Nghiên cứu sử dụng metakaolin việt nam cêế tạo bê tông cường độ cao ứng dụng cho công trình thủy lợi

1

L IC M

N

Sau th i gian dài th c hi n, lu n v n Th c s chuyên ngành Quy ho ch và
Qu n lý Tài nguyên n c v i đ tài: “Nghiên c u các gi i pháp c p n c ph c v
phát tri n kinh t - xã h i trên l u v c sơng B i” đã đ c hồn thành. Ngồi s n
l c c a b n thân, tác gi còn đ c s ch b o, h ng d n t n tình c a các th y cơ
giáo và các đ ng nghi p, b n bè.
u tiên, tác gi xin bày t lịng kính tr ng và bi t n sâu s c t i th y h ng
d n khoa h c PGS.TS. Ph m Vi t Hòa - Tr ng i h c Th y l i đã tr c ti p t n
tình h ng d n, giúp đ và cung c p nh ng tài li u, nh ng thông tin c n thi t cho
tác gi hoàn thành Lu n v n này.
Tác gi xin chân thành c m n Tr

ng

i h c Th y l i, các th y giáo, cô

giáo Khoa K thu t Tài nguyên n c, các th y giáo, cô giáo các b môn đã truy n
đ t nh ng ki n th c chuyên môn trong quá trình h c t p.
Tác gi c ng xin chân thành c m n s giúp đ c a các đ ng nghi p, b n bè
đã giúp đ , cung c p các tài li u c n thi t và đóng góp ý ki n cho tác gi hoàn thành
lu n v n.
Tuy nhiên do th i gian có h n, kh i l ng tính tốn l n nên nh ng thi u sót
c a lu n v n là không th tránh kh i. Tác gi r t mong ti p t c nh n đ c s ch
b o giúp đ c a các th y cô giáo c ng nh nh ng ý ki n đóng góp c a b n bè và
c a đ ng nghi p.
Cu i cùng, tác gi xin chân thành c m n t m lòng c a nh ng ng i thân

trong gia đình, b n bè đã đ ng viên giúp đ khích l tác gi trong su t q trình h c
t p và hồn thành lu n v n này.
Xin chân thành c m n./.
Hà N i, ngày

tháng

Tác gi

Nguy n Kh c

n m 2015


2

B N CAM K T
Tên tác gi :

Nguy n Kh c

H c viên cao h c:

L p CH20Q21

Ng

ih

ng d n khoa h c: PGS.TS. Ph m Vi t Hòa

Tên đ tài lu n v n “Nghiên c u các gi i pháp c p n
kinh t - xã h i trên l u v c sông B

i”.

Tác gi xin cam đoan đ tài lu n v n đ
đ

c thu th p t ngu n th c t , đ

n

c, đ

c ph c v phát tri n

c làm d a trên các s li u, t li u

c công b trên báo cáo c a các c quan Nhà

c đ ng t i trên các t p chí chuyên ngành, sách, báo… đ làm c s nghiên

c u. Tác gi không sao chép b t k m t lu n v n ho c m t đ tài nghiên c u nào
tr

c đó.
Hà N i, ngày

tháng

Tác gi

Nguy n Kh c

n m 2015


3

M CL C
M
U ............................................................................................................................... 9
I. Tính c p thi t c a
tài ..................................................................................................... 9
II. M c tiêu nghiên c u.......................................................................................................... 9
III. Cách ti p c n và ph ng pháp nghiên c u .................................................................... 10
CH NG I .......................................................................................................................... 12
T NG QUAN V L NH V C NGHIÊN C U VÀ VÙNG NGHIÊN C U........................... 12
1.1. T ng quan v các gi i pháp c p n c trên l u v c sơng .............................................. 12

1.1.1. Tình hình nghiên c u ngồi n c ...................................................................12
1.1.2. Tình hình nghiên c u trong n c ....................................................................14
1.2. T ng quan v vùng nghiên c u..................................................................................... 19

1.2.1. c đi m t nhiên. ..........................................................................................19
1.2.2. c đi m Kinh t – Xã h i vùng nghiên c u ..................................................32
1.2.3. Hi n tr ng cơng trình th y l i trên l u v c ....................................................34
CH NG II ........................................................................................................................ 41
C S

XU T GI I PHÁP C P N C ..................................................................... 41
2.1. PHÂN VÙNG T
I .................................................................................................... 41

2.1.1. Vùng I: Vùng th ng ngu n sông B i .........................................................41
2.1.2. Vùng II: Khu h ng l i n c sông B i ........................................................42
2.1.3. Vùng III: Vùng trung sông B i .....................................................................42
2.1.4. Vùng IV: Vùng h sông B i .........................................................................42
2.2. T NG NHU C U N

C CHO CÁC VÙNG ............................................................ 42

2.2.1 Tính tốn nhu c u n c nơng nghi p ...............................................................42
2.2.2. Ch tiêu dùng n c cho các ngành khác .........................................................50
2.2.3. Nhu c u n c c a các ngành...........................................................................53
2.3. PHÂN TÍCH, ÁNH GIÁ KH N NG KHAI THÁC NGU N N
C PH C V
PHÁT TRI N KINH T XÃ H I TRÊN L U V C ........................................................ 58

2.3.1. Tài li u dùng trong tính tốn ...........................................................................58
2.3.2. Tính tốn cân b ng n c .................................................................................59
2.4. PHÂN TÍCH CÁC Y U T
NH H
NG
N KH N NG KHAI THÁC
NGU N N C TRÊN L U V C .................................................................................... 65
CH NG III ....................................................................................................................... 69
XU T GI I PHÁP C P N C PH C V PHÁT TRI N KINH T - XÃ H I
TRÊN L U V C SÔNG B
I ......................................................................................... 69

3.1.
XU T CÁC GI I PHÁP C P N C .................................................................. 69
3.1.1. Phân tích, đánh giá ti m n ng khai thác trên dịng chính sơng B i ......................... 69

3.1.2.

xu t các gi i pháp c p n

3.2. PHÂN TÍCH L A CH N PH

c ......................................................................71
NG ÁN ................................................................... 71


4

3.2.1 Ph m vi nghiên c u c a mô hình th y l c .......................................................71
3.2.2. Xác đ nh b thơng s và ki m nghi m mơ hình .............................................77
3.2.3. K t qu tính tốn m c n c và l u l ng theo ph ng án tính tốn trên dịng
chính ..........................................................................................................................82
3.3. GI I PHÁP CƠNG TRÌNH THEO PH NG ÁN CH N......................................... 86
3.4. GI I PHÁP PHI CÔNG TRÌNH ................................................................................ 100
K T LU N VÀ KI N NGH ........................................................................................... 104
I. K T LU N .................................................................................................................... 104
II. KI N NGH .................................................................................................................. 106
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................................. 107
PH L C .......................................................................................................................... 108


