Bài 18. Bài học đường đời đầu tiên

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (119.22 KB, 8 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Tiết PPCT: 74 , Ngày soạn: 30/12/2017 , Ngày dạy: 8/1/2017
Tuần dạy: 20 , Lớp dạy: 6a1

Văn bản :

BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (tt)

( Trích “Dế Mèn phiêu lưu kí” - Tơ Hồi )

1. MỤC TIÊU:
1.1. Kiến thức:

- Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một văn bản truyện viết cho thiếu nhi.
- Một số biện pháp nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc trong đoạn trích.

1.2. Kĩ năng:

- Văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với yếu tố miêu tả.
- Phân tích các nhân vật trong đoạn trích.

- Vận dụng được các biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa khi viết văn miêu tả.

* Kỹ năng sống:

- Tự nhận thức và xác định cách ứng xử: Sống khiêm tốn và biết tôn trọng người
khác. Biết yêu thương , đùm bọc mọi người. Ln có tình thần học hỏi, mở rộng
hiểu biết, khi sai phải biết ăn năn hối lỗi. Không làm điều gây hại cho người khác...
Biết kính trọng ơng , bà, cha , mẹ, đồn kết, chan hịa với bạn bè...

* Giáo dục mơi trường:

+ Biết u thiên nhiên và bảo vệ mơi trường sống.
* Tích hợp:

+ Văn tự sự, văn miêu tả, văn biểu cảm.( Tập làm văn)
+ So sánh, nhân hóa, từ láy, tính từ, phó từ.( Tiếng Việt)

+ Giáo dục cơng dân: lớp 6 bài 8 : Sống chan hòa với mọi người, lớp 7 bài 7: Đoàn
kết tương trợ, lớp 8 bài 3: Tôn trọng người khác...

+ Sinh học : Thế giới các loài động vật.

+ Âm nhạc: Bài hát “ Chuyện Dế Mèn” của nhạc sĩ Trần Lập.
+ Mĩ thuật: vẽ tranh loài dế

1.3. Thái độ:

- Rèn luyện tính khiêm tốn, khơng kiêu căng, tự mãn, biết rút ra những bài học
trong cuộc sống.

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

- Có tình u thương các loại động vật.
- Có tinh thần phê và tự phê.

- Luôn hướng thiện, hướng tới những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
- Biết tôn trọng mọi người và sống đoàn kết.

2. CHUẨN BỊ
2.1. Giáo viên:

- Những đồ dùng, thiết bị và phương tiện dạy học thông thường: giáo án, tài liệu
tham khảo, SGK, SGV, phiếu học tập, máy chiếu...

2.2. Học sinh:

- Yêu cầu học sinh đọc kĩ đoạn trích: Bài học đường đời đầu tiên trang 3 - 11
SGK văn 6, học thuộc bài tiết 1, đọc và kể tóm tắt đoạn trích, trả lời câu hỏi trong
SGK, tập hát những bài liên quan đến môi trường ( Chú ếch con...)

3. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC

3.1. Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số lớp, em nào vắng? Có lí do hay khơng? ( 1

phút)

3.2. Kiểm tra miệng ( nếu có ) ( 1 phút)

Câu hỏi: Em hãy nêu những nét chưa đẹp trong tính cách của Dế Mèn?
Trả lời: Đó là tính kiêu căng tự phụ về vẻ đẹp và sức mạnh của mình, xem

thường mọi người, hung hăng, xốc nổi.

3.3. Tiến trình dạy học:

* Giới thiệu bài: Trong cuộc sống này không ai là hồn hảo cả. Cũng có lúc 
ta mắc phải lỗi lầm . Dế Mèn cũng vậy. Cậu đã mắc phải một lỗi nghiêm trọng để
rồi rút ra cho bản thân bài học đường đời. Chúng ta cùng nhau tìm hiểu trong tiết
học này nhé. (1 phút)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG

Hoạt động 1: (Tìm hiểu chi tiết về bài 
học đường đời đầu tiên. 35 phút)

* Gv: Giới thiệu mục 2.

* Gv: Gọi hs đọc bốn câu đầu của đoạn
hai -> Những câu bạn vừa đọc có chức
năng liên kết hai đoạn của bài văn. Nó
cho thấy câu chuyện ở đoạn sau là minh
chứng và hệ quả của thói hung hăng, xốc
nổi ở Dế Mèn. Cả bốn câu văn mang
đậm màu sắc cảm thán.

* Gv: Tích hợp tập làm văn: Liên kết
các đoạn văn trong văn bản( Ngữ văn 8)

II. Tìm hiểu chi tiết:

2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế 
M

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

* Gv: Giới thiệu mục a.

* Gv: Em hãy tìm những chi tiết miêu

tả hình dáng của Dế Choắt qua lời kể 
của Dế Mèn ?

* Hstl.

* Gv: Theo Dế Mèn thì Dế Choắt có tính

nết gì?

