Nhu cầu tin của người dùng tin tại trường cao đẳng kinh tế đối ngoại

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-------------------------------------

ĐỖ THỊ TẦM XUÂN

NHU CẦU TIN CỦA NGƯỜI DÙNG TIN
TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ ĐỐI NGOẠI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC THÔNG TIN THƯ VIỆN

HÀ NỘI - 2013


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-------------------------------------

ĐỖ THỊ TẦM XUÂN

NHU CẦU TIN CỦA NGƯỜI DÙNG TIN
TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ ĐỐI NGOẠI
Chuyên ngành: Khoa học Thông tin – Thư viện
Mã số:
60 32 02 03

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC THÔNG TIN THƯ VIỆN

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. NGUYỄN THU THẢO

HÀ NỘI - 2013


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại

Luận văn đã được chỉnh sửa trên cơ sở ý kiến đóng góp của hội
đồng chấm bảo vệ luận văn, bao gồm những vấn đề cơ bản sau:
1. Sắp xếp lại thứ tự khoa học mục tài liệu tham khảo của

luận văn
2. Chỉnh sửa lại cách đặi số thứ tự cho hệ thống biểu đồ luận

văn
3. Thêm mục kiến nghị tại cuối chương 3 (3.3)

Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng chấm thi

PGS.TS. Trần Thị Minh Nguyệt


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, để tài: “Nhu cầu tin của người dung tin tại
Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại” là cơng trình nghiên cứu khoa học
của riêng tôi. Các kết quả về số liệu được nêu trong luận văn là trung thực, có

nguồn gốc rõ ràng.
Tp. Hồ Chí Minh, ngày …tháng …năm 2013
Tác giả

Đỗ Thị Tầm Xuân


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại

LỜI CÁM ƠN
Trước tiên cho tôi bày tỏ lời cảm ơn tới Tiến sĩ Nguyễn Thu Thảo, người
đã định hướng nghiên cứu và hướng dẫn trực tiếp tơi hồn thành luận văn này.
Tơi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, khoa Sau đại học Trường
ĐH KHXH&NV, ĐHQG HN tạo điều kiện cho tôi tham gia học tập và nghiên
cứu trong suốt thời gian qua.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại, lãnh đạo Phòng Qản lý Thiết bị cùng tập thể cán bộ thư viện nơi
tôi công tác đã nhiệt tình giúp đỡ tơi trong q trình thực hiện luận văn.
Cuối cùng, cho phép tôi được cảm ơn tới những người thân trong gia
đình, bạn bè - những người đã khuyến khích và là nguồn động viên rất lớn
cho tơi trong suốt q trình học tập và nghiên cứu.
TP.HCM, ngày 02 tháng 12 năm 2013
Tác giả

Đỗ Thị Tầm Xuân


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................6
1.Tính cấp thiết của đề tài ...........................................................................6
2.Tình hình nghiên cứu................................................................................7
3.Mục đích và tình hình nghiên cứu của đề tài .........................................8
4.Giả thuyết nghiên cứu...............................................................................9
5. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................10
6. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................10
7.Ý nghĩa khoa học.....................................................................................10
8.Dự kiến kết quả nghiên cứu ...................................................................11
9. Cấu trúc luận văn...................................................................................11
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NHU CẦU TIN VÀ NGƯỜI DÙNG
TIN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ ĐỐI NGOẠI....................12
1.1. Những vấn đề chung về nhu cầu tin và người dùng tin...................12
1.1.1. Khái niệm nhu cầu tin ...................................................................12
1.1.2. Tính chất và yếu tố ảnh hưởng tới nhu cầu tin .............................15
1.2. Giới thiệu khái quát Trường CĐKTĐN và Thư viện Trường ......18
1.2.1. Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại ............................................18
1.2.2. Phòng Quản lý thiết bị và Thư viện Trường Cao đẳng Kinh tế Đối
ngoại .............................................................................................................20
1.3. Đặc đểm người dùng tin tại Trường CĐKTĐN ................................25
1.3.1. Đặc điểm nhóm NDT là cán bộ quản lý ......................................26
1.3.2. Đặc điểm nhóm NDT là giáo viên và cán bộ nghiên cứu ............. 27
1.3.3. Đặc điểm nhóm NDT là học sinh – sinh viên .............................29
1.4. Vai trị NCT của NDT trong hoạt động thơng tin, thư viện............33
Đỗ Thị Tầm Xuân

