luận án tiến sĩ xây dựng và phát triển văn hoá doanh nghiệp của các công ty du lịch việt nam developing corporate culture of vietnamese tourism companie
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.26 MB, 193 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP
CỦA CÁC CÔNG TY DU LỊCH VIỆT NAM
Ngành: Quản trị Kinh doanh
HOÀNG ANH DUY
Hà Nội - 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP
CỦA CÁC CÔNG TY DU LỊCH VIỆT NAM
Ngành: Quản trị Kinh doanh
Mã số: 9340101
Nghiên cứu sinh: Hoàng Anh Duy
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. BÙI ANH TUẤN
Hà Nội - 2020
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu khoa học của tôi. Các số liệu,
kết quả nghiên cứu trong luận án này là trung thực và chưa được ai khác cơng bố
trong bất cứ cơng trình nào khác.
Tác giả
Hoàng Anh Duy
LỜI CẢM ƠN
Trước tiên, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới thầy hướng dẫn PGS.TS Bùi
Anh Tuấn, người đã giúp tơi tháo gỡ được những khó khăn trong q trình nghiên
cứu. Thầy ln động viên, nhắc nhở kịp thời và tận tình giúp đỡ tơi để hồn thành
nghiên cứu này.
Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành tới các thầy cô giáo PGS. TS. Lê Thị
Thu Thủy, PGS. TS. Tăng Văn Nghĩa, PGS. TS. Lê Thái Phong đã ln khuyến
khích động viên và hướng dẫn tơi trong suốt q trình thực hiện luận án.
Tơi xin bày tỏ lòng biết ơn tới Ban lãnh đạo nhà trường, quý Thầy Cô giáo và
các đồng nghiệp ở Khoa Quản trị Kinh doanh, Khoa Sau đại học và các đơn vị tại
trường Đại học Ngoại thương nơi tôi đang công tác, học tập và nghiên cứu, đã chỉ
dạy, giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt khóa học.
Tơi xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo và cán bộ nhân viên của các công ty
du lịch Việt Nam đã hỗ trợ, giúp đỡ và cung cấp thơng tin cho tơi trong suốt q
trình tìm hiểu và nghiên cứu thực tế.
Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới những người thân trong gia đình đã luôn
ủng hộ, động viên kịp thời, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi và bạn bè, đồng nghiệp
và những người bạn thân, các em sinh viên đã ln khích lệ, hỗ trợ tơi trong suốt
q trình học tập và nghiên cứu.
Tác giả
Hoàng Anh Duy
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC HÌNH
LỜI MỞ ĐẦU.......................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN
VĂN
HÓA DOANH NGHIỆP....................................................................................... 14
1.1. Những nội dung cơ bản về văn hóa doanh nghiệp...................................14
1.1.1. Khái niệm văn hóa doanh nghiệp........................................................... 14
1.1.2. Vai trị của văn hóa doanh nghiệp........................................................... 15
1.1.3. Các yếu tố cấu thành văn hóa doanh nghiệp........................................... 19
1.1.3.1. Các biểu trưng trực quan................................................................. 19
1.1.3.2. Các biểu trưng phi trực quan........................................................... 22
1.1.4. Một số mơ hình về văn hóa doanh nghiệp.............................................. 26
1.1.4.1. Mơ hình văn hóa doanh nghiệp của Edgar Schein...........................26
1.1.4.2. Mơ hình văn hóa doanh nghiệp của Geert Hofstede........................27
1.1.4.3. Mơ hình về văn hóa doanh nghiệp của Daniel Denison...................28
1.1.5. Phân loại văn hóa doanh nghiệp............................................................. 31
1.1.5.1. Văn hóa gia đình.............................................................................. 32
1.1.5.2. Văn hóa tháp Eiffel.......................................................................... 33
1.1.5.3. Văn hóa tên lửa dẫn đường.............................................................. 34
1.1.5.4. Văn hóa lị ấp trứng......................................................................... 35
1.2. Những nội dung cơ bản về xây dựng và phát triển văn hoá doanh nghiệp
............................................................................................................................. 35
1.2.1. Khái niệm xây dựng và phát triển văn hố doanh nghiệp.......................35
1.2.2. Vai trị của cơng tác xây dựng và phát triển văn hoá doanh nghiệp........36
1.2.3. Nội dung và quy trình xây dựng và phát triển văn hoá doanh nghiệp.....39
1.2.3.1. Nội dung xây dựng và phát triển văn hố doanh nghiệp..................39
1.2.3.2. Quy trình xây dựng và phát triển văn hoá doanh nghiệp.................40
1.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác xây dựng và phát triển văn hóa doanh
nghiệp............................................................................................................... 42
1.2.4.1. Những yếu tố chủ quan.................................................................... 43
1.2.4.2. Những yếu tố khách quan................................................................. 45
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1...................................................................................... 49
CHƯƠNG 2: GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU VÀ
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU....................................................................................................................... 50
2.1. Quy trình thực hiện nghiên cứu................................................................. 50
2.2. Giả thuyết nghiên cứu................................................................................ 51
2.2.1. Văn hóa dân tộc có ảnh hưởng tích cực đến cơng tác xây dựng và phát
triển văn hóa doanh nghiệp.............................................................................. 51
2.2.2. Văn hóa du nhập có ảnh hưởng tích cực đến cơng tác xây dựng và phát
triển văn hóa doanh nghiệp.............................................................................. 53
2.2.3. Đặc điểm của ngành du lịch có ảnh hưởng tích cực đến cơng tác xây
dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp......................................................... 54
2.2.4. Nhà sáng lập có ảnh hưởng tích cực đến cơng tác xây dựng và phát triển
văn hóa doanh nghiệp....................................................................................... 55
2.2.5. Nhà lãnh đạo có ảnh hưởng tích cực đến cơng tác xây dựng và phát triển
văn hóa doanh nghiệp....................................................................................... 56
2.2.6. Sự truyền đạt nội bộ có ảnh hưởng tích cực đến cơng tác xây dựng và
phát triển văn hóa doanh nghiệp....................................................................... 58
2.2.7. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) có ảnh hưởng tích cực đến
cơng tác xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp....................................59
2.3. Mơ hình nghiên cứu.................................................................................... 60
2.4. Phương pháp nghiên cứu........................................................................... 62