5

DANH M C HÌNH V
Hình 1.1: S gia t ng t ng l

ng n

c s d ng hàng n m và t ng l

d ng hàng n m cho các l nh v c dùng n
Hình 1.2: B n đ l u v c sơng B

ng n

cs

c……………………………………… 14

i...…………………………………………….20

Hình 3.1: S đ tính tốn th y l c mùa ki t m ng sơng Mã...………………….…73
Hình 3.2:

ng q trình MN tính tốn mô ph ng và th c đo t i Quang L c trên

sơng Lèn (v trí 26490)……………………………………………………………..78
Hình 3.3:

ng q trình MN tính tốn mơ ph ng và th c đo t i Phà Th m trên

sơng Lèn (v trí 32575)……………………………………………………………..79

Hình 3.4:

ng q trình MN tính tốn mơ ph ng và th c đo t i Hàm R ng trên

sông Mã (v trí 71952) .……………………………………………………………79
Hình 3.5:

ng q trình MN tính tốn mô ph ng và th c đo t i Nguy t Viên trên

sơng Mã (v trí 82570)….………………………………………………………… 80
Hình 3.6:

ng q trình MN tính tốn mơ ph ng và th c đo t i C

L ch Tr

ng (v trí 2379)..……………………………………………………….. 80

Hình 3.7:

ng q trình MN tính tốn mơ ph ng và th c đo t i Ho ng Hà trên

sông L ch Tr
Hình 3.8:
sơng B

à trên sơng

ng (v trí 19500).. …………………………………………………81
ng q trình MN tính tốn mơ ph ng và th c đo t i Kim Tân trên

i (v trí 46800)…………..………………………………………………. 81


6

DANH M C CÁC B NG BI U
B ng 1.1: Tình hình s d ng n
B ng 1.2: % s d ng n

c

c vùng đ ng b ng sông H ng theo KC-12…….. 15

đ ng b ng sông so v i t ng l

ng n

c s d ng qua

các n m …………………………………………………………………………....15
B ng 1.3: M c đ gia t ng l

ng n

c cho nông nghi p (l n) so v i n m 1990....15

B ng 1.4: M ng l

i tr m m a và tr m khí t

B ng 1.5: M ng l

i tr m th y v n trên l u v c sông B

B ng 1.6: Nhi t đ khơng khí đo đ
B ng 1.7: L

i................................... 22

c t i các tr m................................................ 22

ng m a tháng n m trung bình nhi u n m......................................... 24

B ng 1.8: T n su t l
B ng 1.9:

ng.................................................. 21

mt

ng m a n m......................................................................... 24
ng đ i t i tr m L c S n và Yên

nh..................................... 25

B ng 1.10: B c h i bình quân tháng t i tr m L c S n và Yên
B ng 1.11: S gi n ng qua các tháng t i tr m L c S n và Yên

nh....................... 25

nh.................... 25

B ng 1.12: T c đ gió trung bình tháng, n m t i tr m L c S n và Yên
B ng 1.13:

c tr ng hình thái các sơng trên l u v c sơng B

B ng 1.14:

c tr ng dòng ch y n m l u v c sông B

nh........ 28

i........................... 28

i t i V B n.................... 29

B ng 1.15: M t s đ c tr ng v dòng ch y n m t i tr m V B n………………... 29
B ng 1.16: L u l

ng các tháng mùa ki t ng v i t n su t thi t k t i tr m V B n

………………...……………………………………………………………………30
B ng 1.17: Phân b di n tích đ t theo t ng vùng.................................................... 34
B ng 1.18: T ng h p cơng trình t

i trên đ a bàn vùng nghiên c u…..…………. 39

B ng 2.1: Phân vùng thu l i l u v c sông B
B ng 2.2: K t qu tính l

i.................................................... 42

ng m a v theo t n su t P = 85%.................................. 43

B ng 2.3: Nhi t đ khơng khí trung bình tháng n m t i các tr m……...………… 44
B ng 2.5: L

ng b c h i đo b ng ng Picher trung bình tháng t i các tr m.......... 44

B ng 2.6: T c đ gió trung bình tháng t i các tr m................................................. 44
B ng 2.7: S gi n ng trung bình tháng t i các tr m............................................... 44
B ng 2.8: Th i v gieo tr ng................................................................................... 46
Bi u 2.9: Th i v gieo tr ng…………………………………………………….... 46


7

Bi u 2.10: H s sinh lý cây tr ng theo các giai đo n phát tri n (Kc)……… …… 46
B ng 2.11: M c t

i c a các lo i cây tr ng chính vùng nghiên c u - P = 85%..... 50

B ng 2.12: Ch tiêu c p n

c cho sinh ho t..…………………………………….. 50

B ng 2.13: Th ng kê dân s n m 2012 và n m 2020..…………………………… 51
B ng 2.14: Th ng kê gia súc, gia c m hi n tr ng n m 2012, n m 2020.………… 51
B ng 2.15: Th ng kê các khu công nghi p vùng nghiên c u n m 2012.………… 52

B ng 2.16: Th ng kê các khu công nghi p vùng nghiên c u đ n n m 2020..…… 55
B ng 2.17: Di n tích ni tr ng th y s n hi n t i 2012 và t

ng lai 2020...…….. 53

B ng 2.18: Nhu c u n

ct

i cho cây tr ng hi n tr ng – P = 85%....................... 53

B ng 2.19: Nhu c u n

ct

i cho cây tr ng n m 2020 – P = 85%........................ 53

B ng 2.20: Nhu c u n

c cho ch n nuôi hi n tr ng...……………………………. 53

B ng 2.21: Nhu c u n

c cho ch n nuôi n m 2020..…………………………….. 54

B ng 2.22: Nhu c u n

c cho dân sinh n m 2012...……………………………… 54

B ng 2.23: Nhu c u n

c cho dân sinh n m 2020...……………………………… 54

B ng 2.24: Nhu c u n

c cho công nghi p hi n tr ng...…………………………. 55

B ng 2.25: Nhu c u n

c cho công nghi p n m 2020..………………………….. 55

B ng 2.26: Nhu c u n

c cho th y s n hi n tr ng..……………………………… 55

B ng 2.27: Nhu c u n

c cho th y s n n m 2020..………………………………. 56

B ng 2.28: L

ng n

c tái t o môi tr

ng h du………………………………… 56

B ng 2.29: T ng nhu c u n

c cho các ngành hi n t i – P = 85% ..………………56

B ng 2.30: T ng nhu c u n

c cho các ngành giai đo n 2020 – P = 85%.............. 57

B ng 2.31: T ng l

ng dòng ch y đ n ng v i t n su t P = 85%.. ………………58

B ng 2.32: Cân b ng n

c theo l u l

ng giai đo n hi n t i, P=85% ..…………..60

B ng 2.33: Cân b ng n

c theo t ng l

ng giai đo n hi n t i, P=85%.................. 61

B ng 2.34: Cân b ng l u l

ng giai đo n 2020 - t n su t 85% .…………………62

B ng 2.35: Cân b ng t ng l

ng giai đo n 2020 - t n su t 85% ..…………..……62

B ng 2.36: T ng h p l

ng n

c th a, thi u các vùng - giai đo n hi n t i..…….. 63

B ng 2.37: T ng h p l

ng n

c th a, thi u các vùng - giai đo n 2020………… 63

B ng 2.38: Trách nhi m qu n lý tài nguyên n

c và ch c n ng cung c p d ch v ..67


8

B ng 2.39: Di n bi n m c n
B

c t i m t s cơng trình thu l itrên l u v c sơng

i……………………………………………………………………………….. 68

B ng 3.1: Tính tốn cân b ng ngu n n

c trên dịng chính su i Bin trong t

ng lai

...……………………………………………………………………………………69
B ng 3.2: Ch tiêu c b n c a các biên gia nh p khu gi a sông Mã..……………. 74
B ng 3.3: Ch tiêu c b n c a các v trí l y n
B ng 3.4:

c d c sơng ...……………………. 74

a hình lịng d n m ng sông Mã...……………………………………. 76

B ng 3.5: Thông s c b n c a các cơng trình l i d ng t ng h p trên sông Mã....76
B ng 3.6: K t qu m c n

c th c đo và tính tốn mơ ph ng……………………. 78

B ng 3.7: K t qu tính tốn m c n
B ng 3.8: K t qu tính tốn l u l
B ng 3.9: L u l

c ki t sông B

i P = 85%............................. 82

ng ki t sơng B

i P = 85%............................. 83

ng trung bình t i m t s v trí trên sơng B

i... ……………….85

B ng 3.10: M t s ch tiêu thi t k theo quy mơ cơng trình h Cánh T ng……… 88
B ng 3.11: S b quy mơ cơng trình c p n

c cho 6 xã ph c n s. B

i………... 89

B ng 3.12: M t s ch tiêu thi t k cơng trình đ p dâng ChịmMo………………. 89
B ng 3.13: T ng h p ph
B ng 3.14:

ng án b trí t

i cho các vùng…………….…………. 95

c tính kinh phí v n đ u t cho công nghi p - ti u th công nghi p

…………………………………………………………………………….………..97
B ng 3.15: Quy mô dân s các khu đô th trên l u v c sông B
B ng 3.16:
B ng 3.17: Ph
B

c tính kinh phí c p n

i……….……… 98

c cho các khu đô th t p trung……..……... 99

ng án, kinh phí c p n

c sinh ho t nông thôn vùng l u v c sông

i……………………………………………………………………………... 100

B ng 3.18: Hi n tr ng h n hán trên đ a bàn vùng nghiên c u…………………. 102


9

M
I. Tính c p thi t c a

U

tài

L u v c sông B i là ph l u c p I c a sông Mã bao g m đ t đai c a 5
huy n: Tân L c, L c S n, n Thu t nh Hồ Bình và huy n Th ch Thành, V nh
L c t nh Thanh Hố. T ng di n tích t nhiên tồn vùng nghiên c u là 1.731 km2
v i dân s tính đ n n m 2010 là 409.756 ng i.
Ti m n ng phát tri n kinh t trên l u v c sông B i r t đa d ng: Nông
nghi p, lâm nghi p, công nghi p, du l ch, thu s n và khai khống… chính vì v y
yêu c u đáp ng v ngu n n c c ng r t phong phú và có nh ng đ c thù khác nhau
gi a các ngành. V c p n c ph c v s n xu t nơng nghi p, hi n nay trên tồn vùng
đã xây d ng đ c 584 cơng trình th y l i nh ng m i đáp ng đ c trên 50% di n
tích c n t i.
ánh giá v cơng tác phát tri n cơng trình t
nay có nh ng t n t i sau:

i trên l u v c sông B

i hi n

- Do yêu c u khai thác ngu n n c trên l u v c ngày m t l n, hi n nay h
du dịng chính sông B i trong mùa ki t th ng x y ra thi u n c nghiêm tr ng,
nhi u tr m b m không l y đ c n c ph i s d ng các bi n pháp t m th i nh đ p
đ p t m hay n i dài ng hút nh ng v n không b m đ c theo công su t thi t k .
- M t s cơng trình d ki n trong quy ho ch thu l i l u v c sơng B
đây đã khơng cịn phù h p.

i tr

c

- Ngồi ra vùng ph c n sơng B i g m 6 xã a Phúc, B o Hi u, Phú Lai,
Yên Tr , Yên L c và th tr n Hàng Tr m c a huy n Yên Thu hàng n m có t i
2.706 ha (trong t ng s 3.525 ha) s n xu t nông nghi p b h n hán.
M t khác, theo đ nh h ng phát tri n kinh t xã h i vùng h du sông B i,
do vi c m r ng vùng nguyên li u mía ph c v nhà máy đ ng Vi t ài và xây
d ng hàng lo t các khu công nghi p nh : KCN Th ch Qu ng huy n Th ch Thành
(200ha); KCN V nh Minh, V nh Hòa, V nh Quang huy n V nh L c (85ha)… s d n
đ n nhu c u s d ng n c trong t ng lai ngày càng t ng cao.
T nh ng lý do trên cho th y vi c l p
tài: “Nghiên c u các gi i pháp c p
n c ph c v phát tri n kinh t xã h i trên l u v c sông B i” là r t c n thi t và
c p bách đ ph c v yêu c u phát tri n kinh t xã h i trên l u v c.
II. M c tiêu nghiên c u
xu t đ c gi i pháp c p n c, khai thác hi u qu di n tích đ t nơng

nghi p và c p n c cho các nghành khác ph c v k p th i yêu c u phát tri n kinh t
- xã h i trên l u v c sông.


10

III. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u

a) Cách ti p c n
Vi c suy gi m dòng ch y ki t trong nh ng n m g n đây là r t đáng báo
đ ng. Phân tích đánh giá các đ c đi m t nhiên, tình hình khai thác và s d ng
ngu n n c cho các ho t đ ng kinh t - xã h i vùng h du sông B i, đ tài ch n
h ng ti p c n nh sau:
• Ti p c n k th a
Trên l u v c sơng B i c ng nh tồn h th ng sơng Mã đã có m t s các
d án quy ho ch, các đ tài nghiên c u v ngu n n c, v n đ khai thác, s d ng và
qu n lý tài nguyên n c. Vi c k th a có ch n l c các k t qu nghiên c u này s
giúp đ tài có đ nh h ng gi i quy t v n đ m t cách khoa h c h n.
• Ti p c n th c ti n
Ti n hành kh o sát th c đ a, t ng h p s li u nh m n m rõ chi ti t hi n tr ng
và đ nh h ng phát tri n kinh t - xã h i c a t ng đ a ph ng, hi n tr ng khai thác
và s d ng ngu n n c, các quy ho ch vùng, các chính sách phát tri n các ngành
kinh t , tình hình v m c n c và l u l ng trên h th ng sông B i t i các th i
gian khác nhau, các đánh giá v tình hình thi t h i, suy gi m ngu n l i kinh t vùng
h du do không đáp ng đ nhu c u dùng n c.
Các s li u th c ti n giúp đánh giá m t cách t ng quan v đi u ki n t nhiên,
hi n tr ng khai thác và s d ng n c trên l u v c sông B i, nhu c u dùng n c
các ngành kinh t - xã h i hi n nay và trong t ng lai, xu th bi n đ ng các y u t

khí t ng, th y v n làm c s đánh giá kh n ng c p n c trên dịng chính sơng
B i, t đó có c s đ xu t gi i pháp kh c ph c.
• Ti p c n các ph

ng pháp, công c hi n đ i trong nghiên c u:

tài này ng d ng, khai thác các ph n m m, mơ hình hi n đ i nh mơ
hình tính tốn th y đ ng l c h c (MIKE 11), ph n m m tính tốn h s t i cho các
lo i cây tr ng (CROPWAT), công ngh GIS ph c v l p b n đ .
Ph
- Ph

ng pháp nghiên c u
ng pháp k th a: K th a các tài li u, k t qu tính tốn c a các d án

quy ho ch, các đ tài nghiên c u khoa h c, đi u tra c b n th c hi n trên đ a bàn
vùng nghiên c u, nh d án “Quy ho ch thu l i l u v c sông B i” đ c B Thu l i
l p n m 1979, d án “C p nh t quy ho ch thu l i l u v c sông B
nghi p & PTNT ti n hành n m 2004.

