng quy hoạch, phát triển kè bờ sông Sài Gòn và sông, kênh trên địa bàn Quận 2 và các giải pháp hoàn thành cơ bản kè sông Sài Gòn, sông, kênh vào năm 2025

Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

THỰC TRẠNG VÀ ĐỊNH HƯỚNG QUY HOẠCH,
PHÁT TRIỂN KÈ BỜ SƠNG SÀI GỊN VÀ SƠNG,
KÊNH TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 2 VÀ CÁC GIẢI PHÁP
HOÀN THÀNH CƠ BẢN KÈ SƠNG SÀI GỊN, SƠNG,
KÊNH VÀO NĂM 2025
ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN 2
Quận 2 được thành lập trên cơ sở tách ra từ huyện Thủ Đức với vị trí địa lý nằm ở cửa ngõ phía
Đơng của thành phố Hồ Chí Minh, có mạng lưới sơng, rạch dày đặc với 46 tuyến với tổng chiều dài
102,647 km, trong đó có 07 tuyến có chức năng giao thơng thủy với chiều dài 48,9 km và 02 tuyến
đường thủy nội địa Quốc gia (sơng Sài Gịn dài khoảng 22 km và sông Đồng Nai dài khoảng 06 km).
Phần lớn các tuyến sơng, kênh rạch trên địa bàn Quận 2 có chức năng giao thông thủy kết nối thuận
lợi theo cả 04 hướng Đông, Tây, Nam Bắc để đi đến các tỉnh trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam
và kết nối giao thương Quốc tế (Tân cảng Cát Lái). Đặc biệt, có các tuyến sơng, kênh, rạch chảy sâu
vào khu vực trung tâm Quận 2, tạo nên không gian, cảnh quan kiến trúc sông nước đặc thù vùng Nam
Bộ; với tiềm năng thuận lợi phục vụ vận tải hành khách, hàng hóa và phát triển du lịch bằng đường
thủy.
Thời gian qua, bộ mặt đơ thị của Quận 2 đã có nhiều thay đổi, mang một diện mạo mới về văn minh
và hiện đại, đó là kết quả của sự phấn đấu của toàn Đảng bộ và nhân dân Quận 2 kể từ khi thành lập
quận đến nay với các thành tựu nội bật trong lĩnh vực phát triển đô thị, cụ thể như các dự án hạ tầng kỹ
thuật kết hợp chỉnh trang đô thị trên các tuyến sông, kênh, rạch tạo nên các cơng trình cảnh quan và
kiến trúc đẹp cho đô thị mới phát triển. Đồng thời, mang lại môi trường sống xanh, sạch cho người dân
khu vực dọc sông, kênh, rạch.
Tuy nhiên, kết cấu hạ tầng giao thông đường thủy nội địa vẫn chưa được quan tâm đầu tư xây dựng
nhiều để phát huy lợi thế, tiềm năng vốn có của Quận 2 về hệ thống sơng, kênh, rạch do cịn một số
hạn chế như:
- Tình trạng mơi trường ô nhiễm, rác thải nhiều đã ảnh hưởng rất lớn đến q trình khai thác vận tải
các tuyến sơng, kênh, rạch nội thành.
- Tồn tại các cơng trình vượt sơng đã được xây dựng từ lâu có tĩnh khơng, khẩu độ không đảm bảo để

khai thác vận tải đường thủy (như cầu Giồng Ông Tố 1, cầu cống đập Rạch Chiếc (còn gọi là cầu
Nam Lý).
- Đặc biệt hệ thống kè bờ, bến thủy nội địa trên các tuyến sông, kênh của Quận 2 chưa được đầu tư
đồng bộ phục vụ chỉnh trang đô thị và tạo mỹ quan đơ thị.
1. Hiện trạng kè bờ sơng Sài Gịn và sông, kênh trên địa bàn quận 2
1.1. Hiện trạng kè bờ sơng Sài Gịn:
Sơng Sài Gịn tiếp giáp Quận 2 có chiều dài khoảng 22km bắt đầu từ sơng Rạch Chiếc đến ngã
3 Đèn Đỏ (sơng Sài Gịn - sơng Đồng Nai). Trong đó, có 14,8km là tuyến hàng hải (từ ngã 3 Đèn Đỏ
đến ngã 3 rạch Thị Nghè) và 7,2km là tuyến đường thủy nội địa Quốc gia (từ ngã 3 rạch Thị Nghè đến
giáp sông Rạch Chiếc). Hiện trạng kè bờ sơng Sài Gịn hiện nay như sau:
- Đoạn sơng Sài Gịn từ ngã 3 Đèn Đỏ đến cầu Thủ Thiêm có chiều dài 15km, trong đó 2,7km
đã xây dựng kè với kết cấu gồm 04 đoạn kè đứng loại bê tông dự ứng lực, 01 đoạn kè đứng dạng

