Giáo án Ngữ văn 8 - Năm học 2008-2009 - Phạm Quang Huy

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. Ngµy so¹n ;20/08/2008 Bµi 1. GA : Chi tiÕt V¨n b¶n. TiÕt 1. T«i ®i häc (Thanh TÞnh). A/ Mục tiêu cần đạt Gióp häc sinh: C¶m nhËn ®­îc t©m tr¹ng håi hép, c¶m gi¸c bì ngì cña nh©n vËt "t«i" ë buæi tùu trường đầu tiên trong đời. ThÊy ®­îc ngßi bót v¨n xu«i giµu chÊt th¬, gîi d­ vÞ tr÷ t×nh man m¸c cña Thanh TÞnh.. B/ ChuÈn bÞ GV: Nghiªn cøu tµi liÖu – so¹n gi¸o ¸n. HS: Tãm t¾t t¸c phÈm – so¹n bµi. C/ TiÕn tr×nh lªn líp - ổn định tổ chức - KiÓm tra bµi cò Gi¸o viªn kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh cho viÖc häc m«n Ng÷ v¨n: SGK, vë ghi, vë so¹n bµi, … Bµi míi Giới thiệu bài: Trong cuộc đời mỗi con người, những kỷ niệm tuổi học trò thường được neo đậu, lưu giữ lâu bền trong tâm hồn. Đặc biệt là những kỷ niệm về buổi đến trường đầu tiên. Truyện ngắn "Tôi đi học" của nhà văn Thanh Tịnh đã diễn tả những kỷ niệm mơn man, b©ng khu©ng cña mét thêi th¬ Êy. I/ Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm (XuÊt xø, néi dung, thÓ lo¹i, bè côc) ? Giíi thiÖu vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm? - Thanh Tịnh (1911 - 1988), tên thật là Trần Văn Ninh, Lên 6 tuổi đổi là Trần Thanh Tịnh, quê ở xóm Gia Lạc, ven sông Hương, ngoại ô thành phố Huế. - Tõ n¨m 1933, «ng ®i lµm ë c¸c së t­ råi vµo nghÒ d¹y häc vµ b¾t ®Çu viÕt v¨n, lµm th¬. - Sáng tác của Thanh Tịnh nhìn chung đều toát lên vẻ đẹp đằm thắm, tình cảm êm dịu, trong trÎo. - Tác phẩm chính: Hậu chiến trường (Tập thơ 1937), Quê mẹ (Tập truyện ngắn 1941), Ngậm ngải tìm trầm (Tập truyện ngắn 1943), Sức mồ hôi (Ca dao 1954), Những giọt nước biÓn (TËp truyÖn ng¾n 1956), §i tõ gi÷a mét mïa sen (TruyÖn th¬), …. - Truyện ngắn Thanh Tịnh đằm thắm, trong trẻo, êm dịu. Thể hiện một tâm hồn nhậy cảm trước vẻ đẹp của con người và quê hương. Trường THCSb hải minh. -1Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. - TruyÖn ng¾n "T«i ®i häc" in trong tËp "Quª mÑ", xuÊt b¶n n¨m 1941. §©y lµ truyÖn ng¾n giµu chÊt tr÷ t×nh. - Thông qua dòng hồi tưởng của nhân vật "tôi", tác giả làm sống lại "Những kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường". Những rung động tinh tế ấy của nhân vật đã được tác giả thể hiện hết sức sống động nhờ sự đan xen hợp lý giữa tự sự, miêu tả và biểu cảm. ? XÐt vÒ mÆt thÓ lo¹i v¨n b¶n, cã thÓ xÕp bµi nµy vµo kiÓu lo¹i v¨n b¶n nµo? (cã thÓ gäi ®©y lµ v¨n b¶n nhËn d¹ng, v¨n b¶n biÓu c¶m ®­îc kh«ng?) - V¨n b¶n nµy lµ v¨n b¶n biÓu c¶m v× toµn truyÖn lµ c¶m xóc t©m tr¹ng cña nh©n vËt trong buổi tựu trường đầu tiên. - Không thể gọi là văn bản nhận dạng đơn thuần vì đây là một tác phẩm văn chương thật sự có giá trị tư tưởng – nghệ thuật, đã được xuất bản từ lâu. GV: Mạch truyện được kể theo dòng hồi tưởng của nhân vật "tôi" theo trình tự thời gian của buổi tựu trường đầu tiên. ? VËy cã thÓ chia mÊy ®o¹n? ý cña tõng ®o¹n? - Chia 4 ®o¹n: + §o¹n 1: Tõ ®Çu  "lßng t«i l¹i t­ng bõng rén r·": Tõ hiÖn t¹i mµ nhí vÒ dÜ v·ng: biến chuyển của trời đất cuối thu và hình ảnh mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường gợi cho nhân vật "tôi" nhớ lại mình ngày ấy cùng những kỷ niệm trong s¸ng (kh¬i nguån nçi nhí). + Đoạn 2: Từ "buổi mai hôm ấy" -> "như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi": Tâm trạng của nhân vật "tôi" trên con đường cùng mẹ tới trường. + Đoạn 3: Từ "Trước sân trường làng Mĩ Lí"  "khi nhìn ngôi trường ngày khai giảng, khi nhìn mọi người, các bạn; lúc nghe gọi tên mình và phải rời bàn tay mẹ để vào lớp". + Đoạn 4: Từ "Một mùi hương lạ"  hết: Tâm trạng của nhân vật "tôi" khi ngồi vào chỗ của mình và đón nhận giờ học đầu tiên. II/ Hướng dẫn đọc và tìm hiểu từ khó. * §äc t¸c phÈm GV: Nêu yêu cầu đọc: - Giọng chậm rãi, dịu dàng, sâu lắng. - Chú ý đọc đúng những câu nói của nhân vật tôi và nhân vật ông Đốc (đọc giọng phù hîp) GV: §äc mÉu mét ®o¹n, mét vµi c©u nãi cña 2 nh©n vËt trªn. ? Gọi 2 em đọc tiếp nhau hết một lần văn bản? ? Các em nhận xét cách đọc của bạn? GV: Bæ sung, söa ch÷a. * T×m hiÓu tõ khã - Tựu trường: Đến trường ngày khai giảng năm học. - Ông Đốc: ở đây là ông Hiệu trưởng. Trường THCSb hải minh. -2Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. - L­ng lÎo nh×n: cã thÓ hiÓu lµ nh×n l¹i víi t©m tr¹ng l­u luyÕn, dïng d»ng. - BÊt gi¸c: Chît, bçng chît. - L¹m nhËn: NhËn qu¸ ®i, nhËn vµo m×nh nh÷ng phÇn, nh÷ng ®iÒu kh«ng ph¶i cña m×nh. III/ Ph©n tÝch t¸c phÈm 1. Kh¬i nguån kû niÖm ? Đọc diễn cảm đoạn 1? Cho biết nỗi nhớ buổi tựu trường của tác giả được khơi nguồn tõ thêi ®iÓm nµo? V× sao? * Thêi ®iÓm gîi nhí: - Cuối thu (đầu tháng 9) – Thời điểm khai trường. - C¶nh thiªn nhiªn: L¸ rông nhiÒu, m©y bµng b¹c. - Cảnh sinh hoạt: Mấy em bé rụt rè cùng mẹ đến trường. => Gợi cho nhân vật "tôi" nhớ l¹i m×nh ngµy Êy cïng nh÷ng kû niÖm trong s¸ng cña tuæi häc trß. GV: ở đây là sự liên tưởng tương đồng, tự nhiên giữa hiện tại và quá khứ. Từ hiện tại (chøng kiÕn hiÖn t¹i) mµ nhí vÒ qu¸ khø cña m×nh. ? T©m tr¹ng cña nh©n vËt t«i khi nhí l¹i kû niÖm cò ®­îc diÔn t¶ qua nh÷ng chi tiÕt