(Luận văn thạc sĩ) Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn đánh giá khả năng nguồn nước trên lưu vực sông Vu Giang - Thu Bồn và đề xuất giải pháp khai thác bền vững nguồn nước trong mùa kiệt

L IC M

N

Lu n v n th c s “Nghiên c u c s khoa h c và th c ti n đánh giá kh n ng
ngu n n

c trên l u v c sông Vu Gia – Thu B n và đ xu t gi i pháp khai thác b n

v ng ngu n n
n

c tr

ng

c trong mùa ki t” đ

c hoàn thành t i Khoa K thu t tài nguyên

i h c Th y L i. Trong su t q trình nghiên c u, ngồi s ph n đ u

n l c c a b n thân, h c viên đã nh n đ

c s ch b o, giúp đ t n tình c a các th y

giáo, cô giáo, c a b n bè và đ ng nghi p.
H c viên xin bày t lòng bi t n sâu s c và chân thành nh t t i TS. Nguy n
V n Tu n và PGS.TS. Nguy n Tu n Anh, ng
t n tình h

i th y đã luôn c v , đ ng viên,

ng d n và góp ý ch b o trong su t quá trình hồn thành lu n v n này.

H c viên xin chân thành c m n Ban giám hi u nhà tr
giáo Phòng

ào t o

thu t Tài nguyên n
l i, nh ng ng

ng, các th y, cô

i h c và Sau đ i h c, các th y, cô giáo trong Khoa K
c, các th y, cô giáo các b môn trong Tr

ng

i h c Th y

i đã t n tình giúp đ , truy n đ t ki n th c chun mơn trong su t

q trình h c t p.
C m n gia đình, c quan, b n bè và đ ng nghi p đã c v , khích l và t o
đi u ki n thu n l i trong quá trình h c t p và hoàn thành lu n v n này.
Do kinh nghi m còn h n ch , c ng nh th i gian và tài li u thu th p ch a
th c s đ y đ , lu n v n ch c ch n không th tránh kh i các thi u sót, vì v y r t
mong nh n đ

c s góp ý c a các th y, cơ giáo và đ ng nghi p quan tâm t i v n đ

này đ lu n v n đ

c hoàn thi n h n.

Xin chân thành c m n!
Hà N i, ngày

/

/2016

H c viên

Nguy n Th Dung


B N CAM K T
Tên tác gi : Nguy n Th Dung
H c viên cao h c 22Q11
Ng

ih

ng d n 1: TS. Nguy n V n Tu n

Ng

ih

ng d n 2: PGS.TS. Nguy n Tu n Anh

Tên đ tài lu n v n: “Nghiên c u c s khoa h c và th c ti n đánh giá
kh n ng ngu n n

c trên l u v c sông Vu Gia – Thu B n và đ xu t gi i

pháp khai thác b n v ng ngu n n

c trong mùa ki t”.

Tôi xin cam k t: Lu n v n này là cơng trình nghiên c u c a cá nhân và đ
th c hi n d

is h

c

ng d n khoa h c c a TS. Nguy n V n Tu n và PGS.TS.

Nguy n Tu n Anh.
Các s li u và nh ng k t lu n nghiên c u đ
trung th c và ch a t ng đ

c cơng b d

c trình bày trong lu n v n này

i b t k hình th c nào.

Tơi xin ch u trách nhi m v nghiên c u c a mình.
H c viên

Nguy n Th Dung


M CL C

L IC M

N

B N CAM K T
M CL C
DANH M C HÌNH
DANH M C B NG
DANH M C CÁC CH
M

U

CH

VI T T T

....................................................................................................... 1

NG 1: T NG QUAN V

L NH V C NGHIÊN C U

VÀ VÙNG NGHIÊN C U .............................................................................. 5
1.1. Các nghiên c u trong và ngoài n

c v l nh v c nghiên c u ................. 5

1.1.1.Nghiên c u ngoài n

c ........................................................................ 5

1.1.2.Nghiên c u trong n

c ........................................................................ 8

1.1.3.Nh n xét chung v các nghiên c u đã th c hi n ............................... 10
1.2. T ng quan v vùng nghiên c u .............................................................. 10
1.2.1. i u ki n t nhiên .............................................................................. 10
1.2.2.

c đi m khí t

ng th y v n ............................................................. 16

1.2.3.Hi n tr ng và ph
1.3.

ng h

ánh giá kh n ng ngu n n

ng phát tri n kinh t xã h i ..................... 23
c trên l u v c sông Vu Gia – Thu B n . 33

1.3.1.Tài nguyên n

c m t .......................................................................... 33

1.3.2.Tài nguyên n

cd

i đ t .................................................................. 34

1.4. Hi n tr ng công trình c p n

c vùng h du ........................................... 36

1.4.1.Hi n tr ng cơng trình khai thác, s d ng n
1.4.2.Hi n tr ng các cơng trình c p n

c theo vùng ................ 36

c khác.......................................... 39

1.5. Hi n tr ng các cơng trình th y đi n ....................................................... 40
1.6. Hi n tr ng s d ng n

c trên l u v c sông Vu Gia – Thu B n ............ 42

1.6.1.Hi n tr ng s d ng n

c m t cho nông nghi p................................. 42

1.6.2.Hi n tr ng s d ng n

c m t cho dân sinh và công nghi p ............. 43


1.6.3.Hi n tr ng s d ng n
CH

NG 2: C

S

KHOA H C VÀ TH C TI N

N NG NGU N N
TH Y I N

c cho nuôi tr ng th y s n. ........................... 44

C, CÂN B NG N

N NGU N N

ÁNH GIÁ KH

C VÀ TÁC

NG C A

C VÙNG H DU TRONG MÙA KI T47

2.1. L a ch n mơ hình tính tốn cân b ng n
2.1.1.Cơng th c t ng quát v cân b ng n

c........................................... 47
c ............................................. 47

2.1.2.Phân tích l a ch n mơ hình cân b ng n

c ...................................... 47

2.1.3.C s và k t qu phân chia ti u l u v c đ tính tốn cân b ng n

c

l u v c sông Vu Gia – Thu B n .................................................................. 54
2.2. Tính tốn nhu c u s d ng n

c cho các ngành .................................... 56

2.2.1.Tiêu chu n tính tốn nhu c u s d ng n

c ...................................... 56

2.2.2.Tính tốn nhu c u s d ng n

c giai đo n hi n t i .......................... 60

2.2.3.Tính tốn nhu c u s d ng n

c trong t

2.3. Tính tốn l

ng n

ng lai n m 2020 ............. 65

c đ n trên l u v c ................................................. 69

2.3.1.Tình hình m ng l

i quan tr c khí t

ng th y v n ........................... 69

2.3.2.Phân vùng tính tốn mơ s dịng ch y ............................................... 70
2.3.3.Phân chia ti u l u v c đ tính l

ng n

c đ n trong mơ hình MIKE

BASIN .......................................................................................................... 71
2.4. Thi t l p mơ hình tính tốn cân b ng n
2.4.1.Xây d ng s đ m ng l

c MIKE BASIN ................... 71

i sông su i s d ng trong mơ hình MIKE

BASIN .......................................................................................................... 71
2.4.2.Phân chia h th ng khu s d ng n

c trong nông nghi p ................ 72

2.4.3.Xây d ng mơ hình MIKE BASIN cho l u v c sông Vu Gia – Thu B n74
2.4.4.Xác đ nh s li u đ u vào c a mô hình ............................................... 81
2.4.5.Ki m đ nh mơ hình ............................................................................. 81
2.5. Tính tốn cân b ng n

c giai đo n hi n t i ........................................... 88

2.5.1.K t qu tính tốn cân b ng n

c s b t n su t 85% nhu c u n

c

2012 ............................................................................................................ 89