1

Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG NHU CẦU TIN CỦA NGƯỜI DÙNG TIN
TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ ĐỐI NGOẠI.............................. 35
2.1. Nội dung NCT tại Trường CĐKTĐN ...............................................35
2.1.1. Nhu cầu về các lĩnh vực khoa học...............................................35
2.1.2. Nhu cầu về ngơn ngữ...................................................................41
2.1.3. Nhu cầu về loại hình tài liệu........................................................43
2.2. Tập quán sử dụng thông tin của người dùng tin..............................49
2.2.1.Ngồn khai thác thông tin ..............................................................49
2.2.2. Thời gian thu thập thông tin ........................................................51
2.2.3. Sử dụng các sản phẩm, dịch vụ thông tin....................................54
2.3.Mức độ đáp ứng nhu cầu tin của người dung tin tại Trường Cao đẳng
Kinh tế Đối ngoại........................................................................................61
2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu tin của người dung tin tại Trường
Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại .....................................................................64
2.4.1.Hoạt động quảng bá SP –DV thông tin, thư viện ..........................64
2.4.2. Hoạt động đào tạo người dùng tin ................................................67
2.4.3. Hoạt động giảng dậy và nghiên cứu khoa học..............................69
2.5. Nhận xét chung về nhu cầu tin của người dung tin tại Trường Cao
đẳng Kinh tế Đối ngoại ..............................................................................71
2.5.1. Điểm mạnh....................................................................................71
2.5.2.Nguyên nhân và hạn chế ................................................................74

Đỗ Thị Tầm Xuân

2


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế

Đối ngoại
CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP THỎA MÃN VÀ PHÁT TRIỂN NHU
CẦU TIN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ ĐỐI NGOẠI..........80
3.1. Nhóm giải pháp thỏa mãn nhu cầu tin..............................................80
3.1.1. Phát triển nguồn lực thơng tin, đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ
thông tin – thư viện theo hướng phù hợp với NDT .....................................80
3.1.2. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường trang thiết bị
trong hoạt động thông tin, thư viện..............................................................83
3.1.3. Tăng cường trao đổi hợp tác giữa các thư viện ............................86
3.1.4. Nâng cao nghiệp vụ cán bộ thư viện.............................................93
3.2. Nhóm giải pháp kích thích phát triển nhu cầu tin...........................96
3.2.1. Tổ chức truyền thông, quảng bá các sản phẩm,dịch vụ thơng tin, thư
viện hữu ích đang có trong thư viện............................................................ 96
3.2.2.Đào tạo người dùng tin ..................................................................99
3.2.3. Đẩy mạnh phong trào giảng dậy, học tập trong nhà trường .......102
3.2.4. Đẩy mạnh phong trào nghiên cứu khoa học đối với giáo viên và học
sinh, sinh viên.............................................................................................107
3.3. Kiến nghị ............................................................................................109
KẾT LUẬN ...............................................................................................112
TÀI LỆU THAM KHẢO.........................................................................114
PHỤ LỤC .................................................................................................119

Đỗ Thị Tầm Xuân

3


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT

CBQL

Cán bộ quản lý

CBTV

Cán bộ thư viện

CĐ

Cao đẳng

CĐKTĐN

Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại

CNTT

Công nghệ thông tin

CSDL

Cơ sở dữ liệu

CSVC

Cơ sở vật chất

ĐH

Đại học

GV – CBNC

Giáo viên – Cán bộ nghiên cứu

HS – SV

HS - SV – Sinh viên

KHXH

Khoa học Xã hội

NCKH

Nghiên cứu khoa học

NC

Nhu cầu

NCT

Nhu cầu tin

NDT

Người dùng tin

SP – DV

Sản phẩm – Dịch vụ

TT – TV

Thông tin – Thư viện

Đỗ Thị Tầm Xuân

4


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
1.Sơ đồ mô tả tổ chức hành chính nhà trường .............................................18
1.1. Nguồn sách thư viện..............................................................................23
1.2. Các ngành đào tạo .................................................................................30
1.3.. Độ tuổi và giới tính NDT .....................................................................32
1.4. Thống kê độ tuổi ...................................................................................32
1.5. trình độ NDT .........................................................................................33
2.1..Lĩnh vực khoa học.................................................................................35
2.2.Ngơn ngữ................................................................................................42
2.3. Loại hình tài liệu ...................................................................................44
2.4. Dạng tài liệu ..........................................................................................45
2.5. Nguồn khai thác thông tin.....................................................................49
2.6.Thời gian tìm kiếm thơng tin .................................................................52
2.7.Tần suất người dùn tin đến thư viện ......................................................62
2.8. Giờ mở cửa............................................................................................63