nµo? - Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều, và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường. - Mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi l¹i t­ng bõng, rén r·. GV: Khi diễn tả tâm trạng nhớ lại những kỷ niệm cũ của mình, tác giả đã sử dụng 4 từ l¸y rÊt gîi c¶m. ? Em h·y chØ ra vµ ph©n tÝch gi¸ trÞ biÓu c¶m cña 4 tõ l¸y diÔn t¶ c¶m xóc Êy? - 4 từ láy đó là: nao nức, mơn man, tưng bừng, rộn rã. Bốn từ láy ấy được sử dụng để tả tâm trạng, cảm xúc của nhân vật "tôi" khi nhớ lại kỷ niệm tựu trường. Đó là những cảm gi¸c trong s¸ng n¶y në trong lßng. Nh÷ng c¶m xóc, c¶m gi¸c Êy gÇn gòi, bæ sung cho nhau nh»m diÔn t¶ mét c¸ch cô thÓ t©m tr¹ng khi nhí l¹i vµ c¶m xóc thùc sù cña nh©n vËt "t«i" khi ấy. Các từ láy đó góp phần rút ngắn khoảng cách thời gian giữa quá khứ và hiện tại. Chuyện đã xảy ra từ bao năm rồi mà như vừa mới xảy ra hôm qua, hôm kia,… 2. Tâm trạng, cảm giác của nhân vật "tôi" trên con đường cùng mẹ đến trường ? Đọc thầm đoạn 2, chú ý những câu đối thoại giữa 2 mẹ con và cho thầy (cô) biết: ở đoạn 2, tác giả viết: "Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học". Tâm trạng thay đổi đó được biểu hiện cụ thể như thế nào? Những chi tiết nào trong cử chỉ, trong hành động và lời nói của nhân vật "tôi" khiến em chú ý? Vì sao? - Con ®­êng, c¶nh vËt chung quanh vèn rÊt quen nh­ng "lÇn nµy tù nhiªn thÊy l¹". Tù cảm thấy có sự thay đổi lớn trong lòng mình. Trường THCSb hải minh. -3Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. GV: - "Cảm thấy mình trang trọng và đứng đắn" với bộ quần áo mới, với mấy quyển vở míi trªn tay. GV: - "CÈn thËn", n©ng niu "2 quyÓn vë míi", võa lóng tóng, võa "muèn thö søc", muốn khẳng định mình khi xin mẹ "mẹ đưa bút thước cho con cầm". Đó cũng là tâm trạng và cảm giác rất tự nhiên của một đứa bé lần đầu tiên đến trường. - Tôi cảm thấy mình "trang trọng và đứng đắn". - ThÊy mÊy cËu nhá tr¹c b»ng tuæi t«i …. trao s¸ch vë cho nhau xem mµ t«i thÌm. - Hai quyÓn vë míi ®ang ë trªn tay t«i b¾t ®Çu thÊy nÆng: "T«i bÆm tay gh× thËt chÆt, nhưng 1 quyển vở cũng xệch ra và … chúi xuống đất. Tôi xóc lên và nắm lại cẩn thận". - Tôi muốn thử sức mình nên xin mẹ: "Mẹ đưa bút thước cho con cầm". ? Những động từ: Thèm, bặm, ghì, xệch, chúi, muốn … được sử dụng đúng chỗ đã có t¸c dông nh­ thÕ nµo? - Những động từ: Thèm, bặm, ghì, xệch, chúi, muốn… được sử dụng đúng chỗ đã khiến người đọc hình dung dễ dàng tư thế và cử chỉ ngộ nghĩnh, ngây thơ, đáng yêu của chó bÐ. ? Tóm lại, tâm trạng của nhân vật "tôi" trên con đường cùng mẹ đến trường là tâm tr¹ng nh­ thÕ nµo? - Đó là tâm trạng: vui sướng, háo hức, hăm hở và tự tin. (giáo viên ghi bảng chính, ý chính rút ra đó) D/ Cñng cè: gi¸o viªn hÖ thèng bµi d¹y Đ/ Hướng dẫn - Về nhà đọc diễn cảm đoạn 1 + 2 - Thuéc c¸c dÉn chøng - Ph©n tÝch ®­îc ý 1 vµ ý 2 - Tìm hiểu tiếp phần còn lại để tiết sau sẽ học. Ngµy so¹n : 20/08/2008 TiÕt 2. GA : Chi tiÕt V¨n b¶n. T«i ®i häc (tiÕp) A/ Mục tiêu cần đạt: (như tiết 1) B/ ChuÈn bÞ GV: Nghiªn cøu tµi liÖu HS: T×m hiÓu tiÕp ®o¹n 3, 4 (SGK trang 6, 7) C/ TiÕn tr×nh lªn líp Trường THCSb hải minh. -4Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. - ổn định tổ chức - KiÓm tra bµi cò ? Cho biết nỗi nhớ của nhân vật "tôi" về những kỷ niệm của buổi tựu trường đầu tiên ®­îc kh¬i nguån tõ thêi ®iÓm nµo? Ph©n tÝch t©m tr¹ng cña "t«i" trªn con ®­êng cïng mÑ đến trường? Bµi míi 3. Tâm trạng, cảm giác của nhân vật "tôi" khi đến trường: ? Khi đến trường, nhân vật "tôi" đã nhìn thấy những gì ở đó? - Trước sân trường làng Mĩ Lí dày đặc cả người. Người nào cũng áo quần sạch sẽ, gương mặt ai cũng vui tươi và sáng sủa. ? Nhìn cảnh tượng đó "tôi" có cảm giác và tâm trạng ntn? - Cảm giác: Trường Mĩ Lí vừa xinh xắn, vừa oai nghiêm. - T©m tr¹ng: Lo sî, vÈn v¬, ngËp ngõng, rôt rÌ, thÌm vông vµ ­íc ao thÇm. ? Khi nghe thÊy mét håi trèng vang lªn th× "t«i" nh×n thÊy g× vµ cËu bÐ cã c¶m gi¸c ntn? - Thấy: Mấy người học trò cũ đến xắp hàng dưới hiên rồi đi vào lớp. - C¶m gi¸c: Ch¬ v¬, vông vÒ ? Khi nghe ông đốc gọi tên vào lớp thì "tôi" có cảm giác và tâm trạng ntn? - Nghe ông đốc gọi tên từng người "tôi" cảm thấy như quả tim mình ngừng đập. - Nghe gọi đến tên, tôi giật mình và lúng túng. ? Em nhận xét gì về sự thay đổi tâm trạng của nhân vật tôi từ khi trên đường cùng mẹ đến trường đến lúc nghe ông đốc gọi tên vào lớp? - Quá trình ấy đã có sự thay đổi lớn trong tâm trạng của "tôi": Từ tâm trạng háo hức, hăm hở, tự tin (trên đường tới trường) chuyển sang tâm trạng: lo sợ vẩn vơ, ngập ngừng, rụt rÌ, thÌm vông, ­íc ao thÇm vµ ch¬ v¬, lóng tóng. ? Có ý kiến cho rằng: "Tâm trạng của tôi khi đến trường, khi nhìn cảnh dày đặc cả người, nhất là khi nhìn cảnh trò cũ vào lớp … là tâm trạng: lo sợ vẩn vơ, vừa bỡ ngỡ, vừa ­íc ao thÇm vông, ch¬ v¬, vông vÒ, lóng tóng. C¸ch t¶ nh­ vËy thËt tinh tÕ vµ hay". Em cã đồng ý với ý kiến trên không? Vì sao? (Cho học sinh thảo luận 4 nhóm, cử học sinh đại diện phát biểu) - §ã lµ sù chuyÓn biÕn rÊt phï hîp víi quy luËt t©m lý trÎ th¬. C¸ch kÓ – t¶ nh­ vËy lµ tinh tế và hay. ý kiến trên là hoàn toàn đúng. ? Hãy tìm và phân tích để thấy rõ tác dụng lớn của các hình ảnh so sánh được