2.5.2.K t qu tính tốn cân b ng n
2012 v i nhu c u s d ng n
2.6. Tính tốn cân b ng n

c

c b ng mơ hình MIKE BASIN 1978 –

hi n t i .................................................. 91

c trong t

ng lai ............................................... 95

2.6.1.K t qu tính tốn cân b ng n
d ng n

c s b t n su t 85%, nhu c u s

c 2020 ........................................................................................... 96

2.6.2.K t qu tính tốn cân b ng n
v i nhu c u s d ng n

c mơ hình MIKE BASIN 1978-2012

c đ n 2020 ........................................................... 98

2.7. Phân tích xác đ nh các y u t

nh h

ng đ n kh n ng ngu n n

c trên

l u v c ......................................................................................................... 102
2.8. Tác đ ng c a các cơng trình th y đi n ................................................ 109
2.8.1.Tính toán cân b ng n
trong tr

c xác đ nh s thay đ i kh n ng ngu n n

c

ng h p có ho c khơng có các tác đ ng c a các cơng trình th y

đi n .......................................................................................................... 109
2.8.2.Tác đ ng c a vi c chuy n n
CH

NG 3:

NGU N N

c t sông Vu Gia sang sông Thu B n115

XU T GI I PHÁP KHAI THÁC B N V NG
C TRONG MÙA KI T ...................................................... 125

3.1. Nguyên t c và c s khoa h c đ xu t gi i pháp ................................. 125
3.2. Nghiên c u đ xu t l

ng n

c h p lý c p cho h du t các cơng trình

th y đi n ...................................................................................................... 126
3.3. Nghiên c u đ xu t các gi i pháp khác nh m khai thác b n v ng ngu n
n

c trong mùa ki t ..................................................................................... 129
3.3.1.

xu t các gi i pháp cơng trình đáp ng nhu c u c p n

thác, s d ng hi u qu ngu n n
3.3.2.

c và khai

c .......................................................... 129

xu t các gi i pháp phi cơng trình qu n lý, khai thác và s d ng

hi u qu , b n v ng ngu n n

c trên l u v c............................................ 131

K T LU N VÀ KI N NGH ..................................................................... 135
TÀI LI U THAM KH O ........................................................................... 139
PH L C ................................................................................................... 141

DANH M C HÌNH
Hình 1.1: B n đ l u v c sông Vu Gia – Thu B n [6] ......................................................10
Hình 1.2: B n đ đ t l u v c sơng Vu Gia – Thu B n [6] ................................................12
Hình 2.1: Phác h a mơ hình l u v c sơng trong s đ MIKE BASIN ..............................54
Hình 2.2: S đ l

i tr m th y v n trên l u v c ...............................................................70

Hình 2.3: S đ m ng l
Hình 2.4: S

đ

cơng

i sơng xây d ng trong mơ hình MIKE BASIN ........................72
trình

th y

đi n

trong

mơ

hình

MIKE

BASIN

l u v c sơng Vu Gia – Thu B n ...........................................................................................78
Hình 2.5: S đ tính tốn cân b ng n
Hình 2.6: S đ tính cân b ng n
Thu B n

c l u v c sông Vu Gia – Thu B n ......................79

c MIKE BASIN l u v c sơng Vu Gia – .....................80

............................................................................................................................80

Hình 2.7: K t qu hi u ch nh mơ hình NAM tr m Nơng S n ...........................................82
Hình 2.8: K t qu ki m đ nh mơ hình NAM tr m Nơng S n ............................................83
Hình 2.9: K t qu hi u ch nh mơ hình NAM tr m Thành M ...........................................84
Hình 2.10: K t qu ki m đ nh mơ hình NAM tr m Thành M ...........................................85
Hình 2.11: K t qu ki m đ nh MIKE BASIN t i tr m Thành M .......................................88
Hình 2.12: K t qu ki m đ nh MIKE BASIN t i tr m Nơng S n .......................................88
Hình 2.13: Dịng ch y mùa ki t tr m Nông S n (1978-1982) ...........................................109
Hình 2.14: Dịng ch y mùa ki t tr m Nơng S n (1982-1987) ...........................................110
Hình 2.15: Dịng ch y mùa ki t tr m Nơng S n (1987-1991) ...........................................110
Hình 2.16: Dịng ch y mùa ki t tr m Nơng S n (1992-1996) ...........................................110
Hình 2.17: Dịng ch y mùa ki t tr m Nơng S n (1997-2001) ...........................................111
Hình 2.18: Dịng ch y mùa ki t tr m Nông S n (2001-2006) ...........................................111
Hình 2.19: Dịng ch y mùa ki t tr m Nơng S n (2006-2011) ...........................................111
Hình 2.20: Dịng ch y mùa ki t tr m Nơng S n (2011-2012) ...........................................112
Hình 2.21: Dòng ch y mùa ki t tr m Thành M (1978-1982) ..........................................112
Hình 2.22: Dịng ch y mùa ki t tr m Thành M (1982-1987) ..........................................112
Hình 2.23: Dịng ch y mùa ki t tr m Thành M (1987-1991) ..........................................113

Hình 2.24: Dịng ch y mùa ki t tr m Thành M (1992-1996) ..........................................113
Hình 2.25: Dịng ch y mùa ki t tr m Thành M (1997-2001) ..........................................113
Hình 2.26: Dịng ch y mùa ki t tr m Thành M (2002-2006) ..........................................114


Hình 2.27: Dịng ch y mùa ki t tr m Thành M (2006-2010) ..........................................114
Hình 2.28: Dịng ch y mùa ki t tr m Thành M (2011-2012) ..........................................114


DANH M C B NG
B ng 1.1:

c tr ng hình thái sông Vu Gia – Thu B n ..................................................16

B ng 1.2:

Nhi t đ khơng khí bình qn tháng trung bình nhi u n m ...........................17

B ng 1.3:

T ng s gi n ng tháng, n m trung bình nhi u n m ......................................17

B ng 1.4:

m trung bình quân tháng trung bình nhi u n m ......................................17

B ng 1.5:

L

ng b c h i bình quân tháng trung bình nhi u n m ...................................18

B ng 1.6:

L

ng m a bình quân n m, mùa các tr m .....................................................20

B ng 1.7:

T l phân ph i n

B ng 1.8:

Dòng ch y ki t nh nh t các tr m ..................................................................23

B ng 1.9:

M t s ch tiêu kinh t ch y u n m 2012 vùng nghiên c u ..........................24

B ng 1.10:

Dân s trong l u v c sông Vu Gia – Thu B n 2012 ......................................25

B ng 1.11:

Di n tích các lo i cây tr ng chính th ng kê theo ti u l u v c .......................25

B ng 1.12:

S l

B ng 1.13:

Di n tích các khu công nghi p th ng kê theo ti u l u v c n m 2012 ............26

B ng 1.14:

Di n tích đ t lâm nghi p n m 2012 ................................................................26

B ng 1.15:

Di n tích ni tr ng th y s n n m 2012 toàn l u v c ....................................27