i” do B Nông


11

- Ph ng pháp đi u tra, thu th p: Thu th p, c p nh t tài li u v dân s , di n
tích đ t canh tác, s l ng v t nuôi, hi n tr ng nông nghi p, công nghi p… niên
giám th ng kê các huy n Tân L c, L c S n, n Thu t nh Hồ Bình và huy n
Th ch Thành, V nh L c t nh Thanh Hoá. Tài li u khí t ng, th y v n, đ a hình đ a
ch t trên l u v c...

- Ph
th p đ c.
c
m
n
B

ng pháp phân tích th ng kê ph c v s lý các s li u đã đi u tra, thu

- Ph ng pháp ng d ng các mơ hình hi n đ i: ng d ng các mơ hình, cơng
tiên ti n ph c v tính toán bao g m ph n m m Mapinfo xây d ng b n đ ; Ph n
m CROPWAT tính toán h s t i cho các lo i cây tr ng ph c bài toán cân b ng
c; s d ng mơ hình Mike 11 đ di n tốn ch đ dịng ch y trên h th ng sơng
i.

- Ph ng pháp chuyên gia: Tác gi th c hi n đ tài v i s tr giúp, đánh giá,
góp ý c a các chuyên gia trong l nh v c Quy ho ch và qu n lý tài nguyên n c, c
th nh PGS.TS Ph m Vi t Hòa cùng các chuyên gia có nhi u n m nghiên c u l u
v c sông Mã trong Vi n Quy ho ch Th y l i.


12

CH

NG I

T NG QUAN V L NH V C NGHIÊN C U VÀ VÙNG NGHIÊN C U
1.1. T ng quan v các gi i pháp c p n
1.1.1. Tình hình nghiên c u ngoài n

Tài nguyên n

c trên l u v c sông

c

c là ngu n tài nguyên thiên nhiên có th tái t o nh ng c ng

có th b c n ki t tùy vào t c đ khai thác c a con ng
môi tr

ng. Ngày nay, s d ng n

i và kh n ng tái t o c a

c cho m i ho t đ ng đã tr nên ph bi n. Tuy

nhiên, vi c s d ng khai thác ngu n tài nguyên này gây ra nh ng h u qu
h

ng nghiêm tr ng t i ngu n tài ngun n

ch n ni thì đ ng ru ng d n d n phát tri n

c. Khi con ng

nh

i b t đ u tr ng tr t và

mi n đ ng b ng màu m , k bên l u

v c các con sông l n. Lúc đ u c dân cịn ít và n

c thì đ y p trên các sông h ,

đ ng ru ng, cho dù có g p th i gian khơ h n kéo dài thì c ng ch c n chuy n c
khơng xa l m là tìm đ

cn i

m i t t đ p h n. Vì v y, n

cđ

c xem là ngu n

tài nguyên vô t n và c nh th qua m t th i gian dài, v n đ n

c ch a có gì là

quan tr ng. Tình hình thay đ i nhanh chóng khi cu c cách m ng công nghi p xu t
hi n và càng ngày càng phát tri n nh v bão. H p d n b i n n công nghi p m i ra
đ i, t ng dịng ng

i t nơng thôn đ xô vào các thành ph và khuynh h

ng này

v n còn ti p t c cho đ n ngày nay. Ðô th tr thành nh ng n i t p trung dân c q

đơng đúc, tình tr ng này tác đ ng tr c ti p đ n v n đ v n
nên nan gi i. Nhu c u n

c càng ngày càng tr

c càng ngày càng t ng theo đà phát tri n c a n n công

nghi p, nông nghi p và s nâng cao m c s ng c a con ng

i. Theo s

bình quân trên tồn th gi i có ch ng kho ng 40% l

c cung c p đ

ng n

c tính,
cs

d ng cho công nghi p, 50% cho nông nghi p và 10%cho sinh ho t. Tuy nhiên, nhu
c un

c s d ng l i thay đ i tùy thu c vào s phát tri n c a m i qu c gia. Thí d :

Hoa K , kho ng 44% n

cđ

c s d ng cho công nghi p, 47% s d ng cho

nông nghi p và 9% cho sinh ho t và gi i trí (Chiras, 1991).
n

cđ

Trung Qu c thì 7%

c dùng cho công nghi p, 87% cho công nghi p, 6% s d ng cho sinh ho t

và gi i trí. Nhu c u v n

c trong công nghi p: S phát tri n càng ngày càng cao

c a n n cơng nghi p trên tồn th gi i càng làm t ng nhu c u v n

c, đ c bi t đ i


13

v i m t s ngành s n xu t nh ch bi n th c ph m, d u m , gi y, luy n kim, hóa
ch t..., ch 5 ngành s n xu t này đã tiêu th ngót 90% t ng l
cơng nghi p. Thí d : c n 1.700 lít n
c n 3.000 lít n

ng n

c s d ng cho

c đ s n xu t m t thùng bia ch ng 120 lít,

c đ l c m t thùng d u m ch ng 160 lít, c n 300.000 lít n

s n xu t 1 t n gi y ho c 1,5 t n thép, c n 2.000.000 lít n

cđ

c đ s n xu t 1 t n nh a

t ng h p. Theo đà phát tri n c a n n công nghi p hi n nay trên th gi i có th d
đốn đ n n m 2000 nhu c u n

c s d ng cho công nghi p t ng 1.900 km3/n m có

ngh a là t ng h n 60 l n so v i n m 1900. Ph n n

c tiêu hao khơng hồn l i do

s n xu t cơng nghi p chi m kho ng t 1 - 2% t ng l

ng n

l i và l

ng n

c còn l i sau khi đã s d ng đ

c tiêu hao khơng hồn

c quay v sơng h d

i d ng n

c

th i ch a đ y nh ng ch t gây ô nhi m (Cao Liêm, Tr n đ c Viên - 1990 ). Nhu c u
v n

c trong nông nghi p: S phát tri n trong s n xu t nông nghi p nh s thâm

canh t ng v và m r ng di n tích đ t canh tác c ng đòi h i m t l
càng cao. Theo M.I.Lvovits (1974), trong t

ng n

c ngày

ng lai do thâm canh nơng nghi p mà

dịng ch y c n m c a các con sơng trên tồn th gi i có th gi m đi kho ng 700
km3/n m. Ph n l n nhu c u v n
m, nh ng c ng th