nhà văn vËn dông trong truyÖn ng¾n nµy? - Cã 3 h×nh ¶nh so s¸nh ®­îc nhµ v¨n vËn dông trong truyÖn ng¾n (3 h×nh ¶nh so s¸nh đáng chú ý nhất) Trường THCSb hải minh. -5Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. + T«i quªn thÕ nµo ®­îc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy n¶y në trong t«i nh­ mÊy cµnh hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng. + ý nghĩ ấy thoáng qua trong trí tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn nói. + Họ như con chim con đứng bên bờ tổ, nhìn quãng trời rộng muốn bay, nhưng còn ngập ngừng e sợ. Họ thèm vụng và ước ao thầm được như những người học trò cũ, biết lớp, biết thầy để khỏi phải rụt rè trong cảnh lạ. => Các so sánh trên xuất hiện ở các thời điểm khác nhau để diễn tả tâm trạng, cảm xúc cña nh©n vËt t«i. §©y lµ c¸c so s¸nh giµu h×nh ¶nh, giµu søc gîi c¶m ®­îc g¾n víi nh÷ng cảnh sắc thiên nhiên tươi sáng, trữ tình. Nhờ các hình ảnh so sánh như thế mà cảm giác, ý nghĩ của nhân vật tôi được người đọc cảm nhận cụ thể, rõ ràng hơn. Cũng nhờ chúng, truyÖn ng¾n thªm man m¸c chÊt tr÷ t×nh trong trÎo. ? Em có cảm giác gì về thái độ, cử chỉ của những người lớn (ông đốc, thầy giáo đón nhËn häc trß míi, c¸c phô huynh)? - Các phụ huynh đều chuẩn bị chu đáo cho con em ở buổi tựu trường đầu tiên, đều trân träng th©m dù buæi lÔ quan träng nµy. Cã lÏ hä còng ®ang lo l¾ng, håi hép cïng con em m×nh. - Ông đốc là hình ảnh một người thầy, một người lãnh đạo nhà trường rất từ tốn, bao dung. - Thầy giáo trẻ dạy học sinh mới cũng chứng tỏ là một người vui tính, giàu tình thương yªu. - Qua các hình ảnh về người lớn, chúng ta nhận ra trách nhiệm, tấm lòng của gia đình, nhà trường đối với thế hệ tương lai. Đó là một môi trường giáo dục ấm áp, là một nguồn nuôi dưỡng các em trưởng thành. 4. Tâm trạng, cảm giác của nhân vật "tôi" khi ngồi vào chỗ của mình và đón nhận giê häc ®Çu tiªn. ? §äc diÔn c¶m ®o¹n cuèi? ? Cho biết tâm trạng và cảm giác của "tôi" khi bước vào chỗ ngồi lạ lùng ntn? - Cảm giác mới của "tôi" khi bước vào lớp học: nhìn cài gì cũng "thấy mới lạ và hay hay", cảm giác "lạm nhận" (nhận bừa) chỗ ngồi kia là của riêng mình; nhìn người bạn mới, chưa quen mà đã "thấy quyến luyến" là sự biến đổi tự nhiên của tâm lý nhân vật. Vì chỗ ngồi này mình sẽ ngồi trong suốt năm học, người bạn này sẽ là người gắn bó với mình cả n¨m … ? Hình ảnh "một con chim con liệng đến đứng trên bờ cửa sổ, hót mấy tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay cao" có phải đơn thuần chỉ có nghĩa thực hay không? Vì sao? - H×nh ¶nh "mét con chim con… bay cao" gîi sù nhí tiÕc nh÷ng ngµy trÎ th¬ hoµn toµn chơi bời tự do đã chấm dứt để bước vào một giai đoạn mới trong cuộc đời – giai đoạn làm học sinh, tập làm người lớn. Hình ảnh này không chỉ đơn thuần chỉ có nghĩa thực, như một sự tình cờ mà có dụng ý nghệ thuật, có ý nghĩa tượng trưng rõ ràng. ? Em cã nhËn xÐt g× v Ò c¸ch kÕt thóc truyÖn cña nhµ v¨n Thanh TÞnh? Dßng ch÷ "T«i ®i häc" kÕt thóc truyÖn cã ý nghÜa g×? Trường THCSb hải minh -6Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. - C¸ch kÕt thóc truyÖn tù nhiªn, bÊt ngê: Dßng ch÷ "t«i ®i häc" võa khÐp l¹i bµi v¨n, võa më ra mét thÕ giíi míi, mét kho¶ng kh«ng gian, thêi gian míi, mét t©m tr¹ng, t×nh cảm mới, một giai đoạn mới trong cuộc đời đứa trẻ. Dòng chữ chậm chạp và chập chững xuÊt hiÖn lÇn ®Çu tiªn trªn trang giÊy tr¾ng tinh, th¬m tho, tinh khiÕt nh­ niÒm tù hµo hån nhiªn vµ trong s¸ng cña nh©n vËt "t«i" vµ cña nçi lßng ta khi håi nhí l¹i buæi thiÕu thêi. Dòng chữ "tôi đi học" thể hiện chủ đề của truyện ngắn này. ? Hãy nhận xét về nét đặc sắc nghệ thuật truyện ngắn này? Theo em sức thu hút của tác phÈm nµy ®­îc t¹o nªn tõ ®©u? * §Æc s¾c nghÖ thuËt - Truyện ngắn được bố cục theo dòng hồi tưởng, cảm nghĩ của nhân vật "tôi" theo trình tự thời gian của một buổi tựu trường. - Sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a kÓ, miªu t¶ víi béc lé t©m tr¹ng, c¶m xóc. -> Chính các đặc sắc nghệ thuật đó đã góp phần quan trọng tạo nên chất trữ tình của t¸c phÈm. * Søc l«i cuèn cña t¸c phÈm ®­îc t¹o nªn tõ: - Bản thân tình huống truyện (buổi tựu trường đầu tiên trong đời đã chứa đựng cảm xúc thiÕt tha, mang bao kû niÖm míi l¹, "m¬n man" cña nh©n vËt "t«i"). - Tình cảm ấm áp, trìu mến của những người lớn đối với các em nhỏ lần đầu tiên đến trường. - Hình ảnh thiên nhiên, ngôi trường và các so sánh giàu sức gợi cảm của tác giả.  