2.9. Nguyên nhân bị từ chối yêu cầu............................................................74

Đỗ Thị Tầm Xuân

5


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại là trung tâm đào tạo bồi dưỡng cán
bộ bậc cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp và nghề, nghiên cứu và thực
nghiệm khoa học công nghệ phục vụ công tác đào tạo, sản xuất, kinh doanh,
dịch vụ trong ngành Công thương và xã hội, góp phần phát triển kinh tế xã
hội và sự nghiệp Giáo dục – Đào tạo của quốc gia.Trường thực hiện hợp tác
đào tạo và nghiên cứu khoa học với các cơ sở đào tạo và nghiên cứu khoa học
trong và ngoài nước, tổ chức hội thảo khoa học, thực hiện tư vấn dịch vụ
thương mại cho các tổ chức kinh tế xã hội.
Trước xu thế không ngừng phát triển và hội nhập của xã hội, Trường Cao
đẳng Kinh tế Đối ngoại tiến hành đổi mới quy mô và chất lượng giáo dục. Tại
đại hội đảng bộ Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại khóa V đã xác định:
Nhiệm vụ quan trọng đặt ra là xử lý đúng mối quan hệ giữa cung và cầu, giữa
nhà trường và xã hội. Nhà trường cần thiết phải đổi mới nội dung chương
trình, phương pháp dạy và học tập, đào tạo đa ngành học, đa cấp học đáp ứng
nhu cầu xã hội, tăng cường quản lý của nhà nước, tạo dựng đội ngũ cán bộ có
học vị khoa học cao, giảng dạy tốt và đội ngũ quản lý giỏi, phát triển toàn
diện nhà trường.
Nhu cầu tin của người dùng tin trong nhà trường vì thế có nhiều biến đổi.
Việc nghiên cứu nhu cầu tin tại trường sẽ là cơ sở khoa học để tổ chức và phát

triển hoạt động thông tin theo đúng hướng, nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển
nhà trường trong tương lai.
Xuất phát từ những lý do trên tôi lựa chọn đề tài: “Nhu cầu tin của người
dùng tin tại trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại” làm luận văn thạc sỹ khoa
Đỗ Thị Tầm Xuân

6


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
học thư viện, với mong muốn vận dụng những kiến thức và kỹ năng tiếp thu
được từ khố học cao học. Từ đó nghiên cứu đề xuất những kiến nghị và giải
pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác, đáp ứng tốt nhất nhu cầu tin cho
người dùng tin tại trường Cao đẳng Kinh tế đối ngoại.
2. Tình hình nghiên cứu
Nhiều năm gần đây, đã có khá nhiều cơng trình khoa học tập trung nghiên
cứu nhu cầu tin của ở các cơ sở đào tạo và trường Đại học. Các cơng trình
nghiên cứu đều tập trung làm rõ đặc điểm, nhu cầu tin của người dùng tin tại
một địa bàn cụ thể. Tuy nhiên, mỗi cơ quan có tính chất, đặc thù riêng và mỗi
người khi nghiên cứu có cách tiếp cận và giải quyết vấn đề khác nhau: tác giả
Dương Thị Vân với luận văn thạc sỹ “nghiên cứu nhu cấu tin ở trường Đại
học Cần thơ”, bảo vệ năm 2003; tương tự tác giả Nguyễn Thanh Tùng trong
đề tài: “Nghiên cứu nhu cầu tin và đảm bảo thông tin tại Thư viện trường Đại
học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh”, bảo vệ năm 2005; Đề tài:
“nghiên cứu nhu cầu tin và đảm bảo thông tin tại Trung tâm Thông tin - Thư
viện trường Đại học sư phạm Hà nội trong giai đoạn mới” của tác giả Đào
Thị Thanh Xuân bảo vệ năm 2007; tác giả Phạm Thị Thanh Huyền “Nghiên
cứu nhu cầu tin của người dùng tin tại Viện Thông Tin Khoa học Xã hôi”, bảo
vệ năm 2007...Bên cạnh việc nghiên cứu đặc điểm nhu cầu tin của người dùng

tin, tác giả của các cơng trình này cũng nêu lên một số kiến nghị nhằm tăng
cường hoạt động thư viện – thông tin tại các đơn vị, trong đó việc nâng cao
chất lượng phục vụ nhằm đảm bảo thông tin và đáp ứng nhu cầu tin của người
dùng tin.
Ngồi ra cịn có những hội thảo và nhiểu bài nghiên cứuvề nhu cầu tin và
người dùng tin đăng trên các tạp chí chuyên ngành như: “Hỗ trợ và nâng cao

Đỗ Thị Tầm Xuân

7


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
kiến thức thông tin đối với người dùng tin trực tiếp tại viện Khoa học xã hội
Việt Nam” đề cập đến các giải pháp nâng cao kiến thức thơng tin và kích
thích nhu cầu tin cho người dùng tin tại Viện khoa học xã hội Việt Nam của
Ths.Trần Mạnh Tuấn đăng trên tạp chí thơng tin khoa học xã hội, số 3 năm
2007; Bài viết: “Phổ biến kiến thức thông tin trong các trường đại học tại
thành phố Hồ Chí Minh” của Ths. Dương Thúy Hương đăng trên Bản tin thư
viện – công nghệ thông tin tháng 6/2011; Cơng trình nghiên cứu: “Phát triển
năng lực thơng tin cho người dùng tin- một cách tiếp cận tối ưu hóa hiệu quả
sử dụng các sản phẩm và dịch vụ thông tin phục vụ nghiên cứu giáo dục và
đào tạo” của Ths.Nghiêm Xuân Huy – giảng viên trường Đại học
KHXH&NV, ĐH Quốc gia Hà Nội....
Từ xưa tới nay chưa có một đề tài nghiên cứu nào thực hiện việc khảo sát
nhu cầu tin của người dùng tin tại trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại. Chọn
vấn đề này làm đề tài luận văn, tơi hy vọng có thể kế thừa những thành tựu
của các tác giả đi trước và những kinh nghiệm làm việc của bản thân nhằm đi
sâu nghiên cứu vấn đề cụ thể về người dùng tin và nhu cầu tin tại trường Cao