245


Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

tường chắn bê tông cốt thép, 02 đoạn kè mái nghiêng viên thảm bê tông và 01 đoạn kè mái nghiêng
loại đá hộc (tại khu vực Đô thị mới Thủ Thiêm được xây dựng đã lâu và đang xuống cấp).
- Đoạn sơng Sài Gịn từ cầu Thủ Thiêm đến cầu Sài Gịn có chiều dài 1,8km, trong đó 1,39Km
đã xây dựng kè với kết cấu gồm 02 đoạn kè đứng dạng tường chắn bê tông cốt thép, 02 đoạn kè mái
nghiêng loại viên thảm bê tông và 04 đoạn kè mái nghiêng loại đá hộc.
- Đoạn sơng Sài Gịn từ cầu Sài Gịn đến ngã 3 rạch Chiếc có chiều dài 06km, trong đó 8,7km
đã xây dựng kè với kết cấu gồm 03 đoạn kè đứng loại bê tông dự ứng lực, 06 đoạn kè đứng loại bê
tông cốt thép, 08 đoạn kè mái nghiêng loại viên thảm bê tông và 06 đoạn kè mái nghiêng loại đá hộc
(tại khu vực phường Thảo Điền, Bình An được xây dựng đã lâu và đang xuống cấp).
Như vậy, tuyến sơng Sài Gịn thuộc địa bàn quận 2 với chiều dài khoảng 22km đã được được
đầu tư 12,79 km kè bờ, còn lại khoảng 9,21km đường bờ chưa được đầu tư xây dựng kè. Các đoạn kè

nằm rải rác (ngoại trừ khu vực bán đảo Thảo Điền – khu phố 4, phường An Phú) do nhiều chủ đầu tư,
tổ chức, cá nhân xây dựng không đồng bộ.
1.2 Hiện trạng kè bờ trên các tuyến sông, kênh, rạch:
- Sông Rạch Chiếc có chiều dài khoảng 3,1km, trong đó 0,45km đoạn từ cầu Rạch Chiếc đến
sơng Sài Gịn đang được đầu tư xây dựng kè, đoạn còn lại chưa được đầu tư xây dựng kè.
- Sơng, rạch Giồng Ơng Tố và các chi lưu: Chiều dài đoạn chính khoảng 3,1km, trong đó 2,6km
đã được xây dựng kè đá hộc (tính cả 02 bờ), tuy nhiên tuyến kè này nằm rải rác do nhiều chủ đầu tư,
tổ chức, cá nhân xây dựng không đồng bộ. Hàng năm, Sở Giao thông Vận tải giao Trung tâm Quản lý
đường thủy tổ chức duy tu đảm bảo tính ổn định của tuyến kè đã được phân cấp quản lý.
Như vậy, các tuyến sông, kênh, rạch quận 2 đã được đầu tư 3,05km kè/53,747km, còn lại
khoảng 50km đường bờ chưa được xây dựng kè.
2. Một số khó khăn, vướng mắc khi thực hiện các dự án xây dựng kè bờ kết hợp chỉnh trang đô
thị hiện nay:
Tính đến thời điểm này năm 2019, số trường hợp lấn chiếm sơng, kênh, rạch trên địa bàn quận
cịn tồn tại là 06 trường hợp.
2.1. Hiện trạng dân cư sống ven và trên hành lang các tuyến sông, kênh, rạch:
Hiện nay, thực trạng hai bên bờ các tuyến sông, kênh, rạch có năng lực vận tải thủy lớn như:
sơng Sài Gịn (khu vực phường Bình An, Thảo Điền, quận 2) và khu vực ven rạch Giồng Ông Tố
đoạn giáp cầu Giồng Ơng Tố 1 (phường An Phú – Bình Trưng Tây)… vẫn còn tồn tại nhà ở trên và
ven bờ sơng dày đặc. Trong q trình sinh sống, người dân xả rác và nước thải sinh hoạt xuống lịng
sơng gây ô nhiễm, mất mỹ quan đô thị; đồng thời, việc sinh sống trên và ven sông, kênh, rạch tiềm ẩn
nguy cơ sạt lở và gây nguy hiểm cho tính mạng và tài sản người dân sinh sống dọc ven và trên sơng,
kênh, rạch.
2.2. Tình hình sạt lở bờ sơng:
Hiện tượng biến đổi khí hậu, tốc độ đơ thị hóa, việc xây dựng các cơng trình trên tuyến làm
thay đổi dịng chảy làm gia tăng tình trạng sạt lở bờ sơng qua các năm. Thống kê số vị trí sạt lở qua
các năm từ năm 2012 đến nay như sau:
- Từ năm 2013 - 2017, số vị trí sạt lở bờ sơng trên địa bàn quận 2 là 05 vị trí.
- Năm 2018, số vị trí sạt lở bờ sơng trên địa bàn quận 2 là 05 vị trí (giảm 01 vị trí đặc biệt nguy
hiểm tại rạch Giồng Ơng Tố đoạn giáp Trường PTTH Giồng Ông Tố và tăng 01 trường hợp tại vị trí