2.4.1. Phương pháp nghiên cứu định tính......................................................... 62
2.4.1.1. Mơ tả phương pháp nghiên cứu....................................................... 62
2.4.1.2. Đối tượng khảo sát........................................................................... 63
2.4.1.3. Thiết kế bảng khảo sát...................................................................... 64
2.4.2. Phương pháp nghiên cứu định lượng...................................................... 64
2.4.2.1. Thiết kế nghiên cứu.......................................................................... 67
2.4.2.2. Quy trình xây dựng bảng khảo sát................................................... 70
2.4.2.3. Phương pháp thu thập và phân tích dữ liệu.....................................70
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2...................................................................................... 75
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ CÔNG TÁC XÂY DỰNG VÀ
PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP CỦA CÁC CƠNG TY DU LỊCH
VIỆT NAM............................................................................................................ 76
3.1. Thực trạng cơng tác xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp của
các công ty du lịch Việt Nam............................................................................. 76
3.1.1. Tổng quan về ngành du lịch Việt Nam và các công ty du lịch Việt Nam76
3.1.1.1. Tổng quan về ngành du lịch Việt Nam.............................................. 76
3.1.1.2. Tổng quan về các công ty du lịch Việt Nam...................................... 79
3.1.1.3. Các công ty du lịch Việt Nam tham gia khảo sát.............................. 85
3.1.1.4. Mô tả đối tượng khảo sát................................................................. 86
3.1.2. Phân tích kết quả khảo sát về thực trạng xây dựng văn hố doanh nghiệp
của các cơng ty du lịch Việt Nam..................................................................... 88
3.1.2.1. Mức độ hiểu biết về xây dựng và phát triển văn hoá doanh nghiệp và
tầm quan trọng của công tác này.................................................................. 88
3.1.2.2. Thời điểm và ngân sách cho xây dựng và phát triển văn hoá doanh
nghiệp........................................................................................................... 90
3.1.2.3. Mức độ đổi mới, bổ sung các giá trị trong q trình xây dựng và phát
triển văn hố doanh nghiệp.......................................................................... 91
3.1.2.4. Kết quả xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp....................92
3.1.2.5. Các hoạt động xây dựng và phát triển văn hố doanh nghiệp của các
cơng ty du lịch Việt Nam............................................................................... 96
3.1.2.6. Các thuận lợi và khó khăn trong q trình xây dựng và phát triển văn
hố doanh nghiệp của các công ty du lịch Việt Nam..................................... 98
3.1.3. Nhận xét về công tác xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp của
các cơng ty du lịch Việt Nam.......................................................................... 101
3.1.3.1. Ưu điểm.......................................................................................... 101
3.1.3.2. Hạn chế và nguyên nhân................................................................ 102
3.2. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến công tác xây dựng và phát triển
văn hóa doanh nghiệp của các cơng ty du lịch Việt Nam.............................. 104
3.2.1. Mô tả mẫu nghiên cứu.......................................................................... 104
3.2.2. Kết quả khảo sát văn hóa doanh nghiệp của các cơng ty du lịch Việt Nam
........................................................................................................................ 105
3.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác xây dựng và phát triển văn hóa doanh
nghiệp của các cơng ty du lịch Việt Nam....................................................... 107
3.2.3.1. Thống kê mô tả cho các biến quan sát............................................ 107
3.2.3.2. iểm định độ tin cậy....................................................................... 108
3.2.3.3. Phân tích nhân tố khám phá (EFA)................................................. 110
3.2.3.4. Phân tích tương quan..................................................................... 113
3.2.3.5. Phân tích hồi quy đa biến............................................................... 114
3.2.4. Thảo luận kết quả nghiên cứu............................................................... 117
3.2.4.1. Nhân tố “Văn hoá dân tộc”........................................................... 118
3.2.4.2. Nhân tố “Văn hoá du nhập”.......................................................... 119
3.2.4.3. Nhân tố “Đặc điểm của ngành du lịch”......................................... 120
3.2.4.4. Nhân tố “Nhà sáng lập”................................................................ 121
3.2.4.5. Nhân tố “Nhà lãnh đạo”................................................................ 122
3.2.4.6. Nhân tố “Sự truyền đạt nội bộ”..................................................... 124
3.2.4.7. Nhân tố “Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp”.......................... 124
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3.................................................................................... 126
CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HỒN THIỆN
CƠNG
TÁC XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP CỦA
CÁC CÔNG TY DU LỊCH VIỆT NAM............................................................ 127
4.1. Phương hướng phát triển ngành du lịch Việt Nam trong thời gian tới. 127
4.2. Đề xuất giải pháp hồn thiện cơng tác xây dựng và phát triển văn hóa
doanh nghiệp của các cơng ty du lịch tại Việt Nam....................................... 127
4.2.1. Chủ động nâng cao nhận thức và hiểu biết về xây dựng và phát triển văn
hóa doanh nghiệp........................................................................................... 128
4.2.1.1. Mục tiêu của giải pháp................................................................... 128
4.2.1.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp....................................128
4.2.2. Phát huy sức mạnh của vai trò lãnh đạo................................................ 130
4.2.2.1. Mục tiêu của giải pháp................................................................... 130
4.2.2.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp....................................130
4.2.3. Cần lập kế hoạch cụ thể, dài hơi cho công tác xây dựng và phát triển văn
hóa doanh nghiệp........................................................................................... 132
4.2.3.1. Mục tiêu của giải pháp................................................................... 132
4.2.3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp....................................133