ng đ

cđ

c b sung b i n

pháp th y l i nh t là vào mùa khô. Ng
n

c s d ng v i l

c th a mãn nh m a
i ta

ng s n ph m thu đ

xu t 1 t n lúa mì c n đ n 1.500 t n n
bông v i c n đ n 10.000 t n n

c sơng ho c n
c tính đ

vùng có khí h u
c ng m b ng bi n

c m i quan h gi a l

ng

c trong quá trình canh tác nh sau: đ s n

c, 1 t n g o c n đ n 4.000 t n n

c. S d c n s l

ng l n n

c và 1 t n

c nh v y ch y u là

do s đòi h i c a q trình thốt h i n

c c a cây, s b c h i n

m t trên đ ng ru ng, s tr c di c a n

c xu ng các l p đ t bên d

tích t l i trong các s n ph m nông nghi p. D báo nhu c u v n

cc al pn

c

i và ph n nh
c trong nông

nghi p đ n n m 2000 s lên t i 3.400 km3/n m, chi m 58% t ng nhu c u v n

c

trên toàn th gi i.
Nhu c u v n

c Sinh ho t và gi i trí: Theo s

s ng ki u nguyên th y ch c n 5-10 lít n
tri n c a xã h i lồi ng

c/ ng

c tính thì các c dân sinh

i/ ngày. Ngày nay, do s phát

i ngày càng cao nên nhu c u v n

c sinh ho t và gi i trí


14

ngày c ng càng t ng theo nh t là

các th tr n và

các đô th l n, n

t ng g p hàng ch c đ n hàng tr m l n nhi u h n. Theo s
2000, nhu c u v n

c tính đó thì đ n n m

c sinh ho t và gi i trí s t ng g n 20 l n so v i n m 1900, t c

là chi m 7% t ng nhu c u n
N

c sinh ho t

c trên th gi i (Cao Liêm, Tr n đ c Viên - 1990).

c là nhu c u quan tr ng trong phát tri n kinh t xã h i, bao g m 3 l nh

v c ch y u: nông nghi p, công nghi p, dân d ng. Trên th gi i c ng nh
c un

ta nhu

c c 3 l nh v c trên đ u t ng r t nhanh. Theo th ng kê c a Liên h p qu c

trên th gi i tình hình trên đ

Hình 1.1: S gia t ng t ng l

c minh ho nh hình 1-1.

ng n

c s d ng hàng n m và t ng l

d ng hàng n m cho các l nh v c dùng n

ng n

cs

c

Qua các nghiên c u trên, có th th y các ho t đ ng phát tri n c a con ng
ngày càng gây nh h
là các khu dân c

ng nghiêm tr ng đ n môi tr

i

ng s ng c a chúng ta, đ c bi t

h l u các l u v c sơng. Do đó, c n thi t ph i có nh ng nghiên

c u chuyên sâu, chi ti t đ có th đánh giá đúng và đ y đ tác đ ng c a các ho t
đ ng kinh t đ n h th ng c p n

c nói riêng và đ n v n đ qu n lý, b o v và s

d ng h p lý, b n v ng tài nguyên n

c trên th gi i nói chung.

1.1.2. Tình hình nghiên c u trong n

c

n

c ta tình hình s d ng n

c tr

đ ng b ng sông H ng nh b ng 1-1, 1-2, 1-3.

c m t và trong t

ng lai c a vùng


15

Nh v y hi n t i c ng nh trong t
v n

ng lai, nhu c u n

v trí ch y u. Và s gia t ng nhu c u n

c cho nông nghi p

c v n r t đáng k (g n 2 l n đ n

n m 2012). Nh v y tuy h th ng thu nông là h th ng đa m c tiêu nh ng m c
tiêu nơng nghi p v n là chính.

93

2

5

85

ng n

9

100

66

14

20

T ng
T ng

Công nghi p

N m 2010

Nông nghi p

T ng

D ch v

6

19800

Nông nghi p
12361,0

B ng 1.3: M c đ gia t ng l

Công nghi p

Nông nghi p

100

D ch v

c s d ng qua

N m 2000

T ng

D ch v

Công nghi p

Nông nghi p

N m 1990

ng n

3918,0

T ng
13749,0

đ ng b ng sông so v i t ng l
các n m

Công nghi p

D ch v
1267

c

2531,0

Công nghi p

T ng
10778,0

849

D ch v

537,5

Nông nghi p

Công nghi p
222,5

B ng 1.2: % s d ng n

N m 2010

11633,0

Nông nghi p

N m 2000

10018,0

N m 1990

c vùng đ ng b ng sông H ng theo KC-12
(tri u m3)

D ch v

B ng 1.1: Tình hình s d ng n

100

c cho nơng nghi p (l n) so v i n m 1990

N m 1990
N m 2000
N m 2010
1
1,4
1,97
V i m c tiêu đ y m nh cơng nghi p hố, hi n đ i hoá, xây d ng n n kinh t
đ c l p t ch , đ a n

c ta c b n tr thành m t n

đ i vào n m 2020; mu n v y tr

c công nghi p theo h

ng hi n

c h t nông nghi p và nông thơn ph i phát tri n lên

m t trình đ m i b ng vi c đ i m i c c u cây tr ng, v t nuôi, t ng giá tr thu đ

c

trên m t đ n v di n tích, ng d ng ti n b khoa h c và công ngh ; phát tri n công
nghi p, d ch v , các làng ngh

nông thôn, t o nhi u vi c làm m i.

16

đáp ng nh ng m c tiêu đó, cơng tác thu l i ph c v s n xu t nông-lâmng -diêm nghi p và kinh t nông thôn đang đ ng tr
m i.

ó là vi c đ m b o n

cđ

xu t lúa, gi v ng an ninh l

c nh ng th i c và thách th c

n đ nh kho ng 4 tri u ha đ t có đi u ki n s n

ng th c v i s n l

ng l

ng th c có h t kho ng 40

tri u t n vào n m 2010; có các gi i pháp thu l i hi u qu ph c v cho 3 tri u ha
cây công nghi p và cây n qu lâu n m, kho ng 1,2 tri u ha cây công nghi p hàng
n m; cung c p n

c cho các c s s n xu t ti u th công nghi p, các làng ngh

nông thôn, cung c p n
c pn

lý n

c s ch cho c dân nông thôn; xây d ng các h th ng cung

c đ làm mu i ch t l

ng cao và nuôi tr ng thu , h i s n v i qui mô l n; x

c th i t các vùng nuôi tr ng thu s n t p trung, t các làng ngh , t các c

s s n xu t công nghi p d ch v

nông thôn.

Theo đánh giá c a Liên hi p qu c, trong th k 20 dân s th gi i t ng lên 3
l n trong khi tài nguyên n

cđ

c khai thác t ng lên 7 l n. V i t c đ t ng dân s

nh hi n nay, dân s th gi i đ

c d báo là 8 t ng

2050. Nh v y, nhu c u v n

c s t ng 650% trong vòng 30 n m t i.

2025 s có trên 3,5 t ng

N

i n m 2020 và 10 t vào n m
nn m

i trên hành tinh s ng trong đi u ki n khan hi m n

c ta có tài ngun n

c

m c trung bình c a th gi i. L

ng n

c.
c phát

sinh trên lãnh th bình quân đ u ng

i kho ng 4100 m3/n m vào n m 2000. V i

t c đ t ng dân s hi n nay, l

c bình quân đ u ng

ng n

i ti p t c gi m 18-20%

sau m i th p k .
Do ch u nh h
đông b c và tây nam, l

ng m nh c a đ a hình và giao l u gi a 2 h th ng gió mùa
ng m a phân b khơng đ u theo không gian và th i gian.

Mùa m a chi m 75-85% l

ng m a c n m. Trong khi mùa khô l

nhi u tháng không m a. V m t khơng gian, có nh ng vùng l
5000mm/n m, trong khi có vùng d

ng m a r t nh ,
ng m a đ t 3000-

i 1000mm/n m. S chênh l ch t 3-5 l n.

M a phân b không đ u nên dòng ch y m t là s n ph m c a m a phân b
c ng không đ u. Nh ng vùng m a l n có modul dịng ch y 60-80 lít/s/km2 trong
khi nh ng vùng m a nh ch đ t 10 lít/s/km2. Trong mùa m a l

ng dòng ch y


17

chi m 70-80% l

ng dòng ch y n m, trong khi tháng có l

ng dịng ch y nh nh t

ch chi m 1-2%.
Tài nguyên n

cd

i đ t v i tr l

ng đ ng thiên nhiên trên toàn lãnh th

(ch a k ph n h i đ o) kho ng 50-60 t m3 t

ng đ

ng 1513 m3/s nh ng c ng

phân b không đ u trên các vùng đ a ch t thu v n.
V i nh ng đ c đi m v tài nguyên n

c, tình tr ng h n hán, thi u n

c vào

mùa khô n m nào c ng x y ra v i m c đ khác nhau. Và mùa m a tình tr ng úng
l t c ng th

ng xuyên xu t hi n. Trong vòng 5 n m g n đây, n m nào

Vi t Nam c ng ph i đ
do nh h

ng đ u v i thiên tai liên quan đ n n

c. N m 1997, 1998

ng c a Enninô h n hán nghiêm tr ng trên nhi u vùng, đ c bi t là Mi n

Trung và Tây Nguyên. N m 1999 hai tr n l t đ u tháng 11 và đ u tháng 12
trung đ

c đánh giá là tr n l t l ch s . N m 2000, 2001 l t

Kơng trong đó tr n l t n m 2000 đ
đ nh, l

ng và th i gian l .

mi n

ng b ng sông Mê

c đánh giá là l n nh t trong 70 n m qua c v

u n m 2002 h n hán l i x y ra trên di n r ng

Nam

B , Duyên h i Nam Trung B và Tây Nguyên gây thi t h i l n cho nông lâm
nghi p, thu s n. Cháy r ng tràm

Kiên Giang và Cà Mau c ng có nguyên nhân c

b n do h n hán.
Sau nhi u n m đ u t , v i m c tiêu ch y u là đ m b o an ninh l
qu c gia ti n t i xu t kh u.

n nay, c n

ng th c

c đã có 75 h th ng thu l i v a và l n,

r t nhi u h th ng thu l i nh v i t ng giá tr tài s n c đ nh kho ng 60.000 t
đ ng (ch a k giá tr đ t và công s c nhân dân đóng góp). Các h th ng thu l i
n m 2000 đã đ m b o t

i cho 3 tri u ha đ t canh tác, tiêu 1.4 tri u ha đ t t nhiên

các t nh b c b , ng n m n 70 v n ha, c i t o 1.6 tri u ha đ t chua phèn
b ng sông C u Long. N m 2000, di n tích lúa đ

ct

chi m 84% di n tích lúa. Các cơng trình thu l i cịn t
cây cơng nghi p và cây n qu . L

ng n

đ ng

i c n m g n 7 tri u ha
i trên 1 tri u ha rau màu,

c s d ng cho nông nghi p r t l n. Theo

tính tốn n m 1985 đã s d ng 41 t m3 chi m 89,8% t ng l

ng n

c tiêu th ,

n m 1990 s d ng 46,9 t m3 chi m 90% và n m 2000 kho ng trên 60 t m3


18

Nh các bi n pháp thu l i và các bi n pháp nơng nghi p khác trong vịng 10
n m qua s n l
l

ng l

ng th c t ng bình quân 1.1 tri u t n/n m. T ng s n l

ng th c n m 2000 đ t 34,5 tri u t n, đ a bình quân l

ng th c đ u ng

n m 1990 lên 444 kg n m 2000. Vi t Nam t ch thi u l
n

ng

i 330 kg

ng th c đã tr thành

c xu t kh u g o l n v i m c g n 4 tri u t n/n m.
Ti m n ng phát tri n nuôi tr ng thu h i s n n

thu l i khi xây d ng đã xét đ n vi c k t h p c p n
xây d ng các h ch a n

c ta khá l n, nhi u h th ng
c đ nuôi tr ng thu s n. Khi

c v n đ phát tri n thu s n trong h ch a c ng đ

cđ

c p đ n. Vài n m g n đây do hi u qu c a nuôi tr ng thu s n nh t là tôm sú nhi u
vùng đ t ven bi n đã đ

c xây d ng thành nh ng khu v c nuôi tr ng thu s n t p

trung. Tuy nhiên vi c xây d ng các h th ng thu l i đáp ng yêu c u s n xu t
ch a đ

c quan tâm đúng m c, ch a có qui ho ch và các gi i pháp đ ng b . H u

h t đ u do dân t phát, t t ch c xây d ng theo kinh nghi m. Nhi u n i, đã có hi n
t

ng th y h i s n b b nh, tôm ch t hàng lo t mà nguyên nhân là do môi tr

n

c không đ m b o liên quan đ n h th ng c p n

c và thoát n

ng

c. M t s vùng

đã có tranh ch p gi a ni tơm và tr ng lúa g n v i nó là ranh gi i m n, ng t c ng
là v n đ công tác thu l i ph i xem xét, gi i quy t.
Các h th ng thu l i đã cung c p ngu n n

c sinh ho t cho ph n l n c dân

nông thôn nh t là trong mùa khô. V i 80% dân s s ng
th ng thu l i đ u t o ngu n n
n

c

các gi ng đào. Ngay

đ m b o ngu n n

nông thôn, h u h t các h

c sinh ho t tr c ti p cho dân ho c nâng cao m c
mi n núi, đ ng bào s ng khá phân tán, nh ng n i

c sinh ho t v ng ch c là nh ng n i có h th ng thu l i đi qua.

Nh ng cơng trình thu l i t o ngu n n

c cho sinh ho t đi n hình nh D u Ti ng,

Sơng Quao, Nam Th ch Hãn, Ngịi Là, Phai Quy n... đã t o ngu n n

c sinh ho t

cho hàng ch c tri u dân nông thôn nh t là trong mùa khơ.
1.1.3. Tình hình nghiên c u trên l u v c sông B
Do đ c thù l u v c sông B
c u riêng cho h th ng sông B

i

i là m t ph l u c a sông Mã nên nh ng nghiên
i không nhi u mà ch y u là nh ng s n ph m

mang tính t ng h p trên tồn l u v c sông Mã. C th là, nghiên c u: “T ng quan

19

quy ho ch thu l i l u v c sông Mã” - Vi n QHTL th c hi n n m 1993; “C p nh t
t ng quan quy ho ch thu l i khai thác b c thang ph c v phát tri n kinh t h du
l u v c sông Mã” - Vi n QHTL th c hi n n m 2001; “Quy ho ch s d ng t ng h p
ngu n n

c sông Mã” - Vi n QHTL th c hi n n m 2003; G n đây nh t là “Quy

ho ch phòng ch ng l các tuy n sơng có đê và quy ho ch đê trên đ a bàn t nh Thanh
Hoá” - Vi n QHTL th c hi n n m 2009. Tuy nhiên nh ng nghiên c u này ph n l n
t p trung vào các cơng trình khai thác dịng chính và các ph

ng án khung v quy

ho ch phát tri n thu l i mà ch a có đi u ki n nghiên c u chi ti t cho t ng vùng.
Nh ng nghiên c u cho riêng l u v c sông B

i t n m 1979 đ n nay ch có

các d án:
+ D án “Quy ho ch thu l i l u v c sông B i” đ c B Thu l i l p n m 1979.
+ N m 2004, trên c s các quy ho ch đã th c hi n, B Nông nghi p &
PTNT ti n hành: “C p nh t quy ho ch thu l i l u v c sơng B

i” đ có c s đ

quy t đ nh đ u t phát tri n h th ng cơng trình thu l i ph c v cho m c tiêu phát

tri n kinh t c a đ a ph

ng trong t

ng lai.

1.2. T ng quan v vùng nghiên c u
1.2.1.

c đi m t nhiên.

a) V trí đ a lý
L u v c sông B

i n m trong h th ng l u v c sông Mã bao g m đ t đai

c a 5 huy n: Tân L c, L c S n, Yên Thu t nh Hồ Bình và huy n Th ch Thành,
V nh L c t nh Thanh Hố. T ng di n tích t nhiên toàn vùng nghiên c u là 1.731
km2 v i dân s tính đ n n m 2012 là 409.756 ng

i.

L u v c này n m trên đ a bàn t nh Thanh Hóa và Hịa Bình, có t a đ :
20o00’ đ n 20o43’ V đ B c và t 105o07’ đ n 105o45’ Kinh đ Ðơng.
Phía B c giáp l u v c su i Hoa c a sơng à.
Phía Nam giáp dịng chính sơng Mã.
Phía Tây giáp huy n Mai Châu (t nh Hồ Bình), huy n Bá Th
(t nh Thanh Hố).
Phía ơng giáp l u v c sơng Bơi (t nh Hồ Bình).

c, C m Thu


20

Hình 1.2: B n đ l u v c sơng B

i


21

b) Khí t
•

ng – Th y v n

c đi m khí h u
L u v c sơng B

i tr i dài trên 2 vùng Tây b c - B c b và B c khu 4 nên

ch đ khí h u c a các vùng, các ti u vùng c ng khác nhau. Khí h u chung trên l u
v c thu c vùng khí h u nhi t đ i, gió mùa, có đ y đ 4 ti t khí h u trong m t n m
là: xuân, h , thu, đơng. Gi a các vùng khí h u có s khác bi t, ph n th

ng ngu n

n m trong vùng th i ti t khí h u Tây b c - B c b , vùng trung và h du thu c vùng
th i ti t khí h u khu 4. S bi n đ ng khí h u gi a các vùng và gi a các mùa th

hi n qua các y u t khí t
M ng l

ng trên các tr m đo.

i tr m quan tr c khí t

ng khí h u

Vùng nghiên c u có 3 tr m đo m a và 2 tr m khí t
đ u do c quan chuyên ngành c a T ng c c Khí t
ch t l

ng. T t c các tr m này

ng Thu v n đo đ c và qu n lý,

ng tài li u đáng tin c y, có th s d ng ph c v cho vi c nghiên c u tính

tốn các cơng trình. Tuy nhiên các tr m L c S n, Th ch Qu ng và Yên
tài li u quan tr c đ dài và đ y đ các y u t khí t

nh có li t

ng nên tơi s d ng làm tài li u

nghiên c u trong đ tài này.
B ng 1.4: M ng l
TT
1

2
3
4
5

Tr m
L cS n
Vân Du
Th ch Qu ng
Yên nh
V nh L c
Ghi chú:

i tr m m a và tr m khí t

a đi m
H. L c S n, T. Hồ Bình
H. Th ch Thành, T. Thanh Hoá
H. Th ch Thành, T. Thanh Hoá
H. Yên nh, T. Thanh Hoá
H. V nh L c, T. Thanh Hoá

X: L

ng

Th i k đo
1960 - 2010
1959 - 1983
1961 - 2010

1962 - 2010
1960 - 2000

ng m a (mm); T: Nhi t đ (0C); U:

Y u t quan tr c
T, X, U, Z, V
X
X
X, T, U, V, P, Z, T
X

m (%);

V: V n t c gió (m/s); P: Áp su t khơng khí (A); Z: B c h i (mm)
M ng l

i quan tr c thu v n

Trên l u v c sơng B

i có 4 tr m đo th y v n, trong đó tr m V B n đo t

n m 1961 đ n n m 1970 thì d ng, tr m Sòi ch đo m c n

c, tr m Kim Tân ch

quan tr c trong th i k l . Các tr m này đ u do c quan chuyên ngành c a T ng
c c Khí t

ng Thu v n đo đ c và qu n lý, ch t l

ng tài li u đáng tin c y.


22

B ng 1.5: M ng l
Tr m

TT

i tr m th y v n trên l u v c sông B
a đi m

1

V B n

X.V Lâm, H. L c S n

2

Th ch
Qu ng

3

Kim Tân

X. Th ch Qu ng, H. Th ch
Thành
X. Thành Kim, H. Th ch
Thành

4

Sịi
X. V nh Hồ, H. V nh L c
Ghi chú: Q: L u l ng (m3/s); H: M c n

i

1961 - 1970

Y u t quan
tr c
Q, H

1976 - 2010

Q, H

1976 - 2010

Q, H

Th i k đo

1976 - 2010

c (m)

H

• Ch đ nhi t
Nhi t đ khơng khí trung bình n m trong t 23-24oC, m c đ chênh l ch
nhi t đ gi a vùng th

ng ngu n và h du sơng B

Tháng có nhi t đ cao nh t là th
nh t th

i không nhi u ch x p x 1oC.

ng là 2 tháng VI và VII, tháng có nhi t đ th p

ng là tháng I. S bi n đ i c a nhi t đ theo th i gian qua các tháng c ng

thay đ i khác nhau, t ng nhanh vào các tháng IV, V và gi m nhanh vào tháng X
sang tháng XI.
Nhi t đ cao nh t tuy t đ i t i tr m L c S n là 41,8oC, t i tr m Yên

nh là

41,1oC. Nhi t đ th p nh t tuy t đ i t i tr m L c S n là 0,1oC, t i tr m Yên

nh là

4,1oC. Chênh l ch nhi t đ trung bình nhi u n m qua các tháng bi n đ i không

nhi u, gi a tháng l n nh t v i tháng có giá tr nh nh t c ng ch dao đ ng trong
kho ng t 8oC-10oC.
B ng 1.6: Nhi t đ khơng khí đo đ c t i các tr
Tháng
Y ut
Tr m
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Tmax (oC) 33.8 35.7 39 40.5 41.8 40.5 40.3 39.0 37.4
Tmin (oC) 0.7 3.5 5.9 11.6 15.8 18.1 19.3 21.6 16.3
T TB (oC) 16.5 17.8 20.5 24.4 27.2 28.3 28.4 27.7 26.4
L c
Tmax TB
S n
29.8 31.2 33.9 36.7 38.9 38.2 38.0 37.3 35.4
(oC)
Tmin TB
(oC)

m
10
37.8
10.4

24.0

11
35.1
4.1
20.8

N m
12
34.3 41.8
0.1 0.1
17.6 23.3

33.9 32.2 30.1 14.1

7.3 9.2 12.4 16.3 19.7 22.8 23.3 23.2 20.4 15.9 11.3 6.6

5.6


23

Tmax (oC) 32.5 33.6 37 37.1 41.1 40.5 39.5 38.5 37 35.1 34 31.3 41.1
Tmin (oC) 4.2 6.8 7.7 13 17.4 20 20.2 20.7 17.4 13.8 8.3 4.1 4.1
Yên
nh

T TB (oC)

17.5 18.0 20.3 23.8 27.1 28.7 28.9 28.0 26.8 24.7 21.5 18.4 23.7

Tmax TB
(oC)

27.5 28.1 31.1 34.1 36.8 37.7 37.2 35.7 34.4 32.8 30.9 27.8 38.2

Tmin TB
(oC)

11.8 13.1 15.5 19.1 22.4 24.3 24.8 24.3 22.9 19.8 15.7 12.4 14.4

•M a
M a trên l u v c sông B
khác nhau. Vùng th

iđ

c chia thành hai vùng có tính ch t đ c thù

ng ngu n dịng chính n m

vùng ch đ m a Tây b c - B c

b , mùa m a đ n s m và k t thúc s m h n vùng B c Trung b .
T ng l

ng m a n m trên toàn l u v c là 1.800 mm, ph n th

trung l u sông b
l

ng ngu n và

i đ t 1.900-2.100 mm, ph n h du đ t 1.600-1.700 mm. N m có

ng m a l n nh t đ t 2.760 mm n m 1996 t i L c S n, 2.743 mm n m 1963 t i

Th ch Qu ng. N m có l

ng m a nh nh t t i L c S n ch đ t 1.303 mm n m

1991, t i Th ch Qu ng 629 mm n m 1976
Do nh h

ng c a gió mùa hàng n m m a trong vùng chia làm hai mùa rõ

r t: Mùa khô t tháng XII đ n tháng IV l
l

ng m a toàn n m. Mùa m a t tháng V đ n tháng XI l

chi m t i 80-85% l
L
n

ng m a mùa này r t ít chi m 15-20%

ng m a toàn n m.

ng m a l n trong n m th

ng t p trung trong ba tháng VIII, IX, X l

c trong ba tháng này chi m t i 50-55% t ng l

m t tr n m a th

ng m a mùa m a
ng

ng m a n m. Th i gian m a

ng kéo dài t 3-5 ngày, tr n m a l n t p trung vào tháng IX, X

chi m t i 70% các tr n m a l n trong n m.
L

ng m a gây l trong n m th

ng là các tr n m a có v l

ng t 300 mm

tr lên t p trung trong 3-4 ngày và m a đ ng đ u trên l u v c. M t n m th
3-4 đ t m a có v l

ng trên 300 mm, các tr n m a th

ng có t

ng cách nhau t 5-7 ngày.


24

S phân b m a trên toàn l u v c khơng đ ng đ u phía th
l n h n và th

ng xu t hi n s m h n phía h du. L

ng ngu n m a

ng m a c ng nhi u h n, do s

chia c t m nh c a đ a hình gây ra.
B ng 1.7: L ng m a tháng n m trung bình nhi u n m
L c S n (1959-2010)
Th ch Qu ng (1961-2010)
Tr m
Tháng
X(mm)
%
X(mm)
%
1
2

29,8
27,3

1,51
1,38

15,5
18,7

0,95
1,15

3
4
5

48,0
98,6
230,4

2,43
4,99
11,65

39,3
68,6
203,2

2,40
4,20
12,43

6

7
8

265,8
314,3
357,5

13,44
15,90
18,08

234,1
274,0
296,5

14,32
16,76
18,13

9
10
11
12

312,9
188,5
80,2
23,7

15,83

9,53
4,06
1,20

278,9
143,8
49,6
12,7

17,06
8,79
3,04
0,78

N m

1.977

100

1.635

100

B ng 1.8: T n su t l
Th i k
X tb
Cv
tính
(mm)

Tr m
L cS n

ng m a n m
Cs

1959-2010

1.980 0,18 0,26

Th ch Qu ng 1962-2010

1.635 0,27 0,27

•Ð

mt

X p (mm)
1
2
5
2.58
2.857 2.740
0
2.38
2.730 2.590
0

10
2.43
0
2.20
0

ng đ i
mt

ng đ i trung bình n m đ t 85-86%. Nh ng tháng có đ

m cao là

các tháng có m a phùn (tháng 2, tháng 3) ho c các tháng mùa m a (tháng 8, tháng 9).
mt

ng đ i trên đ a bàn vùng nghiên c u th hi n

b ng sau:


25

B ng 1.9:

mt

ng đ i t i tr m L c S n và Yên

nh

Ð nv:%
Tr m
I
II III IV V VI VII VIII IX X XI XII N m
L c S n 84.8 85.9 86.0 85.2 82.5 84.9 85.9 88.0 88.2 85.4 84.0 83.5 85.4
Yên

nh 84.9 87.3 89.7 89.7 86.3 83.4 84.2 88.4 88.0 85.2 82.9 82.9 86.1

•B ch i
B ch iđ

c đo b ng ng Piche.

nhi u n m cao h n vùng th

vùng h du sông B

i b c h i bình quân

ng ngu n. B c h i bình quân nhi u n m n m trong

kho ng 719-775 mm. Tháng có l

ng b c h i nh nh t là tháng 4 và tháng l n nh t

là tháng 6.
B ng 1.10: B c h i bình quân tháng t i tr m L c S n và Yên

nh
Ð nv
Tr m
I
II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
L c S n 48.4 44.0 51.3 64.6 83.7 74.6 73.9 56.8 53.5 59.0 55.7 55.6
Yên nh 65.2 51.3 51.0 54.1 82.3 95.1 94.4 64.7 61.7 82.2 81.5 76.9

: mm
N m
719.1
774.5

• S gi n ng
Bình qn s gi n ng trong n m kho ng 1.400 gi . T i L c S n bình quân
s gi n ng trong tháng bi n đ i t 61 gi vào tháng I t i 158 gi vào tháng VIII.
T i Yên

nh s gi n ng bi n đ i t

51 gi vào tháng II t i 200 gi vào tháng VII.

B ng 1.11: S gi n ng qua các tháng t i tr m L c S n và Yên

nh
Ð n v : gi

Tr m
L cS n
Yên

IV V VI VII VIII IX X XI XII N m
90 148 138 149 158 154 149 112 102 1.408

I
61

II
95

III
53

nh 77

51

58 103 178 175 200 163 158 155 130 111 1.379