Toµn bé truyÖn ng¾n to¸t lªn chÊt tr÷ t×nh thiÕt tha, ªm dÞu. IV/ Tæng kÕt – ghi nhí. * Tæng kÕt ? V¨n b¶n truyÖn ng¾n trªn cã sù kÕt hîp cña c¸c lo¹i v¨n b¶n sau kh«ng? A.BiÓu c¶m B. Miªu t¶ C. KÓ chuyÖn - TruyÖn ng¾n trªn cã sù kÕt hîp cña c¸c lo¹i v¨n b¶n: BiÓu c¶m, miªu t¶ vµ kÓ chuyÖn. ? Sự kết hợp đã diễn ra ntn và có tác dụng gì? - C¸c yÕu tè: tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m xen kÕt nhau mét c¸ch hµi hoµ cã t¸c dông: DiÔn tả tâm trạng "mơn man", với những kỷ niệm đẹp, trong sáng, trong trẻo của nhân vật "tôi" trong buổi tựu trường đầu tiên, gieo vào lòng ta bao nỗi niềm bâng khuâng, bao rung cảm nhÑ nhµng trong s¸ng. ? H·y tæng kÕt l¹i nh÷ng nghÖ thuËt tiªu biÓu cña truyÖn ng¾n nµy? - "Tôi đi học" không thuộc loại truyện ngắn chứa đựng nhiều sự kiện, nhân vật, những xung đột xã hội. Toàn bộ tác phẩm là "những kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường" qua hồi tưởng của nhân vật "tôi". Trường THCSb hải minh. -7Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. - Truyện ngắn này có bố cục theo dòng hồi tưởng của nhân vật tôi. Qua dòng hồi tưởng Êy mµ Thanh TÞnh diÔn t¶ c¶m gi¸c, t©m tr¹ng theo tr×nh tù thêi gian cña mét buæi tùu trường. - Sù kÕt hîp hµi hoµ, ®an xen gi÷a kÓ, miªu t¶, béc lé t©m tr¹ng, c¶m xóc. - TruyÖn ng¾n nh­ng hÇu nh­ kh«ng cã cèt truyÖn, tÊt c¶ chØ gi·i bµy lªn mÆt giÊy dòng tâm sự của một tâm hồn trẻ dại qua buổi tựu trường đầu tiên. - TruyÖn ng¾n ®Ëm chÊt tr÷ t×nh, lµ truyÖn ng¾n mµ ngät ngµo, thiÕt tha, ªm dÞu nh­ mét bµi th¬. ? Nội dung, chủ đề của truyện ngắn này là gì? Thanh Tịnh đã diễn tả dòng cảm nghĩ: Trong cuộc đời mỗi con người, kỷ niệm trong sáng của tuổi học trò, nhất là buổi tựu trường đầu tiên, thường được khắc ghi mãi mãi. GV: Truyện ngắn đậm chất trữ tình "Tôi đi học" cho thấy: đối với mỗi con người, những kỷ niệm thời thơ ấu, đặc biệt là kỷ niệm về buổi tựu trường đầu tiên có sức mạnh ám ảnh và lưu giữ sâu sắc trong ký ức của mỗi người. Truyện ngắn nhưng hầu như không có cèt truyÖn. TÊt c¶ chØ gi·i bµy lªn mÆt giÊy dßng t©m sù cña mét t©m hån th¬ d¹i qua buæi khai trường đầu tiên. Chất thơ ngọt ngào, mơn man, buồn buồn và lây lan rung động mỗi khi đọc truyện là ở chỗ nó tạo được sự đồng cảm của mọi người. Bởi vì ai mà chẳng có buổi đến trường đầu tiên đầy bỡ ngỡ, háo hức mà rụt rè, lo lắng là vui râm ran, rạo rực. ChÊt th¬ ®­îc t¹o chÝnh bëi t×nh huèng truyÖn kh«ng cã truyÖn. Råi nh÷ng h×nh ¶nh thiªn nhiªn quen thuéc khi mïa thu l¹i vÒ trªn lµng quª ViÖt Nam, víi nh÷ng c¬n giã heo may se se lạnh, lá rụng và bầu trời bàng bạc… Tất cả đã làm nên cái không khí rất rieng của khoảng thời gian khai trường. Dòng cảm xúc, cảm giác chuyên chở tâm trạng cứ xuôi mái một chiều êm êm, dịu dịu nhưng lại có sức rung động lòng người khiến ai đã đọc áng văn mét lÇn lµ kh«ng thÓ nµo kh«ng c¶m nhËn nh­ chÝnh lµ c¶nh cña m×nh, lµ lßng m×nh vËy. Cã thÓ so s¸nh truyÖn ng¾n cña Thanh TÞnh víi truyÖn ng¾n cña Th¹ch Lam v× c¶ hai nhµ văn này đều có những truyện ngắn giàu chất trữ tình, ngọt ngào, êm dịu, thiết tha và hết søc tinh tÕ trong viÖc miªu t¶ dßng c¶m xóc cña nh©n vËt. * Ghi nhí: SGK trang 9. ? 1 em đọc phần ghi nhớ sgk trang 9? (học sinh đọc to, rõ ràng ghi nhớ) V/ LuyÖn tËp ? §äc bµi tËp 1 sgk trang 9? 1. Ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em vÒ dßng c¶m xóc cña nh©n vËt "t«i" trong truyÖn ng¾n "T«i ®i häc". GV: Dßng c¶m xóc cña nh©n vËt "t«i" trong truyÖn ng¾n "t«i ®i häc" ®­îc béc b¹ch qua dòng hồi tưởng, theo trình tự thời gian của một buổi tựu trường. * Khơi nguồn kỷ niệm: - Thời điểm gợi nhớ: Cuối thu – thời điểm khai trường - C¶nh thiªn nhiªn: l¸ rông nhiÒu, m©y bµng b¹c - Cảnh sinh hoạt: Mấy em bé rụt rè cùng mẹ đến trường. Trường THCSb hải minh. -8Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. => Gîi cho nh©n vËt t«i nhí l¹i m×nh ngµy Êy víi nh÷ng kû niÖm trong s¸ng cña tuæi häc trß. * Tâm trạng của "tôi" trên đường cùng mẹ đến trường: - T©m tr¹ng: H¨m hë, n¸o nøc  c¶m gi¸c trong s¸ng  t­ng bõng rén r·  lßng t«i thay đổi lớn: trang trọng và đứng đắn  thèm, muốn thử sức mình  ý nghĩ vừa non nớt, võa ng©y th¬. * Tâm trạng của "tôi" khi đến trường: Lo sợ vẩn vơ  bỡ ngỡ  ngập ngừng e sợ  thÌm vông vµ ­íc ao thÇm  c¶m gi¸c b¬ v¬  vông vÒ lóng tóng  qu¶ tim nh­ ngõng đập  quên cả mẹ đứng sau lưng  càng lúng túng hơn  tự nhiên thấy nặng nề lạ lùng  nøc në khãc theo. * Tâm trạng "tôi" khi ngồi chỗ ngồi của mình và đón nhận giờ học đầu tiên: - L¹m nhËn chç ngåi lµ cña riªng  quyÕn luyÕn tù nhiªn víi b¹n míi quen  thÌm thuồng nhìn cánh chim bay ngoài cửa sổ  trở về với thực tại  đón nhận giờ viết tập đầu tiªn: "T«i ®i häc". ? Yêu cầu của đề ntn? Yªu cÇu viÕt mét v¨n b¶n ng¾n: H×nh thøc  V¨n b¶n ng¾n: lµ ph¶i kÕt cÊu 3 phÇn (më, th©n, kÕt) nh­ng ph¶i ng¾n gän, sóc tÝch. Mở rộng  Ghi lại ấn tượng của em trong buổi đến trường khai giảng lần đầu tiên. GV: C¸c em h·y dùa vµo truyÖn ng¾n trªn mµ viÕt, khi viÕt ph¶i kÕt hîp gi÷a c¸c yÕu tố: kể – tả - biểu cảm để cho bài làm sinh động. D/ Cñng cè: Gi¸o viªn hÖ thèng bµi (2 tiÕt) Đ/ Hướng dẫn về nhà - Ph©n tÝch ®­îc t©m tr¹ng cña nh©n vËt "t«i" qua 4 ý (thuéc dÉn chøng) - Thuéc lßng nghi nhí - Hoµn chØnh l¹i 2 bµi tËp phÇn luyÖn tËp. - So¹n bµi: Trong lßng mÑ E/ §¸nh gi¸: ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. Ngµy so¹n :20/08/2008 TiÕt 3. GA : §/c. TiÕng ViÖt. Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ Trường THCSb hải minh. -9Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. A/ Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: - Hiểu rõ cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ và mối quan hệ về cấp độ khái quát của nghÜa tõ ng÷. - Th«ng qua bµi häc, rÌn luyÖn t­ duy trong viÖc nhËn thøc mqh gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng. B/ ChuÈn bÞ: GV: So¹n gi¸o ¸n HS: T×m hiÓu bµi häc C/ TiÕn tr×nh lªn líp - ổn định tổ chức - KiÓm tra bµi cò: kÕt hîp bµi míi Bµi míi Giới thiệu bài: ở lớp 7 các em đã học về từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa. Bây giờ em nào có thể nhắc lại một số VD về từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa. Yêu cầu đáp: Ví dụ về từ đồng nghĩa: ChÕt – mÊt – hy sinh – tõ trÇn. Nhà thương – bệnh viện VÝ dô vÒ tõ tr¸i nghÜa: Sèng – chÕt ; Nãng – l¹nh ; tèt – xÊu ; s¸ng – tèi. GV: Em cã nhËn xÐt g× vÒ mèi quan hÖ ng÷ nghÜa gi÷a c¸c tõ ng÷ trong 2 nhãm trªn? - Các từ có mqh bình đẳng về ngữ nghĩa, cụ thể: + Các từ đồng nghĩa trong nhóm có thể thay thế cho nhau trong 1 câu văn cụ thể. + Các từ trái nghĩa trong nhóm cí thể loại trừ nhau khi lựa chọn để đặt câu. GV: Nhận xét của các em là đúng: Hôm nay, chúng ta học bài mới: "Cấp độ khái quát cña nghÜa tõ ng÷" . I/ Tõ ng÷ nghÜa r«ng, tõ ng÷ nghÜa hÑp. GV: Cô có từ "động vật". ? Cho biết từ "động vật" có nghĩa rộng hơn hay hẹp hơn nghĩa của từ: thú, chim, cá? T¹i sao? - Nghĩa của từ "động vật" rộng hơn nghĩa của từ: Thú, chim, cá  Vì: Phạm vi nghĩa của từ "động vật" bao hàm nghĩa của ba từ: Thú, chim, cá. ? Nghĩa của từ "Thú" rộng hoen hay hẹp hơn nghĩa của các từ: voi, hươu? Nghĩa của từ "c¸" réng h¬n hay hÑp h¬n nghÜa cña c¸c tõ: c¸ r«, c¸ thu? NghÜa cña tõ "chim" réng h¬n hay hÑp h¬n nghÜa cña tõ: Tu hó, s¸o? V× sao? Trường THCSb hải minh. - 10 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. - Các từ: Thú, chim, cá có phạm vi nghĩa rộng hơn các từ: voi, hươu, tu hú, sáo, cá rô, cá thu. Vì: phạm vi nghĩa của các từ: Thú, chim, cá bao hàm nghĩa của các từ: voi, hươu, tu hó, s¸o. c¸ r«, c¸ thu. ? Nghĩa của các từ: thú, chim, cá rộng hơn nghĩa của những từ nào, đồng thời hẹp hơn nghÜa cña tõ nµo? - Các từ: Thú, chim, cá có phạm vi nghĩa rộng hơn các từ: voi, hươu, tu hú, sáo, cá rô, cá thu và có phạm vi nghĩa hẹp hơn từ "động vật". ? Tõ c¸c vÝ dô trªn, em rót ra kÕt luËn g×? * KÕt luËn: NghÜa cña mét tõ ng÷ cã thÓ réng h¬n (kh¸i qu¸t h¬n) hoÆc hÑp h¬n (Ýt kh¸i qu¸t h¬n) nghÜa cña c¸c tõ ng÷ kh¸c: + Một từ ngữ được coi là có nghĩa rộng khi phạm vi nghĩa của từ ngữ đó bao hàm phạm vi nghÜa cña mét sè tõ ng÷ kh¸c. + Một từ ngữ được coi là có nghĩa hẹp hơn khi phạm vi nghĩa của từ ngữ đó được bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cña mét tõ ng÷ kh¸c. + Một từ ngữ có nghĩa rộng đối với những từ ngữ này, đồng thời có thể có nghĩa hẹp đối với 1 từ ngữ khác. GV: C« cã mét bµi tËp nhanh sau: - Cho c¸c tõ: C©y, cá, hoa. ? T×m c¸c tõ ng÷ cã nghÜa hÑp h¬n vµ c¸c tõ ng÷ cã nghÜa réng h¬n chóng? - Cây, cỏ, hoa > cây ổi, cây cam, cỏ gà, cỏ gấu, hoa bưởi, hoa hồng. - C©y, cá, hoa < Thùc vËt. ? VËy thÕ nµo lµ 1 tõ ng÷ cã nghÜa réng vµ nghÜa hÑp? - Mét tõ ng÷ cã nghÜa réng khi ph¹m vi nghÜa cña nã bao hµm ph¹m vi nghÜa cña mét sè tõ ng÷ kh¸c. Mét tõ ng÷ cã nghÜa hÑp khi ph¹m vi nghÜa cña nã ®­îc bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cña mét tõ ng÷ kh¸c. ? Mét tõ ng÷ cã thÓ võa cã nghÜa réng, võa cã nghÜa hÑp ®­îc kh«ng? T¹i sao? - Mét tõ ng÷ cã thÓ võa cã nghÜa réng, võa cã nghÜa hÑp v× tÝnh chÊt réng - hÑp cña nghĩa từ ngữ chỉ là tương đối. GV: §ã còng chÝnh lµ néi dung cña phÇn ghi nhí sgk trang 10 ? 1 em đọc to phần ghi nhớ sgk trang 10 đó? * Ghi nhí: Sgk trang 10 - Một em khác đọc lại ghi nhớ đó? II/ LuyÖn tËp: 1. Bµi tËp 1: ? Đọc bài tập 1 và nêu yêu cầu của đề bài? Yêu cầu: Lập sơ đồ thể hiện cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ trong mỗi nhóm từ ngữ sau ®©y (theo mÉu): Trường THCSb hải minh. - 11 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. GV: Hướng dẫn học sinh lập sơ đồ: a) Y phục, quần áo, quần đùi, quần dài, áo dài, sơ mi. Y phôc ¸o. QuÇn. QuÇn đùi. ¸o dµi. QuÇn dµi. ¸o s¬ mi. GV: Tương tự như vậy về nhà các em làm phần b. 2. Bµi tËp 2 ? Đọc bài 2 và nêu yêu cầu của đề? Yªu cÇu: T×m tõ ng÷ cã nghÜa réng so víi nghÜa cña c¸c tõ ng÷ ë mçi nhãm sau ®©y: ? Hai em lên bảng làm? (kẻ đôi bảng) a) Nhiªn liÖu b) NghÖ thuËt c) Mãn ¨n d) Quan s¸t e) §¸nh ®Ëp GV: C¸c em kh¸c lµm vë nh¸p? 3. Bµi tËp 3 ? §äc vµ nªu yªu cÇu cña bµi tËp 3? Yªu cÇu: T×m c¸c tõ ng÷ cã nghÜa ®­îc bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cña mçi tõ ng÷ sau ®©y: a) Xe cộ: xe đạp, xe ba gác, xe máy, xích lô, ô tô, tàu hoả, xe lăn, … b) Kim loại: đồng, chì, nhôm, thiếc, vàng, bạc, sắt, … c) Hoa quả: Cam, quýt, nhãn, dừa, bưởi, táo, na, … d) Hä hµng: ¤ng, bµ, c«, d×, chó, b¸c, anh, chÞ, em, ch¸u, ch¾t, … e) Mang: bưng, bê, vác, cõng, địu, cầm, nắm, đeo, … 4. Bµi tËp 4 Yªu cÇu: ChØ ra nh÷ng tõ ng÷ kh«ng thuéc ph¹m vi nghÜa cña mçi nhãm tõ ng÷ sau ®©y: Trường THCSb hải minh. - 12 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. a) Thuèc ch÷a bÖnh: ¸t-xpi-rin, ¨m-pi-xi-lin, pª-ni-xi-lin, thuèc giun, thuèc lµo. b) Thñ quü c) Bót ®iÖn d) Hoa tai 5. Bµi tËp 5 Yêu cầu: Đọc đoạn trích sau đây và tìm 3 động từ cùng thuộc một phạm vi nghĩa, trong đó một từ có nghĩa rộng, và 2 từ có nghĩa hẹp hơn. - 3 động từ đó là: khóc, nức nở, sụt sùi. Trong đó từ "khóc" có nghĩa rộng và từ "nức në", "sôt sïi" cã nghÜa