4.2.4. Thúc đẩy trách nhiệm xã hội trong công ty........................................... 135
4.2.4.1. Mục tiêu của giải pháp................................................................... 135
4.2.4.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp....................................135
4.2.5. Tận dụng các đặc điểm của ngành du lịch trong xây dựng và phát triển
văn hóa doanh nghiệp..................................................................................... 137
4.2.5.1. Mục tiêu của giải pháp................................................................... 137
4.2.5.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp....................................137
4.2.6. Tạo điều kiện phát huy điểm mạnh của văn hoá dân tộc.......................139
4.2.6.1. Mục tiêu của giải pháp................................................................... 139
4.2.6.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp....................................139
4.2.7. Kết hợp truyền thống và hiện đại trong xây dựng và phát triển văn hóa
doanh nghiệp.................................................................................................. 141
4.2.7.1. Mục tiêu của giải pháp................................................................... 141
4.2.7.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp....................................141
4.2.8. Chủ động tiếp thu các giá trị mới và phù hợp từ văn hoá du nhập........142
4.2.8.1. Mục tiêu của giải pháp................................................................... 142
4.2.8.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp....................................142
4.3. Một số kiến nghị đối với Nhà nước để hỗ trợ công tác xây dựng và phát
triển văn hóa doanh nghiệp của các cơng ty du lịch Việt Nam.....................143
4.3.1. Tạo môi trường pháp lý thuận lợi hơn nữa cho các công ty du lịch......144
4.3.2. Hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao nhận thức về văn hóa doanh nghiệp cũng
như xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp......................................... 146
4.3.3. Xây dựng các trung tâm tư vấn quản lý, xây dựng và phát triển văn hóa
doanh nghiệp.................................................................................................. 147
KẾT LUẬN CHƯƠNG 4................................................................................ 148
KẾT LUẬN.......................................................................................................... 149
DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH ĐÃ CƠNG BỐ
LIÊN QUAN ĐẾN
LUẬN ÁN............................................................................................................. 151
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................ 152
PHỤ LỤC............................................................................................................. 165
Phụ lục 1: Bảng hỏi phiếu khảo sát thực trạng xây dựng và phát triển văn hố
doanh nghiệp tại các cơng ty du lịch Việt Nam................................................. 165
Phụ lục 2: Phiếu khảo sát thực trạng văn hóa doanh nghiệp và các yếu tố
ảnh hưởng đến xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp của các công ty
du lịch Việt Nam.................................................................................................. 171
Phụ lục 3: Mô tả mẫu nghiên cứu...................................................................... 177
Phụ lục 4: Kết quả kiểm định độ tin cậy của các yếu tố văn hóa doanh nghiệp
theo mơ hình Denison.......................................................................................... 178
Phụ lục 5: Ma trận xoay nhân tố........................................................................ 179
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt
Từ đầy đủ
CP
Cổ phần
DN
Doanh nghiệp
DT
Dân tộc
HDV
Hướng dẫn viên
LĐ
Lãnh đạo
MTV
Một thành viên
TM&DV
Thương mại và dịch vụ
TNXH
Trách nhiệm xã hội
TNXHHH
Trách nhiệm hữu hạn
VHDN
Văn hoá doanh nghiệp
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1: Các loại hình Nghi lễ của tổ chức........................................................... 20
Bảng 2.1: Các giả thuyết nghiên cứu nhân tố tác động tới xây dựng và
phát triển
văn hóa doanh nghiệp.............................................................................................. 61
Bảng 2.2: Thang đo nhân tố tác động tới xây dựng và
phát triển văn hóa doanh
nghiệp...................................................................................................................... 68
Bảng 3.1: Số lượng doanh nghiệp du lịch ở Việt Nam giai đoạn 2005-2018...........80
Bảng 3.2: Quy định về quy mô doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa........................81
Bảng 3.3: Tổng thu từ khách du lịch giai đoạn 2008-2019...................................... 83
Bảng 3.4: Quy mô của các công ty du lịch Việt Nam được khảo sát.......................86
Bảng 3.5: Số năm hoạt động của công ty khảo sát.................................................. 86
Bảng 3.6: Đặc điểm nhân khẩu học của lãnh đạo công ty tham gia khảo sát...........87
Bảng 3.7: Thâm niên công tác của lãnh đạo công ty tham gia khảo sát...................88
Bảng 3.8: Đánh giá tầm quan trọng và vai trò của xây dựng và phát triển văn hoá
doanh nghiệp........................................................................................................... 89
Bảng 3.9: Đánh giá mức độ hiểu biết về xây dựng và phát triển
văn hoá doanh
nghiệp...................................................................................................................... 89
Bảng 3.10: Ngân sách đầu tư cho xây dựng và phát triển văn hoá doanh nghiệp....91
Bảng 3.11: Mức độ đổi mới bổ sung trong quá trình xây dựng và phát triển văn hoá
doanh nghiệp........................................................................................................... 91
Bảng 3.12: Thực trạng xây dựng và phát triển thực thể hữu hình trong các công ty
du lịch Việt Nam..................................................................................................... 92
Bảng 3.13: Thực trạng xây dựng và phát triển những giá trị được tuyên bố của công
ty du lịch Việt Nam................................................................................................. 93
Bảng 3.14: Thực trạng xây dựng và phát triển những quan niệm nền tảng của các
công ty du lịch Việt Nam......................................................................................... 95
Bảng 3.15: Các bước cụ thể để xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp đã
được các cơng ty du lịch Việt Nam thực hiện.......................................................... 97
Bảng 3.16: Kết quả khảo sát thực trạng văn hóa doanh nghiệp của các
cơng ty du
lịch Việt Nam........................................................................................................ 105
Bảng 3.17: Thống kê mô tả các biến nhân tố tác động tới công tác xây dựng và phát
triển văn hóa doanh nghiệp của các cơng ty du lịch Việt Nam..............................107