B ng 1.16:

D báo dân s trong l u v c đ n n m 2020 ...................................................28

B ng 1.17:

S l

B ng 1.18:

Di n tích các khu cơng nghi p th ng kê theo ti u l u v c n m 2020 ............30

B ng 1.19:

Di n tích ni tr ng th y s n n m 2020 toàn l u v c ....................................33

B ng 1.20:

Ngu n n

B ng 1.21:

Các công trình khai thác, s d ng n

B ng 1.22:

Hi n tr ng cơng trình th y đi n n m 2014 .....................................................41

B ng 1.23:

L

B ng 1.24:

L ul

B ng 2.1:

Phân chia ti u l u v c trên l u v c sông Vu Gia – Thu B n .........................55

B ng 2.2:

M ct

B ng 2.3:

Tiêu chu n c p n

B ng 2.4:

Nhu c u s d ng n

c ......................................................................................21

ng gia súc, gia c m n m 2012 toàn l u v c .........................................25

ng gia súc, gia c m n m 2020 tồn l u v c .........................................30

ng n

c các sơng trong l u v c [14] .......................................................34

c s d ng trong mùa ki t

ng n

c

h du .............................................40

h l u ................................................45

c s d ng trong mùa ki t ........................................................46

i cho cây tr ng t i m t ru ng P = 85%..............................................57
c cho sinh ho t.................................................................58

c cho tr ng tr t giai đo n hi n t i ng v i ...................60

t n su t 85% ..........................................................................................................................60
B ng 2.5:

Nhu c u s d ng n

c cho ch n nuôi giai đo n hi n t i ................................61


B ng 2.6:

Nhu c u s d ng n

c cho sinh ho t giai đo n hi n t i .................................61

B ng 2.7:

Nhu c u s d ng n

c cho công nghi p giai đo n hi n t i ............................62

B ng 2.8:

Nhu c u s d ng n

c cho th y s n giai đo n hi n t i ..................................63

B ng 2.9:

K t qu tính tốn nhu c u s d ng n

B ng 2.10:

C c u s d ng n

c giai đo n hi n t i ..........................................................64

B ng 2.11:

Nhu c u s d ng n

c cho tr ng tr t 2020 ....................................................65

B ng 2.12:

Nhu c u s d ng n

c cho ch n nuôi 2020 ....................................................65

B ng 2.13:

Nhu c u s d ng n

c cho sinh ho t 2020 .....................................................66

B ng 2.14:

Nhu c u s d ng n

c cho công nghi p 2020 ................................................67

B ng 2.15:

Nhu c u s d ng n

c cho th y s n 2020 ......................................................67

B ng 2.16:

K t qu tính tốn nhu c u s d ng n

B ng 2.17:

C c u nhu c u s d ng n

B ng 2.18:

L

i tr m khí t

B ng 2.19:

L

i tr m th y v n trong l u v c ...................................................................69

B ng 2.20:

Phân vùng tính tốn mơ s dịng ch y ............................................................70

B ng 2.21:

Phân chia h th ng nút t

i l u v c sông Vu Gia – Thu B n ........................72

B ng 2.22:

Phân chia h th ng nút t

i l u v c sông Vu Gia – Thu B n ........................74

B ng 2.23:

Phân chia h th ng nút c p n

B ng 2.24:

Phân chia h th ng h ch a trong s đ MIKE BASIN c a l u v c Vu Gia –

Thu B n

........................................................................................................................77

B ng 2.25:

Hi u ch nh và ki m đ nh cho 2 tr m Nông S n và Thành M .......................81

B ng 2.26:

K t qu cân b ng n

hi n t i

........................................................................................................................89

B ng 2.27:

K t qu tính m c b o đ m c p n

B ng 2.28:

K t qu tính m c b o đ m c p n

c giai đo n hi n t i ............................64

c 2020 ...............................................68

c 2020 ................................................................68

ng và đo m a trong l u v c ...............................................69

c cho sinh ho t, công nghi p, th y s n .........76

c s b t n su t 85% - Nhu c u s d ng n
ct

c giai đo n

i giai đo n hi n t i ..........................91

c sinh ho t, công nghi p, ch n nuôi, th y

s n giai đo n hi n t i ............................................................................................................94
B ng 2.29:

K t qu cân b ng n

c s b t n su t 85% - Nhu c u s d ng n

B ng 2.30:

K t qu tính m c b o đ m c p n

B ng 2.31:

K t qu tính m c b o đ m c p n

ct

c 2020 ....96

i 2020 ..............................................98

c sinh ho t, công nghi p, ch n nuôi, th y

s n n m 2020 ......................................................................................................................101
B ng 2.32:

Th ng kê đ m n l n nh t (S max ) và nh nh t (S min ) trong cùng ngày t i m t

s đi m d c các sông ..........................................................................................................105


B ng 2.33:

m n l n nh t bình quân th y v c trong mùa khô t i m t s v trí d c sơng

V nh i n

......................................................................................................................107

B ng 2.34:

m n l n nh t bình quân th y tr c trong mùa khô t i m t s v trí d c sơng

Thu B n

......................................................................................................................107

B ng 3.1:

So sánh dịng ch y khi có và khơng có b c thang cơng trình th y đi n [14]127

B ng 3.2:
B ng 3.3:

xu t l u l

S nl

ng yêu c u x t các cơng trình th y đi n [14] ...................128

ng đi n theo m c tiêu và theo yêu c u x [14] .................................129


DANH M C CÁC CH

VI T T T

TNN

Tài nguyên n

PTBV

Phát tri n b n v ng

LVS

L u v c sông

HST

H sinh thái

NTTS

Nuôi tr ng th y s n

B KH

Bi n đ i khí h u

NBD

N

c

c bi n dâng


1
M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
L u v c sông Vu Gia - Thu B n là m t trong nh ng h th ng sông l n
mi n duyên h i Trung B Vi t Nam v i t ng di n tích l u v c 10.350 km2 n m trên
đ a ph n 3 t nh Qu ng Nam, à N ng và Kon Tum. Sông b t ngu n t đ a bàn t nh
à N ng đ ra bi n ông

Kon Tum ch y qua t nh Qu ng Nam, thành ph
bi n là C a

i và C a Hàn. Ti m n ng phát tri n ngu n n

d ng: phát đi n, c p n

hai c a

c c a l u v c r t đa

c nông nghi p, dân sinh, công nghi p, d ch v du l ch, đ y

m n, ch ng l ... Vì v y, vi c qu n lý, khai thác tài nguyên n

c c a h th ng này

có m t vai trò h t s c quan tr ng trong s nghi p phát tri n kinh t xã h i c a t nh
Qu ng Nam và thành ph
L u v c n m
thu c Trung
không, đ

à N ng.

mi n Trung c a đ t n

c, có

à N ng là thành ph tr c

ng, là đ u m i quan tr ng c a vùng có m ng l

ng s t, đ

i giao thông hàng

ng b B c – Nam, h th ng giao thơng lên Tây Ngun, sang

Lào, có c ng bi n thu n ti n giao l u qu c t . Trong vùng có nhi u danh lam th ng
c nh đ p nh bán đ o S n Trà, èo H i Vân, Ng Hành S n, có di tích v n hóa th
gi i nh H i An, M S n… Thành ph

