Giới thiệu một sản phẩm du lịch được khai thác từ di sản ẩm thực ở địa phương nơi mình sinh sống – Hội chợ Viềng Nam Định

Bài tập cá nhân: Giới thiệu một sản phẩm du lịch được khai thác từ di sản ẩm
thực ở địa phương nơi mình sinh sống – Hội chợ Viềng Nam Định
Trải qua những thăng trầm lịch sử, chợ Viềng ngày nay đã trở thành điểm giao
lưu văn hóa cộng đồng, hội tụ tinh hoa sản vật và cũng là nơi đón chuyến xuất
hành đầu xuân của khách thập phương về “mua may bán rủi”. Phiên chợ chỉ họp
mỗi năm một lần “bán điều rủi, mua sự may” đã trở thành nét văn hóa đẹp của
vùng đất Nam Định. Lỡ một phiên chợ Viềng là lỡ cả một năm. Vì vậy, từ nửa đêm
đến tờ mờ sáng người dân Nam Định, Thanh Hóa, Ninh Bình, Hà Nội, Hải Dương,
Quảng Ninh, Hải Phòng đổ về chợ Viềng như mắc cửi để mong có lộc cho cả năm.
Thật ra Viềng khơng phải tên riêng của một chợ mà có tới 4, 5 khu chợ thuộc hai
chợ cùng tên Viềng của Nam Định cùng họp một phiên vào đêm mùng 7 rạng sáng
mùng 8 thàng giêng . Đó là Viềng Phủ ở xã Kim Thái, huyện Vụ Bản (là chợ đã nổi
tiếng trong sử sách, thi ca) và hội Viềng Chùa ở xã Nam Giang, huyện Nam Trực
và cũng trở thành chợ Viềng “2 chợ, 1 phiên” cho cả năm mà ít địa phương nào có
được như đất Nam Định.
“Cầu mong lắm lộc nhiều tài Tháng giêng, mồng 8 mời chơi chợ Viềng”.
Người ta mời nhau đi chơi chợ Viềng, đi chơi, đi xem, đi ngắm… chợ, chứ không
phải đi làm ăn. Nghĩa là khơng đặt lời lãi làm đích, khơng dở sảo thuật thương
trường ra với nhau. Người bán chỉ mong bán một thứ gì đó (dù rẻ) để cầu may cả
năm. Người mua cũng chọn mua thứ gì đó (dù đắt) để cầu lộc, cầu tài. Rõ ràng chợ
Viềng khác các chợ thường thấy. Đó là nơi hội tụ cầu may của du khách nhân dịp
đầu xuân. Vậy thì bỏ qua sao được.
Toàn dân tứ xứ đổ về để đi chợ Viềng Phủ Dầy hay còn gọi Viềng Phủ ( thuộc
huyện Vụ Bản, cách thành phố Nam Định chừng 16 km). Gọi chợ Viềng Phủ Dầy
bởi chợ gắn liền với quần thể kiến trúc phủ rất nổi tiếng từ bao đời nay. Phủ Dầy
thờ bà chúa Liễu Hạnh. Đồn rằng bà chúa thiêng lắm, nếu tín chủ thành tâm, ăn ở
nhân đức thì cầu xin gì cũng được chứng quả. Bởi thế khách thập phương kéo về lễ
rất đông, nhất là từ đầu tháng 3 âm lịch dịp hội Phủ Dầy mở cửa. Cũng chính vì thế
mà chợ Viềng Phủ Dầy mang tính chất “ lễ - chợ”. Đêm chợ Phủ hấp dẫn kỳ lạ. Ai
khơng đi thì quả thật đáng tiếc.
Chợ Viềng Vân Chàng (thuộc huyện Nam Trực, cách thành phố Nam Định