đẳng Kinh tế Đối ngoại. Trên cơ sở đó, đề xuất những kiến nghị và giải pháp
thích hợp nhằm thỏa mãn và phát triển nhu cầu tin của người dùng tin trong
mối quan hệ với những điều kiện và thách thức của giai đoạn hiện nay – giai
đoạn đổi mới trong ngành giáo dục và đào tạo nói chung trong đó có trường
Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
Mục đích: Luận văn tiến hành nghiên cứu đặc điểm nhu cầu tin và tập
quán sử dụng thông tin của người dùng tin tại trường Cao đẳng Kinh tế Đối
ngoại, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm thỏa mãn và phát triển nhu cầu tin.

Đỗ Thị Tầm Xuân

8


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
Nhiệm vụ:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về nhu cầu tin và người dùng tin
- Nghiên cứu đặc điểm người dùng tin tại trường Cao đẳng Kinh tế Đối
ngoại
- Khảo sát nhu cầu tin của người dùng tin tại trường Cao đẳng Kinh tế Đối
ngoại
- Khảo sát mức độ thỏa mãn nhu cầu tin tại trường Cao đẳng Kinh tế Đối
ngoại
- Đề xuất và kiến nghị các giải pháp nhằm đáp ứng và kích thích phát
triển nhu cầu tin cho người dùng tin tại trường tại trường.
4. Giả thuyết nghiên cứu
Nhu cầu tin của người dùng tin là yếu tố chi phối tồn bộ hoạt động
thơng tin – thư viện của một cơ quan, tổ chức. Việc nghiên cứu nhu cầu tin và

đưa ra các giải pháp nhằm phát triển nhu cầu tin cho người dùng tin tại trường
Kinh tế Đối ngoại nếu thực hiện thành cơng sẽ khẳng định rõ hơn vai trị quan
trọng của hoạt động thông tin - thư viện trong việc nâng cao chất lượng đào
tạo, nghiên cứu khoa học của nhà trường.
Sau khi phân tích, so sánh giữa lý luận và thực trạng thì luận văn sẽ đưa
ra một số giải pháp cụ thể như: Tăng cường nguồn lực thông tin, đa dạng hóa
các sản phẩm, dịch vụ thơng tin – thư viện, đào tạo người dung tin, tăng
cường cở sở vật chất trang thiết bị. Những giải pháp này nhằm thu hút người
dùng tin đến khai thác nguồn tin, đồng thời làm cho hoạt động của trung tâm
Thông tin - Thư viện ngày càng hiệu quả.

Đỗ Thị Tầm Xuân

9


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Nhu cầu tin của người dùng tin trường Cao
đẳng Kinh tế Đối ngoại.
- Phạm vi nghiên cứu: người dùng tin của trường Cao đẳng Kinh tế Đối
ngoại trong phạm vi năm 2013
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Luận văn vận dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử. Trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác – Lê nin kết
hợp với các quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước Việt
Nam.
- Phương pháp nghiên cứu cụ thể:
+ Phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp thống kê, so sánh

các vấn đề lý thuyết trên cơ sở tài liệu thu thập được
+ Phương pháp điều tra, khảo sát, phỏng vấn trực tiếp và gián tiếp
thông qua phiếu điều tra nhu cầu tin
7. Ý nghĩa khoa học và ứng dụng của đề tài
Ý nghĩa khoa học: Luận văn làm rõ khái niệm và hoàn thiện lý luận về
nhu cầu tin và người dùng tin, định vị vai trò to lớn trong việc đáp ứng nhu
cầu tin cho người dùng tin trong việc dạy và học tại trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại.
Ý nghĩa ứng dụng: Luận văn đưa ra những giải pháp cụ thể, khả thi
trong việc đáp ứng nhu cầu tin của người dùng tin tại trường Cao đẳng Kinh
Đỗ Thị Tầm Xuân

10


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
tế Đối ngoại, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo, nghiên cứu
khoa học của cán bộ, giáo viên và sinh viên đang làm việc, học tập, giảng dậy
tại trường.
8. Dự kiến kết quả nghiên cứu
Luận văn sau khi hồn thành dự kiến có độ dài trên 100 trang. Kết quả
chủ yếu của luận văn là nhận dạng được nhu cầu tin của người dùng tin tại
Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại hiện nay và đề xuất được các giải pháp
đáp ứng cũng như kích thích các nhu cầu đó phát triển mạnh hơn.
9. Cấu trúc của Luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận và phụ lục, nội
dung của luận văn được chia ra làm 3 chương:
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN NHU CẦU TIN VÀ NGƯỜI DÙNG TIN
TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ ĐỐI NGOẠI
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG NHU CẦU TIN CỦA NGƯỜI DÙNG TIN TẠI TRƯỜNG

CAO ĐẲNG KINH TẾ ĐỐI NGOẠI
CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP THỎA MÃN VÀ PHÁT TRIỂN NHU CẦU TIN TẠI
TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ ĐỐI NGOẠI

Đỗ Thị Tầm Xuân

11


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NHU CẦU TIN VÀ NGƯỜI DÙNG
TIN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ ĐỐI NGOẠI
1.1.