bờ sơng Sãi Gịn khu vực 61 Trần Ngọc Diện, phường Thảo Điền).
- Năm 2019, tồn tại 05 vị trí sạt lở bờ sơng -rạch, gồm 03 vị trí đặc biệt nguy hiểm (02 điểm tại
bờ rạch Giồng Ơng Tố, phường An Phú -Bình Trưng Tây; 01 điểm tại tại vị trí bờ sơng Sãi Gịn khu
vực 61 Trần Ngọc Diện, phường Thảo Điền).

246


Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

2.3. Việc ô nhiễm môi trường trên sông, kênh:
Hiện nay, nhiều tuyến sông, kênh, rạch đang bị ô nhiễm rất nghiêm trọng do nước thải công
nghiệp, rác thải sinh hoạt, ngồi ra cịn có tình trạng phát triển lục bình (rạch Đá Đỏ, phường An Phú),
cỏ gây ảnh hưởng lớn đến môi trường, sinh hoạt của nhân dân cụ thể:
II. Định hướng quy hoạch, phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành trong giai
đoạn từ nay đến năm 2025:
Trên cơ sở rà soát hiện trạng kè bờ và kết cấu hạ tầng giao thông đường thủy nội địa và định
hướng phát triển giao thông đường thủy trong thời gian tới, Ủy ban nhân dân Quận 2 kiến nghị các cơ
quan, tổ chức, các chuyên gia, nhà khoa học chia sẻ kinh nghiệm cũng như đề xuất các giải pháp cụ
thể đối với việc định hướng quy hoạch, phát triển kè bờ sông Sài Gịn và sơng, kênh nội thành đê cơ
bản hồn thành vào năm 2025. Một số nội dung đề xuất nghiên cứu như sau:
(1) Tập trung quy hoạch và đầu tư xây dựng hồn chỉnh kè bờ sơng Sài Gịn giai đoạn 2020 - 2025
theo hướng quy hoạch, đầu tư đồng bộ hệ thống kè bờ, công viên cây xanh, hạ tầng giao thông dọc
sông kết hợp xây dựng các bến thủy nội địa phục vụ vận tải hành khách, du lịch trên sơng. Rà sốt lại
quy hoạch xây dựng dọc bờ sông để điều chỉnh cục bộ chiều rộng phạm vi hành lang bảo vệ trên bờ
đối với các tuyến sơng, kênh, rạch có giải pháp xây dựng kè bờ nhằm khai thác có hiệu quả quỹ đất
dọc theo bờ sơng, kênh, rạch.
(2) Từng bước triển khai hồn chỉnh các dự án chỉnh trang đô thị dọc sông vào năm 2025, cụ thể:
xây dựng kè và di dời nhà ven và trên kênh trên các tuyến tập trung dân cư sinh sống dọc ven và trên

kênh, rạch theo mô hình các dự án đã và đang triển khai, thực hiện.
(3) Trong giai đoạn từ nay đến năm 2025, cơ bản hồn thành hệ thống kè bờ sơng Sài Gịn kết hợp
xây dựng các bến thủy nội địa phục vụ vận tải hành khách kết hợp du lịch trên sông Sài Gòn phạm vi
Quận 2 kết nối với các quận nội thành. Xây dựng cơ chế cho tổ chức, cá nhân thuê đất trong phạm vi
hành lang bảo vệ trên bờ để xây dựng các cơng trình phục vụ hoạt động có thời hạn nhằm tạo điều
kiện phát triển vận tải hành khách, hàng hóa, du lịch bằng đường thủy; đồng thời tạo nguồn thu cho
ngân sách địa phương và Thành phố. Trong đó, có cơ chế khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư xây
dựng kè bờ sông, rạch…

247