SKKN tạo hứng thú học tập cho học sinh thông qua việc khắc họa hình ảnh nhân vật lịch sử

BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1. Lời giới thiệu
Dạy học lịch sử là một quá trình giáo viên cung cấp cho học sinh những kiến
thức cơ bản của lịch sử nhân loại nói chung cũng như cung cấp kiến thức của lịch
sử dân tộc cho học sinh nói riêng, nhằm phục vụ cho việc giáo dục học sinh phát
triển tồn diện. Bởi vì lịch sử vốn tồn tại khách quan và diễn ra trong quá khứ cho
nên muốn học sinh tiếp thu được đòi hỏi giáo viên phải lựa chọn các phương pháp
dạy học khác nhau sao cho đạt kết quả cao. Với phương pháp dạy học lấy học sinh
làm trung tâm, học sinh chủ động lĩnh hội tri thức càng đòi hỏi người thầy phải
khai thác phát huy triệt để các phương pháp dạy học để thu hút gây hứng thú học
tập cho học sinh nhất là trong bối cảnh hiện nay. Đa số học sinh cũng như phụ
huynh vẫn còn tâm lý xem nhẹ bộ mơn, học đối phó qua loa, coi đây là mơn học
phụ khơng học khơng tìm hiểu. Thậm trí cịn sợ phải học lịch sử vì thế mới có
những em học sinh không biết Hai Bà Trưng là ai, rồi các kỳ thi đại học cao đẳng
có tới hàng ngàn điểm không môn lịch sử và mới đây nhất khi VTV làm một cuộc
phỏng vấn thì các em cho rằng Quang Trung – Nguyễn Huệ là hai anh em, hai
người khác nhau. Hoặc gần đây nhất ngày 19 tháng 2 năm 2016 trong chương trình
du lịch S- Việt Nam MC đã nhầm lẫn trong phóng sự " Đầu năm vãn cảnh đình
Hàng Kênh" rằng Ngơ Quyền chính là người ba lần đánh thắng quân xâm lược
Mông Nguyên, sự nhầm lẫn này đang gây bức xúc trong dư luận. Mặc dù ở thành
phố tên các nhân vật lịch sử được đặt cho các phố, các con đường các trường học
nhưng hỏi rằng có mấy học sinh đã biết được các nhân vật ấy là ai? Vì sao lại đặt
tên họ cho những dãy phố, những con đường. Nhiều học sinh rất mơ hồ về các nhân
vật lịch sử, các anh hùng dân tộc, không hiểu bản chất của lịch sử những cống hiến
hy sinh của các nhân vật lịch sử đối với dân tộc. Sẽ là sai lầm nếu chúng ta để cả
một thế hệ thanh thiếu niên, chủ nhân tương lai của đất nước lại khơng có hiểu biết
về lịch sử dân tộc quên đi những vị anh hùng xả thân hy sinh cho đất nước ...
Vậy thì vì sao học sinh quay lưng lại khơng thích học lịch sử, ngun nhân
nằm ở đâu, theo cá nhân tơi có rất nhiều nguyên nhân như: sách giáo khoa còn nặng
kiến thức về các sự kiện ngày tháng các em không thể và khơng có cách nào nhớ

hết, trong hệ thống kênh chữ kênh hình ít khi đề cập đến nhân vật lịch sử ví dụ như
phần lịch sử Việt Nam lớp 9 không giới thiệu về một nhân vật lịch sử nào cụ thể.
Làm sao các em biết La Văn Cầu, Hoàng Hanh, Trần Đại Nghĩa là ai, các ơng có
những đóng góp gì cho đất nước. Nhất là trong cả hai cuộc kháng chiến thần thánh
của dân tộc Võ Nguyên Giáp giữ vai trị quan trọng mà chưa một lần có tên trong
sách giáo khoa chỉ có bức ảnh chụp Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân và
bức ảnh chụp Bộ chính trị Trung ương Đảng họp quyết định chủ trương tác chiến
Đơng Xn 1953-1954 là có hình ảnh của ông .
1


Nguyên nhân thứ hai là cách nhìn nhận của xã hội về bộ môn, ngay cả bộ
Giáo dục trong dự thảo chương trình giáo dục cũng "khai tử "mơn Sử bằng cách
đưa bộ mơn này vào dạy tích hợp thành môn công dân với tổ quốc .
Nguyên nhân thứ ba là: phương pháp giảng dạy của giáo viên chưa thực sự thu hút
học sinh, khơng ít giáo viên có tư tưởng "dạy cho xong "hoặc chỉ truyền tải nội
dung trong sách giáo khoa mà không chú ý đến việc đầu tư chiều sâu cho bài giảng,
không khai thác hết hệ thống kênh hình kênh chữ có trong sách giáo khoa. ....
Vì những nguyên nhân trên dẫn đến tình trạng học sinh khơng thích học tập
bộ mơn, quay lưng lại với mơn lịch sử. Là một giáo viên đã có hơn mười năm cơng
tác tơi thấy muốn học sinh u thích bộ môn trước hết bản thân người dạy phải thật
sự say mê hứng hứng thú với mỗi giờ lên lớp, giờ nào giáo viên chủ động kiến thức
dạy kết hợp một số câu chuyện kể về các nhân vật lịch sử học sinh rất chú ý lắng
nghe thậm trí cịn mạnh dạn đặt câu hỏi thắc mắc để giáo viên giải đáp. Hai là mỗi
một tiến trình lịch sử, một giai đoạn lịch sử bao giờ cũng gắn liền với một hoặc một
vài nhân vật lịch sử tiêu biểu. Vậy thì muốn học sinh hiểu nhớ, u thích tìm hiểu
bộ mơn thì khơng có cách dạy nào khác ngồi cách giáo viên dành một dung lượng
thời gian cần thiết để khắc họa hình ảnh nhân vật lịch sử trong bài giảng. Và tơi đã
quyết định chọn tìm hiểu nghiên cứu chuyên đề "Tạo hứng thú học tập cho học
sinh thông qua việc khắc họa hình ảnh nhân vật lịch sử"

2. Tên sáng kiến:
Tạo hứng thú học tập cho học sinh thơng qua việc khắc họa hình ảnh
nhân vật lịch sử

3. Tác giả sáng kiến:
- Họ và tên: Nguyễn Thị Thúy
- Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường TH & THCS Tứ Yên -Sông Lô - Vĩnh Phúc
- Số điện thoại: 0989527096
- E_mail:
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến:
Nguyễn Thị Thúy - Trường TH & THCS Tứ Yên - Sông Lô - Vĩnh Phúc.
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến:
Sáng kiến kinh nghiệm này được áp dụng trong việc dạy và học trong bộ
mơn Lịch Sử.
Nhằm góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn, tạo hứng thú học tập
ham học hỏi hiểu biết của học sinh đối với mơn lịch sử, xóa bỏ tâm lý sợ học ngại
học mơn lịch sử. Phần nào thay đổi cách nhìn, quan niệm của các bậc phụ huynh,
học sinh đối với bộ môn.