Bảng 3.18: Kết quả kiểm định độ tin cậy của nhân tố tác động đến công tác
xây
dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp của các cơng ty du lịch Việt Nam.........109
Bảng 3.19: Hệ số KMO và Bartlett's Test nhân tố tác động tới công tác xây dựng và
phát triển văn hóa doanh nghiệp............................................................................ 110
Bảng 3.20: Tổng phương sai trích......................................................................... 111
Bảng 3.21: Tương quan giữa nhân tố độc lập và biến phụ thuộc...........................113
Bảng 3.22: Tóm tắt mơ hình hồi quy..................................................................... 114
Bảng 3.23: ANOVA............................................................................................... 115
Bảng 3.24: Kết quả hệ số hồi quy tương quan Beta............................................... 115
DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1: Mơ hình Văn hóa doanh nghiệp của Schein............................................ 26
Hình 1.2: Mơ hình văn hố doanh nghiệp của Hofstede.......................................... 28
Hình 1.3: Mơ hình văn hóa doanh nghiệp của Denison........................................... 28
Hình 1.4: Các loại hình văn hố doanh nghiệp của Trompenaars............................ 31
Hình 2.1: Quy trình thực hiện nghiên cứu............................................................... 50
Hình 2.2: Mơ hình nghiên cứu................................................................................ 60
Hình 2.3: Quy tắc kiểm định d của Durbin-Watson................................................. 74
Hình 3.1: Tỷ lệ các thực thể hữu hình được xây dựng và phát triển của các công ty
du lịch Việt Nam..................................................................................................... 92
1
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Khái niệm VHDN ra đời từ những năm 70 của thế kỷ XX, và trong vòng ba
mươi năm trở lại đây, VHDN trở thành một đề tài nóng với rất nhiều các nghiên cứu
được công bố, tuy nhiên vẫn để lại nhiều tranh cãi. Song, với một tổ chức, có thể
hiểu rằng VHDN là những giá trị, quan niệm, nguyên tắc hay hành vi được chia sẻ
bên trong tổ chức ấy, từ đó ảnh hưởng đến suy nghĩ và hành động của các thành
viên trong tổ chức. Nếu như nói các quy trình, cơ cấu, hệ thống của tổ chức là phần
cứng thì VHDN chính là phần mềm, thổi hồn cho tổ chức đó, làm cho tổ chức đó trở
nên khác biệt. Về mặt lý luận, đã có nhiều nghiên cứu chỉ ra tầm quan trọng và sự
cần thiết phải xây dựng và phát triển VHDN bởi nó giúp doanh nghiệp điều phối và
kiểm soát hành vi của mỗi thành viên tốt hơn, hình thành một hệ thống kiểm sốt
nội bộ vơ hình; Văn hóa thúc đẩy sự thống nhất trong nhận thức, biểu hiện trong
truyền thống của tổ chức, tạo khuôn mẫu ứng xử cho tổ chức, được các thành viên
chấp nhận và tn thủ. Khi có một nền văn hố mạnh và tích cực, mọi người sẽ
hành động theo một quy tắc nhất định. Thêm vào đó, nhờ tình cảm và sự gắn kết với
công ty khi xung đột xảy ra họ sẽ giải quyết theo cách hợp tác nhất VHDN giúp tạo
ra tính thống nhất cho doanh nghiệp (Goffee & John, 1996); giúp thu hút và giữ
chân các thành viên của doanh nghiệp (Greger, 1999). Vì vậy, VHDN cịn giúp tạo
ra bản sắc riêng cho doanh nghiệp và giúp nâng cao lợi thế cạnh tranh cho doanh
nghiệp và tăng hiệu quả kinh doanh (Kanter, 1983; Gordon, 1985; Schein, 1985;
Barney, 1986; Denison, 1990, Calori & Samil, 1991; Kotter & Heskett, 1992;
Gordon & DiTomaso, 1992; Denison & Neale, 1996). Tuy nhiên, chưa có nghiên
cứu nào đề cập đến cơng tác xây dựng và phát triển VHDN của các công ty du lịch
cũng như các công ty du lịch Việt Nam, cũng chưa có nghiên cứu nào tổng hợp
được các yếu tố tác động đến công tác xây dựng và phát triển VHDN của các công
ty du lịch.
Về mặt thực tiễn, trong thời đại ngày nay khi mà xu hướng toàn cầu hoá ngày
một lan rộng, cạnh tranh ngày một khốc liệt và nền kinh tế tri thức đang tiến dần
đến một tầm cao mới thì văn hố trong tổ chức được quan tâm hơn bao giờ hết.
VHDN đem lại lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp cũng như nâng cao hiệu quả
hoạt động, hướng tới sự phát triển bền vững. Do đó, VHDN được coi là một trong
2
những yếu tố then chốt làm nên thành công của một tổ chức. Việc xây dựng và phát
triển VHDN phù hợp rất cần được chú trọng.
Ở Việt Nam, trong những năm gần đây, VHDN cũng dành được sự quan tâm từ các
nhà nghiên cứu và các doanh nghiệp. Có nhiều doanh nghiệp được biết đến với một
nền văn hoá mạnh, chẳng hạn có thể kể đến như FPT, Mai Linh, Vinamilk, Hãng
hàng khơng Vietnam Airlines,… Những tổ chức này có tầm nhìn dài hạn, sứ mệnh
tốt đẹp, biết cân bằng giữa lợi ích của tổ chức và giá trị đem lại cho người tiêu dùng,
xã hội, cũng như thể hiện sự quan tâm, lắng nghe với nhân viên của mình. Những
điều này sẽ giúp cho một tổ chức phát triển theo hướng bền vững, có được niềm tin
của nhân viên, khách hàng và xã hội, và đó là điều mà bất kỳ một tổ chức nào cũng
mong muốn, nhất là những công ty trong lĩnh vực du lịch khi mà những tổ chức
cung cấp loại hình dịch vụ này cho khách hàng thường là nhân tố tác động trực tiếp
tới mơi trường, xã hội.
Ngành du lịch có thể nói là một trong những ngành trọng điểm của nước ta,
với tốc độ phát triển tương đối ổn định, trở thành một cơ hội kinh doanh hấp dẫn
khiến các Công ty du lịch ngày càng phát triển hơn cả về số lượng lẫn chất lượng.
Vậy nên, để tạo ra lợi thế cạnh tranh, các công ty du lịch cần xây dựng và phát triển
một nền văn hoá mạnh, hướng tới phát triển bền vững. Ngày càng có nhiều cơng ty
du lịch nhận thức được vấn đề này, tuy nhiên rất ít trong số đó có thể thực hiện
thành cơng. Điều này có thể bắt nguồn từ một số nguyên nhân sau:
Thứ nhất, nhà quản trị có mức độ hiểu biết hạn chế hoặc hiểu biết chưa đúng
về VHDN, sai lầm trong điều chỉnh các chính sách nhằm xây dựng, phát triển
VHDN. Chẳng hạn, nhiều tổ chức chỉ xây dựng bộ nhận diện thương hiệu, hoặc tổ
chức các chuyến tham quan, dã ngoại, hoạt động văn hoá, thể thao cho nhân viên và
cho rằng những điều đó là đã có thể xây dựng một VHDN tốt, trong khi VHDN chỉ
mạnh khi nó thực sự tạo nên suy nghĩ và hành động cho toàn bộ thành viên.
Thứ hai, doanh nghiệp nhận thức không đúng tầm quan trọng của việc xây
dựng một VHDN mạnh.
Thứ ba, doanh nghiệp không thể hiện sự quyết tâm trong việc thay đổi để hình
thành một văn hố trong tổ chức.
Thứ tư, doanh nghiệp không tiến hành các phương thức đánh giá, đo lường, kỷ
luật để tăng cường hiệu quả trong xây dựng và phát triển VHDN.
3
Để tránh được những tình trạng kể trên, bài tốn đặt ra cho doanh nghiệp là
cần phải có nhận thức đúng về tình hình VHDN hiện tại của các cơng ty du lịch để
xây dựng được một nền văn hoá phù hợp và phát triển nó xuyên suốt trong tổ chức.
Vậy nên, đề tài “Xây dựng và phát triển VHDN của các Cơng ty du lịch Việt Nam”
có ý nghĩa rất thiết thực cả về lý luận và thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu
2.1. Nghiên cứu về văn hóa doanh nghiệp
Về nội dung của văn hóa doanh nghiệp
Trên thế giới hiện nay đã có nhiều cơng trình nghiên cứu khác nhau về VHDN.