hîp h¬n. GV: C« cã 1 bµi tËp n©ng cao sau: * T×m tõ ng÷ cã nghÜa kh¸i qu¸t cho nh÷ng tõ in ®Ëm sau: a) T«i bÆm tay gh× thËt chÆt, nh­ng mét quyÓn vë còng xÖch ra vµ chÖch ®Çu chói xuống đất. Tôi xóc lên và nắm lại cẩn thận. Mấy cậu đi trước ôm sách vở nhiều lại kèm cả bút thước nữa. (Thanh TÞnh) - Gi÷: Gh×, n¾m, «m. b) Tôi không lội qua sông thả diều như thằng Quý và không đi ra đồng nô đùa như th»ng S¬n n÷a. - Di chuyÓn: léi, ®i. * Trong c¸c tõ in ®Ëm sau, tõ nµo cã tÝnh gîi h×nh h¬n? V× sao? a) Một cậu đứng đầu ôm mặt khóc. Tôi bất giác quay lưng lại rồi dúi đầu vào lòng mẹ tôi nức nở theo. Tôi nghe sau lưng tôi, trong đám học trò mới, vài tiếng thút thít đang ngập ngõng trong cæ. (Thanh TÞnh) b) MÑ t«i võa kÐo tay t«i, xoa ®Çu t«i hái, th× t«i oµ lªn khãc råi cø thÕ nøc në. MÑ t«i còng sôt sïi theo…. ? Các em suy nghĩ rồi 1 em đứng tại chỗ trả lời? §¸p ¸n: a) Khãc. - Nøc në - Sôt sïi.  C¸c tõ "nøc në" vµ "sôt sïi" cã tÝnh gîi h×nh h¬n v×: tõ ng÷ nµo cã nghÜa cµng hÑp, càng cụ thể, từ ngữ đó càng có tính gợi hình. b) Oµ lªn khãc - Nøc në - Sôt sïi (cách trả lời tương tự) GV: Nhận xét, đánh giá, cho điểm học sinh. Trường THCSb hải minh. - 13 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. D/ Cñng cè: Gi¸o viªn hÖ thèng bµi d¹y. Đ/ Hướng dẫn - HiÓu bµi häc - Thuéc ghi nhí - Cñng cè bµi tËp vµo vë - Đọc, tìm hiểu bài mới: Tính thống nhất về chủ đề của văn bản. E/ §¸nh gi¸ : ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. Ngµy so¹n : 21/08/2008. GA : §/c TËp lµm v¨n. TiÕt 4. Tính thống nhất về chủ đề của văn bản A/ Mục tiêu cần đạt Giúp học sinh - Nắm được chủ đề của văn bản, tính thống nhất về chủ đề của văn bản. - Biết viết một văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề, biết xác định và duy trì đối tượng trình bày, lựa chọn, sắp xếp các phần sao cho văn bản tập trung, nêu bật ý kiến, cảm xóc cña m×nh. B/ ChuÈn bÞ GV: Nghiªn cøu – so¹n gi¸o ¸n. HS: T×m hiÓu bµi míi C/ TiÕn tr×nh lªn líp - ổn định tổ chức - KiÓm tra bµi cò – kÕt hîp bµi míi Bµi míi I/ Chủ đề của văn bản ? Các em đọc thầm lại văn bản "Tôi đi học" và cho biết: Văn bản đó miêu tả những việc đang xảy ra (hiện tại) hay đã xảy ra (hồi ức, kỷ niệm). - Văn bản đó miêu tả những việc đã xảy ra (hồi ức, kỷ niệm). ? Tác giả viết văn bản này nhằm mục đích gì? - Tác giả viết văn bản này nhằm mục đích miêu tả những việc đã xảy ra, đó là những hồi tưởng của tác giả về ngày đầu tiên đi học. Trường THCSb hải minh. - 14 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. - §Ó ph¸t biÓu ý kiÕn vµ béc lé c¶m xóc cña m×nh vÒ mét kû niÖm s©u s¾c tõ thuë thiÕu thêi. ? Tác giả nhớ lại những kỷ niệm sâu sắc nào trong thời thơ ấu của mình? sự hồi tưởng ấy gợi lên những ấn tượng gì trong lòng tác giả? - Trong truyện ngắn "Tôi đi học" nhà văn đã hồi tưởng lại những kỷ niệm sâu sắc nhất trong thuở thiếu thời của mình, đó là kỷ niệm về ngày đầu tiên đi học với biết bao rụt rè, mới lạ, xen lẫn bỡ ngỡ. trong đó đáng nhớ nhất là những cảm giác của nhân vật "tôi" khi cùng mẹ đi trên đường tới trường, khi nghe ông đốc gọi tên và khi phải rời bàn tay mẹ để cïng c¸c b¹n ®i vµo líp. - Sự hồi tưởng ấy đợi lên trong lòng nhà văn cảm giác "nao nức", "tưng bừng rộn rã" với "những kỷ niệm mơn man" khi "mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường". Đó là cảm giác lặp đi lặp lại mỗi khi tác giả hồi tưởng lại. ? Hãy cho biết đối tượng chính mà văn bản "tôi đi học" biểu đạt là ai? - Lµ nh©n vËt "t«i". ? Vấn đề chính mà văn bản "Tôi đi học" biểu đạt là gì? - Vấn đề chính mà văn bản biểu đạt là: Một kỷ niệm đáng nhớ nhất trong cuộc đời của nh©n vËt "t«i" – ngµy ®Çu tiªn ®i häc – víi nh÷ng dßng suy nghÜ, c¶m gi¸c trong trÎo, ng©y th¬. §ã lµ ngµy ®Çu tiªn ®i häc víi biÕt bao rôt rÌ, míi l¹ xen lÉn víi nh÷ng bì ngì, lóng tóng mµ nao nøc, t­ng bõng rén r· víi "nh÷ng kû niÖm m¬n man" – mét kû niÖm s©u s¾c nhÊt tõ thuë thiÕu thêi. GV: Như vậy, đối tượng và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt gọi là chủ đề của văn b¶n. ? Vậy thế nào là chủ đề của văn bản? - Chủ đề là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt. ? Hãy phát biểu chủ đề của văn bản "Tôi đi học"? - Văn bản "Tôi đi học" kể về một kỷ niệm đẹp đẽ nhất của nhân vật "tôi" - đó là kỷ niệm về buổi đầu tiên tựu trường – ngày đầu tiên đi học – với những dòng suy nghĩ, cảm gi¸c trong trÎo, ng©y th¬, nh÷ng c¶m gi¸c t©m tr¹ng h¨m hë, h¸o høc, bì ngì, rôt rÌ, ch¬ v¬ lóng tóng, nh÷ng kû niÖm m¬n man – mét kû niÖm s©u s¾c nhÊt tõ thuë thiÕu thêi. II/ Tính thống nhất về chủ đề của văn bản. ? C¨n cø vµo ®©u em biÕt v¨n b¶n "T«i ®i häc" nãi lªn nh÷ng kû niÖm cña t¸c gi¶ vÒ buổi tựu trường đầu tiên? (Chú ý tới nhan đề, các từ ngữ, các câu trong văn bản viết về những kỷ niệm buổi tựu trường đầu tiên)? - Sở dĩ nói văn bản "Tôi đi học" nói len những kỷ niệm của tác giả về buổi đầu tiên đến trường vì nhan đề của văn bản, các từ ngữ và các câu văn trong văn bản đều tập trung viết về những kỷ niệm ngày đầu tiên đến trường của nhân vật "tôi": + Nhan đề: Tôi đi học. + Các từ ngữ: Những kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường; lần đầu tiên