2


6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử:
Sáng kiến này được áp dụng lần đầu từ ngày 07 tháng 09 năm 2019.
7. Mô tả bản chất của sáng kiến:
7.1 .Về nội dung của sáng kiến:
a. Cơ sở khoa học:
Đai-ri nhà giáo dục Liên Xô cũ đã từng nói: “Dạy lịch sử cũng như bất
cứ dạy cái gì địi hỏi người thầy phải khêu gợi cái thơng minh chứ khơng phải là
bắt buộc các trí nhớ làm việc, bắt nó ghi chép rồi trả lại”. Như vậy mục đích

của việc dạy học Lịch sử ở trường là người giáo viên khơng chỉ giúp cho học
sinh hình dung được những kết quả của quá khứ biết và ghi nhớ các sự kiện,
hiện tượng của Lịch sử mà quan trọng hơn là hiểu được lịch sử tức là phải nắm
được bản chất của sự kiện. Trong phát triển tư duy của học sinh việc sử dụng các
thao tác lơ gic có ý nghĩa rất quan trọng. Thơng thường giáo viên sử dụng các
thao tác chủ yếu như so sánh để tìm ra sự giống nhau và khác nhau về bản chất
các sự kiện), phân tích và tổng hợp (giúp học sinh khái quát các sự kiện), quy
nạp, diễn dịch... Để thực hiện những thao thao tác như vậy có thể dùng nhiều
cách, nhiều phương tiện khác nhau (đồ dùng trực quan, tài liệu giải thích..) song
việc khắc họa hình ảnh nhân vật lịch sử phù hợp với trình độ yêu cầu của học
sinh, đưa lại kết quả tốt. Khắc họa hình ảnh nhân vật lịch sử là giúp học sinh
hiểu sâu sắc lịch sử hơn. Khắc họa hình ảnh nhân vật lịch sử có ý nghĩa giáo
dưỡng giáo dục và phát triển lớn. Vì vậy khắc họa hình ảnh nhân vật lịch sử có
vai trị rất quan trọng trong giờ dạy học lịch sử nói riêng và các mơn học khác nó
phát huy được tính tích cực của học sinh.
b. Cơ sở thực tiễn:
Ở trường THCS Tứ Yên đa số học sinh cịn lười học và chưa có sự say
mê môn học Lịch sử, cho nên việc ghi nhớ các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch
sử ... còn yếu. Đa số các em chưa độc lập suy nghĩ để trả lời một câu hỏi mà
phải đọc nguyên xi trong sách giáo khoa hay chỉ nêu được mốc thời gian mà
khơng diễn tả được thời gian đó nói lên sự kiện gì ... Bởi vậy bản thân các em
nên có một phương pháp học như thế nào để chiếm lĩnh kiến thức từ bài giảng
của giáo viên. Mặt khác giáo viên giảng dạy bộ môn lịch sử ở trường một phần
3


nào đó chưa có một phương pháp giảng dạy thật hay, thật hấp dẫn để gây hứng
thú,say mê học tập cho học sinh, cho nên chất lượng kiểm tra một số em ở một
số lớp còn thấp và tỉ lệ yếu kém còn nhiều. Nhằm giảm bớt số lượng học sinh
yếu kém và nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường bản thân tơi đã thấy

được điều đó và cố gắng đưa ra các phương pháp học tập tích cực mà cụ thể
là: “Tạo hứng thú học tập cho học sinh thơng qua việc khắc họa hình ảnh nhân vật
lịch sử ’’.

7.2.Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề:
7.2.1Tại sao phải khắc họa hình ảnh nhân vật lịch sử?
a. Việc khắc họa hình ảnh nhân vật lịch sử sẽ tạo ra sự kích thích và gây hứng
thú học tập cho học sinh:
Trong một giờ lên lớp giáo viên chỉ chú trọng việc truyền thụ hết kiến thức
sách giáo khoa mà không chú ý đến việc khắc họa hình ảnh nhân vật lịch sử thì giờ
học đó rất tẻ nhạt nhàm chán tạo tâm lý mệt mỏi cho học sinh. Vì thế muốn tạo ra
sự kích thích hứng thú học tập tùy bài giảng tùy giai đoạn lịch sử giáo viên có thể
khắc họa hình ảnh nhân vật để phát triển năng lực nhận thức kích thích phát triển tư
duy. Hơn nữa mỗi nhân vật lịch sử đều có đặc điểm tính cách riêng nên khơng tạo
sự nhàm chán cho học sinh.
Ví dụ : Bài Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên
(lịch sử lớp 7) có rất nhiều nhân vật lịch sử như : Trần Thủ Độ, Trần Quốc Tuấn,
Trần Nhật Duật, Phạm Ngũ Lão. Trong đó giáo viên chọn khắc họa nhân vật Trần
Quốc Tuấn một cách đậm nét mà chỉ giới thiệu qua hoặc yêu cầu học sinh về nhà
tìm hiểu các nhân vật khác. Vì ở thế kỷ XIII giặc Mơng – Ngun rất hùng mạnh,
vó ngựa của chúng đi đến đâu đều để lại cảnh hoang tàn đổ nát. Nhưng cả ba lần
xâm lược Đại Việt chúng đều thất bại thảm hại bởi sự đồng lịng nhất trí của vua tơi
nhà Trần và nhất là vai trị chỉ huy đặc biệt của vị tướng tài Hưng Đạo Vương Trần
Quốc Tuấn. Hoặc khi dạy bài: Khởi nghĩa Lam Sơn giúp học sinh thấy được vai
trò to lớn của vị anh hùng dân tộc Lê Lợi đồng thời cũng khắc họa hình ảnh nhân
vật Nguyễn Trãi nhà qn sự, chính trị, nhà văn, nhà thơ của dân tộc… qua những
câu chuyện lịch sử, những chiến công mà các ông đã đạt được.
b. Việc khắc họa hình tượng nhân vật góp phần hình thành nhân cách cho học
sinh :
Về mặt đạo đức, tình cảm việc xây dựng hình tượng nhân vật lịch sử không

chỉ giúp các em nhận thức về quá khứ thơng qua tri giác mà các em cịn biết rung
động biết yêu cái chính nghĩa yêu cái chân thiện mĩ, ghét cái xấu xa tội lỗi. Vì thế
việc khắc họa hình ảnh nhân vật tạo nhiều ưu thế trong việc giáo dục tư tưởng tình
cảm nó khơng những tác động lên trí tuệ mà cịn tác động vào cả tâm hồn tình cảm
của các em. Thơng qua hành động của những anh hùng dân tộc, những người đấu
4


