Phát triển năng lực giao tiếp cho học sinh trong dạy học lịch sử việt nam từ thế kỉ x đến giữa thế kỉ xix trường trung học phổ thông chương trình chuẩn

��ng lớn lập
lên nhà Nguyên- một thế lực hung

- Từ năm 1258- 1288 quân MôngNguyên 3 lần xâm lƣợc nƣớc ta. Giặc
rất mạnh và hung bạo.

bạo chinh chiến khắp Á, Âu. Thế kỉ
XIII 3 lần đem quân xâm lƣợc Đại
Việt.
- GV đặt câu hỏi: “Quyết tâm
114

- Các vua Trần cùng nhà quân sự


kháng chiến của quân dân nhà Trần Quốc Tuấn đã lãnh đạo nhân
Trần thể hiện nhƣ thế nào và dân cả nƣớc quyết tâm đánh giặc giữ
những thắng lợi tiêu biểu của cuộc nƣớc.
kháng chiến?”

- Những thắng lợi tiêu biểu: Đông Bộ

- GV gọi HS đọc lời hịch của Trần Đầu, Chƣơng Dƣơng, Hàm Tử, Tây
Hƣng Đạo (phần chữ nhỏ Tr. 98- Kết, Vạn Kiếp ở hai lần xâm lƣợc
SGK).
1258, 1285 và đau đớn nhất, nặng nề
- HS theo dõi SGK và trả lời

nhất là trận đại bại trên sông Bạch

- GV nhận xét và kết luận

Đằng năm 1288 trong lần xâm lƣợc

- GV có thể đàm thoại với HS về thứ ba.
nhân cách đạo đức, nghệ thuật quân
sự của Trần Quốc Tuấn đƣợc nhân
dân tôn là Đức Thánh Trần lập đền
thờ ở nhiều nơi về quyết tâm của
vua tôi nhà Trần.
- GV dùng lƣợc đồ chỉ những nơi
diễn ra những trận đánh tiêu biểu có
ý nghĩa quyết định đến thắng lợi của
cuộc kháng chiến lần 1, lần 2, lần 3.

- Nguyên nhân thắng lợi:
+ Nhà Trần có vua hiền, tƣớng tài.

- GV phát vấn: “Nguyên nhân nào + Nội bộ triều đình đồn kết và đồn
đƣa đến thắng lợi trong 3 lần kết nhân dân chống xâm lƣợc.
kháng

chiến

chống

Mông-

Nguyên?”.

+ Nhà Trần vốn đƣợc lịng dân bởi

những chính sách kinh tế của mình.

- HS suy nghĩ trả lời
- GV nhận xét, bổ sung và kết luận

III.PHONG TRÀO ĐẤU TRANH
CHỐNG

lại.

QUÂN

XÂM

LƢỢC

MINH VÀ KHỞI NGHĨA LAM
SƠN
115


- Năm 1407 cuộc kháng chiến chống
quân Minh của nhà Hồ thất bại, nƣớc
Hoạt động 4: Cả lớp, cá nhân

ta rơi vào ách thống trị của nhà Minh.

Trƣớc hết GV cho HS thấy ở cuối
thế kỉ XIV nhà Trần suy vong. Năm
1400 nhà Hồ thành lập. Cuộc cải

cách của nhà Hồ chƣa đem lại kết
quả thì quân Minh sang xâm lƣợc
nƣớc ta. Nhà Hồ tổ chức kháng
chiến nhƣng thất bại. Năm 1407
nƣớc ta rơi vào ách thống trị của nhà
Minh.
- GV đặt câu hỏi: “Em hãy cho biết - Năm 1418 khởi nghĩa Lam Sơn
những chính sách của nhà Minh bùng nổ do Lê Lợi lãnh đạo.
và nhận xét về nhũng chính sách
đó?”
- Những thắng lợi tiêu biểu:

- HS theo dõi SGK và trả lời

- GV nhận xét và kết luận: Chính + Cuộc khởi nghĩa bắt đầu từ Lam
sách bạo ngƣợc của nhà Minh tất Sơn (Thanh Hoá), đƣợc sự hƣởng
yếu làm bùng nổ các cuộc đấu tranh ứng của nhân dân vùng giải phóng
của nhân dân ta…Tiêu biểu là cuộc nên ngày càng mở rộng từ Thanh
Hoá vào Nam.

khởi nghĩa Lam Sơn của Lê Lợi.