Do đó, có rất nhiều cách tiếp cận khác để định nghĩa VHDN, chẳng hạn như của
Hofstede (1991), Trice & Beyer (1993), Schultz (1995), Deal & Kennedy (1999),
Cameron & Quinn (1999), Ashkanasy, Wilderom & Peterson (2000), Martin (2002)
… Gần đây cũng có các tác giả cũng đưa ra cách định nghĩa của mình về VHDN
như Porter và cộng sự (2016), Robbins và Judge (2018), Rooji và Fine (2018), Tahir
và cộng sự (2019),… Mỗi cách tiếp cận trên đều mang những đặc trưng riêng để
định nghĩa, giải thích khái niệm VHDN, nhưng đó đều là một dấu hiệu tốt về việc
nhìn nhận VHDN như một phạm trù, khái niệm khoa học. Denison một tác giả có
nhiều cơng trình nghiên cứu về đề tài này, cũng đã chỉ ra cách nhìn nhận về nội hàm
của VHDN và các yếu tố cần quan tâm khi nghiên cứu về VHDN trong các cơng
trình Denison (1990), Fey và Denison (2003), Denison và cộng sự (2003), Denison
và cộng sự (2014),… Nhà nghiên cứu Schein (Organizational Culture and
Leadership, 2004), một tác giả chuyên nghiên cứu về lĩnh vực văn hóa tổ chức và
VHDN đã phân tích các vấn đề chung liên quan đến VHDN và mối quan hệ của
chúng với sự lãnh đạo trong cuốn “VHDN và sự lãnh đạo”. Ngồi ra, cịn có rất
nhiều các nghiên cứu khác về VHDN như “Chinh phục các làn sóng văn hóa” của
tác giả Trompenaars (1980), Các nghiên cứu về khác biệt văn hóa ở phạm vi quốc tế
như “Năm chiều văn hóa” của Hofstede (2010).
Ở Việt Nam, vấn đề VHDN cũng ngày càng được quan tâm. Tác giả Nguyễn Mạnh
Quân (2012) đã viết cuốn giáo trình “Đạo đức Kinh doanh và Văn hóa Cơng ty”,
cung cấp những lý thuyết, triết lý về đạo đức kinh doanh, cũng như một số lý thuyết
về xây dựng bản sắc riêng cho doanh nghiệp. Tác giả Đỗ Thị Phi Hoài (2009), tác
giả Nguyễn Đức Chinh (2015) với cơng trình nghiên cứu có tên “Văn
4
hóa doanh nghiệp”, đã đưa ra các lý thuyết về VHDN bao gồm khái niệm, các cấp
độ VHDN, tác động của VHDN đến hoạt động kinh doanh. Tác giả Dương Thị Liễu
(2012) là chủ biên cuốn giáo trình “Văn hố kinh doanh”, kế thừa các cơng trình
nghiên cứu trước đây, cung cấp những lý thuyết khái quát về văn hóa kinh doanh và
những kỹ năng cần thiết để tổ chức ứng dụng và phát triển các kiến thức về văn hóa
kinh doanh trong hoạt động kinh tế, kinh doanh... Trong bài báo khoa học có nhan
đề “Đánh giá VHDN trong doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam” đăng tại Tạp chí
Khoa học, Đại học Quốc Gia Hà Nội, tác giả Đỗ Tiến Long (2015) đã đưa ra một
nghiên cứu điển hình về đánh giá văn hóa tại doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam.
Đây chính là những nghiên cứu nền tảng để tác giả có thể học hỏi, kế thừa và
tổng hợp một khái niệm tổng quát về VHDN trong luận án. Luận án sẽ kế thừa các
nghiên cứu này để tổng hợp các nội dung của VHDN và từ đó nghiên cứu thực
VHDN mà các cơng ty du lịch Việt Nam đã xây dựng và phát triển được ra sao. Các
nội dung chi tiết sẽ được trình bày trong chương 2 của luận án.
Về cấu trúc của văn hóa doanh nghiệp
Khi nói về cấu trúc của VHDN và xem xét các nghiên cứu lý thuyết về cấp độ
của VHDN, có ba lý thuyết chính đó là mơ hình tảng băng của Hall (1976), mơ hình
của Schein (1985, 2010) và mơ hình của Hofstede (1991, 2010). Mơ hình tảng băng
được xây dựng dựa trên mơ hình tảng băng văn hoá xã hội của Hall (1976), xác định
VHDN gồm 2 phần nổi và chìm giống như tảng băng – hay chính là yếu tố hữu hình
và yếu tố vơ hình. Mơ hình các cấp độ của VHDN được Schein đưa ra trong cuốn
sách có tên là “Tái cơ cấu văn hoá tổ chức”. Schein (2010) đã chia các yếu tố của
VHDN thành 3 nhóm: (1) nhóm những giá trị văn hóa hữu hình, (2) những giá trị
được cơng bố và (3) nhóm các giá trị ngầm định. Sau đó, Hogan và Coote (2014)
cũng có nghiên cứu của mình để sử dụng và đánh giá độ tin cậy của mơ hình này.
Cùng thời gian Schein đưa ra mơ hình 3 cấp độ VHDN thì Hofstede (2010) đưa ra
mơ hình gồm 4 lớp theo thứ tự từ ngoài vào trong là Biểu tượng – Người hùng –
Nghi thức – Các giá trị. Nhìn chung, các mơ hình đều có những điểm chung là
VHDN bao gồm cả các yếu tố hữu hình và vơ hình.
Về các phương pháp đo lường, đánh giá văn hóa doanh nghiệp
Schein (1989) đã đề ra một mơ hình tương tác - phương pháp phỏng vấn gồm
10 bước được gọi là “Khám phá phối hợp thông qua phỏng vấn tương tác”. Sau
5
phỏng vấn, ơng cũng đưa ra cách phân tích dữ liệu thu thập được về các quan điểm
ngầm định, giá trị nền tảng của VHDN được đánh giá trên 5 phương diện: (1) Quan
hệ của tổ chức đến bản chất, (2) Bản chất của thực tế và sự tin tưởng, nền tảng cho
việc ra quyết định, (3) Bản chất của con người, (4) Bản chất của hành động con
người, (5) Bản chất mối quan hệ con người.