Những vấn đề chung về nhu cầu tin và người dùng tin
1.1.1.Khái niệm nhu cầu tin và người dùng tin
Nhu cầu tin
Có rất nhiều định nghĩa khác nhau về “nhu cầu” được trình bầy và nhìn

nhận từ những góc độ khác nhau; theo nhà tâm lý học Abrahan Maslow
(1908-1970), nhu cầu được chia thành năm bậc: Nhu cầu sinh lý, nhu cầu về
an toàn, nhu cầu xã hội, nhu cầu được quý trọng, nhu cầu được thể hiện mình.
Theo bách khoa tồn thư mở Wikipedia nhu cầu được định nghĩa: Nhu cầu là
một hiện tượng tâm lý của con người, là đòi hỏi, mong muốn, nguyện vọng
của con người về vật chất và tinh thần để tồn tại và phát triển. Tùy theo trình
độ nhận thức, mơi trường sống, những đặc điểm tâm sinh lý, mỗi người có
những nhu cầu khác nhau.
Nhu cầu tin (NCT) được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau, đối
với các nhà thông tin học hiện đại nhu cầu tin được hiểu là loại nhu cầu tinh

thần đặc biệt, là đòi hỏi khách quan của cá nhân, nhóm xã hội, cộng đồng xã
hội đối với sự tiếp nhận và sử dụng thông tin nhằm duy trì hoạt động sống của
con người. Nhu cầu tin là nhu cầu hiểu biết thế giới khách quan bao gồm tự
nhiên, xã hội và con người để con người có thể tồn tại và phát triển với tư
cách là một con người thực sự và làm tròn chức năng, nhiệm vụ mà xã hội
phân công [19].
Theo TCVN 5453 – 2009[20], nhu cầu tin là “nhu cầu khách quan của
người dùng tin về những thông tin cần thiết cho cơng việc cụ thể của mình” -

Đỗ Thị Tầm Xn

12


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
Chúng ta cũng có thể định nghĩa: nhu cầu tin là đòi hỏi khách quan của chủ
thề (con người, nhóm xã hội) đối với việc tiếp nhận và sử dụng thơng tin
nhằm duy trì và phát triển hoạt động sống của mình. Khi địi hỏi về thơng tin
trở nên cấp thiết thì thì nhu cầu tin xuất hiện. [16]
Trong thời đại bùng nổ thông tin ngày nay, nhu cầu tin càng trở thành nhu
cầu quan trọng, thiết yếu trong vô vàn các loại nhu cầu của đời sống con
người.
Nhu cầu tin cũng như các nhu cầu khác của con người luôn biến đổidưới
tác động của của điều kiện kinh tế - xã hội cụ thể gồm hai nhân tố chính:
khách quan và chủ quan. Nhân tố khách quan là xu thế thời đại, đường lối
kinh tế - xã hội, trình độ khoa học cơng nghệ, mơi trường chính trị, sinh thái,
đặc thù văn hóa, giáo dục… của quốc gia đó. Nhân tố chủ quan là nghề
nghiệp, trình độ hiểu biết, trình độ văn hóa, truyền thống gia đình, dịng tộc…
Nhu cầu tin bị chi phối bởi đối tượng mà nó hướng tới và các phương

tiện đảm bảo thỏa mãn nhu cầu. Chúng ta nhận diện nhu cầu tin cũng cần phải
xem xét dưới hai góc độ tương ứng: nội dung nhu cầu được biểu hiện ở đối
tượng mà nó hướng tới và phương thức thỏa mãn nhu cầu.
Nhu cầu tin là nhu cầu đặc biệt của con người. Với mỗi cá nhân càng
tham gia nhiều hoạt động khác nhau nhu cầu tin càng cao, càng đa dạng
hơn.Ở cấp độ xã hội, các hoạt động xã hội càng đa dạng, phức tạp NCT càng
lớn, đòi hỏi được đáp ứng ở mức độ cao hơn. NCT phát triển càng cao lại tác
động trở lại tới sự phát triển kinh tế, văn hóa, giáo dục…thúc đẩy sự phát
triển xã hội. NCT là yếu tố quan trọng tạo nên động cơ hoạt động thơng tin,
như vậy có thể coi NCT là nguồn gốc của hoạt động thông tin.[1]

