nuôi kỳ nhông

KĨ THUẬT NUÔI KỲ NHÔNG
SVTH: NGUYỄN THỊ HOÀI THƯƠNG
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Kỳ nhông nói riêng và côn trùng nói chung như bọ xít, bọ cạp, bọ hung,
sâu đục thân, kiến, dế mèn... là những loại côn trùng phổ biến trên các loại
cây trồng, chỉ cần nghe tên thôi cũng làm cho nhiều người "ghê sợ". Thế
nhưng, trong những nghiên cứu mới đây, các nhà khoa học đã phát hiện ra
rằng côn trùng có rất nhiều tác dụng bổ ích đối với con người, có thể dùng
làm thực phẩm và thuốc chữa bệnh, đặc biệt có thể sử dụng chúng như những
món ăn thuộc hàng "đặc sản" với những tác dụng như "cải lão hoàn đồng"...
Tương tự một số loài khác Kỳ Nhông cũng có thể chế biến thành những
món ăn ngon. Hiện nay, thịt kỳ nhông đang là món "đặc sản" được các nhà
hàng, quán nhậu tiêu thụ rất mạnh. Thịt kỳ nhông trắng, ăn có mùi thơm như
thịt thỏ nhưng xương giòn.
Con kỳ nhông hay còn gọi là con Dong sống trên đất cát. Tên Việt Nam
gọi là Nhông, Nhông có nhiều giống, Nhông vùng đất gọi là Nhông cát benly.
Tên Latin: Leiolepis belliana. Họ: Nhông Agamidae. Bộ: Có vảy Squamata.
Nhóm: Bò sát: Kỳ Nhông hay còn gọi là Nhông sống trên đất cát ven biển,
phù hợp với các vùng đất ven biển miền Trung nước ta.
Kỳ Nhông ít bị bệnh dịch, dễ nuôi, mang lại hiệu quả kinh tế cao, tranh
thủ được thời gian nông nhàn, vốn đầu tư ít, thời gian quay vòng vốn ngắn,
nguô
̀
n thức ăn râ
́
t dễ kiê
́
m, re
̉
tiê
̀

n va
̀
co
́
thê
̉
tâ
̣
n du
̣
ng “cây nhà lá vườn” như
cỏ, lá, rau, bèo, thân cây, rễ cây, củ, quả, tới cào cào, châu chấu, giun đất, ấu
trùng, sâu bọ, gián, chuồn chuồn, dế, kiến... và nhiều thức ăn có nguồn gốc từ
động vật khác.

Nguồn thức ăn "bình dân" này rất dễ kiếm, dễ đáp ứng. Điều
này, tạo ra công ăn việc làm cho một số hộ gia đình, đồng thời phòng tránh
được sâu rầy phá hoại mùa màng...
So với việc nuôi các loại vật nuôi khác, nuôi Kỳ Nhông không cần nhiều
công lao động, đầu tư ít nhưng mang lại lợi nhuận kinh tế cao hơn.
Với chuyên đề “Kĩ thuật nuôi Kỳ Nhông” sẽ giới thiệu về loài kỳ nhông,
cách xây dựng mô hình nuôi và cách thức chăm sóc con vật nuôi đã và đang
đem lại hiệu quả kinh tế cao. Hy vọng, nghề nuôi Kỳ Nhông sẽ mở ra hướng
đi mới giúp nhiều hộ nông dân thoát nghèo, vươn lên làm giàu.
II. SƠ LƯỢC VỀ KỲ NHÔNG
1. Giống và đặc điểm giống
- Tên gọi: Tên Việt Nam gọi là Nhông, Nhông có nhiều giống, Nhông vùng
đất gọi là Nhông cát benly. Nhông cát (Leiolepis belliana Gray) tên khác là
Dông cát, Nhông biển,... là một loài bò sát giống thằn lằn.
- Thân hình: hơi dẹt, chân mảnh, lưng nhẵn bóng, có vảy nhỏ, bụng màu nhạt