tranh qn mình vì chính nghĩa, vì hạnh phúc điều này tạo ra sự kính phục, lịng tự
hào đối với các vĩ nhân và trong hồn cảnh nhất định cịn thổi bùng ngọn lửa đấu
tranh cách mạng. Ngược lại có những nhân vật lịch sử lại đi ngược với quyền lợi
của dân tộc, là nguyên nhân gây ra chiến tranh và tội lỗi, điều này sẽ tạo ra sự phản
ứng từ các em, các em sẽ căm ghét trước sự hung bạo tàn ác ... Với những nhân vật
này giáo viên cần đưa ra những hành động việc làm cụ thể của nhân vật để học sinh
cảm nhận, bày tỏ thái độ của mình.
Ví dụ: Trong bài 25 Phong trào Tây Sơn( lớp 7) bên cạnh việc khắc họa
hình ảnh Quang Trung- Nguyễn Huệ bách chiến bách thắng lật đổ ba tập đoàn
phong kiến Nguyễn Trịnh Lê đánh tan hai đạo quân xâm lược với hình ảnh" áo bào
đen xạm khói súng ". Giáo viên cũng giúp học sinh thấy được hình ảnh ơng vua
Lê Chiêu Thống bù nhìn đớn hèn bán nước, vì sự nhu nhược, yếu đuối ích kỷ của
bản thân và dòng họ đã " rước voi về dày mả tổ " từ trước đến nay chưa có ơng vua
nào như vậy. Học sinh sẽ bất bình, lên án từ đó góp phần hình thành nhân cách cho
các em.
Hoặc trong bài 24 Cuộc kháng chiến từ năm 1858 đến năm 1873 lớp 8
giáo viên có thể khắc họa hình tượng nhân vật Trương Định dấy binh khởi nghĩ bất
chấp lệnh bãi binh của triều đình ơng tự xưng là Bình Tây Đại ngun sối sát cánh
cùng nhân dân đánh giặc. Triều đình nhiều lần dụ hàng ơng đã trả lời "Quốc gia
nghị hịa thì cứ nghị hịa, cịn việc của Định làm thì Định cứ làm ...Định thà đắc tội
với triều đình chứ khơng nỡ ngồi nhìn giang sơn này chìm đắm. ..". Khi giặc tấn
cơng căn cứ Gị Cơng ơng cùng nghĩa qn chiến đấu anh dũng, bị thương ông rút

gươm tự sát quyết không để mình rơi vào tay giặc khi đó ơng mới trịn 44 tuổi. Qua
việc khắc họa hình ảnh Trương Định sẽ giúp học sinh thấy được mặc dù triều đình
đầu hàng nhưng nhân dân ta không chịu khuất phục kiên quyết đứng lên đánh giặc
đến hơi thở cuối cùng. Đồng thời qua đó giáo dục học sinh lịng khâm phục biết ơn
đối với những người xả thân vì nước .
c. Thơng qua việc khắc họa hình ảnh nhân vật lịch sử giúp học sinh hiểu sâu
sắc hơn về cả một thời kỳ lịch sử :
Thơng qua những hình tượng lịch sử chân thật và sinh động giúp học sinh
nhận thức đúng vai trò của cá nhân trong lịch sử và mối quan hệ của cá nhân với
quần chúng nhân dân. Không chỉ có một nhân vật lịch sử mà có thể có nhiều nhân
vật lịch sử tiêu biểu cho thời đại. Những hoạt động của họ tạo nên bức tranh toàn
diện của lịch sử, ở đây chúng ta không đề cao vai trò của cá nhân mà quên đi vai trò
của quần chúng nhân dân vì quần chúng nhân dân chính là người làm nên lịch sử.
Qua đó giúp các em hiểu rằng: Nếu cá nhân lịch sử nào đó có những hoạt động hợp
quy luật phát triển của thời đại sẽ có tác dụng thúc đẩy sự phát triển của xã hội và
có thể trở thành anh hùng vĩ nhân. Ngược lại nếu cá nhân đó đi ngược với sự phát
triển của quy luật lịch sử thì bước đầu có thể có kết quả nhất định nhưng cũng có
thể bị lịch sử đào thải và trở thành tội nhân lịch sử.

5


Ví dụ: Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ của dân tộc
chúng ta đã giành thắng lợi hồn tồn, thắng lợi đó đã làm chấn động địa cầu đưa
dân tộc Việt Nam bước vào kỷ nguyên độc lập tự chủ thống nhất và tiến lên chủ
nghĩa xã hội. Nhắc tới chiến thắng đó là nhân dân thế giới nhắc tới vị lãnh tụ thiên
tài của dân tộc Việt Nam Hồ Chí Minh và nhà quân sự lỗi lạc Võ Ngun Giáp.
Như thế thơng qua hình ảnh hai nhân vật lịch sử này giúp học sinh cũng như thế hệ
chúng ta có quyền tự hào về thời đại Hồ Chí Minh thời đại kháng chiến chống quân
xâm lược. Từ đó góp phần bồi dưỡng hồn thiện nhân cách đem lại cho mỗi người

niềm tin chính đáng về truyền thống vẻ vang, về những trang sử hào hùng của cha
ơng. Như vậy thơng qua việc khắc họa hình ảnh nhân vật giúp học sinh hiểu sâu sắc
hơn về một thời đại lịch sử.
7.2.2 Tầm quan trọng của việc khắc họa hình ảnh nhân vật lịch sử trong bài
giảng:
Thứ nhất việc khắc họa hình ảnh nhân vật giúp học sinh nhớ lâu nhớ đúng
theo trình tự xuất hiện của nhân vật gắn với những công lao và chiến công của họ.
Thứ hai thơng qua việc khắc họa hình tượng nhân vật giáo dục học sinh lòng
yêu nước, lòng biết ơn đối với các nhân vật lịch sử đã có cống hiến to lớn trong sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Đồng thời biết đánh giá, so sánh các nhân vật
lịch sử, biết yêu ghét phân minh đối với các nhân vật lịch sử từ đó góp phần xây
dựng phát triển nhân cách cho các em.
Thứ ba là mỗi nhân vật lịch sử gắn liền với một giai đoạn lịch sử, họ thường
là cá nhân xuất sắc của một giai đoạn một thời kỳ lịch sử. Vì vậy khi xây dựng hình
ảnh nhân vật lịch sử thường gắn với chiến cơng của họ điều đó sẽ giúp học sinh
nắm chắc các giai đoạn và tiến trình lịch sử hơn.
7.2.3 Những yêu cầu đối với giáo viên trong việc khắc họa hình ảnh nhân vật
lịch sử trong bài giảng :
Một là khi tìm hiểu về nhân vật lịch sử giáo viên phải tiếp cận với những
nguồn tư liệu có độ tin cậy cao đầy đủ cùng một tính chất khơng được "tô hồng''
hay “bôi đen” nhân vật lịch sử.
Hai là khi nhận định về nhân vật lịch sử cần mang tính khách quan cơng
bằng để học sinh có cái nhìn đúng đắn.
Ba là phải lựa chọn những sự kiện điển hình vùa sức tiếp thu để làm nổi bật
bản chất nhân vật, truyền thống q hương gia đình dịng họ là quan trọng nhưng
không phải là bất biến càng không thể phủ nhận ý chí vươn lên của những người từ
tầng lớp dưới.
Ví dụ như Yết Kiêu sinh ra trong gia đình nghèo cha mất sớm, từ nhỏ ơng đã
lăn lộn trên sông nước để kiếm sống và nuôi mẹ lớn lên ông là gia nô của Hưng
Đạo Vương Trần Quốc Tuấn và trở thành vị tướng giỏi trung thành của Trần Hưng