Với phương pháp nghiên cứu sử dụng bảng hỏi có các câu hỏi được đánh giá theo
mức độ, có hai phương pháp được sử dụng phổ biến là phương pháp OCI
(Organizational Culture Inventory) của Cooke & Lafferty (1987), mơ hình DOC
(Denison Organizational Culture) của Denison (1990), O‟Reilly, Chatman và Caldwell
(1991) cũng đưa ra phương pháp OCP (Organizational Culture Profile. Phương pháp
này dựa trên bảng câu hỏi gồm 54 câu khẳng định nằm nhận định các giá trị và đặc
điểm của một tổ chức. Người tham gia phỏng vấn sẽ được yêu cầu trả lời dựa trên một
thang điểm cụ thể. Theo phương pháp này, VHDN được chia thành 7 phương diện: Đổi
mới, Ổn định, Tôn trọng cá nhân, Định hướng kết quả, Định hướng chi tiết, Định
hướng nhóm và Tính cạnh tranh. Phương pháp OCI là một cơng cụ phân tích và đánh
giá VHDN định lượng cho phép lượng hoá các giá trị VHDN một cách rõ ràng, được
xây dựng và phát triển bởi Cooke và Lafferty (1987). Mơ hình VHDN của Denison
được Bảng hỏi sử dụng khi áp dụng mơ hình VHDN của Denison sẽ gồm 12 khía cạnh,
12 khía cạnh này tương ứng được xếp vào 4 nhóm chính là Sứ mệnh, Khả năng thích
ứng, Sự tham gia, Tính nhất quán. Trong luận án này, tác giả sẽ sử dụng mơ hình của
Denison (1990) đề nghiên cứu và đánh giá VHDN của các cơng ty du lịch Việt Nam vì
tính phổ biến, tin cậy của mơ hình này.
2.2. Nghiên cứu về xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp
Về nội dung của xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp
Nhìn chung, xây dựng và phát triển VHDN là một quá trình xác định các giá
trị của doanh nghiệp và chia sẻ rộng rãi để lan tỏa các giá trị đó đến các thành viên
trong doanh nghiệp. Hai từ này thường đi song hành với nhau bởi vì khi doanh
nghiệp đã xây dựng nền văn hóa của mình thì sẽ chia sẻ, lan tỏa và củng cố nền văn
hóa này để nó ngày càng mạnh và có ảnh hưởng đến các thành viên trong doanh
nghiệp. Đã có một số nghiên cứu về vấn đề này như: Denison (1990), Kotter &
Heskett (1992), Gordon & DiTomaso (1992), Fey & Denison (2003), Denison và
cộng sự (2014). Hay khi nói về các bước để xây dựng và phát triển VHDN, các tác
6
giả Gostick và Elton (2015) cũng đã có cơng trình nghiên cứu “Xây dựng VHDN, 7
bước dẫn đến thành công” của. Tại Việt Nam, cuốn sách “Đạo đức kinh doanh và
VHDN” của Bùi Xuân Phong (2006) trình bày khái niệm, đặc điểm, biểu hiện của
VHDN, các nhân tố tạo lập VHDN; ngun tắc xây dựng VHDN… Ngồi ra, cơng
trình cũng trình bày văn hóa trong các hoạt động kinh doanh như hoạt động
marketing, văn hóa trong ứng xử, trong đàm phán và thương lượng… Các nghiên
cứu này đã chỉ ra các nền tảng cơ bản của việc xây dựng và phát triển VHDN.
VHDN cũng như việc xây dựng và phát triển VHDN đóng một vai trị quan
trọng trong việc tạo nên một nền văn hóa mạnh và phù hợp cho doanh nghiệp. Đã
có nhiều nghiên cứu chỉ ra tầm quan trọng của VHDN với kết quả hoạt động của
doanh nghiệp như các nghiên cứu (Gordon, 1985; Schein, 1985; Barney, 1986;
Denison, 1990, Calori & Samil, 1991; Kotter & Heskett, 1992; Gordon &
DiTomaso, 1992; Denison & Neale, 1996). Các tác giả Sadri & Lees (2001) cũng đã
chỉ ra sự cần thiết phải phát triển VHDN thông qua việc nghiên cứu các trường hợp
của Wal-mart, Southwest Ailines và HP. Xây dựng và phát triển một nền văn hóa
mạnh có ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của tổ chức (Fey & Denison, 2003;
Schein, 2010). Các nhà lãnh đạo sẽ phát triển văn hóa của doanh nghiệp mình để từ
đó nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. (Flamholtz & Randle, 2011;
O‟Reilly và Chatman, 1991). Đặc biệt, Denison & Neale (1996) đã chỉ ra tác động
của các khía cạnh của VHDN có thể tác động đến các tiêu chí trong hiệu quả hoạt
động của doanh nghiệp. Từ đó, doanh nghiệp có thể lựa chọn phát triển khía cạnh
nào của VHDN (sứ mệnh, sự tham gia của nhân viên, khả năng thích ứng, sự nhất
quán) để có thể tăng hiệu quả hoạt động của mình. Để cải thiện và phát triển các
khía cạnh này của VHDN, các nhà lãnh đạo doanh nghiệp có thể sử dụng các công
cụ của quản trị nguồn nhân lực để phát triển VHDN của mình: tuyển mộ và tuyển
chọn nhân viên, đào tạo và phát triển, đánh giá thành tích, khen thưởng và đãi ngộ,
hệ thống giao tiếp trong doanh nghiệp để qua đó chia sẻ, lan tỏa, và củng cố các giá
trị của VHDN tới các thành viên (Guest, 1987; Keyton, 2005).
Tại Việt Nam, tác giả Bùi Xuân Phong (2010) có cơng bố một số đề tài nghiên
cứu như: “Duy trì và phát triển VHDN nhằm phát triển bền vững và hội nhập quốc
tế VNPT” (3/2010); “Bàn về quy trình xây dựng VHDN” (4/2010); “Duy trì và phát
7
triển VHDN nhằm phát triển VNPT bền vững và hội nhập quốc tế” (6/2010). Những
đề tài này đã vận dụng lý thuyết về VHDN cho doanh nghiệp Việt Nam, cụ thể là
VNPT, qua đánh giá thực trạng đề ra định hướng giải pháp giúp VNPT hướng tới sự
phát triển bền vững. Bên cạnh đó, cũng có một số luận văn thạc sỹ nghiên cứu
VHDN của một số doanh nghiệp cụ thể như FPT, Viettel. Gần đây cũng có một số
bài viết về phát triển VHDN như tác giả Vi Tiến Cường (2012) với bài “Xây dựng
văn hóa doanh nghiệp hướng tới phát triển bền vững của doanh nghiệp Việt Nam”,
tác giả Dương Thị Thanh Mai (2015), “Xây dựng văn hóa doanh nghiệp tại Việt
Nam – Thực trạng và giải pháp”, tác giả Nguyễn Quang Trung (2015) với bài “Phát
triển văn hóa doanh nghiệp ở Việt Nam: Đề xuất khái niệm và mơ hình nghiên cứu”;
tác giả Lê Hải Linh (2017) với bài “Xây dựng văn hóa doanh nghiệp trước những
địi hỏi của thực tiễn”, tác giả Phan Y Lan (2020) có bài “Xây dựng và phát triển
văn hóa doanh nghiệp cho các doanh nghiệp ở Việt Nam trong thời đại chuyển đổi
số”. Các bài viết này đã chỉ ra các vấn đề thời sự và tầm quan trọng của việc xây
dựng và phát triển VHDN hiện nay đối với các doanh nghiệp.