à N ng và t nh Qu ng Nam là t nh n m

trong vùng kinh t tr ng đi m mi n Trung, đ

c

ng và Nhà n

c quan tâm, t p

trung đ u t cao nh m t o đi u ki n đ y nhanh quá trình phát tri n kinh t - xã h i.
i n Ng c –

i n

Nam đã và đang đi vào s d ng và khai thác thu hút đ u t trong, ngoài n

c là

Các khu cơng nghi p Liên Chi u – Hịa Khánh –

à N ng –

nh ng thu n l i và c h i r t l n cho phát tri n n n kinh t l u v c.
Tuy nhiên, do nh ng đ c thù c a mi n Trung, đi u ki n t nhiên c a l u v c
sông Vu Gia – Thu B n c ng gây nhi u khó kh n cho phát tri n kinh t - xã h i.
a hình l u v c khá ph c t p, ph n l n là núi cao, b chia c t m nh, đ d c l n,
khó xây d ng c s h t ng, nh t là giao thông th y l i. Th i ti t kh c nghi t, ch t
l

ng th m th c v t b suy gi m, thiên tai bão l luôn x y ra và có xu h

ng ngày

càng ác li t. M a l l n gây xói mịn đ t, xói l b và c t dịng sơng, gây úng ng p
và l l t nghiêm tr ng, trong khi mùa khơ ít m a gây khơ h n n ng.
Theo các K ch b n B KH và NBD, 2012 c a B Tài nguyên và Môi tr
t i l u v c sông Vu Gia – Thu B n thì l
mùa l l

ng m a đ u t ng. L

ng

ng m a mùa khô gi m rõ r t. Các tháng

ng m a t ng m nh nh t vào tháng 9, tháng 10 và


2
gi m m nh các tháng 1, 4. T i các tr m th y v n trên l u v c sông Thu B n, đ n
cu i th k 21, l

ng m a tháng trung bình có th t ng t 2.2 đ n 11.4 % (theo k ch

b n A2), 9.6% (k ch b n B2) và 6.9% (k ch b n B1). Các tr m khí t
v c thu c sông Vu Gia, l

ng trên l u

ng m a các tháng mùa l t ng nh h n, ch t 6.2 đ n

13%, trong khi các tháng mùa c n gi m m nh đ n -26.1% v i k ch b n A2. L
m a tháng t ng t tháng 6 đ n tháng 11, còn l

ng

ng m a t tháng 12 đ n tháng 5

gi m. Trong các tháng mùa m a (t tháng 9 đ n tháng 12), cu i mùa m a thì l
m a gi m; cịn các tháng cu i mùa khơ thì l
Trong t

ng

ng m a t ng.

ng lai s gia t ng dân s nhanh chóng cùng v i t c đ phát tri n đô

th , khu công nghi p, du l ch… đã và s t o ra nh ng áp l c ngày càng gia t ng v
ngu n n

c cho toàn b h th ng l u v c sông Vu Gia – Thu B n. Q trình đơ th

hóa, s n xu t công nghi p, khai thác du l ch và d ch v
chóng địi h i l
n

ng n

h du phát tri n nhanh

c c p t ng lên nh ng kéo theo đó kh n ng ơ nhi m ngu n

c c ng t ng lên. Mâu thu n s d ng n

xu t đi n n ng) v i vi c đáp ng nhu c u n

c gi a vi c phát tri n th y đi n (s n
c cho các đ i t

ng s d ng n

c

h du trên l u v c sơng ngày càng l n.
Ngồi ra, sau khi xây d ng h th ng các h ch a l n, các cơng trình th y
đi n c ng đ

c xây d ng và đ a vào khai thác, v n hành, đ c bi t vi c chuy n n

c

k Mi 4 đã gây ra nh ng h u qu không nh cho h du. N

c

c a th y đi n

chuy n nhi u h n v phía Thu B n đã làm cho phía Vu Gia dòng ch y ki t suy
gi m m nh, m c n

c gi m sút nghiêm tr ng đ t bi t vào mùa ki t, xâm nh p m n

l n sâu h n, uy hi p đ n ngu n n
à N ng nh nhà máy n

cC u

c c p cho các nhà máy c p n

c chính cho TP.

, gây h u qu đ n sinh ho t, nông nghi p, công

nghi p… là r t l n.
Vì v y vi c nghiên c u đánh giá kh n ng ngu n n

c trên l u v c sông Vu

Gia – Thu B n và đ xu t gi i pháp khai thác b n v ng ngu n n
trong t

ng lai nh m đ m b o n

ô nhi m môi tr

c v mùa ki t

c cho l u v c, đ y m n, không gây thi u n

c và

ng là r t c n thi t và c p bách hi n nay.

2. M c tiêu nghiên c u
ánh giá kh n ng ngu n n

c và hi n tr ng s d ng n

c trên l u v c sông

Vu Gia – Thu B n. Nghiên c u, đánh giá tác đ ng c a th y đi n và chuy n n

c


3
đ n ngu n n

c vùng h du và đ xu t gi i pháp khai thác b n v ng ngu n n

c

trong mùa ki t trên l u v c sông Vu Gia – Thu B n.
3.

i t ng và ph m vi nghiên c u
- i t ng nghiên c u: tài nguyên n c l u v c sông Vu Gia – Thu B n
- Ph m vi nghiên c u: L u v c sông Vu Gia – Thu B n n m trên đ a ph n 3
t nh Qu ng Nam, à N ng và Kon Tum.

4. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u

4.1. Cách ti p c n
- Ti p c n t ng h p:
D a trên hi n tr ng và đ nh h

ng phát tri n kinh t các ngành vùng l u v c

sông Vu Gia – Thu B n đ đánh giá nhu c u dùng n
pháp khai thác b n v ng ngu n n

c cho các ngành t đó đ gi i

c trên l u v c.

- Ti p c n k th a:
Trên l u v c sông Vu Gia - Thu B n c ng đã có m t s các d án quy ho ch
tài nguyên n

c, quy ho ch th y l i, các đ tài nghiên c u, đánh giá kh n ng và

hi n tr ng s d ng n

c trên l u v c. Vi c k th a có ch n l c các k t qu nghiên

c u này s giúp đ tài có đ nh h

ng gi i quy t v n đ m t cách khoa h c h n.

- Ti p c n th c ti n:
Ti n hành kh o sát th c đ a, t ng h p s li u nh m n m rõ chi ti t hi n tr ng
và đ nh h

ng phát tri n kinh t - xã h i c a t ng đ a ph

ng, hi n tr ng khai thác

s d ng n

c, hi n tr ng cơng trình th y đi n, các nh h

ng c a công trình th y

đi n và vi c chuy n n

c đ n ngu n n

c c p cho h du trên l u v c sông Vu Gia

– Thu B n.
- Ti p c n theo h

ng s d ng các ph

ng pháp mơ hình tốn, thu v n,

thu l c và các công c hi n đ i trong nghiên c u.
4.2. Ph ng pháp nghiên c u
- Ph ng pháp k th a: K th a các tài li u, k t qu tính tốn c a các nghiên
c u đã th c hi n trên đ a bàn vùng nghiên c u. Áp d ng trong đánh giá đi u ki n
ngu n n

c, tính tốn cân b ng n

- Ph

c.