đến trường, ®i häc, hai quyÓn vë míi. Trường THCSb hải minh. - 15 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. + C¸c c©u v¨n: "H«m nay t«i ®i häc" "H»ng n¨m, cø vµo cuèi thu … lßng t«i l¹i nao nøc nh÷ng kû niÖm m¬n man cña buæi tựu trường" "T«i quªn thÕ nµo ®­îc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy …" "Hai quyÓn vë míi trªn tay t«i b¾t ®Çu thÈy nÆng" "T«i bÆm tay gh× thËt chÆt, nh­ng mét quyÓn vë còng xÖch ra vµ chÕch ®Çu chói xuèng đất" ? Văn bản "Tôi đi học" tập trung hồi tưởng lại tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật "tôi" trong buổi tựu trường đầu tiên a) Hãy tìm các từ ngữ chứng tỏ tâm trạng đó in sâu trong lòng nhân vật "tôi" suốt cuộc đời? b) T×m c¸c tõ ng÷, c¸c chi tiÕt nªu bËt c¶m gi¸c míi l¹ xen lÉn bì ngì cña nh©n vËt "tôi" khi cùng mẹ đi đến trường, khi cùng các bạn đi vào lớp (chú ý phân tích những cảm giác khác biệt về cùng một sự vật, sự việc trước và trong buổi tựu trường đầu tiên)? - Văn bản "Tôi đi học" tập trung hồi tưởng lại tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật "tôi" trong buổi tựu trường đầu tiên: + Những từ ngữ chứng tỏ tâm trạng đó in sâu trong lòng nhân vật "tôi" suốt cuộc đời: h»ng n¨m, cø vµo cuèi thu, l¹i, quªn thÕ nµo ®­îc, mçi lÇn thÊy,…. + Nh÷ng tõ ng÷, chi tiÕt nªu bËt c¶m gi¸c míi l¹ xen lÉn bì ngì khi nh©n vËt "t«i" cùng mẹ đi đến trường và cùng các bạn vào lớp: Thấy mình trang trọng và đứng đắn; thấy mấy cậu nhỏ trạc tuổi tôi quần áo tươm tất, nhÝ nh¶nh gäi tªn nhau hay trao s¸ch vë cho nhau xem mµ t«i thÌm; lßng t«i ®©m ra lo sî vẩn vơ; cũng như tôi, mấy cậu học trò mới bỡ ngỡ đứng nép bên người thân, chỉ dám nhìn một nửa hay dám đi từng bước nhẹ; họ như con chim con đứng bên bờ tổ, nhìn quãng trời réng muèn bay nh­ng cßn ngËp ngõng e sî; hä thÌm vông vµ ­íc ao ®­îc nh­ nh÷ng người học trò cũ, biết lớp, biết thầy để khỏi rụt rè trong cảnh lạ; chung quanh là những cậu bé vụng về, lúng túng như tôi cả, hết co lên một chân, các cậu lại duỗi mạnh như đá một quả banh tưởng tượng; toàn thân các cậu cũng đang run run theo nhịp bước rộn ràng trong các lớp; tôi cảm thấy quả tim tôi như ngừng đập; tôi quen cả mẹ tôi đang đứng sau lưng; nghe gọi đến tên, tôi tự nhiên giật mình và lúng túng; đã lúng túng chúng tôi càng lúng túng hơn; người tôi lúc ấy thấy nặng nề một cách kỳ lạ; trong thời thơ ấu tôi chưa lần nào thấy xa mẹ tôi như lần này; sự quyến luyến tự nhiên và bất ngờ quá đến tôi cũng không d¸m tin cã thËt … ? Từ việc phân tích trên, hãy cho biết: Thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản? làm thế nào để đảm bảo tính thống nhất đó? Tính thống nhất này được thể hiện ở các phương diện nào? - Tính thống nhất về chủ đề của văn bản là sự nhất quán về ý đồ, ý kiến, cảm xúc của t¸c gi¶ ®­îc thÓ hiÖn trong v¨n b¶n. - Tính thống nhất này thể hiện ở những phương diện: Trường THCSb hải minh. - 16 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. + Hình thức: Nhan đề của văn bản + Néi dung: M¹ch l¹c (quan hÖ gi÷a c¸c phÇn cña v¨n b¶n), tõ ng÷, chi tiÕt (tËp trung làm rõ ý đồ, ý kiến, cảm xúc). + Đối tượng: xoay quanh nhân vật "tôi". ? Như vậy văn bản chỉ có tính thống nhất về chủ đề khi nào? - Văn bản chỉ có tính thống nhất về chủ đề khi chỉ biểu đạt chủ đề đã xác định, không xa rời hay lạc sang chủ đề khác. ? §Ó viÕt hoÆc hiÓu mét v¨n b¶n ta lµm ntn? - Để viết hoặc hiểu một văn bản cần xác định chủ đề được thể hiện ở: nhan đề, đề mục, trong quan hệ giữa các phần của văn bản và các từ ngữ then chốt thường lặp đi lặp lại. GV: §ã chÝnh lµ néi dung cña phÇn ghi nhí (Sgk trang 12) * Ghi nhí: Sgk trang 12 ? Một em đọc to, rõ ràng ghi nhớ đó? (Học sinh đọc) III/ LuyÖn tËp 1. Bµi tËp 1 ? §äc vµ nªu yªu cÇu cña bµi tËp 1? Yêu cầu: Phân tích tính thống nhất về chủ đề của văn bản sau theo những yêu cầu dưới ®©y? "Rõng cä quª t«i" ? Cho biết văn bản trên viết về đối tượng nào? và về vấn đề gì? Các đoạn văn đã trình bày đối tượng và vấn đề theo một thứ tự nào? Theo em có thể thay đổi trật tự sắp xếp này ®­îc kh«ng? V× sao? - Văn bản trên viết về đối tượng: Rừng cọ quê tôi - Viết về vấn đề: miêu tả cảnh rừng cọ và miêu tả cuộc sống của người dân sông Thao. - C¸c ®o¹n v¨n: + Giíi thiÖu rõng cä + T¶ c©y cä + T¸c dông cña c©y cä + T×nh c¶m g¾n bã víi c©y cä ? C¸c ý lín cña th©n bµi? 2 ý lín: - Miªu t¶ c¶nh tõng cä - Miêu tả cuộc sống của người dân sông Thao. Trật tự sắp xếp các ý lớn này hợp lí, rõ ràng. Vì vậy không thể thay đổi trật tự đó được. ? Những câu văn trực tiếp nói lên tình cảm của người dân sông Thao với rừng cọ? Trường THCSb hải minh. - 17 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. - Chẳng có nơi nào đẹp như sông Thao quê tôi, rừng cọ trập trùng. - Người sông Thao đi đâu, rồi cũng nhớ về rừng cọ quê mình. - Dù ai đi ngược về xuôi Cơm nắm lá cọ là người sông Thao ? Sự gắn bó giữa rừng cọ với người dân sông Thao được thể hiện trong toàn bộ văn bản, từ việc miêu tả rừng cọ đến cuộc sống của người dân ntn? - Miêu tả rừng cọ: Tác giả đã chú ý miêu tả các bộ phận cảu cây cọ: Thân cọ, búp cọ, lá cọ và độ dày của các tán lá cọ. Đây cũng chính là những bộ phận có liên quan trực tiếp đến cuộc sống lao động sản xuất hàng hoá của người dân sông Thao. - Miêu tả cuộc sống của con người: Tác giả miêu tả cuộc sống của người dân sông Thao đặc biệt gắn bó với cây cọ: Nhà ở núp dưới rừng cọ, trường học khuất sau rừng cọ, cha làm chổi cọ quét nhà, mẹ đựng hạt giống trong nón cọ, chị đan nón lá cọ, đan mành cọ, làn cọ, trẻ con ăn trái cọ, mọi người đựng cơm nắm trong lá cọ… Như vậy, giữa con người và rừng cọ có sự gắn bó hết sức mật thiết. 