Về các yếu tố ảnh hưởng đến xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp
Với các bài nghiên cứu khoa học nói chung và chủ đề VHDN nói riêng, các
tác giả hiện nay có xu hướng tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến đối tượng nghiên
cứu để chỉ ra phương hướng phát triển phù hợp. Với Schein (2004), ơng tập trung
vào nghiên cứu văn hố của tổ chức liên quan đến lãnh đạo, nên lý thuyết của ơng
cũng tập trung vào nhà lãnh đạo. Ơng đặt ra câu hỏi rằng tại sao 2 doanh nghiệp
cùng một môi trường, cùng một lĩnh vực kinh doanh lại vẫn có thể trái ngược nhau
về VHDN, và từ đó tìm ra ba yếu tố chính tác động đến sự ra đời của VHDN là: (1)
giá trị và niềm tin của nhà sáng lập, (2) quá trình học tập trong đội nhóm khi tổ chức
ngày càng thích ứng và thay đổi, (3) Sự truyền đạt tới lãnh dạo và nhân viên mới.
Schien cũng đưa ra 6 cơ chế sơ cấp và thứ cấp dành cho nhà sáng lập và nhà quản
trị trong xây dựng VHDN. Trong nghiên cứu “The impact of strong corporate
culture during a period of growth and acquisition”, Carmen (2014) đã chỉ ra những
tác động cả tích cực và tiêu cực từ những thay đổi của tổ chức bên ngồi lên nhận
thức và văn hố của nhân viên tại một cơng ty, trong đó cũng có nhắc đến các yếu tố
tác động đến VHDN. Hay Blum (1998) đã góp phần chỉ ra nhân tố phong cách lãnh
đạo và tác động đến VHDN qua bài nghiên cứu “A cause-and-effect
8
relationship between leadership and corporate culture: An educational perspective”.
Một nghiên cứu khác tên “Impact of Corporate Social Responsibility on an
Organization‟s Culture: A Multisite Case Study of a Global Nonprofit
Organization” của Tracey và Odenwelder (2015) đã thử nghiệm và nghiên cứu các
nhóm nhỏ trong cùng một tổ chức phi lợi nhuận, đã thành cơng khi chứng minh vai
trị của trách nhiệm xã hội đối với mục tiêu, sứ mệnh của công ty, qua đó ảnh hưởng
tích cực đến VHDN. Cùng bàn về nội dung này, Essounga (2009), Hofstede (2010),
Tsui và Nifadkar (2007), Naraziana và cộng sự (2014), Szczepańska và Kosiorek
(2017), Naraziana và cộng sự (2017), Ansah và Louw (2019) đã chỉ ra văn hóa quốc
gia có ảnh hưởng đến VHDN và các giá trị cũng như là việc xây dựng và phát triển
VHDN. Bên cạnh đó, nhà sáng lập và nhà lãnh đạo qua các thời kỳ, sự truyền đạt
nội bộ cũng có tác động VHDN và các giá trị cũng như là việc xây dựng và phát
triển VHDN theo các nghiên cứu của các tác giả Toor and Ofori (2009), Flamholtz
& Randle (2012), Andish và cộng sự (2013), O‟Reilly và và cộng sự (2014), Mumby
(2013), Sebastião và cộng sự (2017). Một yếu tố khác có tác động đến VHDN là văn
hóa du nhập hay văn hóa học hỏi được (Nguyen & Aoyama, 2014); Uddin và và
cộng sự, 2013).
Tại Việt Nam, tác giả Phùng Xuân Nhạ (2010) có đề tài cấp nhà nước “Nhân
cách doanh nhân và văn hóa kinh doanh ở Việt Nam trong tiến trình đổi mới và hội
nhập quốc tế”, xây dựng các mơ hình cấu trúc phân tầng với bảng thang các giá trị
chi tiết nhân cách doanh nhân và văn hoá kinh doanh Việt Nam trong thời kỳ đổi
mới và hội nhập quốc tế, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam, đưa ra
khuyến nghị cho phát triển nhân cách doanh nhân và văn hóa kinh doanh, VHDN
Việt Nam trong tiến trình đổi mới và hội nhập quốc tế và cũng đã nhấn mạnh vai trò
của các doanh nhân trong việc xây dựng và phát triển VHDN và văn hóa kinh doanh
nói chung. Bên cạnh đó, tác giả Mai Hân (2009) cũng đã đề cập đến một số yếu tố
chính để xây dựng VHDN thành cơng trong bài viết “Chuyển đổi văn hóa doanh
nghiệp phù hợp kỷ nguyên số”.
Các nghiên cứu này sẽ tạo tiền đề để tác giả làm rõ vấn đề xây dựng và phát
triển VHDN quan trọng như thế nào và từ đó nhấn mạnh được tính cấp thiết của đề
tài và đưa ra được các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác xây dựng và phát triển
VHDN của các công ty du lịch Việt Nam.
9
Về văn hóa doanh nghiệp, xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp của các
cơng ty du lịch
Đã có những nghiên cứu về xây dựng và phát triển VHDN của các công ty
trong các ngành và lĩnh vực như tài chính ngân hàng, sản xuất, nhưng có khá ít các
nghiên cứu đã công bố cụ thể về xây dựng và phát triển VHDN của các công ty du
lịch. Về VHDN của các cơng ty du lịch, có một vài nghiên cứu đã tìm hiểu về chủ
đề này, ví dụ như Robaki và các cộng sự (2020) đã có nghiên cứu về mối quan hệ
giữa VHDN và kết quả kinh doanh trong ngành du lịch, nghiên cứu trường hợp của
Luxury Tourist. Nghiên cứu này đã chỉ ra mối quan hệ tích cực giữa VHDN và một
số chỉ tiêu trong kết quả kinh doanh của doanh nghiệp này, từ đó đã cho thấy tầm
quan trọng của công tác xây dựng và phát triển VHDN của các công ty du lịch và
khiến các nhà quản trị quan tâm nhiều hơn tới cơng tác này. Trước đó, tác giả Tepeci
(2005) cũng đã chỉ ra tác động tích cực giữa VHDN và sự hài lòng của nhân viên
trong lĩnh vực du lịch tại Thổ Nhĩ Kỳ. Yusof và các cộng sự (2012) cũng đã chỉ ra
tác động tích cực của VHDN với sự thỏa mãn của du khách. Về xây dựng và phát
triển VHDN của các công ty du lịch, Noonan (2017) cũng đã chỉ ra các nội dung
quan trọng mà các nhà lãnh đạo cần quan tâm và các câu hỏi mà họ cần trả lời để
xây dựng và phát triển VHDN của mình hỗ trợ cho chiến lược của cơng ty.