ng pháp đi u tra, thu th p: Ti n hành đi u tra, thu th p các tài li u

trong vùng nghiên c u bao g m tài li u: đi u ki n t nhiên, đ a hình, th y v n, hi n
tr ng và đ nh h

ng phát tri n kinh t - xã h i, hi n tr ng ngu n n

c, cơng trình

4
th y đi n và tình hình s d ng n
n

c, s d ng n
- Ph

c. Áp d ng trong phân tích, đánh giá ngu n

c, tác đ ng c a th y đi n…

ng pháp ng d ng các mơ hình hi n đ i:

ng d ng các mơ hình, cơng

c tiên ti n ph c v tính tốn bao g m mơ hình MIKE NAM tính tốn dịng ch y t
m a; mơ hình MIKE BASIN tính tốn cân b ng n
lý và b n đ . Áp d ng trong tính tốn nhu c u n
qu c a các ph
- Ph

c, các ph n m m thông tin đ a
c, cân b ng n

c, xác đ nh hi u

ng án tính tốn…

ng pháp phân tích th ng kê, đánh giá: Th ng kê các s li u, d li u

liên quan, phân tích k t qu tính toán… Áp d ng trong đánh giá nhu c u n
n ng đáp ng c a ngu n n
- Ph

c, tác đ ng c a vi c khai thác ngu n n

c, kh

c…

ng pháp chuyên gia: Xin ý ki n chuyên sâu c a các chuyên gia giúp

nâng cao hi u qu và tính thi t th c c a đ tài lu n v n nghiên c u.
5. C u trúc lu n v n
C u trúc lu n v n có 3 ch
Ch
Ch
b ng n

ng cùng v i m đ u, k t lu n và ki n ngh

ng 1: T ng quan v l nh v c nghiên c u và vùng nghiên c u;
ng 2: C s khoa h c và th c ti n đánh giá kh n ng ngu n n

c, cân

c và tác đ ng c a th y đi n đ n ngu n n c vùng h du trong mùa ki t;
Ch ng 3:
xu t gi i pháp khai thác b n v ng ngu n n c trong mùa ki t.

5
CH

NG 1: T NG QUAN V L NH V C NGHIÊN C U
VÀ VÙNG NGHIÊN C U

1.1. Các nghiên c u trong và ngoài n
1.1.1. Nghiên c u ngoài n

c v l nh v c nghiên c u

c

Các nghiên c u v các v n đ liên quan nh m c khai thác b n v ng, ch s
khai thác n

c, dịng ch y mơi tr

gia và đã đ t đ

ng… đã đ

c ti n hành khá lâu t i m t s qu c

c m t s thành t u đáng k , đi n hình nh Úc, M , Canda, Nam

Phi, Anh, Pháp…
T i Úc, vi c xem xét, thi t l p m c khai thác tài nguyên n
đ

c th c hi n

c b n v ng đã

h u h t các l u v c sông l n và quan tr ng. Trong đó ph i k đ n

các nghiên c u và vi c áp d ng thành công trong phát tri n tài nguyên n
sông Murray – Darling [16] khi LVS này ph i đ
nghiêm tr ng v mơi tr
b suy thối. M t
qua đã đ

ng đ u v i nh ng v n đ khá

ng, sinh thái nh đ t b nhi m m n, h sinh thái th y sinh

y ban liên Chính ph và các bang có sơng Murray – Darling đi

c thành l p và thông qua m t khái ni m ng

ng, cịn g i là “CAP”, nó

chính là c s đ thi t k m t s chính sách qu n lý TNN trong tr
n

c khan hi m nh d ch v th

quy n s h u. Ng
ngu n n

ng m i n

c, dịng ch y mơi tr

ng h p ngu n
ng và đ m b o

ng này khá linh ho t, thay đ i theo n m khác tùy thu c vào

c đ n, nh m đ phân ph i n

trong th i đo n khan hi m n

c h p lý gi a 4 bang thu c l u v c sông

c.

T i Canada, vi c nghiên c u xác l p m c khai thác tài ngun n
dịng ch y mơi tr

ng đ

ch y trong sông cho cá và môi tr

ng d n v ng

ng dịng

ng s ng c a cá, theo đó đã đ a ra khái ni m v

ng dòng ch y trong sơng đ m b o mơi tr

tính tốn ng

cđ mb o

c ti n hành trên các l u v c sông Grand, Mihallven, sông

Big n m 2005…Bang British Columbia đã xây d ng h
ng

cl uv c

ng dòng ch y theo các b

ng s ng cho các loài cá và các b

c: Xác đ nh hi n tr ng sinh tr

c

ng c a các

lồi cá; s d ng chu i dịng ch y ngày t nhiên liên t c t i thi u 20 n m liên ti p;
tính tốn t l chuy n đ i dòng ch y l n nh t, tính tốn dịng ch y nh nh t, thi t
l p ng

ng dòng ch y nh nh t.
T i M , các nhà khoa h c M là m t trong nh ng ng

l nh v c nghiên c u v dịng ch y mơi tr
s m và chi m t i 37% trên t ng s ph

ng. Các ph
ng pháp đ

i tiên phong trong

ng pháp phát tri n t r t
c phát minh [17]. Ví nh


6
ph
tr

ng pháp ch s Tenant (1976) đã đ
ng cho nhi u bang

n

c s d ng đ đánh giá dòng ch y môi

c M b ng vi c đ a ra các m c dòng ch y nh b ng

10%, 30% dịng ch y trung bình n m, ph

ng pháp mơ ph ng môi t

PHASIM (Physical Habitat Simulation) và ph
nhi u n

ng pháp này hi n nay đ

ng c ng
c s d ng

c nh Pháp, Na Uy và Newzealand.

T i Anh, ch s dòng ch y ki t t nhiên đã đ
ch y mơi tr

ng trong q trình đi u ti t khai thác n

c s d ng đ xác đ nh dòng
c. Ch s th

ng đ

c dùng

nh t là Q95 % là dịng ch y có th i gian duy trì b ng ho c l n h n 95%, ch s này
đ

c l a ch n hoàn toàn d a trên c

s

th y v n; ph

Invertebrate Index for Flow Evaluation), ph
sát đ nh k đ ng v t không s

ng pháp LIFE (Lotic

ng pháp này d a trên các s li u giám

ng s ng kích th

c l n.

T i Nam Phi, các nhà khoa h c đã nghiên c u phát tri n nhi u ph
tính tốn dịng ch y môi tr

ng. Ph

ng pháp đ

c bi t đ n nhi u là ph

ng pháp
ng pháp

lu n kh i d ng (Building Block Methdology, g i t t là BBM), ti n đ c s c a
BBM là các lồi sinh v t s ng trong sơng ph thu c vào các y u t c b n (các kh i
d ng) c a ch đ dòng ch y, bao g m dòng ch y ki t và l , là nh ng y u t
h

nh

ng t i vi c duy trì đ ng l c h c bùn cát và c u trúc đ a m o c a sơng, vì v y

thi t l p m t ch đ dòng ch y thu n l i cho vi c duy trì h sinh thái b ng cách k t
h p các kh i d ng này. Ngoài ra, còn m t ph

ng pháp khá n i ti ng đó là ph

ng

pháp đáp ng h l u đ i v i bi n đ i dòng ch y b t bu c (DRIFT – Downstream
Response to Imposed Flow Transformation), ph

ng pháp này hình thành h

ng

nghiên c u t ng h p vì nó đ c p đ n t t c các khía c nh c a h sinh thái sông.
Nh t B n c ng đ t đ

c nh ng thành t u quan tr ng trong nghiên c u và áp

d ng các k t qu nghiên c u đ PTBV tài nguyên, môi tr

ng n

cc a5l uv c

sông ch y qua vùng Greater Tokyo v i t ng di n tích kho ng 22.600 km2 và dân s
trên 27 tri u ng

i. Thông qua vi c ti n hành m t lo t ch

nh m b o v môi tr
n

ng n

c, khai thác hi u qu ngu n n

ng trình nghiên c u
c sơng. Giám sát HST

c và qu n lý các r i ro, Nh t B n đã kh c ph c tình tr ng ô nhi m, ph c h i h

sinh thái v n r t phong phú và đa d ng c a vùng này.
Thái Lan c ng có nhi u k t qu trong nghiên c u gi i pháp b o v tài nguyên
môi tr

ng n

c LVS Chao Phraya là m t trung tâm s n xu t lúa g o l n c a Thái

Lan và c ng là n i đóng đơ c a th đơ BangKok v i t ng dân s trong l u v c lên


7
t i 23 tri u ng

i khi dịng sơng này ph i đ i m t v i tình tr ng khan hi m n

nhu c u ngày càng t ng lên c a các h dùng n
ngu n n

c c ng nh xung đ t v n

sông ngày càng b ô nhi m do n

h du [18]. V n đ c n ki t

c

c ngày càng t ng lên khi n

c th i h n h p không đ

c

vùng h l u

c x lý ch y vào sông.

M t nghiên c u t ng th v chia s , phân b m t cách công b ng ngu n n
LVS cho các h dùng n

c do

c mà v n đ m b o nhu c u n

c trong

c cho HST h du đã đ

c

th c hi n, song ch a th c s k t thúc vì cịn g p m t s rào c n trong quá trình đo
l

ng các đi u ki n c a l u v c b ng h th ng các ch th đ

c phát tri n cho LVS

Chao Phraya. Trên l u v c sông Runhana – Srilanka c a n

c này [19] tình tr ng

ngu n n

c ngày càng suy ki t, trong khi mâu thu n gi a phát đi n v i công su t

l p máy 120MW và cung c p n

ct

M t k ho ch qu n lý tài nguyên n
hành bao g m phân b n

ct

i cho 52.000 ha lúa hai v ngày càng gay g t.

c t ng h p cho LVS Ruhuna đã đ

i v i nh ng gi i pháp s d ng n

c ti n

c t i u, tri t đ

ti t ki m đ gi m công su t phát đi n. Bên c nh đó, m t chi n d ch v n đ ng s
tham gia c a c ng đ ng, đ c bi t là c a ph n vào ch

ng trình trên đã đ

c th c

hi n khá hi u qu .
Cùng v i đó

nhi u n

c và khu v c trên th gi i c ng đã có nh ng nghiên

c u v vi c đ m b o duy trì dịng ch y mơi tr
ki n c a các c ng đ ng th
ch y mơi tr

ng cho dịng sơng. Các u c u và ý

ng đóng vai trị là đ ng l c thúc đ y vi c duy trì dịng

ng. Thí d trong tr

ng h p qu n lý h Mono lake (California, Hoa

K ), tịa án đã có nh ng phán quy t bu c chính quy n ph i x l
dịng ch y mơi tr

ng nh m b o v quy n l i c a nh ng ng

ng n

c đ duy trì

i đánh b t cá. Ý chí

và hành đ ng c a c ng đ ng đã đóng vai trò then ch t và t o đi u ki n cho n ng
thay đ i đó.
Kêu g i hành đ ng đ duy trì dịng ch y mơi tr
ph

ng không ch t c p đ a

ng. C ng đ ng qu c t ngày càng nh n th c tõ v t m quan tr ng c a tài

nguyên n

c và tính c n thi t c a công tác qu n lý n

trong khai thác và đ m b o các nhu c u v môi tr

c đ m b o tính b n v ng

ng. Trong báo cáo c a

y ban

th gi i v đ p [20] đã coi s b n v ng c a các dịng sơng và cu c s ng c ng nh
nh n th c v quy n và chia s l i ích là nh ng v n đ c n đ
c u các h ch a ph i x n

c đ duy trì dịng ch y mơi tr

thi t k , đi u ch nh và v n hành đ đáp ng đ

c u tiên. T đó, yêu

ng và đi u đó ph i đ

c yêu c u này. T

c

ng t nh v y,


8
trong v n ki n “T m nhìn v n

c và t nhiên” [21] đã kêu g i “dành n

th ng đ ph c v các công tác môi tr
n

c trong h

ng nh h n ch l l t và làm s ch ngu n

c”. V n ki n này đã đóng góp m t khn kh chung g m sáu ph n cho hành

đ ng b o v và qu n lý tài nguyên n
qu n lý ngu n n

c, trong đó bao g m c vi c quan tâm và

c ng t trong sông và l u v c sông.

Do ý ngh a và t m quan tr ng to l n c a PTBV tài nguyên n
này luôn đ

c nên v n đ

c quan tâm và nghiên c u c a nhi u nhà khoa h c, các c quan nghiên

c u trong và ngoài n

c, các t ch c qu c t . Vi c ph i h p qu c t trong nghiên

c u và xác đ nh chi n l
v ng tài nguyên n

c đúng đ n đ khai thác s d ng, qu n lý và b o v b n

c nh m khai thác và đáp ng b n v ng ngu n n

c trong t

ng

lai là vi c làm có ý ngh a và c n thi t.
1.1.2. Nghiên c u trong n
Hi n nay
n ng ngu n n

c

Vi t Nam đã có m t s nghiên c u đ c p đ n vi c đánh giá kh
c trên l u v c, đ xu t gi i pháp khai thác b n v ng ngu n n

c

nh :
tài “Nghiên c u c s khoa h c và th c ti n đi u hành c p n
cho đ ng b ng sông H ng”,

i h c Th y L i, 2007.

c mùa c n

tài đã nghiên c u ch đ

làm vi c và v n hành h th ng h ch a, h th ng các cơng trình l y n

c

h l u

đ ng b ng Sông H ng, nghiên c u gi i quy t bài toán t ng h p s d ng ngu n
n

c trên l u v c trong m i quan h t

ng tác gi a bài toán đi u hành mùa l và

mùa ki t v i các n i dung, đi u hành phòng l , tr n
v i cân b ng n

c và phát đi n trong mùa l ,

c cho các m c đích s d ng khác nhau trong mùa c n.

tài “Kh n ng đáp ng ngu n n
ch a, tr m th y đi n trên l u v c sông H

c và c s khoa h c v n hành các h
ng” c a PGS.TS. V

ình Hùng.

tài

đã s d ng mơ hình Nam đ mơ ph ng m a – dòng ch y m t và MIKE BASIN đ
tính tốn cân b ng n

c và v n hành các h ch a, t đó có c s khoa h c trong

vi c đánh giá kh n ng đáp ng c a ngu n n
trình v n hành h th ng h ch a

th

c và c s khoa h c đ xu t quy

ng l u l u v c sông H

tài “Nghiên c u xác đ nh dịng ch y mơi tr

ng.

ng c a h th ng sơng H ng

– sơng Thái Bình và đ xu t các gi i pháp duy trì dịng ch y môi tr
v i các yêu c u phát tri n b n v ng tài nguyên n
Nam, 2010.