* Hs: Tính nết “ăn xổi ở thì.” Đây là một
thành ngữ. Các em sẽ được học ở lớp 7.
Em hiểu thành ngữ này có nghĩa là gì? Nó
chỉ cách sống tạm bợ trước mắt cho qua
ngày, khơng tính đến lâu dài.

* Gv: Tích hợp thực tế.

* Gv: Để miêu tả hình dáng của Dế

Choắt tác giả đã sử dụng từ loại nào ?

* Hs: Tính từ

* Gv: Ngồi việc dùng nhiều tính từ thì

tác giả cịn dùng biện pháp nghệ thuật 
gì nữa?

* Hs: So sánh

Cịn có sử dụng từ láy , lên lớp 7 các em
sẽ được học kĩ hơn.

* Gv: Qua những biện pháp nghệ thuật

đó thì Dế Choắt hiện ra như thế nào?

* Hstl.

* Gv: Hướng dẫn học sinh cách rèn
luyện sức khỏe…

* Gv: Giới thiệu mục b.

* Gv: Dế Mèn đặt tên cho bạn là gì?
* Hs: Dế Choắt.

* Gv: Từ Choắt trong từ điển Tiếng
Việt có nghĩa là bé và gầy đến mức teo
lại. Vậy Mèn đặt tên cho bạn chỉ dựa vào
hình dáng bé nhỏ bề ngồi mà chưa nhìn
thấy nhận thức sâu sắc bên của bạn.
Chúng ta không nên chỉ dựa vào hình
thức bề ngồi mà đánh giá con một
người .

* Gv: Cách Mèn đặt tên cho bạn và cách

a. Hình ảnh của Dế Choắt:

- Hình dáng: gầy gò, dài lêu nghêu,
cánh ngắn củn, râu một mẫu, càng bè
bè…

- Tính nết: ăn xổi ở thì.

=> Bằng nghệ thuật so sánh, sử dụng
các tính từ, từ láy cho thấy Dế Choắt là
hình ảnh đối lập với Dế Mèn : gầy gò,

ốm yếu, đáng thương.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

miêu tả rât xấu về bạn thể hiện thái độ 
gì?

* Hs: Khinh thường, giễu cợt.

* Gv : Lên lớp 8 trong môn Giáo dục

công dân các em sẽ được học bài “ Tôn

trọng người khác”. Trong thực tế chẳng
hạn như ở lớp chúng ta có bạn vì hồn
cảnh gia đình khó khăn, các bạn ấy
không được ăn uống đầy đủ , thiếu chất
dinh dưỡng nên hay đau ốm. Em sẽ đối
xử với bạn như thế nào? ( khinh thường
hay giúp đỡ ).

* Hstl.

* Gv: Mèn đã xưng hô với Choắt như

thế nào?

* Hs: Gọi bạn là “chú mày” cịn xưng 
mình là “ta”. (Chú mày là đại từ xưng hô 
chỉ dùng để gọi những người nhỏ tuổi
hơn mình. )

* Gv: Qua câu nói : “ Chú mày có lớn

mà chẳng có khơn” thể hiện thái độ gì 
của Mèn?

* Hs: Lên mặt dạy đời.

* Gv : Em có nhận xét gì về giọng điệu

của Mèn?

* Hs: Giọng kẻ cả, trịch thượng.( ra vẻ bề
trên, khinh thường người khác).

* Gv : “ Lời nói chẳng mất tiền mua. Lựa
lời mà nói cho vừa lịng nhau. Cần biết
khiêm tốn. NewTon nói : Các điều chúng
ta biết chỉ là một giọt nước. Các điều
chúng ta không biết là cả một đại dương
* Gv : Choắt đã nhờ Mèn làm giúp mình

việc gì?

* Hstl : Thơng ngách…

* Gv : Mèn đã tỏ thái độ như thế nào

trước lời thỉnh cầu của Choắt ?

* Hs: Mèn từ chối thẳng thừng, “ hếch

răng lên xì một hơi rõ dài” . Mèn khơng
thơng nghách mà cịn mắng nhiếc và bỏ ra

- Đặt tên bạn “ Dế Choắt ”, tả bạn rất
xấu xí -> Khinh thường, giễu cợt.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

về không chút bận tâm. Không hề cảm
thông với sự ốm yếu của Choắt.

* Gv : Em nhận xét gì về cách cư xử

này?

* Hstl. Ích kĩ, lỗ mãng.
* Gv : Liên hệ cụ thể.

* Gv : “ lá lành đùm lá rách”…, Gáo dục
cơng dân lớp 7 bài đồn kết tương trợ.
Liên hệ học lực hồn cảnh gia đình của
lớp…

* Gv : Để thể hiện thái độ của Mèn tác

giả đã sử dụng nghệ thuật gì ?

* Hs: Miêu tả sinh động các cử chỉ, hành
động của nhân vật. ( hếch răng lên, xì một
hơi rõ dài).

* Gv : Tóm lại, Mèn có thái độ như thế

nào với Choắt ?

* Gv : Hết coi thường Dế Choắt, Dế

Mèn quay sang gây sự với ai?

