Bài 14. Chuẩn mực sử dụng từ

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (86.45 KB, 4 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Bài 17 
Tiết 68

Tuần 18

Tiếng Việt :

CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ

I. MỤC TIÊU

1. Kiến thức: Nắm được các yêu cầu trong việc sử dụng từ đúng chuẩn mực.
 2. Kĩ năng

- Sử dụng từ đúng chuẩn mực.

- Nhận biết được các từ được sử dụng vi phạm các chuẩn mực sử dụng từ.
 3. Thái độ

- Có ý thức dùng từ đúng chuẩn mực, tránh thái độ cẩu thả khi nói, viết.

- Giao tiếp: trình bày suy nghĩ, ý tưởng, thảo luận và chia sẻ kinh nghiệm cá nhân về 
cách sử dụng từ đúng chuẩn mực.

4. Năng lực HS : Nhận biết , so sánh, quan sát, phân tích.
II . NỘI DUNG HỌC TẬP : các yêu cầu trong việc sử dụng từ.
III . CHUẨN BỊ

- GV: sách tham khảo, ví dụ
 - HS: Soạn bài theo gợi ý GV

IV. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP

1.Ổn định tổ chức và kiểm diện : Kiểm diện HS (1 phút)

2. Kiểm tra miệng : Không kiểm tra

3. Tiến trình bài học(36 phút)

HOẠT ĐỘNG GIỮA GV VÀ HS NỘI DUNG BAØI DẠY

Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới(1 phút)

Khi nói, viết chúng ta cần sử dụng từ đúng chuẩn
mực. Bài học hôm nay, sẽ giúp các em nắm được
những yêu cầu trong việc sử dụng từ, đồng thời giúp
các em có khả năng phát hiện lỗi dùng từ của mình
và của bạn, để có cách dùng từ cho chuẩn mực, tránh
những sai sót.

Hoạt động 2: Sử dụng từ đúng âm, đúng chính
tả(10 phút)

Hs: đọc ví dụ, chú ý các từ in đậm.

? Những từ in đậm: dùi, tập tẹ, khoảng khắc, dùng
đã đúng chỗ chưa, có phù hợp với những từ ngữ xung
quanh khơng ? Vì sao .

- Vì: Dùi là đồ dùng để tạo lỗ thủng, với nghĩa ấy thì
từ dùi khơng thể kết hợp với các từ trong câu văn đã
cho. Từ tập tẹ và từ khoảng khắc cũng như vậy.
? Những từ này dùng sai ở chỗ nào ? Cần phải sửa
lại như thế nào cho đúng ?

- Là những từ dùng sai âm, sai chính tả.
- dùi -> vùi

- tập tẹ -> bập bẹ

- khoảng khắc -> khoảnh khắc

I. Sử dụng từ đúng âm, đúng 
chính tả

* Ví dụ: sgk (166 ).

- Lỗi sai: sai âm, sai chính tả.
 + dùi -> vùi

+ tập tẹ -> bập bẹ

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

? Việc viết sai âm, sai chính tả này là do những
nguyên nhân nào.

- Là do ảnh hưởng của việc phát âm tiếng địa
phương hoặc không nhớ hình thức chữ viết của từ,
hoặc liên tưởng khơng đúng.

? Nếu dùng sai chính tả thì sẽ dẫn đến tình trạng gì.
- Người đọc, người nghe sẽ khơng hiểu được ý của
người viết.

? Qua 3 ví dụ trên, em rút ra bài học gì về việc dùng
từ khi nói, viết .

- Khi nói, viết phải dùng đúng âm, đúng chính tả.
Hoạt động 3: Sử dụng từ đúng nghĩa(10 phút)
Hs: đọc ví dụ, chú ý các từ in đậm.

?Các từ in đậm: sáng sủa, cao cả, biết được dùng ở
trong các ngữ cảnh trên đã đúng chưa, có phù hợp
khơng ? Vì sao .

- Vì: sáng sủa có 4 nghĩa:

1) có những ánh sáng chiếu vào, gây cảm giác thích
thú.

2) có những nét lộ vẻ thơng minh.
 3) cách diễn đạt rõ ràng, mạch lạc.

4) tốt đẹp, có nhiều triển vọng. ở câu 1 có lẽ người
viết dùng sáng sủa với nghĩa thứ 4, tuy nhiên dùng
như vậy là không phù hợp với ý định thơng báo, tức
là dùng chưa đúng nghĩa.

? Em hãy tìm những từ gần nghĩa với từ sáng sủa để
thay thế nó ? (tươi đẹp).

? Cao cả là cao q đến mức khơng cịn có thể hơn.
Dùng từ cao cả ở câu 2 đã phù hợp chưa với đặc
điểm của câu tục ngữ chưa ? Từ nào có thể thay thế
cho từ này.

- Chưa phù hợp , ta có thể thay từ : quí báu, sâu sắc.
Gv: Lương tâm là yếu tố nội tâm giúp con người có
thể tự đánh giá hành vi của mình về mặt đạo đức;
biết là nhận rõ được người, sự vật hay 1 điều gì đó
hoặc có khả năng làm được việc gì đó.

? Vậy có thể nói biết lương tâm được khơng? Có thể
nói có lương tâm hay vơ lương tâm được không.
? Những từ: sáng sủa, cao cả, biết ở trên được dùng
đúng nghĩa hay sai nghĩa ? Vì sao ?

=> Dùng từ không đúng nghĩa là do không nắm được
nghĩa của từ hoặc không phân biệt được các từ đồng
nghĩa.

? Từ 3 ví dụ trên, em rút ra bài học gì cho việc dùng
từ.

- Dùng từ là phải dùng đúng nghĩa.

Hoạt động 4: Sử dụng từ đúng tính chất ngữ pháp
của từ ( 5 phút)

Hs: đọc ví dụ (bảng phụ).

- Nguyên nhân: do ảnh hưởng 
của việc phát âm tiếng địa 
phương hoặc khơng nhớ hình 
thức chữ viết của từ, hoặc liên 
tưởng không đúng

- Bài học cách dùng từ: Khi nói,
viết phải dùng đúng âm, đúng
chính tả.

II. Sử dụng từ đúng nghĩa
* Ví dụ: sgk (166 ).

- Lỗi sai: dùng từ chưa đúng
nghĩa.

+ Sáng sủa = tươi đẹp
 + Cao cả = sâu sắc

+ Biết = có

- Nguyên nhân: do không nắm
được nghĩa của từ hoặc không
phân biệt được các từ đồng
nghĩa.

- Bài học cách dùng từ: Dùng từ
là phải dùng đúng nghĩa

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

? Những từ in đậm trong những câu trên dùng sai
như thế nào? Vì sao lại dùng sai như vậy.

- Dùng sai về tính chất ngữ pháp của từ –> Là do
không nắm được đặc điểm ngữ pháp của từ .

? Hãy tìm cách chữa lại cho đúng .
- Hào quang -> hào nhoáng.

- Thêm từ sự vào đầu câu; hoặc: Chị ăn mặc thật 
giản dị.

- Thảm hại -> thảm bại

- Giả tạo phồn vinh -> phồn vinh giả tạo(Sai về trật 
tự từ)

? Khi nói, viết cần phải dùng từ như thế nào .
- Việc dùng từ phải đúng t.chất NP.

Hoạt động 5: Sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm,
hợp phong cách(3 phút)

Hs: đọc ví dụ, chú ý các từ in đậm.

? Các từ in đậm trong các câu trên sai như thế nào.
- Dùng sai sắc thái biểu cảm, không hợp với phong
cách.

? Hãy tìm các từ thích hợp thay cho các từ đó .
- Lãnh đạo -> cầm đầu

- Chú hổ -> nó

? Qua việc dùng từ trên, em rút ra bài học gì.

- Việc dùng từ phải đúng sắc thái biểu cảm, hợp với 
tình huống giao tiếp.

Hoạt động 6: Không lạm dụng từ địa phương, từ
Hán Việt.(5 phút)

Gv đưa ra tình huống: Một người dân Nghệ An ra
Hà Nội thăm bà con, bị lạc đường, muốn hỏi đường,
người đó hỏi: Cháu ơi, đường ni là đường đi mô ?
Cậu bé được hỏi trả lời: Cháu không hiểu bác muốn
hỏi gì ?

? Tại sao cậu bé lại khơng hiểu câu hỏi trên.
- Vì câu hỏi có dùng những từ địa phương.

THTV 6: Ở bài từ Hán Việt (bài 6) chúng ta đã rút
ra được bài học: Khi nói, viết khơng nên lạm dụng từ
HV. Vì sao.

- Vì lạm dụng từ HV sẽ làm cho lời ăn tiếng nói thiếu
tự nhiên, thiếu trong sáng, khơng phù hợp với hồn
cảnh giao tiếp.

? Qua tình huống trên, em rút ra bài học gì .
=> Khơng lạm dụng từ địa phương, từ Hán Việt.
GV: Tóm lại: ? Khi sử dụng từ ta cần chú ý điều gì?
-> Hs đọc ghi nhớ: SGK/167

Hoạt động 7: Luyện tập. (2phút)
- Sửa lại các lỗi bài TLV của mình

* Ví dụ: sgk.

- Lỗi sai : Dùng sai về tính chất 
ngữ pháp của từ

- Nguyên nhân: Là do không
nắm được đặc điểm ngữ pháp
của từ .

- Cách sửa:

+ Hào quang -> hào nhoáng.
 + Thêm từ sự vào đầu câu; 
hoặc: Chị ăn mặc thật giản dị.
 + Thảm hại -> thảm bại
 +Giả tạo phồn vinh -> phồn 
vinh giả tạo

- Bài học : dùng từ phải đúng 
tính chất NP.

IV. Sử dụng từ đúng sắc thái 
biểu cảm, hợp phong cách
 * Ví dụ: sgk

- Lãnh đạo -> cầm đầu
- Chú hổ -> nó

=> Việc dùng từ phải đúng sắc

thái biểu cảm, hợp với tình 
huống giao tiếp.

V. Không lạm dụng từ địa 
phương, từ Hán Việt

=> Không lạm dụng từ địa 
phương, từ Hán Việt.

* Ghi nhớ: sgk (167 ).
VI. Luyện tập

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

- Khi sử dụng từ,cần chú ý điều gì?

+ Sử dụng từ đúng âm, đúng chính tả. Sử dụng từ đúng nghĩa .Sử dụng từ đúng tích chất
ngữ pháp của từ . Dùng từ đúng sắc thái biểu cảm, hợp phong cách.

- Tại sao không nên lạm dụng từ địa phương và từ Hán Việt?

+ Làm cho người nghe không rõ nghĩa , không phù hợp với hồn cảnh giao tiếp, lời ăn tiếng
nói thiếu tự nhiên.

5. Hướng dẫn học tập( Hướng dẫn HS tự học ở nhà)(3 phút)

* Đối với bài học ở tiết học này:Về nhà học bài, xem lại việc sử dụng từ .
 * Đối với bài học ở tiết học tiếp theo

- Soạn và chuẩn bị bài: “Mùa xuân của tơi”
 + Soạn bài theo câu hỏi SGk.

</div>