Đạo. Nhưng lại có những người sinh ra trong gia đình dịng tộc làm dạng danh đất

6


nước lại là lũ hư đốn bất tài như Lê Uy Mục, Lê Tương Dực. Như vậy trong việc
khắc họa hình ảnh nhân vật cần đảm bảo yếu tố chính xác khoa học và đầy đủ .
7.2.4 Một số biện pháp khắc họa hình ảnh nhân vật lịch sử:
a. Sử dụng thơ văn trong việc khắc họa hình tượng nhân vật:
Để sử dụng hiệu quả việc khắc họa hình tượng nhân vật bằng các đoạn văn
câu thơ đòi hỏi giáo viên ln phải tìm tịi khám phá ham học hỏi để có kiến thức
về văn thơ có liên quan đến nội dung bài dạy. Hơn nữa giáo viên phải sử dụng đúng
lúc đúng chỗ biết vận dụng và kết hợp nhuần nhuyễn tạo cho học sinh cái nhìn tổng
thể nhiều chiều trên phương diện lịch sử. Rất nhiều nhân vật lịch sử là cảm hứng
sáng tác của các nhà thơ nhà văn.
Ví dụ 1: Khi dạy bài Khởi nghĩa Hai Bà Trưng (năm 40) (lịch sử 6) Để
khắc họa hình ảnh Hai Bà Trưng có thể cho học sinh tìm hiểu và phân tích đoạn
trích 4 câu thơ trong Thiên Nam ngữ lục:
"Một xin rửa sạch nước thù
Hai xin đem lại nghiệp xưa họ Hùng
Ba kẻo oan ức lòng chồng
Bốn xin vẻn vẹn sở công lênh này"
Qua bốn câu thơ giúp học sinh thấy được nguyên nhân mục đích của cuộc
khởi nghĩa đồng thời cũng thấy được khí phách hiên ngang của người phụ nữ Việt
Nam nói chung Hai Bà Trưng nói riêng.
Ví dụ 2: Khi dạy bài: Quang Trung xây dựng đất nước (Lịch sử 7)
Giáo viên có thể mượn lời thơ của cơng chúa Ngọc Hân trích trong bài thơ "Ai tư
vãn" và phân tích cho làm nổi bật công lao to lớn của Quang Trung –Nguyễn Huệ
đối với dân tộc :
"Mà nay áo vải cờ đào

Giúp dân dựng nước xiết bao cơng trình"
Ví dụ 3: Với bài Kháng chiến lan rộng ra toàn quốc (1873-1884) lớp 8 Để
khắc họa nhân vật tổng đốc thành Hà Nội Hoàng Diệu ngồi việc giới thiệu thân
thế sự nghiệp của ơng ta có thể sử dụng thơ của cụ phó bảng Nguyễn Trọng Tịnh để
giúp học sinh dễ hình dung về Hồng Diệu hơn:
"Tay đã cầm bút lại cầm binh
Mn dặm giang sơn nặng một mình
Thờ chúa, chúa lo lo với chúa
Giữ thành, thành mất mất theo thành
Suối vàng chắc hẳn mài gươm bạc
Lòng đỏ đành đem gửi sử xanh
Dư biểu nay cịn sơi chính khí
Khiến người thêm trọng bút khoa danh"
Ví dụ 4: Khi dạy bài Bước phát triển mới của cuộc kháng chiến toàn quốc
chống thực dân Pháp (1950-1953) ( Lịch sử lớp 9 ), phần chiến dịch Biên Giới

7


thu đơng giáo viên khắc họa hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh thơng qua bài thơ
Đăng Sơn (Lên núi ) mà chính Người là tác giả :
"Chống gậy lên non xem trận địa
Vạn trùng núi đỡ vạn trùng mây
Quân ta khí mạnh nuốt Ngưu Đẩu
Thề diệt xâm lăng lũ sói cầy"
Bài thơ này được Bác viết khi bác quan sát theo dõi chặt chẽ diễn biến trận Đông
Khê mở màn chiến dịch Biên Giới. Thơng qua đó học sinh thấy được hình ảnh vị
lãnh tụ tối cao của Đảng, của dân tộc khơng ngại khó khăn gian khổ, nguy hiểm ra
mặt trận để cùng bộ chỉ huy chỉ đạo cuộc chiến đấu là nguồn động viên to lớn, làm
nức lịng cán bộ chiến sĩ, dân cơng ra sức thi đua " giết giặc lập cơng" đưa chiến

dịch đến tồn thắng.
b. Khắc họa hình ảnh nhân vật lịch sử thơng qua lời bình:
Trong giờ học lịch sử yếu tố quan trọng để góp phần tạo nên hứng thú học
tập cho học sinh để các em tích cực chủ động sáng tạo thì bản thân giáo viên ngồi
việc nắm vững kiến thức thì cần biết sử dụng linh hoạt các phương tiện dạy học và
các phương pháp truyền đạt. Điều tạo nên sự mới mẻ, hấp dẫn ở đây chính là vừa
giảng vừa bình trên cơ sở khách quan chân thực. Chính điều này tạo ra học sinh cái
nhìn về nhân vật lịch sử sâu sắc và toàn diện hơn mà khơng gị bó bởi kiến thức có
sẵn. Yếu tố quan trọng nhất trong bình luận là phải giáo dục được lòng yêu nước,
yêu lao động biết chân trọng biết ơn thế hệ ơng cha chúng ta. Khi bình giảng, đánh
giá về một hành động của nhân vật phải xem xét "cái nghĩa " của hành động đó,
một hành động cụ thể của nhân vật ln có nội dung và ẩn ý ở đằng sau vì hành
động của con người khơng phải là phản xạ bất kỳ mà là một quyết định được định
hướng trước. Vì vậy những hành động của nhân vật giáo viên cần bình luận và định
hướng cho học sinh nhận thức về những hoạt động có tính bản chất của nhân vật
trong một thời điểm lịch sử cụ thể.
Ví dụ 1: Khi dạy bài Cuộc kháng chiến từ năm 1858 đến năm 1873
( Lịch sử lớp 8 ) phần II để khắc họa hình ảnh nhân vật Nguyễn Trung Trực giáo
viên có thể bình : Việc ơng đốt cháy tàu Hy Vọng của Pháp trên sông Nhật Tảo là
một chiến công lớn, chiến công này là khúc nhạc dạo đầu cho một cuộc tổng cơng
kích hầu như tồn bộ các đồn Pháp. Ngày 19-9-1868 ơng bị giặc bắt trong suốt thời
gian bị giam cầm ông không lúc nào yếu đuối. Một cách thẳng thắn và đường
hồng ơng công nhận những chiến công của ông, cũng nhận là đã khinh thường sức
mạnh của Pháp. Ngồi ra ơng chỉ yêu cầu một điều ân huệ ấy là được xử ngay tức
khắc. Khi ra pháp trường Nguyễn Trung Trực vẫn điềm tĩnh tự nhiên đọc bài thơ
tuyệt mệnh:
" Theo việc binh nhung thưở trẻ trai
Phong trần hăng hái tuốt gươm mài
Anh hùng gặp phải hồi không đắt