3. Khoảng trống nghiên cứu
Việc nghiên cứu các cơng trình trước đây cả ở trong nước và ngoài nước cho
thấy nghiên cứu về VHDN không phải là một nội dung mới. Tuy nhiên, về việc
nghiên cứu công tác xây dựng và phát triển VHDN của các cơng ty du lịch nói
chung và các cơng ty du lịch Việt Nam có một số khoảng trống mà tác giả nhận thấy
như sau:
Thứ nhất, ngành du lịch đang là một trong những ngành trọng điểm của nước
ta, với những đóng góp quan trọng cho nền kinh tế. Ngày càng có thêm nhiều cơng
ty du lịch khiến cho cạnh tranh trong ngành càng trở nên gay gắt, bên cạnh đó các
vấn đề mới như dịch bệnh lại tác động lớn tới ngành du lịch và các cơng ty du lịch.
Trong khi đó, VHDN từ những ngày đầu đã được coi là một trong những nhân tố
then chốt tác động đến hiệu quả hoạt động, lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp.
Song, cho đến nay, việc xây dựng và phát triển VHDN của các công ty du lịch vẫn
chưa thu hút được nhiều sự quan tâm của các học giả, các nhà nghiên cứu.
10
Thứ hai, tuy nghiên cứu về VHDN hoặc xây dựng và phát triển VHDN khơng
cịn mới (có nhiều nghiên cứu nhưng chỉ tập trung đánh giá thực trạng VHDN của
một doanh nghiệp cụ thể hoặc một số doanh nghiệp nói chung). Các nghiên cứu này
đã chỉ ra mối quan hệ giữa VHDN, việc xây dựng và phát triển VHDN với các tiêu
chí của kết quả hoạt động như doanh thu, lợi nhuận, thị phần, sự phát triển sản
phẩm, sự hài lòng của nhân viên. Nhưng các nghiên cứu này tập trung vào các
doanh nghiệp tại Mỹ, Nga, Châu Âu, Hồng Kông và các doanh nghiệp ở nhiều lĩnh
vực khác nhau, nhưng chưa có nghiên cứu cụ thể nào về cơng tác xây dựng và phát
triển VHDN và các yếu tố đó tại các cơng ty du lịch Việt Nam.
Thứ ba, trong các nghiên cứu trước đây chưa có nghiên cứu nào chuyên sâu về
giải pháp, định hướng cho các công ty du lịch Việt Nam để có thể xây dựng, duy trì
và phát triển VHDN của mình.
Từ việc tìm hiểu những cơng trình nghiên cứu trước đây về các đề tài liên
quan cả trong và ngoài nước, những vấn đề còn gây tranh luận đã tạo động lực cho
tác giả tìm ra khoảng trống trong nghiên cứu về VHDN cũng như xây dựng và phát
triển VHDN của các công ty du lịch. Đây cũng là căn cứ then chốt để tác giả lựa
chọn đề tài “Xây dựng và phát triển VHDN của các công ty du lịch Việt Nam”.
4. Mục tiêu nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của luận án là phân tích thực trạng cơng tác xây dựng và
phát triển VHDN của các công ty du lịch Việt Nam để tìm ra những ưu điểm và hạn
chế, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm giúp các cơng ty du lịch Việt Nam hồn thiện
việc xây dựng và phát triển VHDN của mình.
Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu này, nhiệm vụ nghiên cứu của luận án là:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về xây dựng và phát triển VHDN
-
Phân tích thực trạng công tác xây dựng và phát triển VHDN của các công ty du
lịch Việt Nam
-
Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến công tác xây dựng và phát triển VHDN của
các công ty du lịch Việt Nam
-Đề xuất các giải pháp hồn thiện cơng tác xây dựng và phát triển VHDN của
các công ty du lịch Việt Nam
11
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
5.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là công tác xây dựng và phát triển VHDN
của các công ty du lịch Việt Nam.
5.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu về mặt nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu các nội dung
của công tác xây dựng và phát triển VHDN và một số yếu tố ảnh hưởng đến cơng
tác này bao gồm văn hóa dân tộc, văn hóa du nhập, ngành du lịch, nhà sáng lập, nhà
lãnh đạo, sự truyền đạt nội bộ và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.
Phạm vi nghiên cứu về không gian và thời gian: Đề tài tập trung nghiên cứu
tác động các yếu tố trên đến VHDN của nhóm 50 cơng ty du lịch Việt Nam (những
cơng ty có cung cấp các hành trình du lịch nội địa và quốc tế) được lựa chọn ngẫu
nhiên. Danh sách công ty du lịch Việt Nam tham gia khảo sát (xem phụ lục số 1).
Các thông tin và số liệu thu thập được vào tháng 4/2020.
6. Câu hỏi nghiên cứu
Để làm sáng tỏ các vấn đề liên quan đến các yếu tố ảnh hưởng đến VHDN của
các công ty du lịch Việt Nam, tác giả đã đặt ra các câu hỏi nghiên cứu sau:
-
Thực trạng công tác xây dựng và phát triển VHDN của các cơng ty du lịch Việt
Nam như thế nào?
-
Có những ưu điểm và hạn chế nào trong công tác xây dựng và phát triển
VHDN của các công ty du lịch Việt Nam?
-
Có những yếu tố nào ảnh hưởng đến cơng tác xây dựng và phát triển VHDN
của các công ty du lịch Việt Nam?
-
Các giải pháp nào có thể giúp các cơng ty du lịch Việt Nam hồn thiện cơng
tác xây dựng và phát triển VHDN của mình?
7. Phương pháp nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu đề ra, tác giả đã sử dụng kết hợp các phương
pháp nghiên cứu chính sau:
