Gãy ổ cối

GÃY Ổ CỐI
Ts. Bs. Đỗ Văn Minh
Bộ môn Ngoại Đại học Y Hà Nội.


Tài liệu học tập
Tài liệu bắt buộc:
• Phùng Ngọc Hịa (2020). Gãy xương chậu- Bài giảng bệnh học ngoại khoa.
Nhà xuất bản y học, 172- 184.

Tài liệu nên đọc:
• />• />• Trần Trung Dũng (2019). Gãy xương, trật khớp chi dưới. NXB Y học.


Mục tiêu học tập
Kiến thức:
•
•

Phân tích được triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng của gãy ổ cối.
Vận dung được nguyên tắc điều trị gãy ổ cối vào các tình huống đơn giản.

Thái độ:
•

Đáp ứng phù hợp với phản ứng của người bệnh trong thăm khám và điều trị người bệnh gãy ổ cối.

Kỹ năng:
• Thực hiện đúng các bước thăm khám, chỉ định cận lâm sàng và phiên giải kết quả, chẩn đoán và
cấp cứu ban đầu gãy ổ cối.

Đại cương
• Gãy ổ cối thường gặp ở người trẻ, do cơ chế chấn thương năng lượng cao.
• Thường phối hợp với tổn thương nặng, có thể đe dọa tính mạng người bệnh.
• Gãy ổ cối di lệch làm mất tính tồn vẹn của diện khớp, gây bất thường trong
phân phối áp lực nên sụn khớp dẫn đến thái hóa khớp háng.

• Gãy ổ cối thường được điều trị bảo tồn cho đến giữa thế kỷ 20 cho đến khi
anh em nhà Judet và sau này Emile Letournel nghiên cứu sâu hơn về điều trị
phẫu thuật gãy ổ cối và phổ biến kỹ thuật mổ gãy ổ cối.


Giải phẫu


Sinh lý bệnh
• Gãy ổ cối là hậu quả của lực chấn thương tác động từ chỏm xương đùi lên
ổ cối. Chỏm xương đùi hoạt động như 1 cái búa và là mắt xích cuối cùng
trong chuỗi truyền lực từ mấu chuyển lớn, khớp gối hay bàn chân lên ổ
cối.

• Tư thế của xương đùi và hướng của lực tác động sẽ quyết định hình thái
gãy ổ cối và kiểu di lệch.


Phân loại gãy ổ cối
• Phân loại gãy ổ cối theo Judet và Letournel:
•
•
•

•
•
•

Gãy thành sau ổ cối.
Gãy cột trụ sau ổ cối.
Gãy thành trước ổ cối.
Gãy cột trụ trước ổ cối.
Gãy ngang ổ cối.
Gãy phối hợp


Phân loại gãy ổ cối


Phân loại gãy ổ cối
• Phân loại của AO:
• Type A: Gãy một thành hoặc một cột trụ.
• Type B: Gãy hai cột trụ.
• Type C: Gãy hai cột trụ kèm theo mảnh rời của diện khớp bị di lệch khỏi xương chậu


Phân loại gãy ổ cối


Chẩn đốn lâm sàng
• Khai thác cơ chế chấn thương giúp tiên lượng tổn thương.
• Cần đánh giá các tổn thương phối hợp, đặc biệt các tổn thương nặng có thể đe
dọa tính mạng người bệnh. Đa số các trường hợp gãy ổ cối nằm trong bệnh
cảnh đa chấn thương.

• Tiếp cận chẩn đoán theo nguyên tắc đối với bệnh nhân chấn thương: ABCDE.
• Đánh giá các tổn thương phối hợp của chi thể.
• Đánh giá (loại trừ) tổn thương đường tiêu hóa và đường tiết niệu.


Chẩn đốn lâm sàng
• Đau nhiều vùng khớp háng.
• Đánh giá tư thế chi thể: gãy ổ cối thường kèm với trật khớp háng, tùy vào tư thế trật
khớp háng mà chi thể có kiểu biến dạng chi điển hình.

•
•
•
•
•

Đánh giá tổn thương ngoài da: vết thương, đụng dập, bầm tím tụ máu.
Tổn thương Morel- Lavallée: Bong lóc da vùng mấu chuyển lớn.
Khám dạng/ khép/ kéo bằng tay để đánh giá mất vững khớp háng.
Ngắn chi.
Đánh giá tổn thương thần kinh: Thần kinh tọa hoặc hơng khoeo ngồi.


Chẩn đốn cận lâm sàng
• Chụp X quang:
• X quang khung chậu thẳng.
• X quang khớp háng nghiêng chậu/ nghiêng bịt.
• Inlet view/ Outlet view.

• Chụp cắt lớp vi tính dựng hình 3D.
• Các xét nghiệm khác: CTM đánh giá thiếu máu, siêu âm Doppler đánh giá
huyết khối TM sâu…




Điều trị
• Xử lý ban đầu:
• Phịng và chống sốc cho người bệnh.
• Giảm đau.
• Xử lý các tình trạng đe dọa tính mạng.

• Nắn trật khớp háng cấp cứu cho tất cả những trường hợp gãy ổ cối kèm
theo trật khớp háng.

• Bất động chi gãy.


Điều trị bảo tồn
• Chỉ định
• Gãy ổ cối khơng di lệch.
• Gãy ổ cối di lệch kèm theo: 1. phần lớn của ổ cối vẫn nguyên vẹn và quan hệ chỏm xương
đùi- ổ cối còn tốt; 2. gãy hai cột trụ đến muộn (sau 3 tuần), khớp háng ở vị trí phù hợp thứ
phát có thể chấp nhận được.

• Gãy thành sau ổ cối kích thước nhỏ và khớp háng cịn vững.
• Gãy thành sau ổ cối ít hoặc không lệch kèm theo gãy phức hợp cần tiếp cận bằng đường
mổ chậu bẹn.

• Chống chỉ định gây mê- mổ.


Điều trị bảo tồn
• Các biện pháp điều trị:
• Bất động.
• Bột chậu lưng chân.
• Xuyên kim kéo tạ.


Điều trị phẫu thuật
• Chỉ định điều trị phẫu thuật:
•
•
•
•
•

Gãy ổ cối diện khớp di lệch > 2 mm.
Gãy ổ cối nắn chỉnh kín thất bại hoặc di lệch thứ phát sau nắn.
Có mảnh gãy kẹt khớp háng/ gãy lún sụn khớp.
Phần ngun vẹn của góc vịm mái (roof arc angle) nhỏ hơn 30 độ
Mổ cấp cứu nếu kèm theo tổn thương mạch máu hoặc liệt thần kinh tọa sau nắn.

• Biện pháp điều trị: Mổ KHX



Biến chứng sớm
• Tử vong: DVT và PE.

• Nhiễm trùng: Nhiễm trùng phần mềm, da lóc hoặc nhiễm trùng sau mổ.
• Liệt thần kinh: TK tọa, bì đùi ngồi, thần kinh đùi, TK mơng trên, TK
sinh dục.

• Tổn thương mạch máu: động mạch mơng trên, động mạch- tĩnh mạch
chậu ngồi/ đùi.

• Nắn chỉnh xấu. KHX khơng đạt và dụng cụ KHX vào khớp.


Biến chứng muộn
•
•
•
•
•

AVN chỏm xương đùi.
Viêm thối hóa khớp háng sau chấn thương.
Can xương lạc chỗ.
Tiêu sụn khớp.
Không liền xương.


Xin trân trọng cảm ơn!