8


Thù hận chan chan chẳng đội trời"
Ông mất đi trong niềm tiếc thương vô hạn của nhân dân người ta truyền nhau câu
nói nổi tiếng của ơng "Bao giờ người Tây nhổ hết cỏ nước Nam thì mới hết người
Nam đánh Tây ".Tin ơng hy sinh truyền đến triều đình Huế vua Tự Đức xúc động
liền làm bài thơ chữ Hán ca ngợi :
"Thật đáng sợ người đánh cá kia
Một bậc quốc sĩ hào hùng thay
Đốt thuyền Nhật Tảo
San bằng lũy Kiên Giang
Chống kẻ thù chung của nhà vua
Thề liều mình vì nước
Được thờ phụng tới ngàn thu
Để nêu dệt bậc trung nghĩa của chúng ta"
Ví dụ 2: với bài Phong trào yêu nước chống Pháp đầu thế kỷ XX (lớp 8)
Khi dạy phần Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước ngoài việc cung cấp cho
học sinh những sự kiện cơ bản giáo viên có thể bình: Nếu những nhà yêu nước
Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh thường tìm sang Trung Quốc, Nhật Bản noi gương
họ nhờ họ giúp đỡ vì họ là những nước đồng văn đồng chủng. Thì Nguyễn Tất
Thành lại có nhận thức rằng "Muốn đánh thắng kẻ thù thì phải hiểu rõ về kẻ thù" vì
thế Người muốn sang tận nước Pháp để tìm hiểu.Về tư thế ra đi tìm đường cứu
nước của Nguyễn Tất Thành cũng khác biệt: Các vị chí sĩ tìm đường cứu nước
trước kia ít nhất cũng phải thi cử đỗ đạt thì lời hiệu triệu mới có tác dụng. Riêng
Nguyễn Tất Thành ra đi chỉ có hai bàn tay trắng. Như vậy thơng qua việc bình luận
so sánh học sinh nhận thức được rằng không phải ngẫu nhiên mà hướng đi và tư thế
ra đi tìm đường cứu nước của Nguyễn Tất Thành lại khác với các vị tiền bối và vì
thế kết quả cũng có sự khác biệt.
c. Sử dụng tranh ảnh, phim tư liệu liên quan để khắc họa hình ảnh nhân vật:

Đây là một cách tương đối hay và có hiệu quả giúp học sinh hiểu về nhân vật
lịch sử thông qua sự hướng dẫn của giáo viên bởi đây là những hình ảnh mang tính
trực quan sinh động nhất là những thước phim tư liệu là bằng chứng sống mang
tính thuyết phục cao.
Các tranh ảnh lịch sử có thể có ngay ở sách giáo khoa hay trong bảo tàng,
trên các trang mạng hay trong các loại tài liệu...giá trị của khoa học của những bức
tranh, thước phim này là ở chỗ nó khơng chỉ có ý nghĩa đối với nhân vật mà cịn có
ý nghĩa đối với vận mệnh dân tộc. Khi giảng dạy giáo viên nên chọn những tranh
ảnh, phim tư liệu phản ánh những sự kiện lịch sử đang học từ đó rút ra kết luận khái
quát bài học cho cuộc sống hiện tại .
Ví dụ 1: Khi dạy bài Tổng khởi nghĩa tháng tám năm 1945 và sự thành
lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa (lớp 9). Giáo viên sử dụng kênh hình 40
trang 94 Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập hướng dẫn học sinh quan

9


sát tìm những chi tiết điển hình nhất về vị lãnh tụ thiên tài của dân tộc. Đồng thời
giáo viên sử dụng video Chủ Tịch Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập. Như vậy
học sinh vừa nắm được bối cảnh diễn ra buổi lễ tuyên bố sự ra đời của nước Việt
Nam dân chủ cộng hòa vừa được nghe nội dung bản tun ngơn độc lập.
Ví dụ 2: dạy bài 25 Những năm đầu của cuộc kháng chiên toàn quốc
chống thực dân Pháp (lớp 9) giáo viên sử dụng đoạn video toàn văn lời kêu gọi
toàn quốc kháng chiến của chủ tịch Hồ Chí Minh.
Ví dụ 3: dạy bài Bước phát triển mới của cuộc kháng chiến toàn quốc
chống thực dân Pháp (1950-1953 (lớp 9) bên cạnh việc sử dụng hệ thống kênh
hình trong sách giáo khoa,khi dạy phần diễn biến chiến dịch để khắc họa hình ảnh
chiến đấu anh dũng quả cảm của anh hùng La Văn Cầu tại trận Đông Khê, giáo
viên sử dụng tư liệu tranh ảnh sưu tầm để khắc họa hình ảnh nhân vật.

Hoặc dùng lời kể của đồng đội để khắc họa rõ nét hơn về hình ảnh anh hùng La
Văn Cầu:
"Chừng nửa đêm 17/6, ông Cầu được lệnh dùng bộc phá đánh vào lơ cốt lớn. Trong
lúc đang chuẩn bị thì ơng bị hai viên đạn trúng người. Một viên trúng má phải và
viên kia trúng vào cổ tay khiến ông ngã xuống ngất lịm.
Tỉnh lại, ông nghĩ ngay tới nhiệm vụ phải phá bằng được lô cốt nên nhổm
dậy định chạy thì cảm giác chỉ cịn cánh tay trái cử động, tay phải khơng có cảm
giác. Trong đêm tối, ơng cảm nhận được cánh tay phải của mình bị thương nhưng
vì nhiệm vụ, ơng vẫn cố gắng để tìm quả bộc phá rồi ơm chặt vào ngực và trườn lên
phía trước. Lúc này, cánh tay phải bị thương cứ lủng lẳng, không phút suy nghĩ,

10


ông nhờ người đồng đội Nông Văn Thêu (là tiểu đội trưởng) giúp mình chặt cánh
tay bị thương để khỏi vướng."
Khi dạy phần IV Phát triển hậu phương kháng chiến về mọi mặt giáo viên
nên giới thiệu về 7 anh hùng được bầu trong Đại hội anh hùng và chiến sĩ thi đua
ngày 1/5/1952 bằng việc giới thiệu chân dung, chiến công cũng như những câu
chuyện về họ để học sinh khắc sâu ghi nhớ sự kiện nhân vật lịch sử. Có thể sử dụng
bức ảnh Bác Hồ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp gặp gỡ các anh hùng chiến sĩ thi
đua và giới thiệu một số anh hùng tiêu biểu như anh hùng La Văn Cầu, Trần Đại
Nghĩa, Cù Chính Lan..

Khi giới thiệu về anh hùng Trần Đại Nghĩa giáo viên có thể giới thiệu ơng
thơng qua cuốn sách của tác giả Thành Đức "Trần Đại Nghĩa – Nhà bác học Việt
Minh ". Năm 1946, khi Bác Hồ sang nước Pháp, chàng trai Phạm Quang Lễ biết
danh tiếng của Nguyễn Ái Quốc trước đó, đã theo Bác về Việt Nam. Khi ấy,
Phạm Quang Lễ đang là kỹ sư trưởng của một hãng chế tạo máy bay tại Pháp.
Ông đã bỏ chốn phồn hoa về nước và trở thành “nhà bác học Việt Minh” Trần

Đại Nghĩa sau này. Tác giả Thành Đức viết: “Được Chủ tịch Hồ Chí Minh lựa
chọn đưa về nước khi Người qua thăm Pháp năm 1946, ông đã đem hết tâm đức

11


và trí tuệ hiến dâng cho đất nước, lập nhiều chiến công to lớn từ những năm đầu
kháng chiến chống Pháp và sau này trong kháng chiến chống Mỹ”.