Đỗ Thị Tầm Xuân

13


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
Người dùng tin
Hiện nay có nhiều quan điểm khác nhau về người dùng tin(NDT):
Người dùng tin trước hết là con người cụ thể trong một xã hội cụ thể đa
dạng và phức tạp, con người cụ thể đó có nhu cầu tin và sử dụng thơng tin để
thỏa mãn nhu cầu của mình[8]. Ta có thể gọi người dùng tin là người sử dụng
thông tin/tài liệu để thỏa mãn nhu cầu của mình thơng qua các loại hình và
sản phẩm thơng tin khác nhau. Điều đó cho ta thấy rằng chủ thể của nhu cầu
tin là người dùng tin.
Theo TCVN 5453 – 2009 thì: “người dùng tin là cá nhân hay tập thể,
có nhu cầu và sử dụng thông tin trong hoạt động thực tiễn” [20]
Người dùng tin dù là cá nhân hay tập thể đều thu thập và sử dụng
thơng tin nhằm mục đích thực hiện chức năng và nhiệm vụ lao động của

mình.
Vai trị người dùng tin
Người dùng tin là yếu tố cơ bản giữ vai trị quan trọng trong mọi hoạt
động thơng tin. Người dùng tin là yếu tố tương tác hai chiều với các đơn vị
thông tin, người dùng tin vừa là khách hàng của các dịch vụ thông tin, đồng
thời họ cũng là người sản sinh ra thông tin mới. Người dùng tin luôn là cơ sở
giúp cho việc định hướng các hoạt động của đơn vị thông tin: thể hiện cụ thể
nhu cầu tin của chủ thể của chủ thể hoạt động (nhóm, tập thể).
Người dùng tin tham gia vào hầu hết các công đoạn của dây chuyền
thông tin, NDT tham gia sản sinh thông tin mới, tham gia vào các dịng thơng
tin bằng tiếp xúc cá nhân [19]. Người dùng tin đưa ra ý kiến đánh giá nguồn
tin, giúp cho việc lựa chọn và bổ sung tài liệu và hiệu chỉnh các hoạt động
thông tin khác. Người dùng tin với nhu cầu thơng tin cụ thể của mình, năng
lực tiếp nhận và xử lý thông tin là nhân tố quyết định nội dung thông tin và
kênh thông tin cần sử dụng trong hoạt động thông tin.
Đỗ Thị Tầm Xuân

14


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
NDT là nguồn gốc nẩy sinh hoạt động thơng thơng tin, khơng có NDT
khơng tồn tại hoạt động thông tin –thư viện. Thông tin phản hồi của NDT
trong q trình sử dụng thơng tin góp phần đều chỉnh hoạt động thông tin theo
hướng phù hợp và hiệu quả hơn với nhu cầu của NDT
Nhu cầu tin và người dùng tin trong hoạt động thông tin luôn tồn tại và
phát triển không ngừng, xã hội càng văn minh con người càng có nhu cầu cao
trong việc tiếp nhận, khai thác và sử dụng thơng tin để hồn thiện bản thân,
phục vụ cho sự nghiệp của cá nhân trong guồng quay chung của thế giới.

Người dùng tin và nhu cầu tin luôn luôn bị chi phối bởi nhiều yếu tố tác động
trong các mối quan hệ của xã hội. Chính vì vậy, nhu cầu tin của người dùng
tin ln luôn biến đổi. Trong hoạt động thông tin thư viện, người dùng tin là
người tiêu dùng các sản phẩm, dịch vụ thông tin thư viện. Như vậy, người
dùng tin là đối tác, là khách hàng của hoạt động thông tin thư viện
1.1.2.Tính chất và các yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu tin
Tính chất của nhu cầu tin: Nhu cầu tin có ba tính chất cơ bản nhu cầu tin có
tính xã hội, tính bền vững (chu kỳ) và tính cơ động:
Tính xã hội: Cũng nhu các loại nhu cầu khác của con người, nhu cầu tin tồn
tại khách quan nhưng nó biến đổi và phát triền dưới tác động của môi trường
xã hội. Nhu cầu tin xuất hiện và phát triển dưới ảnh hưởng của các nhân tố xã
hội như điều kiện đời sống tinh thần, vật chất và các quan hệ xã hội.
Tính bền vững (tính chu kỳ): Nhu cầu tin khi được hình thành sẽ tồn tại
trong những điều kiện nhất định và trong một khoảng thời gian nhất định.
Nếu được thỏa mãn đầy đủ, chu kỳ của NCT rút ngắn lại NCT càng trở nên
sâu sắc. Điều đó có nghĩa là độ bền vững của nhu cầu tin phụ thuộc vào điều
kiện bên trong và các yếu tố bên ngồi tác động vào nó, trong đó có yếu tố
mức độ thoả mãn nhu cầu tin.
Đỗ Thị Tầm Xuân