có vảy lớn hơn. Đuôi dài, thuôn nhọn. Da có màu sắc biến đổi tùy lúc. Nhông
cát có loại to gọi là nhông thềm và loại nhỏ bằng ngón tay là nhông que.
Nhông con được gọi là nhông cắc ké. Nhông cát chỉ có ở các tỉnh miền Trung
và là đặc sản từ Quảng Trị đến Bình Thuận.
- Vóc dáng: có các đốm nhỏ trên lưng không liền nhau để tạo ra một mạng
lưới hoặc những đường dọc và dọc theo hông có các vệt lớn màu đen, cam.
2. Tập tính sinh hoạt và môi trường sống
- Loài bò sát này thường ra khỏi hang để sưởi ấm vào buổi sáng để điều hoà
nhiệt độ cơ thể (chúng thuộc loài máu lạnh), tìm thức ăn và gây ấn tượng đối
với các con cái xung quanh cả ngày, rồi rút vô hang vào xế chiều, đóng cửa
hang lại bằng cát.
- Kỳ Nhông sống và làm tổ trên đất cát, từ khi còn nhỏ cho tới khi thành phẩm
khoảng 8-10 tháng. Kỳ Nhông ăn lá cây, rau quả, nụ hoa quả và chồi cây,
ngoài ra chúng còn ăn trứng bọ cánh cứng, bướm và các côn trùng khác như
sâu, giun, . . . uống nước ít, phân không đáng kể, môi trường sống tự nhiên
không có dịch bệnh, ít tốn công chăm sóc. Đặc biệt, chúng leo trèo rất giỏi và
có thể nhảy xa cả mét từ cành cây này sang cây khác.
3. Thức ăn
Vô cùng phong phú, dễ kiếm, rẻ tiền, chủ yếu là rau củ quả. Có thể tận
dụng nhặt những lá rau bị dập nát như: rau cải bắp, xà lách, phế phẩm giá
sống, cà rốt. Đặc biệt món ăn khoái khẩu của Kỳ Nhông là các loại củ quả
ngọt như mít, khoai lang, quả thơm (dứa)…
4. Sinh trưởng, phát triển và sinh sản
- Kỳ Nhông đến tuổi trưởng thành thì bắt đầu đẻ trứng. Con cái đẻ 3- 8 trứng
trong hang vào mùa nóng và khô; sau các cơn mưa lớn đầu mùa, nhông con
nở ra, có sọc và đuôi màu đỏ nhạt. Nhông con mới nở sống chung hang với
mẹ trong nhiều tháng trước khi tự đào hang riêng ở gần đó.
- Trong chăn nuôi nhân tạo, trứng Kỳ Nhông sau khi đẻ ra phải có đủ độ ẩm
mới nở ra con. Thực tế cho thấy, trứng đẻ dưới đất thì nở ra con, còn những
trứng đẻ ở trên sàn thì chết khô do thiếu ẩm.

5. Gía trị và thị trường
- Kỳ Nhông nói riêng và côn trùng nói chung như bọ xít, bọ cạp, bọ hung, sâu
đục thân, kiến, dế mèn... là những loại côn trùng phổ biến trên các loại cây
trồng, chỉ cần nghe tên thôi cũng làm cho nhiều người "ghê sợ". Thế nhưng,
trong những nghiên cứu mới đây, các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng côn
trùng có rất nhiều tác dụng bổ ích đối với con người, đặc biệt có thể sử dụng
chúng như những món ăn thuộc hàng "đặc sản" với những tác dụng như "cải
lão hoàn đồng"...
- Ở Việt Nam, đến nay các nhà khoa học đã tìm ra và xác định được ít nhất 19
loài côn trùng có thể dùng làm thực phẩm và thuốc chữa bệnh. Hiện nay, thịt
Kỳ Nhông đang là món "đặc sản" được các nhà hàng, quán nhậu tiêu thụ rất
mạnh. Một con Kỳ Nhông thành phẩm nặng khoảng 100g bán giá 8.000 đồng,
khi chế biến thành món ăn có thể bán hơn 30.000 đồng. Chế biến cũng tương
tự như rắn, bỏ đầu, ruột và các bàn chân là được. Thịt Kỳ Nhông trắng, ăn có
mùi thơm như thịt thỏ nhưng xương giòn hơn.
III. KĨ THUẬT NUÔI KỲ NHÔNG
1. Nguồn giống
Có hai nguồn cung cấp giống: Bắt trong tự nhiên, loại này thường không
đồng cỡ, có con lớn, con bé khó nuôi. Loại nhân giống nhân tạo trong hố
nuôi, loại này đồng cỡ, chăm sóc nuôi dưỡng dễ hơn. Nguồn giống kỳ nhông
hiện rất hiếm, cung chưa đủ cầu, giá dao động 50.000-100.000 đồng /kg loại
50- 60 con. Chọn những con kỳ nhông khoẻ mạnh, không bị thương tật, dị
hình để nuôi.
2. Thả giống
Thả giống vào ngày trời nắng to, chúng tự đào hang và chui xuống hết, 2-3
ngày sau chúng mới chui lên. Cho nên những ngày đầu không cần phải cho
ăn.
3. Thức ăn và cách cho ăn
Thức ăn của Kỳ Nhông chủ yếu là thực vật, lá cây, rau, quả, nụ hoa quả
và chồi cây, ngoài ra chúng còn ăn trứng bọ cánh cứng, bướm và các côn

trùng khác như sâu, giun, . . . Cho ăn vào buổi sáng, chỉ cần cho thức ăn vào
chuồng là xong. Phải thường xuyên phun nước tạo độ ẩm đất cát.