2. Bµi tËp 2 ? §äc bµi tËp 2 vµ cho biÕt yªu cÇu? - §¸p ¸n: Bá ý b vµ d 3. Bµi tËp 3 ? §äc bµi 3? Nªu yªu cÇu? - §¸p ¸n: + Bá c©u c, h. + Viết lại câu b: "Con đường quen thuộc mọi ngày dường như bỗng trở lên mới lạ!" D/ Cñng cè: Gi¸o viªn hÖ thèng bµi Đ/ Hướng dẫn 1. Thuộc khái niệm chủ đề 2. Phân tích được tính thống nhất về chủ đề của văn bản - Nhan đề, đề mục - C¸c tõ ng÷ - C¸c c©u v¨n => Tính thống nhất ấy thể hiện ở 3 phương diện: - Hình thức: Nhan đề của văn bản - Néi dung: + TÝnh m¹ch l¹c (quan hÖ gi÷a c¸c phÇn cña v¨n b¶n) + Từ ngữ, chi tiết (Tập trung làm rõ ý đồ, ý kiến, cảm xúc) - Đối tượng: Đối tượng được phản ánh, biểu cảm trong tác phẩm. Trường THCSb hải minh. - 18 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. 3. HiÓu vµ hoµn chØnh 3 bµi tËp vµo vë 4. T×m hiÓu bµi 2, so¹n "Trong lßng mÑ". 5. Làm 11 câu trắc nghiệm trong sách "để học tốt Ngữ văn 8" Tập 1 – Nhà xuất bản Đà N½ng. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................... Ngµy so¹n 25/08/2008 TiÕt 5,6. GA: Chi tiÕt. Trong lßng mÑ. V¨n b¶n. (TrÝch: Nh÷ng ngµy th¬ Êu) A/ Mục tiêu cần đạt:. Gióp häc sinh. - Hiểu được tình cảnh đáng thương và nỗi đau tinh thần của nhân vật chú bé Hồng, cảm nhận được tình yêu thương mãnh liệt của chú đối với mẹ. - Bước đầu hiểu được văn hồi ký và đặc sắc của thể văn này qua ngòi bút Nguyên Hång: ThÊm ®­îm chÊt tr÷ t×nh, lêi v¨n tù chuyÖn ch©n thµnh, giµu søc truyÒn c¶m. B/ ChuÈn bÞ: - GV: Nghiªn cøu tµi liÖu – soanh gi¸o ¸n - HS: So¹n bµi C/ TiÕn tr×nh lªn líp - ổn định tổ chức - KiÓm tra bµi cò: KÕt hîp bµi míi Bµi míi Giới thiệu bài: Tuổi thơ cay đắng, tuổi thơ ngọt ngào, tuổi thơ dữ dội, tuổi thơ êm đềm, tuổi thơ của em, tuổi thơ của tôi. Ai chẳng có một tuổi thơ, một tuổi thơ đã trôi qua và không bao giờ trở lại. Những ngày thơ ấu của nhà văn Nguyên Hồng đã được kể, tả, nhớ lại với rung động cực điểm của một linh hồn trẻ dại mà thấm đẫm tình yêu đối với mẹ. Bài học hôm nay sẽ giúp các em cảm nhận được điều đó. I/ Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm ? Qua viÖc chuÈn bÞ ë nhµ, h·y giíi thiÖu vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm: * T¸c gi¶ - Nguyªn Hång (1918 - 1982), tªn khai sinh lµ NguyÔn Nguyªn Hång, quª ë Thµnh phè Nam §Þnh. - Trước cách mạng, ông sống chủ yếu ở Thành phố cảng Hải Phòng, trong một xóm lao động nghèo. Trường THCSb hải minh. - 19 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 8-. Ph¹m Quang Huy. - Ngay từ tác phẩm đầu tay Nguyên Hồng đã hướng ngòi bút về những người cùng khổ gần gũi mà ông yêu thương thắm thiết. - Sau c¸ch m¹ng Nguyªn Hång bÒn bØ s¸ng t¹o, «ng viÕt c¶ tiÓu thuyÕt, ký, th¬. Næi bËt h¬n c¶ lµ c¸c bé tiÓu thuyÕt sö thi nhiÒu tËp. - Nguyên Hồng được Nhà nước truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuËt (1996). - T¸c phÈm chÝnh: Bê cá (TiÓu thuyÕt 1938), Nh÷ng ngµy th¬ Êu (Håi ký 1938), Trêi xanh (Tập thơ 1960), Cửa biển (Bộ tiểu thuyết gồm 4 tập), Bước đường viết văn (Hồi ký 1970), … * T¸c phÈm - Những ngày thơ ấu là tập hồi ký kể về tuổi thơ cay đắng của tác giả - Tác phẩm gồm 9 chương, đăng lên báo năm 1938, in thành sách lần đầu năm 1940. - Đoạn trích "Trong lòng mẹ" là chương IV của tác phẩm. - Đại ý (chủ đề): Đoạn trích kể về tình cảnh đáng thương, nỗi cay đắng tủi cực và tình yêu thương sâu sắc, mãnh liệt của chú bé Hồng đối với người mẹ đáng thương. Qua đó tác giả cho thấy bộ mặt lạnh lùng của một xã hội chú trọng đồng tiền, đầy những thành kiến cổ hủ, thói nhỏ nhen độc ác của đám thị dân tiểu tư sản khiến cho tình máu mủ ruột thịt cũng thµnh kh« hÐo. GV: Hồi ký là một thể loại thuộc loại hình ký, kể lại những biến cố đã xảy ra trong quá khứ mà tác giả là người tham dự hoặc chứng kiến. II/ §äc – gi¶i thÝch tõ khã, t×m hiÓu bè côc vµ thÓ lo¹i v¨n b¶n. 1. * §äc – kÓ: GV: Giáo viên nêu yêu cầu đọc: - Đọc chậm rãi, tha thiết, chú ý các từ ngữ, hình ảnh thể hiện cảm xúc thay đổi của nh©n vËt t«i, nhÊt lµ ®o¹n cuèi cuéc trß chuyÖn víi bµ c«, ®o¹n t¶ chó bÐ Hång n»m trong lßng mÑ. - Các từ ngữ, hình ảnh, lời nói ngọt ngào, giả dối, rất kịch của bà cô cần được đọc với giọng đay đả kéo dài, lộ rõ sắc thái châm biếm, cay nghiệt. GV: §äc mÉu mét vµi ®o¹n, vµi c©u. ? Gọi 2 học sinh đọc nối nhau hết một lần văn bản: 1 em kể? 2. Gi¶i thÝch tõ khã: - Đoạn tang: hết thời gian để tang. - Bắn tin: Đưa ra một tin nhằm gián tiếp đến được người nào đó. - Rất kịch: Rất giống như đóng kịch, ở đây có nghĩa là rất giả dối. - Hoµi nghi: Nghi ngê. - Ruồng rẫy: Ghét bỏ, hắt hủi, không nhìn gì đến. - Tha hương cầu thực: Đi xa quê kiếm ăn. Trường THCSb hải minh. - 20 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>