GS Trần Đại Nghĩa trên bìa ćn sách viết về ơng
GS Trần Đại Nghĩa là một trong 7 Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân được
tuyên dương đầu tiên vào năm 1952. Chiến công đầu tiên của ông gắn liền với
huyền thoại “nhà bác học Việt Minh” liên quan đến súng Bazooka do ơng chế
tạo.
Ngày đầu tháng 3/1947, chính quyền Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng
hòa non trẻ rút vào an tồn khu khi bị Pháp tấn cơng, có xe tăng, thiết giáp. Lúc
đó, Trần Đại Nghĩa đang là Cục trưởng Cục Quân giới được giao nhiệm vụ cung
cấp vũ khí để chống xe tăng của Pháp. Trung đồn Thủ đô đã nhận số súng đạn
này và tiêu diệt xe tăng của Pháp vào ngày 2/3/1947.
Tác giả Thành Đức, kể: “Đêm ấy, Cục trưởng Trần Đại Nghĩa cùng các
học viên lớp học vũ khí đầu tiên tại Ứng Hịa (Hà Tây) đã lắp ráp được 10 quả

12


đạn Bazooka và 3 khẩu súng”. 3 khẩu Bazooka và 10 quả đạn này đã được giao
cho bộ đội Trung đồn Thủ đơ chặn đứng đường tiến cơng của qn Pháp, tạo
thành “tiếng sét Bazooka mừng Xuân Đinh Hợi 1947”.
“Ông “bác học” Việt Minh khi ấy là ai mà chế được súng bắn hạ được xe tăng,
thiết giáp của Pháp? Người ta chỉ biết tên ông là Trần Đại Nghĩa, là Cục trưởng

Cục qn giới. Cịn q qn, gia đình ở đâu, học hành ra sao hồn tồn chìm
trong bí mật” - theo tác giả Thành Đức.
Sau Bazooka, Trần Đại Nghĩa góp phần quan trọng chế tạo súng khơng
giật SKZ cũng khiến kẻ thù khiếp sợ trước uy lực quân đội của một nhà nước
còn non trẻ so với các đế quốc có cơng nghệ chiến tranh chun nghiệp như
Pháp.
Bác Hồ đặt tên là Trần Đại Nghĩa
Sau súng Bazooka tạo thành huyền thoại, súng không giật SKZ cũng tạo
thành huyền thoại trên chiến trường để giành độc lập dân tộc và tồn vẹn lãnh
thổ do GS Trần Đại Nghĩa góp phần quan trọng tạo thành.
Trong cuốn sách Chiến tranh Đông Dương của Lucien Bodard, xuất bản 1963
tại Paris (Pháp), có viết: “Trước đây, người Việt chỉ có thể đột phá vào đồn bốt
bằng cách lấy sức liều mạng. Nhưng bây giờ họ làm việc đó bằng Bazooka hoặc
SKZ (một loại đại bác không giật do Việt Minh chế tạo). Cái thứ gây khó khăn
cho chúng tơi, cái thứ xun thủng bê tông dày 60cm là những quả đạn SKZ 8kg
mà người Việt chế tạo ở Đông Dương. Chỉ cần vài quả là đủ tiêu diệt tháp canh
của chúng tơi”.
Cơng trình chế tạo súng SKZ được tặng thưởng Huân chương Quân cơng
hạng Ba vào tháng 7/1950 và Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt đầu tiên về khoa
học và công nghệ năm 1996.
Tác giả Thành Đức ghi lại hồi tưởng của GS Trần Đại Nghĩa: “Sáng ngày
5/12/1946, đúng hai tuần trước khi Tồn quốc kháng chiến bùng nổ, Bác Hồ gọi
tơi đến Bắc Bộ phủ. Đúng 7 giờ sáng tơi có mặt. Cũng giống ngày nào ở thành
phố Lyon, chỉ có Bác và tơi. Bác bảo tơi: Kháng chiến tồn quốc sắp tới nơi, Bác
giao cho chú nhiệm vụ Cục trưởng Cụ Quân giới. Chú lo vũ khí cho bộ đội. Đây
là việc đại nghĩa, vì thế Bác đặt tên chú là Trần Đại Nghĩa”.

13

Anh hùng Cù Chính Lan
Cù Chính Lan sinh năm 1930, dân tộc Kinh, quê ở xã Quỳnh Đôi, huyện
Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Nhập ngũ năm 1946, ông sớm nổi bật trong học tập và
công tác. Đặc biệt trong chiến đấu, ông luôn nêu cao tinh thần dũng cảm, táo bạo,
mưu trí, hồn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ. Ngày 29/12/1951, tham gia đánh đồn
Cô Tô, bị thương hai lần, Cù Chính Lan vẫn dũng cảm xơng lên phá tiếp hai lớp rào
mở đường cho đơn vị tiến vào. Lần thứ ba, bị thương nặng, ông không rời trận địa,
nằm tại chỗ chỉ hướng tiến và động viên anh em diệt địch. Ông đã anh dũng hy sinh
khi trận đánh kết thúc thắng lợi.
d. Xác định không gian thời gian hồn cảnh lịch sử trong việc khắc họa
hình tượng nhân vật :
Có thể nói rằng đây là một trong những yếu tố quan trọng giúp học sinh
nhận thức sâu sắc hơn về nhân vật lịch sử nếu không xác định được khơng gian
thời gian thì khơng thể khơi phục lại được bức tranh quá khứ một cách sinh động
và hiệu quả .
Ví dụ 1:Khi dạy bài 28 Trào lưu cải cách duy tân ở Việt Nam nửa cuối
thế kỷ XIX lớp 8 để khắc họa hình ảnh nhân vật Nguyễn Trường Tộ trước hết
giáo viên phải giúp học sinh xác định được bối cảnh lịch sử lúc bấy giờ. Thực
dân Pháp mở rộng chiếm đóng Nam Kỳ chuẩn bị tiến cơng ra Bắc thì Vua quan
triều Nguyễn vẫn thực hiện chính sách đối nội đối ngoại lạc hậu lỗi thời khiến
cho kinh tế xã hội Việt Nam rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng. Chính điều này
làm cho sức đề kháng của dân tộc giảm sút nguy cơ mất nước đang đến gần.