tài đã đ a ra đ

ng phù h p

c”, Vi n Khoa h c Th y l i Vi t

c c s khoa h c cho vi c xây d ng khung th ch


9
v dịng ch y mơi tr

ng trên đ ng b ng h th ng sơng H ng, sơng Thái Bình, đ

xu t các gi i pháp v qu n lý và s d ng ngu n n

c có hi u qu nh m đóng góp

cho vi c s d ng h p lý, gi i quy t các mâu thu n và xung đ t trong vi c chia s
ngu n n

c gi a các ngành kinh t góp ph n phát tri n kinh t xã h i theo h

ng

b n v ng.
tài “Nghiên c u c s lý lu n và th c ti n v qu n lý t ng h p tài nguyên
n

c l u v c sông Ba”,

i h c Th y l i Hà N i, 2003.

thi t nghiên c u v dòng ch y môi tr

ng và nghiên c u c i ti n và phát tri n th

ch , chính sách đáp ng yêu c u v phát tri n b n v ng.
th vi n thơng tin v tài ngun n
khí t

tài đã đ xu t vi c c n
tài đã xây d ng đ

c l u v c sông Ba, c ng nh ngân hàng d li u

ng th y v n. Trên c s đó đ tài đã tính toán cân b ng n

ngu n n

c và phân chia

c s d ng trên l u v c sông Ba s d ng mơ hình tốn MIKE – BASIN và

đ xu t các mơ hình qu n lý l u v c sơng này.
tình hình khai thác s d ng n
nh h

– Kanak s

tài có m t s nh n xét chung v

c trên l u v c sông khi chuy n n

ng tiêu c c t i môi tr

c t h An Khê

ng khu v c h du sông Ba.

tài “Nghiên c u gi i pháp t ng th b o v tài nguyên n
n

c

c h l u sông Trà Khúc theo h

Ng c Lan, Tr

ng

c, môi tr

ng

ng phát tri n b n v ng”, c a TS. Ph m Th

i h c Th y l i”. Nghiên c u này đã đ a ra các gi i pháp t ng

th cho vi c qu n lý b o v và kh c ph c suy thối mơi tr

ng n

c và h sinh thái

th y sinh h l u sông Trà Khúc đáp ng các yêu c u c a phát tri n b n v ng.

Ph

ng pháp cân b ng n

b ngu n n

c đã đ

c s d ng đ gi i quy t bài toán chia s , phân

c đ n đ p Th ch Nham cho s d ng

tốn v i các ph

ng án cơng trình b sung ngu n n

tài “Nghiên c u nh h
i h c

c tính

c khác nhau.

ng c a các cơng trình th y đi n trên h th ng

sông Vu Gia – Thu B n đ n nhu c u dùng n
đo n 2010 – 2020”,

khu v c h du và đ

c

à N ng, 2011.

nh m đánh giá kh n ng cung c p ngu n n

h l u: thành ph

à N ng giai

tài s d ng mơ hình MITSIM

c m t c a sông Vu Gia – Thu B n,

đ a ra nh n xét t ng quan v kh n ng cung c p n

c c a sông Vu Gia – Thu B n

đ i v i vi c phát tri n kinh t - xã h i c a t nh Qu ng Nam và

à N ng, kh n ng

đi u ti t dòng ch y c a các cơng trình th y l i, th y đi n trên l u v c sông Vu Gia
– Thu B n

hi n t i và n m 2020.


10
1.1.3. Nh n xét chung v các nghiên c u đã th c hi n

T k t qu nghiên c u trong và ngoài n c v l nh v c nghiên c u th y r ng
vi c tính toán cân b ng n c nên s d ng mơ hình tốn. Hi n nay m t s mơ hình
đang đ c s d ng r ng rãi trên th gi i nh : H th ng mơ hình GIBSI, mơ hình
BASINS, mơ hình WEAP, mơ hình MIKE BASIN…
1.2. T ng quan v vùng nghiên c u
1.2.1.

i u ki n t nhiên

1.2.1.1. V trí đ a lý
Sơng Vu Gia - Thu B n là h th ng sông l n
Vi t Nam. Toàn b l u v c n m

s

n

v c: 10.350 km , trong đó di n tích n m
2

mi n Duyên h i Trung B

ông c a dãy Tr

ng S n có di n tích l u

t nh Kon Tum: 301,74 km2, còn l i ch

y u thu c đ a ph n t nh Qu ng Nam và Thành ph

à N ng.

L u v c có v trí to đ :
16o03’ - 14o55’ v đ B c
107o15’ - 108o24’ kinh đ

ơng.

Có ranh gi i l u v c:
Phía B c giáp l u v c sơng Cu ê;
Phía Nam giáp l u v c sơng Trà B ng và Sê San;
Phía Tây giáp Lào;
Phía ơng giáp bi n ông và l u v c sông Tam K .

Hình 1.1:

B n đ l u v c sơng Vu Gia – Thu B n [6]


11
L u v c sông Vu Gia - Thu B n bao g m đ t đai c a 17 huy n, thành ph
c a 3 t nh Kon Tum, Qu ng Nam và Thành ph
Trà My, Tiên Ph

c, Ph

c S n, Hi p

Qu S n, Nông S n, Duy Xuyên,
ph

c,

i L c,

à N ng, đó là B c Trà My, Nam
ông Giang, Tây Giang, Nam Giang,

i n Bàn, Thành ph

à N ng, Hoà Vang và m t ph n c a huy n Th ng Bình,

1.2.1.2.

H i An, thành

k Glei (Kon Tum).

c đi m đ a hình

Nhìn chung đ a hình c a l u v c bi n đ i khá ph c t p và b chia c t m nh.
a hình có xu h

ng nghiêng d n t Tây sang

ông đã t o cho l u v c có 4 d ng

đ a hình chính sau:

a)

a hình vùng núi
Vùng núi chi m ph n l n di n tích c a l u v c, dãy núi Tr

cao ph bi n t 500 ÷ 2.000 m.
đ cao t 1.000 m ÷ 2.000 m, đ

ng S n có đ

ng phân thu c a l u v c là nh ng đ nh núi có
c kéo dài t đèo H i Vân

phía B c có cao đ

1.700 m sang phía Tây r i Tây Nam và phía Nam l u v c hình thành m t cánh cung
bao l y l u v c.

i u ki n đ a hình này r t thu n l i đón gió mùa

ơng B c và các

hình thái th i ti t t bi n ơng đ a l i hình thành các vùng m a l n gây l quét cho
mi n núi và ng p l t cho vùng h du.

b)

a hình vùng gị đ i
Ti p theo vùng núi v phía

th p d n t Tây sang

ơng.

ơng là vùng đ i có đ a hình l

n sóng đ cao

nh đ i tròn, nhi u n i khá b ng ph ng, s

n đ i có

đ d c 20 ÷ 30 .
0

c)

a hình vùng đ ng b ng
Là d ng đ a hình t

ng đ i b ng ph ng, ít bi n đ i, t p trung ch y u là phía

ơng l u v c, hình thành t s n ph m tích t c a phù sa c , tr m tích và phù sa b i
đ p c a bi n, sông, su i... Do đ c đi m đ i núi n sát bi n nên đ ng b ng th
nh h p ch y d c theo h

d)

ng

ng B c - Nam.

a hình vùng cát ven bi n
Vùng ven bi n là các c n cát có ngu n g c bi n. Cát đ

b và nh tác d ng c a gió, cát đ
có d ng l

c đ a đi xa b

c sóng gió đ a lên

v phía Tây t o nên các đ i cát

n sóng ch y dài hàng tr m km d c b bi n.

1.2.1.3. Th nh

ng

Trong l u v c sông Vu Gia – Thu B n có các nhóm đ t chính sau:


12
- Nhóm đ t c n cát và đ t cát bi n: Nhóm đ t này có di n tích kho ng 9.779
ha đ

c hình thành

à N ng đ n Duy Ngh a v i

ven bi n c a sông Thu B n t

nh ng d i cát r ng h p khác nhau tùy theo t

ng tác gi a sơng bi n và dịng ch y

sơng.
- Nhóm đ t m n: Di n tích kho ng 3.058 ha, phân b

vùng phía đơng

huy n Duy Xun, H i An.
- Nhóm đ t phèn: Phân b

vùng đơng huy n

i n Bàn, chi m di n tích

kho ng 629 ha;
- Nhóm đ t phù sa phân b

h l u sông Thu B n và m t s vùng

trung

l u;
- Nhóm đ t xám b c màu phân b

h u h t các huy n vùng trung du sông

Thu B n, di n tích 12.910 ha;
- Nhóm đ t vàng phân b ch y u
My, Tiên Ph

c, Qu S n, Hi p

các huy n trung du và mi n núi nh Trà

c…, chi m di n tích 275.041 ha;

- Nhóm đ t mùn đ trên núi phân b ch y u
- Nhóm đ t thung lung d c t phân b
Tiên Ph

c, Hi p

Hình 1.2:

vùng núi cao Trà My;

vùng trung du và núi cao Trà My,

c, Qu S n…, chi m di n tích 3.997 ha.

B n đ đ t l u v c sông Vu Gia – Thu B n [6]


13
1.2.1.4. Th c v t
Th c v t trong l u v c khá phong phú và đa d ng, g m có ki u r ng kín

th

ng xanh m á nhi t đ i phân b

đ cao trên 1.000 m; ki u r ng kín lá r ng

h i m nhi t đ i; ki u r ng cây th a, lá r ng h i khô nhi t đ i và ki u r ng cây lá
kim h i khơ nhi t đ i. Ngồi ra, cịn có các tr ng c , cây b i.
R ng b tàn phá, khai thác thi u quy ho ch. Tính đ n n m 2006, di n tích
r ng trong t nh Qu ng Nam kho ng 457,7.103 ha, trong đó r ng t nhiên 396,3.103
ha, r ng tr ng 61,4.103 ha, t l r ng che ph kho ng 43,9%.
a ch t th y v n

1.2.1.5.

Trong ph m vi l u v c sông Vu Gia - Thu B n, n
thành n

c l h ng và n

1. N
N

cd

iđ tđ

c chia

c khe n t.

c l h ng
c l h ng t n t i v n đ ng trong l h ng c a các đ t đá b r i theo 3

t ng ch a n

c.

- T ng ch a n
T ng ch a n

c l h ng trong tr m tích Halozen (Q IV )
c này bao g m các thành t o b r i ngu n g c sông, bi n g c

và h n h p phân b r ng rãi trên kh p đ ng b ng. Thành ph n th ch h c ch y u là
cát, cát pha, sét, sét pha, cu i s i có chi u dày bi n đ i t 10 đ n 40m.
- T ng ch a n
T ng ch a n

c l h ng trong tr m tích Pleistocen (Q I - III )
c này l ra ch y u

Bình, Duy Xuyên,

ven rìa đ ng b ng, Tây, Nam Th ng

th m sông Yên, sông Quá Giáng. Ph n còn l i b ph d

i

tr m tích halocen. Thành ph n th ch h c ch y u là cát, cát pha, sét pha, cu i s i,
có chi u d y 10 ÷ 38m.
- T ng ch a n

c l h ng trong tr m tích đ t khơng phân chia (Q)

T ng này bao g m các tr m tích, s
Kanozoi

ven rìa tây Hịa Vang,

n tích phát tri n trên đá g c tr

i L c, Th ng Bình. Th

c

ng ngu n các sơng

su i nh thành ph n g m sét, sét pha, cát pha, cu i s i, d m s n.
ch a n
gi ng đào c n n

c c a đ t đá thay đ i, nhìn chung nghèo vào mùa khô nhi u
c.

T ng ch a n
2. N

c này không có ý ngh a đ i v i c p n

c khe n t

c t p trung.


14
Các thành t o đá c ng n t n trong vùng bao g m các đ t đá tu i Neogen,
Jura, Camlori- ocdooc, Proterozoi và các đá xâm nh p n t n .
- T ng ch a n

c khe n t trong tr m tích h t ng Ái Ngh a (N)

Các tr m tích Neogen c a h t ng ái Ngh a phân b trong tr ng đ a hào H i
An, tr ng có d ng tam giác đ nh

i L c áy m r ng v phía ơng. Thành ph n

th ch h c là cu i k t, s n k t chi u dày 110 ÷ 320m .
N

c trong tr m tích Neogen thu c lo i có áp, m c n

kho ng 3 ÷ 5m.

ch a n

cn md

im tđ t

c c a đ t đá t nghèo đ n trung bình.

Ngu n cung c p ch y u t các t ng trên xu ng, ngu n th m t n

cm a

không đáng k .
Kh n ng khai thác kém nh t là
- T ng ch a n

rìa ven bi n n

c b m n.

c khe n t trong nh ng thành t o Proterozoi, Mesozoi,

Paleozoi.
Trong s các thành t o Proterozoi, Mesozoi, Paleozoi phân b trong l u v c
Vu Gia -Thu B n ch có các tr m tích l c nguyên - Carbonat phân h t ng trên c a
ng (C-O 1 av3) và h t ng Ng Hành S n là có ý ngh a v m t đ a ch t

h t ng A V

thu v n. Chúng phân b

Tây b c

i L c và

Ng Hành S n. Thành ph n ch

y u là đá vôi b hoa hóa, đá phi n th ch anh Sercot, đá phi n d ng quazit chi u dày
500 ÷ 700 m.
Các t ng ch a n
đ i theo mùa, t ng l u l
ch a n

c có áp c c b , m c n

ng q = 0,12 ÷ 16,08 l/s/m.

c c a đ t đá thay đ i r t l n tùy thu c vào đ n t n karst hóa.

t ng khống hóa c a n
n

c t nh bi n đ i t 1,2 ÷ 4,5 m thay

c M = 0,1 ÷ 1,99 l/s, ngu n cung c p là n

c th m t trên xu ng. Các t ng ch a n

c m a,

c có tri n v ng cung c p nh và v a

ph n khơng b nhi m m n phía Tây.
1.2.1.6.

c đi m sơng ngịi

L u v c sơng Vu Gia - Thu B n đ
ông c a dãy Tr

c b t ngu n t vùng núi cao s

n phía

ng S n, có đ dài c a sơng ng n và đ d c lịng sơng l n. Vùng

núi lịng sơng h p, b sơng d c đ ng, sơng có nhi u gh nh thác, đ u n khúc t 1 ÷
2 l n. Ph n giáp ranh gi a trung l u và h l u lịng sơng t
nhi u c n bãi gi a dịng, v phía h l u lịng sơng th

ng đ i r ng và nơng, có

ng thay đ i, b sơng th p