- GV trao đổi với HS về Lê Lợi và + Chiến thắng Tốt Động, đẩy quân
Nguyễn Trãi.

Minh vào thế bị động.

- GV dùng lƣợc đồ trình bày về
những thắng lợi tiêu biểu của cuộc
khởi nghĩa Lam Sơn.

+ Cuối năm 1427, 10 vạn quân cứu
viện của giặc ồ ạt tiến vào nƣớc ta bị
nghĩa quân đánh tan tành ở trận Chi

- HS theo dõi và ghi chép.

Lăng- Xƣơng Giang, khiến giặc cùng
116


- GV phát vấn: “Em hãy rút ra đặc quẫn tháo chạy về nƣớc.
điểm của cuộc khởi nghĩa Lam - Đặc điểm:
Sơn, điểm khác biệt giữa khởi
+ Từ một cuộc chiến tranh ở địa
nghĩa lam Sơn với các cuộc kháng
phƣơng phát triển thành cuộc đấu
chiến trƣớc đó là gì?”
tranh giải phóng dân tộc.
- HS suy nghĩ, trả lời
+ Suốt từ đầu đến cuối cuộc khởi
- GV bổ sung, kết luận
- GV đàm thoại với HS về cách nghĩa, tƣ tƣởng nhân nghĩa đƣợc đề
giảng hoà của Nguyễn Trãi. Nhấn cao.
mạnh tinh thần; “Đem đại nghĩa để + Có đại bản doanh, căn cứ địa.
thắng hung tàn

- Điểm khác biệt với các cuộc khởi

Lấy chí nhân để thay cƣờng bạo…”.

nghĩa trƣớc đó là: Khởi nhĩa lam Sơn
diễn ra trong bối cảnh nƣớc ta bị nhà
Minh đơ hộ, cịn các cuộc khởi nghĩa
trƣớc diễn ra khi nƣớc ta là một quốc
gia độc lập, có chủ quyền.

4. Củng cố bài học
GV hệ thống lại những kiến thức trọng tâm của bài học thông qua việc yêu
cầu HS trả lời lại những câu hỏi đặt ra ngay từ đầu bài học: ý nghĩa của cuộc
kháng chiến chống Tống thời Tiền Lê? Nguyên nhân thắng lợi của cuộc
kháng chiến chống Mông- Nguyên?Đặc điểm của cuộc kháng chiến chống
Tống và khởi nghĩa Lam Sơn.
5. Dặn dò
HS học bài, trả lời câu hỏi theo SGK, đọc trƣớc bài mới.

117


PHỤ LỤC 5
PHIẾU KIỂM TRA KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH
KIỂM TRA MÔN: LỊCH SỬ LỚP 10
Thời gian: 10 phút.
Họ và tên:………………………………………………………………
Lớp:…………Trƣờng:…………………………………………………
Câu 1: (3 điểm). Hoàn thành bảng về các cuộc kháng chiến thế kỉ XIXV theo mẫu:
Cuộc kháng chiến

Thời gian Quân
xâm

Ngƣời chỉ Trận quyết chiến
huy

chiến lƣợc

lƣợc
Tống thời Tiền Lê

Tống

Tống thời Lý

Tống

QuânMông-Nguyên

MôngNguyên

Khởi nghĩa Lam Sơn

Minh

Câu 2: (7 điểm). Trên cơ sở kế thừa và phát huy bài học kinh nghiệm về chính
sách ngoại giao trong các thời đại trƣớc, em hãy bình luận về chính sách đối ngoại
của Đảng ta về vấn đề Biển Đông trong thời kỳ hiện nay ?.

118