14


Trong khi đó ở châu Á thì Nhật Bản với cuộc Duy Tân Minh Trị đã giúp Nhật
Bản không những thoát khỏi nguy cơ trở thành nước thuộc địa của các nước
phương Tây mà còn tạo điều kiện cho kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh.
Hoặc với Thái Lan nhờ thực hiện cải cách cũng giữ được quyền độc lập cơ bản

…Ở Việt Nam một số sĩ phu quan lại yêu nước thức thời cũng mạnh dạn đưa ra
những đề nghị cải cách như: Trần Đình Túc, Nguyễn Huy Tế, Đinh Văn Điền
đặc biệt là Nguyễn Trường Tộ ông đã kiên trì gửi lên triều đình hơn 30 bản điều
trần đề cập đến hàng loạt các vấn đề như chỉnh đốn bộ máy quan lại, phát triển
công thương nghiệp tài chính, chỉnh đốn võ bị, mở rộng ngoại giao, cải tổ giáo
dục ...Nguyễn Trường Tộ cả một đời vì đất nước vì nhân dân nhưng khát khao
của ơng không thành hiện thực ông ra đi ở tuổi 43 độ tuổi đang chín khi đọc câu
thơ của ơng ta khơng khỏi xót xa :
"Một lỡ bước đi, mn thuở hận
Ngoảnh đầu nhìn lại đã trăm năm"
Như vậy thơng qua bối cảnh đất nước về khơng gian thời gian thì ngồi
việc học sinh nắm được thân thế và những đóng góp của ơng học sinh cịn hiểu
rõ hơn về ý nghĩa những bản điều trần, sự thức thời lòng yêu nước của Nguyễn
Trường Tộ. Đồng thời cũng thấy rõ hơn sự bảo thủ bạc nhược của triều Nguyễn
và trách nhiệm của triều Nguyễn trong việc nước ta bị rơi vào tay thực dân Pháp.
Ví dụ 2: Trong bài 27 Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân
Pháp xâm lược kết thúc (1953-1954) lớp 9 phần chiến dịch lịch sử Điện Biên
Phủ trong hoàn cảnh quyết chiến ác liệt cam go giữa ta và thực dân pháp đã xuất
hiện những vị anh hùng như: Tơ Vĩnh Diện, Phan Đình Giót, Bế Văn Đàn …để
khắc họa hình ảnh nhân vật giáo viên có thể kể hoặc giới thiệu thân thế chân
dung của những vị anh hùng này qua đó làm nổi bật lên khí phách hiên ngang
của dân tộc trước mọi kẻ thù. Hoặc sử dụng kênh hình 52 trang 120 để khắc họa
hình ảnh bộ chính trị họp quyết định chủ trương tác chiến đông xuân làm nổi bật
lên sự tài tình trong lãnh đạo của chủ tịch Hồ Chí Minh và bộ tổng tư lệnh đứng
đầu là đại tướng Võ Nguyên Giáp.
e. Dùng những lời nhận định về nhân vật lịch sử để tăng tính thuyết phục:
Nguồn sử liệu càng phong phú thì càng tạo nên tính hấp dẫn và thuyết
phục cao trong việc khắc họa hình ảnh nhân vật. Trong q trình giảng dạy giáo
viên cũng có thể dùng những lời nhận định để khắc họa hình ảnh nhân vật.
Ví dụ 1: Khi dạy bài Phong trào Tây Sơn (lịch sử 7) phần II Tây Sơn lật

đổ chính quyền họ Nguyễn và đánh tan quân xâm lược Xiêm. Đánh giá về
Nguyễn Huệ một học giả phương Tây là Legrand de la Liraye viết:" Bằng việc
giải phóng đất Gia Định, Long Nhương Tướng Quân (chỉ Nguyễn Huệ ) đã hoàn
toàn làm chủ được cả xứ Đàng Trong. Ơng khơng phải chỉ là tướng giỏi cầm
quân mà còn là một nhà chính trị xuất sắc, tức là khác hẳn với những vị tướng
15


mà trước đó Nguyễn Nhạc đã cử vào. Ơng nắm được cả vùng Gia Định trong tay
bằng những đồn lũy nằm án ngữ khắp các nẻo thủy bộ với một kỉ luật nghiêm
minh và một lòng nhân từ với nhân dân" Như vậy với một thực tiễn sinh động
của cuộc tấn công 4 lần vào Gia Định (1776-1783) đã chứng tỏ rằng ơng là
người vừa rất có tài quyết đốn lại vừa biết triệt để tận dụng những yếu tố thuận
lợi của thời tiết và thủy văn, khiến cho cả thế và lực của quân Tây Sơn trong
từng trận đánh tăng lên gấp bội .
Ví dụ 2: Khi dạy bàì 25 Kháng chiến lan rộng ra toàn quốc lớp 8 giáo
viên khắc họa hình ảnh Nguyễn Tri Phương thơng qua nhận định của một giáo sĩ
người Pháp :" Nguyễn Tri Phương là một con người xuất sắc nhiều mặt, yêu
nước nồng nàn và là một chiến binh dũng cảm". Hoặc như Chủ tịch hội khoa
học lịch sử thành phố Đà Nẵng Bùi Văn Tiếng nhận định : "Nguyễn Tri Phương
có một cuộc đời xông pha trận mạc trải dài khắp đất nước, từ chỉ huy chiến đấu
bảo vệ Sài Gòn (năm 1860-1862) và cuối cùng là chỉ huy chiến đấu tử thủ thành
Hà Nội năm 1873. Nhưng có lẽ cuộc kháng chiến chống liên quân Pháp – Tây
Ban Nha năm 1858- 1859 trên mặt trận Đà Nẵng mới thực sự làm cho tên tuổi
ông lưu danh thiên cổ, mới thực sự khẳng định tài năng và nghệ thuật quân sự
của ông "
Nhận xét về ông một sử gia người Pháp là Paulin Vial cũng viết:" Vị quan
già ấy tất cả đều cung kính, ơng phụng sự nước Nam với ý định khơng làm giàu
bằng sự bóc lột cướp giật tài sản của dân chúng. Ấy là một gương đức hạnh vơ
biên khó tìm thấy ở Á châu …".

Hoặc khi nói về đại tướng Võ Nguyên Giáp chúng ta có thể lấy lời trích
dẫn của kí giả người Anh Piter Mac Donald: " Năm1944 đến năm 1975 cuộc đời
của ông Giáp gắn liền với chiến đấu và chiến thắng, đã làm ông trở thành thống
soái lớn nhất của mọi thời đại. Với 30 năm làm tổng tư lệnh và 50 năm tham gia
chính sự ở cấp cao nhất ơng đã tỏ ra là người có phẩm chất phi thường. Trong
lĩnh vực chiến tranh khó có vị tướng sối nào có thể so sánh với ông trong việc
kết hợp giữa chiến tranh du kích và chiến tranh chính quy ở trình độ cao. Sự kết
hợp đó xưa nay chưa từng có”. Như vậy với việc lấy những lời dẫn để nhận định
về nhân vật lịch sử giúp học sinh hiểu rõ hơn về nhân vật lịch sử cũng như về
một giai đoạn lịch sử. Từ đó các em có cái nhìn bao quát toàn diện hơn về kiến
thức lịch sử dân tộc.
7.3. Về khả năng áp dụng của sáng kiến:
Với việc áp dụng đề tài " Tạo hứng thú học tập cho học sinh thơng qua
việc khắc họa hình ảnh nhân vật lịch sử " sẽ đáp ứng phần nào công cuộc đổi
mới phương pháp dạy học lịch sử trong trường THCS và góp phần vào sự
nghiệp đổi mới tồn diện giáo dục chung của cả nước với mục tiêu giáo dục kiến
thức kết hợp giáo dục nhân cách cho học sinh, tạo hứng thú kích thích khả năng
16