15


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
Tính cơ động: Nhu cầu tin là nhu cầu tinh thần nên rất dễ biến đổi, sự
thay đổi linh hoạt của nhu cầu tin đồng thời cũng là một biểu hiện tính cơ
động đặc biệt của nó. Được thoả mãn đầy đủ nhu cầu tin sẽ phát triển sâu
rộng hơn về nội dung và đòi hỏi phương thức thoả mãn cao hơn. Nếu không
được thoả mãn trong thời gian dài, thường xuyên và liên tục cường độ nhu

cầu tin giảm dần, nhu cầu tin sẽ thoái hoá đần và có thể bị triệt tiêu.
Các yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu tin
Nhu cầu tin của người dùng tin hình thành và phát triển dưới sự tác động
của hai nhân tố khách quan và chủ quan. Khách quan: xu thế phát triển chung
của thời đại; Đường lối phát triển kinh tế, khoa học công nghệ mỗi quốc gia,
sự phát triển của văn hóa giáo dục....Chủ quan: Nghề nghiệp, trình độ, tâm lý
cá nhân, mơi trường sống...của cá nhân người dùng tin. Chính vì thế nhu cầu
tin của người dùng tin luôn biến đổi dưới sự tác động của rất nhiều yếu tố tự
nhiên và xã hội đặc biêt là mơi trường xã hội. Ngồi ra nhu cầu tin còn phụ
thuộc vào từng đặc trưng cá nhân của từng người và bị ảnh hưởng trực tiếp
bởi nguồn lực và khả năng đáp ứng của cơ quan thông tin.
Trong xã hội mỗi con người đều có đảm nhận một cơng việc nào đó,
trước hết để ni sống mình và tạo ra sản phẩm cho xã hội, hay nói cách
khác đó là nghề nghiệp. Công việc của mỗi người đều liên quan đến công
việc khác, cá nhân khác trong xã hôi, vì thế mỗi cịn người phải thường
xun cập nhật thơng tin về các mối quan hệ xã hội nhằm hoàn thành tốt
cơng việc của mình. Bởi vậy, nghề nghiệp là yếu tố có ảnh hưởng lớn đến
nhu cầu tin của người dùng tin, nó chi phối mọi hoạt động của người dùng
tin. Người dùng tin là cán bộ quản lý sẽ tìm đến những thơng tin về quản lý,
về các chế độ chính sách của Đảng và Nhà nước, về lĩnh vực quản lý đào

Đỗ Thị Tầm Xuân

16


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
tạo, các văn bản pháp luật…Người dùng tin là giáo viên và cán bộ nghiên
cứu sẽ tìm đến những thông tin gắn liền với hoạt động nghiên cứu và giảng

dạy như nội dung và phương pháp giảng dạy, giáo trình, giáo án, tài liệu
tham khảo nhằm đáp ứng nhu cầu giảng dạy và học tập nghiên cứu, Người
dùng tin là các chủ doanh nghiệp phải nắm bắt nhanh các thơng tin đầy đủ
chính xác về thị trường trong đều kiện cạnh tranh gay gắt để đạt được mục
đích lợi nhuận. tránh rủi ro… Để nâng cao kiến thức và trình độ chun mơn
nhằm đáp ứng tối đa cho nhu cầu cơng việc, người dùng tin đã tìm đến
những nhu cầu thơng tin phù hợp với mình.
Lứa tuổi có ảnh hưởng đến khả năng nhận thức và tâm lý của con người
nên nó ảnh hưởng rất lớn đến nhu cầu tin.
Đặc điểm giới tính được hình thành bởi các yếu tố như: cấu trúc sinh
lý, năng lực, tâm lý, những đặc điểm đó đều ảnh hưởng đến nhu cầu tin của
con người.
Nguồn lực thông tin và khả năng đáp ứng của thư viện được thể hiện ở
chỗ có cung cấp được đúng lúc và kịp thời thông tin cho người dùng tin hay
không. Nếu người dùng tin thỏa mãn thì tính chu kỳ của nhu cầu sẽ được lặp
lại và nội dung của nhu cầu tin sẽ ngày càng nâng cao thêm, cịn nếu khơng
thỏa mãn thì đây là một trong những nguyên nhân khiến nhu cầu tin dần bị
triệt tiêu.
Các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến nhu cầu tin của người dùng tin như
trình độ văn hóa, sở thích cá nhân…
Trình độ văn hóa là sự phản ánh khả năng nhận thức và hoạt động cải
tạo thực tiễn của con người. Người hiểu biết càng cao thì nhu cầu tin càng
lớn, sâu và rộng hơn.

Đỗ Thị Tầm Xuân

17


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế

Đối ngoại
1.2. Khái quát về Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại và thư viện
Trường
1.2.1.Trường Cao đẳng Kimh tế Đối ngoại
Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại trực thuộc Bộ Công thương được
nâng cấp theo Quyết định số 48/TTg ngày 24/01/1997 của Thủ tướng Chính
phủ và Quyết định số 0883/BTM-QĐ ngày 07/03/1997 của Bộ Thương mại.
Bộ máy tổ chức Trường Cao Đẳng Kinh Tế đối ngoại bao gồm:
+ Tổng số cán bộ, viên chức: 262, trong đó giảng viên cơ hữu:193.
+ Có 07 phịng chức năng, 04 Khoa, 03 Bộ môn, 04 Trung tâm và Cơ
sởCần Thơ.
1.Sơ đồ sơ đồ mơ tả tổ chứchành chính của nhà trường:

Đỗ Thị Tầm Xuân

18


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
Qua 35 năm hoạt động, Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại đã đào tạo
được 27.065 sinh viên Cao đẳng, 18.470 học sinh Trung cấp chuyên nghiệp,
2.497 học sinh nghề, bồi dưỡng 77.880 lượt Cán bộ, đã thực hiện được 08 đề
tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ, 220 đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường.
Trường đã xây dựng cơ cấu đội ngũ giảng viên phù hợp với điều kiện
thực tế của nhà trường. Hiện nay trường có 110 cán bộ lãnh đạo và quản lý
trong đó có 5 tiến sĩ, 21 thạc sĩ, 84 cử nhân chiếm tỉ lệ nhỏ nhất trong các
nhóm người dùng tin , Đội ngũ giảng viên của trường hiện nay 193 giảng
viên cơ hữu gồm: 1 Phó Giáo sư, 9 Tiến sĩ, 72Thạc sĩ, 111 Cử nhân. Ngoài ra,
nhà trường còn tổ chức khảo sát đối với học sinh – sinh viên của trường để có

những thơng tin về giảng viên và chương trình đào tạo. Để thực hiện nhiệm
vụ đào tạo bậc cử nhân Cao đẳng chính qui, Trường chủ trương đầu tư xây
dựng hệ thống chương trình giáo dục có căn cứ khoa học,cơ sở pháp lý, hiện
đại, phù hợp với điều kiện thực tế của trường và nhu cầu của xã hội.
Hiện nay, trường đã xây dựng được chương trình giáo dục cho 6 ngành
học với 9 chuyên ngành, gồm: Ngành Kế toán (chuyên ngành Kế toán doanh
nghiệp), ngành Quản trị kinh doanh (chuyên ngành Quản trị doanh nghiệp,
Marketing Thương mại, Quản trị kinh doanh Nhà hàng - Khách sạn, Quản trị
kinh doanh xăng dầu), ngành Tài chính - Ngân hàng (chuyên ngành Tài chính
doanh nghiệp), ngành Hệ thống thông tin Quản lý (chuyên ngành Tin học
Quảnlý), Ngành Kinh doanh Quốc tế (chuyên ngành Kinh doanh Xuất Nhập
khẩu) vàNgành Tiếng Anh (chuyên ngành Tiếng Anh Thương mại).
Ngoài ra, trường đang liên kết đào tạo với nhiều cơ sở đào tạo khác. các
trường, trung tâm.
Chức năng của Trường là đào tạo và bồi dưỡng Cán bộ bậc Cao đẳng,
Trung cấp chuyên nghiệp và nghề, nghiên cứu và thực nghiệm khoa học công
nghệ phục vụ công tác đào tạo, sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trong ngành
Đỗ Thị Tầm Xuân

19


Nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
Đối ngoại
Cơng thương và xã hội, góp phần phát triển kinh tế xã hội và sự nghiệp giáo
dục đào tạo của quốc gia.
Nhiệm vụ chính của Trường bao gồm:
+ Đào tạo bậc Cao đẳng, Trung học và Nghề cho Bộ Công Thương và
cho xã hội.
+ Bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ ngành Công Thương cả nước.

+ Nghiên cứu và thực nghiệm khoa học công nghệ phục vụ công tác đào
tạo và sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trong ngành Công Thương.
Mục tiêu phấn đấu của Trường đến năm 2020 là trở thành một trường đại
học hiện đại với đầy đủ các trang thiết bị tiên tiến. Để đảm bảo chất lượng
giảng dạy và học tập đạt tiêuchuẩn quốc gia và quốc tế, Trường đang nâng
cấp hệ thống phòng học, mua các thiết bị hiện đại, soạn và xuất bản giáo
trình và các tài liệu tham khảo, hệ thống
1.2.2. Phòng Quản lý Thiết bị và thư viện trường Cao đẳng Kinh tế Đối
ngoại
•

Phịng Quản lý thiết bị Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại
Phòng Quản lý thiết bị của trường Cao đẳng Kinh Tế Đối Ngoại đóng tại

cơ sở 81 Trần Bình Trong, Phường 1, Quận 5, TP.HCM. Dưới sự chỉ đạo
trực tiếp của Ban Giám Hiệu nhà trường, Phòng Quản lý thiết bị thực hiện
tham mưu và giúp cho Hiệu trưởng trong công tác quản lý tài sản, quy hoạch,
xây dựng và phát triển cơ sở vật chất của trường. Hiện nay phịng Quản lý
thiết bị có 21 cán bộ - nhân viên, một trưởng phòng và một phó phịng.
Chức năng, nhiệm vụ Phịng Quản lý thiết bị:
+ Thực hiện chức năng quản lý hệ thống thiết bị, máy móc;
+ Thực hiện chức năng quản lý hệ thống điện;
Đỗ Thị Tầm Xuân

20