chừng 12 km). Các loại dao, kéo, cào, cuốc, liềm, hái, mai, móng… do thợ Vân


Chàng làm thì miễn chê. Đặc biệt những dụng cụ dùng cho nghề mộc, nghề chạm
khắc gỗ, đá đòi hỏi kỹ nghệ tinh xảo thì từ Nam ra Bắc đều tìm đến Vân Chàng đặt
mua. Tương truyền, lễ hội chợ viềng gắn liền với việc thờ ông Nguyễn Minh
Không, ông tổ đúc đồng, nên trước đình ơng Khổng người dân thường bày bán đồ
đồng, đồ sắt. Những chiếc lư đồng cổ với hình dáng phong phú với nét chạm khắc
tinh xảo luôn bắt mắt người xem. Những người sành chơi cho rằng mua được một
món đồ ưng ý tại chợ Viềng đầu năm, lộc sẽ về đầy nhà trong năm ấy. Vì thế, gian
hàng bán đồ đồng thau lúc nào cũng tấp nập khách khứa.

Trời còn tối, sương mù nhiều người từ tứ xứ theo mọi ngả đổ về chợ. Ngay từ
ngã ba Nam Giang trở vào hàng hoá đã bày la liệt. Chủ yếu là thịt bò thui ( bị chứ
khơng có bê), các loại sản phẩm nghề rèn, các thứ nông sản thực phẩm, quán ăn.
Du xuân chợ Viềng, mấy ai từ chối món thịt bị được thui bằng rơm nếp, thịt mềm,
ngọt, bì vàng suộm được treo tại các quầy bán phở, bán bún, được bày bán la liệt
trên các sạp, các bàn, thậm chí cả nong nia trên đường vào chợ ngày xuân. Hầu
như ai cũng có ý thức mang lộc từ chợ,từ đất thánh về lấy may! Trong bốn điểm
chợ Viềng ở Nam Định thì chợ Viềng Phủ Dầy (xã Kim Thái, huyện Vụ Bản) là
đơng đúc hơn cả vì thuận tiện đường đi lại và là điểm tham quan danh thắng đền
phủ có sức hút lớn. Đây cũng là nơi lượng thịt bò thui được tiêu thụ nhiều nhất.
Mọi người cứ đi hội, đi mua thịt bò đem về hoặc mời nhau ăn một bát bún, bát
phở, một đĩa sào thịt bò để thưởng thức hương vị ngày xn, trong tâm thức ln
ln có sự cầu may với tâm niệm “mong cho sung túc, no đủ cả năm”.Sở dĩ ở chợ
Viềng xuân chỉ bán thịt bị thui vì nó đã đi vào tâm thức dân gian là món lễ vật đầu
năm cúng thánh mẫu Liễu Hạnh công chúa. Trong một số văn bia ở Phủ Dầy có
ghi: Ngày mồng 3 tháng 3 hoặc mồng 4 tháng 3 đều dùng hai mâm xôi (mỗi mâm
10 đấu gạo), một buồng cau to, hai vò rượu và đặc biệt là một con bị thui để cúng
thánh.Chợ chính họp trên khu đất rộng, bạt ngàn cây cảnh bên Nam Điền đưa sang.

Từ thời Trần thế kỉ XVI Nam Điền đã là nơi chuyên cung ứng hoa, cây cảnh cho
phủ Thiên Trường phục vụ cuộc sống đế vương hoàng tộc và vẫn nổi tiếng đến bây
giờ.
Ngồi ra cịn có chợ Viềng Hữu Bị ( thuộc xã Mỹ Phúc, cách thành phố Nam
Định 4 km). Gọi chợ Viềng Hữu Bị bởi chợ nằm trên đất Hữu Bị, nơi nổi tiếng có
loại chuối ngự, đặc sản quý, mà xưa để tiến vua. Chuối ngự là một trong những đặc


sản của vùng đất Nam Định thời xa xưa. Theo sử sách còn ghi thời vua Trần, từ
phủ Thiên Trường đến ngoài thành Nam Định, nhiều vùng là quê hương, thái ấp
của vua quan nhà Trần. Các vua quan Trần đánh giặc giỏi, trị thủy tài, lại thương
dân như con. Cảm kích trước cơng lao to lớn đó, dân làng thành Nam đã trồng nên
một loại sản vật quý để dâng vua đó là: chuối ngự. Chuối ngự là sản vật quý của
trời đất, là kết tinh tình yêu của dân chúng đến vua Trần khi xưa. Nếu các sản vật
khác khi dâng vua thường gọi là “tiến” như vải tiến (Thanh Hà, Hải Dương), nhãn
tiến (Hưng Yên), chim tiến (Sâm cầm, Hồ Tây, Hà Nội), mắm tiến (Thái Bình) thì
chỉ có riêng chuối được gọi là chuối ngự như là lời cảm kích trước tấm lịng của
dân chúng Nam Định. Với tên gọi sang trọng này chuối ngự đã ngang với ngự bào
(áo vua mặc), ngự mã (xe vua đi), ngự thiện (đồ vua ăn). Phải chăng, vì Nam Định
vốn quê hương của các vua Trần nên các đồ ăn thức uống cũng như các sản vật của
vùng đất này ln là món q đầy ỹ nghĩa với các vua. Chuối Ngự Nam Định, quả
rất nhỏ, quả chuối ngự chỉ to bằng ngón tay cái, vỏ mỏng như giấy, khi chín có
màu vàng ướm như tơ tằm, mùi thơm ngát, vị ngọt thanh. Không chỉ đẹp về màu
sắc, chuối ngự còn được trời cho về dáng nữa. Trong các chuối thì dáng chuối ngự
đẹp nhất, từ buồng, đến nải lẫn quả. Với dáng hình thon thả, lá xanh màu ngọc
bích, hoa đỏ rực như lửa, quả vàng như tơ tăm, chuối ngự như một nàng thiếu nữ
dụi dàng trong nắng mai, vươn đôi tay mềm mại kéo sợi chỉ vàng dệt vải cho quê
hương. Chuối ngự đã đi vào tâm linh của người dân Nam Định, là thứ quả thiêng
để dâng lên các bậc tổ tiên, thần thánh, là nỗi nhớ, niềm thương, sự ngưỡng vọng
của lớp lớp người thành Nam về những vị vua linh thiêng của người Việt. Và dù

thời gian có phủ mờ bao lóp bụi nhưng chuối ngự mãi là một trong những món quà
quý mà trời đất đã ban cho người Nam Định, là cái hồn quê, là nỗi nhớ mênh mang
của người dân Thành Nam mỗi khi xa quê, để rồi khi hương chuối thơm phản phất
trong gió thoảng cũng là lúc tâm hồn người lữ khách ngồi buồn thơ thẩn nhớ cố
hương.
Chợ Viềng Hữu Bị nằm bên đường, sát khu di tích cổ kính nổi tiếng gồm Đền Trần
( thờ 14 vị vua nhà Trần) đền Bảo Lộc Cổ Trạch ( Thờ Hưng Đạo Đại Vương Trần
Quốc Tuấn và chùa Phổ Minh nơi tu hành của vua Trần Nhân Tông, cội nguồn của
Phật phái trúc lâm. Hàng năm khách thập phương về hành hương cầu lộc, cầu tài
rất đông nhất là đầu xuân và dịp lễ hội (20/8 âm lịch). Du khách qua chợ Viềng
Hữu Bị cốt chỉ để mua chuối ngự làm lễ dâng cúng. Dân ở đây có câu: qua chợ vào
đền. Có nghĩa lễ là chính, chợ là phụ. Điều này giống chợ giống chợ Viềng Phủ
Dầy. Bởi thế chỉ khi nào thực hiện được trọn vẹn việc lễ du khách mới thấy lòng


thanh thản và yên tâm những khẩn cầu của mình được chứng quả, cả năm chắc sẽ “
lắm lộc nhiều tài”.
Cả ba chợ Viềng kể trên dù mỗi nơi có những nét riêng, nhưng đều có cái
chung. Đó là chợ khơng lấy mục đích kinh doanh thương mại là trọng, mà chủ yếu
mang màu sắc tín ngưỡng, tâm linh. Đều mang đặc trưng sinh hoạt vật chất tinh
thần, thể hiện như giao lưu văn hoá cũng như mơ ước khát vọng của người dân
vùng châu thổ Sơng Hồng. Đó là tập quán đẹp truyền thống đòi hỏi chúng ta cần
nghiên cứu, chọn lọc, tổ chức chu đáo việc kế thừa giữ gìn bản sắc q giá mà cha
ơng ta để lại.