tìm tịi ham khám phá của các em. Việc áp dụng chuyên đề này vào dạy học thực
tiễn sẽ giúp các em tiếp cận tốt nhất, hiệu quả nhất bài học lịch sử, nắm rõ nhân
vật lịch sử kích thích tối đa khả năng khám phá của các em từ đó các em hiểu rõ
hơn tiến trình lịch sử dân tộc và nhân loại. Vì vậy việc khắc họa hình ảnh nhân
vật lịch sử có vai trị to lớn trong việc dạy học lịch sử là con đường ngắn nhất để
các em tiếp cận tri thức lịch sử.Việc khắc họa hình ảnh nhân vật lịch sử trong
bài giảng chỉ là một khía cạnh trong tồn bộ nội dung bài dạy, góp phần kích
thích tạo nên sự tích cực chủ động sáng tạo trong hoạt động dạy học qua đó hình
thành cho các em thái độ tư tưởng tình cảm hồn thiện nhân cách.Việc dạy tốt
dạy hay để học sinh hứng thú say mê học tập phụ thuộc nhiều yếu tố. Nhưng

quan trọng nhất là lịng u nghề, khơng ngừng trau dồi trình độ chun mơn
ln nêu cao tấm gương sáng về tự học và sáng tạo để học sinh noi theo bằng
việc nâng cao chất lượng giờ lên lớp kết hợp với việc giáo dục nhân cách cho
học sinh thông qua các nhân vật lịch sử tiêu biểu trong bài giảng hàng ngày.
8. Những thông tin cần được bảo mật : Không
9. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
- Giáo viên cần chuẩn bị thật đầy đủ, chu đáo các nội dung về văn, thơ, hình ảnh
minh họa...về các nhân vật lịch sử cần khắc họa về hình ảnh để tạo biểu tượng
cho học sinh.
- Học sinh cần sưu tầm các bài văn, bài thơ, hình ảnh về các nhân vật lịch sử có
liên quan đến bài học.
- Học sinh nghiên cứu bài trước khi giáo viên dạy bài mới để biết trong bài học
giáo viên sẽ khắc họa hình ảnh nhân vật lịch sử nào. Như vậy bài học sẽ cho
hiệu quả cao.
- Cần chuẩn bị đầy đủ các phương tiện dạy học như máy chiếu, máy tính...để
trình chiếu khi cần thiết.
10. Đánh giá lợi ích thu được :
10.1. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng
kiến theo ý kiến của tác giả:
Đề tài " Tạo hứng thú học tập cho học sinh thông qua việc khắc họa hình
ảnh nhân vật lịch sử " mà tơi tiến hành nghiên cứu, chỉnh sửa, bổ sung và hoàn
thiện trên cơ sở áp dụng thực hiện trong quá trình giảng dạy, bồi dưỡng học sinh
giỏi. Cụ thể là đối với học sinh khối lớp 8 đại trà và dự thi học sinh giỏi cấp
huyện và cấp tỉnh của trường TH & THCS Tứ Yên.
Trước khi thực hiện đề tài này, năng lực học tập, ghi nhớ về các nhân vật
lịch sử của học sinh khối 8 trường TH & THCS Tứ Yên còn rất yếu kém. Đa số
học sinh chỉ biết tên các nhân vật lịch sử mà chưa hiểu các nhân vật đã có đóng
17

góp như thế nào đối với lịch sử dân tộc và đặc biệt chưa có được tình cảm, sự
kính trọng, biết ơn đối với các nhân vật lịch sử.
Những kinh nghiệm nêu trong đề tài đã phát huy rất tốt năng lực tư duy,
độc lập suy nghĩ cho học sinh. Các em đã tích cực hơn trong việc tham gia các
hoạt động tìm hiểu về các nhân vật lịch sử thông qua các bài văn, bài thơ, câu
chuyện kể, tranh ảnh của các nhân vật lịch sử có liên quan đến bài học. Đặc biệt
các em có tình cảm, biết ơn, kính trọng các nhân vật lịch sử đã có cơng lao với
dân tộc.
Trong q trình dạy học tơi đã áp dụng kinh nghiệm này vào dạy học và
đạt được kết quả khả quan. Học sinh học tập sôi nổi hơn, các em chú ý nghe
giảng, một số em còn tự sưu tầm tài liệu tranh ảnh có liên quan đến bài học.
Kết quả cụ thể :
Học sinh đại trà:
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
Năm học
Sĩ số
Số
%
Số
%
Số
%
Số
%
lượng
lượng
lượng

lượng
2019-2020 47
10
21,3 18
38,3 19
40,4 0
0
Học sinh giỏi:
Năm học

Tổng
Nhất
số

2019-2020 5

01

Huyện
Nhì
Ba Khuyến
Khích
0
01 03

Tỉnh
Nhất Nhì Ba
0

0

0

Khuyến
khích
0

10.2. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng
kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân:
- Đề tài " Tạo hứng thú học tập cho học sinh thơng qua việc khắc họa hình ảnh
nhân vật lịch sử " được áp dụng đối với học sinh khối 8 đặc biệt là đối tượng
học sinh giỏi đã đem lại những kết quả hết sức khả quan: Đội tuyển học sinh
giỏi Khoa học xã hội 8, kết quả đạt được là : 01 học sinh đạt giải nhất, 01 học
sinh đạt giải ba, 03 học sinh đạt giải khuyến khích cấp huyện.
- Đề tài này khi đưa vào áp dụng trong bộ môn lịch sử ở trường THCS sẽ đem
lại hiệu quả cao trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi cũng như chất lượng đại
trà.

18


11. Danh sách những tổ chức/cá nhân đã tham gia áp dụng thử hoặc áp dụng
sáng kiến lần đầu (nếu có):
Số
TT

Tên tổ chức/cá nhân

1

Học sinh khối 8

Địa chỉ

Phạm vi/Lĩnh vực
áp dụng sáng kiến

Trường TH & THCS Khắc họa hình ảnh nhân
vật lịch sử thơng qua
Tứ n
hình ảnh, tư liệu văn học
ở các tiết dạy Lịch Sử
trên lớp.

2 Đội tuyển HS giỏi ( gồm 06 Trường TH & THCS Khắc họa hình ảnh nhân
HS ):
vật lịch sử thơng qua
Tứ n
hình ảnh, tư liệu văn học
1.Hoàng Diệu Linh.
ở các tiết dạy Lịch Sử
2. Nguyễn Thị Kim Ngân.
trên lớp và các buổi bồi
3. Hoàng Yến Ngọc.
dưỡng học sinh giỏi.
4. Dương Thị Hồng Nhung.
5. Lê Hà Thu.
6. Hà Thúy Vân.

..........., ngày

tháng

2020

năm

.............., ngày

tháng

năm 2020

.............., ngày

tháng

năm 2020

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

TÁC GIẢ SÁNG KIẾN

HIỆU TRƯỞNG

SÁNG KIẾN CẤP TRƯỜNG

(Ký, ghi rõ họ tên)

(Ký tên, đóng dấu)

(Ký tên, đóng dấu)

Nguyễn Thị Thúy

19


Sông Lô, ngày tháng năm 2020
XÁC NHẬN CỦA HĐ CHẤM CẤP HUYỆN
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

20