* Hstl. Chị Cốc

* Gv : Môn sinh học: cốc là loại chim có
lơng màu đen, chân có màng bọc, mỏ
nhọn, bắt cá dưới ao hồ rất giỏi. cịn Dế là
lồi cơn trùng có cánh, sống đào hang
dưới đất…Môi trường sống nhỏ bé nên
ảnh hưởng tới tính cách…

* Gv : Mèn trêu chị Cốc bằng cách

nào?

* Hstl. Hát véo von…
* Gv : Câu hát dân ca, …

* Gv : Những câu hát ấy thể hiện thái

độ gì của Dế Mèn?

* Hs: huênh hoang, hống hách.

* Gv : Vì sao Dế Mèn dám gây sự với chị

Cốc to lớn hơn mình?

* Hs: Để ra oai với Dế Choắt.

* Gv : Rèn luyện cho hs tính khiêm tốn
* Gv : Sau khi trêu chọc chị Cốc Mèn

có hành động gì?

* Hs: Chui tọt vào hang, lên giường nằm

- Cư xử -> Ích kĩ, lỗ mãng.

- Bằng nghệ thuật sử dụng từ ngữ tinh
tế, cách miêu tả sinh động , độc đáo,
giàu sức biểu cảm làm nổi bật thái độ
của Dế Mèn : khinh thường ,trịch
thượng, vơ tâm…

c. Diễn biến tâm lí và thái độ của Dế 
Mèn trong việc trêu chị Cốc :

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

khểnh bắt chân chữ ngũ, bụng nghĩ thú vị:
“ Mày tức thì mày cứ tức….mày cũng
không chui nổi vào tổ tao đâu”.

* Gv : Hành động đó thể hiện thái độ

gì?

* Hstl. Tự đắc, thách thức.

* Gv : Rèn luyện cho hs tính khơng chủ
quan…

* Gv : Khi chứng kiến Cốc tấn cơng

Choắt, Mèn có hành động gì?

* Hs: Núp tận đáy đất mà vẫn khiếp, nằm
im thin thít.

* Gv : Hành động đó thể hiện thái độ

gì?

* Hstl. Khiếp sợ.

* Gv: Khi chị Cốc đi rồi Mèn có hành

động gì?

* Hs: mon men bị lên.( Theo từ điển 
Tiếng Việt có nghĩa là tiến lại từng quãng
ngắn một cách dè dặt, thận trọng ).

* Gv : Hành động đó thể hiện thái độ

gì?

* Hs: Hèn nhát. hung hăng , khoác lác
trước kẻ yếu ( Choắt, anh Gọng Vó, mấy
chị cào cào…) nhưng lại hèn nhát , run sợ
trước kẻ mạnh.( Chi Cốc )

* Gv : Rèn luyện cho hs tính không dúng
cảm nhận lỗi…

* Gv : Khi Dế Choắt bị Cốc đánh trọng

thương rồi chết Mèn đã có hành động 
gì?

* Hs: Hoảng hốt nâng đầu Choắt lên mà

than:" tôi hối hận lắm " . “ Tôi thương 
lắm”…

* Gv : Từ hành động đó thể hiện thái

độ gì của Mèn?

* Hs: Ân hận, xám hối chân thành, có
tính đồng loại, biết ăn năn, hối lỗi.
* Gv : Cái chết của Choắt là bài học

đường đời đầu tiên của Mèn. Theo em

- Khi chị Cốc đến gần ->Tự đắc, thách

thức.

- Khi Dế Choắt bị chi Cốc mổ ->
Khiếp sợ.

- Khi chị Cốc đi rồi -> Hèn nhát.

- Khi Dế Choắt bị trọng thương rồi chết
-> Ăn năn, hối lỗi.

=>Miêu tả diễn biến tâm lí và thái độ
của nhân vật cụ thể, sinh động.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

đó là bài học gì?

* Hs: " Ở đời mà có thói hung hăng bậy
bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn
rồi cũng mang vạ vào mình đấy ".

* Gv: Lời trăng trối của người trước khi
chết có rất nhiều ý nghĩa, sâu sắc, thiêng
liêng, mang tính giáo dục: “ Con chim sắp
chết thì tiếng kêu than, con người sắp chết
thì lời nói phải”. Nhờ bài học đó mà sau
này Mèn đã thay đổi tính nết: biết u
thương, tơn trọng mọi người. Trong
chuyến phiêu lưu Mèn đã cứu chị Nhà
Trị thốt khỏi lưới của bọn nhện độc ác.

* Gv : Có thể tha thứ cho hành động

của Dế Mèn khơng ? Vì sao?

* Hstl.

* Gv: Liên hệ pháp luật nước ta. ..
* Gv: Em có biết tác phẩm nào viết về

lồi vật có cách viết tương tự như truyện
này?

* Hs: Ếch ngồi đáy giếng, Đeo nhạc cho
mèo.

* Gv : Theo em đoạn trích có ý nghĩa

gì?

* Hstl.

* Gv: Qua bài học hơm nay em rút ra

được bài học gì cho bản thân ?

* Hs trả lời: