Thuyết trình vô trùng trong Y Tế Nha khoa và các biện pháp phòng tránh

CHÀO MỪNG MỌI NGƯỜI ĐẾN VỚI
BUỔI
BUỔI THUYẾT
THUYẾT TRÌNH
TRÌNH

VỀ
VƠ
VƠ TRÙNG
TRÙNG –– KHỬ
KHỬ KHUẨN
KHUẨN

Nguyễn Tấn Tài
Team Product & Service


PHẦN I : GIẢI THÍCH CÁC THUẬT NGỮ


Nhiễm khuẩn (Nhiễm trùng)

Là sự xâm nhập của mầm bệnh vào cơ thể và phản ứng c ủa c ơ th ể đối v ới
thương tổn do mầm bệnh gây nên . Quá trình nhiễm trùng là quá trình vi
sinh vật gây bệnh xâm nhập và nhân lên trong (ho ặc trên) c ơ th ể v ật ch ủ
hay cơ thể cảm nhiễm, da, niêm mạc, xâm nhập và nhân lên ở mô t ế bào c ơ
thể, hay xâm nhập vào tế bào hoặc mô cơ thể và lan tràn trong c ơ th ể.

Nhiễm trùng có thể xảy ở bất cứ bộ phận nào của cơ thể, có khi c ả tồn
thân.

Tầm quan trọng của công tác vô trùng và kiểm soát lây
nhiễm trong điều trị nha khoa

Điều trị nha khoa không chỉ đơn thuần là giải quyết các vấn đề
răng miệng mà cịn đảm bảo an tồn tuyệt đối cho bệnh nhân.
Trong nha khoa hầu hết các dụng cụ đều được sử dụng lại, do
đó nguy cơ lây truyền bệnh là rất cao nếu quy trình vơ trùng
được thực hiện sơ sài, lỏng lẻo.

Chỉ cần một bất cẩn nhỏ, bệnh nhân sẽ phải đối mặt với các căn
bệnh nguy hiểm lây nhiễm qua đường máu và nước bọt như
nhiễm khuẩn E.coli, viêm gan siêu vi B, HIV,...


Nhiều quốc gia trên thế giới đã xảy ra tình trạng ho ảng lo ạn nghiêm tr ọng mà nguyên nhân đến t ừ vi ệc x ử lý d ụng c ụ y t ế không t ốt. C ụ th ể:

+ Ngày 26/10/2019, The New York Times đưa tin gần 900 tr ẻ t ại Pakistan nhi ễm HIV vì bác s ĩ dùng l ại kim tiêm.

+ Tờ Independent ngày 21/5/2019 cho hay r ằng sau khi được đi ều tr ị t ại phòng khám
nha khoa Dentaility Hoddesdon (Anh), 563 b ệnh nhân đã được yêu c ầu kh ẩn
trương tiến hành kiểm tra phơi nhiễm HIV do s ự thi ếu trách nhi ệm c ủa nhân viên
khử trùng thiết bị y tế.

+ Mỹ được xem là đất nước hiện đại với nhiều kinh nghiệm trong ngành y t ế
nhưng cũng không tránh khỏi vết xe đổ này. Tháng 4, 2019 đài Fox News
đăng tin hơn 1.200 học sinh tại bang Seattle có th ể có nguy c ơ nhi ễm HIV,
viêm gan B và C sau khi được chăm sóc răng miệng tại tr ường do m ột s ố
dụng cụ nha khoa không được khử trùng đúng cách

+ Tại Việt Nam, vấn đề kiểm tra vô trùng cũng như cảnh báo v ề m ức độ nghiêm
trọng của vô trùng trong nha khoa v ẫn ch ưa được chú trọng đúng m ực. Đặc bi ệt
trước tình trạng số lượng nha khoa “mọc” lên liên t ục, thi ếu ki ểm soát nh ư hi ện
nay thì việc truy tìm một địa chỉ nha khoa uy tín qu ả là vấn đề nan gi ải.



1. Làm sạch (Cleaning)

Là q trình loại bỏ hồn tồn các chất ngo ại lai ra
khỏi dụng cụ, thường được thực hiện bằng nước và
xà phòng. Làm sạch hay vệ sinh được thực hi ện
trước mọi quá trình khử khuẩn như: khử trùng, sát
trùng, tẩy uế (khử độc)


2. Sát khuẩn (Antiseptic)

Được sử dụng cho các hóa chất dùng để giết chết vi sinh vật trên b ề m ặt c ủa c ơ th ể con ng ười
hoặc động vật mà không làm tổn thương tổ chức của cơ thể. Các hóa ch ất này ít độc v ới c ơ th ể
và thường ở nồng độ thấp


3. Vơ trùng (hay cịn gọi là Vơ Khuẩn)
(Aspetic)

Là một q trình ngăn chặn hay dự phịng sự xâm
phạm của vi sinh vật đến các dụng cụ chuyên môn, t ới
phòng mổ, buồng tiêm, buồng thay băng, buồng pha

chế thuốc hoặc vết thương, vết mổ… Vô trùng là trạng
thái không có vi sinh vật gây bệnh (như vi khuẩn gây
bệnh, vi rút, nấm gây bệnh và ký sinh trùng).

Thuật ngữ này thường đề cập đến những thực hành
được sử dụng để thúc đẩy hoặc gây ra vô trùng trong
một lĩnh vực phẫu thuật hoặc thuốc để ngăn ngừa
nhiễm trùng.


4. Khử trùng (hay khử khuẩn) (Disinfection)

Thuật ngữ này dùng cho các tác nhân v ật lý, và th ường là hóa h ọc có kh ả n ăng gi ết ch ết vi sinh
vật sống trên các đồ dùng, dụng cụ thí nghiệm, phịng thí nghi ệm, phịng b ệnh ...
Tác nhân vật lý như tia cực tím được dùng để khử trùng phịng m ổ, phịng ni c ấy vi khu ẩn.
Nhiều hóa chất đặc biệt được dùng cho mục đích khử trùng phịng làm vi ệc, phịng thí nghi ệm,
khử trùng các đồ dùng, dụng cụ thí nghiệm như xà phòng, phenol, các h ợp ch ất halogen, các
muối kim loại, cồn...

Là tiêu diệt, ức chế hoặc loại trừ các vi sinh v ật gây b ệnh.. M ục tiêu ch ủ y ếu là tiêu di ệt m ầm
bệnh nhưng trên thực tế cũng là làm giảm số lượng chung c ủa vi sinh v ật. Để tiêu độc c ần dùng
các chất tiêu độc (disinfectant). Đó thường là các hóa ch ất và th ường dùng để tiêu độc các v ật
liệu không phải là cơ thể người và động thực vật. Các chất tiêu độc không di ệt được bào t ử và
một số vi sinh vật, vì vậy khơng thể dùng để ti ệt khuẩn.


5 Tiệt trùng (tiệt khuẩn) (Sterilization)

Tiệt trùng là sự lọai bỏ tất cả vi sinh vật sống (gồm thể dinh dưỡng và
nha bào của chúng) bằng nhiệt độ, bằng tia bức x ạ, b ằng các hóa

chất hoặc bằng các biện pháp cơ học. Tiệt trùng là công vi ệc c ần
thiết trong y học nhằm giết chết các vi sinh vật sinh b ệnh kh ỏi d ụng
cụ y tế, sinh vật phẩm, dược phẩm...

Có nghĩa là tiêu diệt tất cả vi sinh vật, bào tử, virus, viroid và vi sinh
vật sinh bào tử. Để diệt khuẩn có thể dùng các chất di ệt khuẩn
(sterilant) hoặc dùng các nhân tố vật lý khác.


Khử nhiễm khuẩn (decontamination)
Là khái niệm chung cho quá trình loại bỏ gần hoàn toàn ho ặc hoàn toàn vi sinh v ật, tr ừ các d ạng nha bào b ằng cách ngâm d ụng c ụ vào trong dung d ịch hoá ch ất ho ặc b ằng
phương pháp Pasteus. Theo định nghĩa khử nhiễm khu ẩn không gi ống ti ệt trùng ở ch ỗ nó khơng di ệt được nha bào. Tuy nhiên, m ột s ố ch ất kh ử nhi ễm khu ẩn m ới v ẫn có th ể
diệt được nha bào nếu thời gian tiếp xúc đủ lâu (6 – 10 gi ờ). Nh ư v ậy, s ản ph ẩm này được g ọi là ch ất ti ệt trùng.


Phần II : Định nghĩa sâu hơn về Vô Trùng và các hình thức Tiệt Trùng phổ biến
hiện nay


Vơ trùng là trạng thái khơng có vi sinh v ật gây b ệnh (nh ư vi khu ẩn gây b ệnh, vi rút, n ấm và ký
sinh trùng).

Mục tiêu của vô trùng là để loại bỏ nhiễm trùng. Lý tưởng nh ất, m ột l ĩnh v ực ph ẫu thu ật là vơ
trùng, có nghĩa là nó khơng có tất cả các ch ất gây ơ nhi ễm sinh h ọc (ví d ụ nh ư n ấm, vi khu ẩn, vi
rút), khơng chỉ những chất có thể gây bệnh, khử mùi ho ặc lên men.

Có hai loại vô trùng là: y tế và phẫu thuật
+ Vô trùng y tế sẽ làm giảm số lượng sinh v ật và ng ăn chặn s ự lây lan c ủa chúng
+ Vô trùng phẫu thuật bao gồm các thủ tục để loại bỏ vi sinh v ật kh ỏi m ột khu v ực và được th ực
hiện bởi các kỹ thuật viên phẫu thuật và y tá tại các phòng m ổ và khu v ực đi ều tr ị.

Dụng cụ nên được khử trùng thông qua nồi hấp hoặc bằng thi ết b ị dùng m ột l ần. V ật li ệu khâu
cũng cần phải được khử trùng trước. Vật liệu thay đồ cũng phải được vô trùng. Thu ốc kháng
sinh cũng có thể được sử dụng, và vật liệu bẩn, b ị ô nhi ễm sinh h ọc ph ải được x ử lý theo quy
định.


1.

Tiệt trùng nhiệt khơ là gì?

Tiệt trùng khơ là phương pháp ti ệt trùng đầu tiên được áp d ụng, nó s ử d ụng khơng khí
nóng để diệt hoặc loại bỏ vi sinh vật và cả bào t ử vi khuẩn.

2.

Ưu điểm của tiệt trùng nhiệt khơ

• Tủ hấp nhiệt khơ dễ lắp đặt và có chi phí vận hành tương đối thấp
• Có thể xun thấu sâu vào vật li ệu
• Khơng độc hại và khơng gây hại cho mơi trường
• Khơng ăn mịn kim loại và dụng cụ s ắc bén.

3.

Nhược điểm cho tiệt trùng nhiệt khơ

• Phương pháp này tiêu tốn thời gian vì t ốc độ xâm nh ập nhi ệt độ và gi ết ch ết vi khu ẩn
chậm
• Nhiệt độ khử trùng cao sẽ không phù hợp với nhiều v ật li ệu, VD: các m ặt hàng nh ựa

và cao su không khử trùng bằng nhiệt khơ vì nhi ệt độ s ử d ụng (160–170° C) quá cao
đối với các vật liệu này.
• Thời gian và nhiệt độ cần thiết sẽ khác nhau đối v ới các ch ất khác nhau và ph ơi
nhiễm quá mức có thể làm hỏng một số chất.


Tiệt trùng Plasma là gì?
Tiệt trùng Plasma thực chất là tiệt trùng bằng khí plasma nhiệt độ th ấp. Khí s ử d ụng ở đây là Hydrogen Peroxide. Tác động c ủa Plasma đối v ới hi ệu qu ả tiêu di ệt vi sinh v ật và c ấu
trúc bảo tử cũng như trên các vật liệu khử trùng được đánh giá cao. Cơ chế ăn mòn vi sinh v ật b ằng plasma là 1 gi ải pháp m ạnh m ẽ cho các v ấn đề vơ hi ệu hóa vi sinh v ật, n ội t ố và
prion lâm sàng. Tuy nhiên tính hiệu quả bị ảnh hưởng bởi mỗi loại PIasma, d ư lượng hữu c ơ, v ật li ệu đóng gói ho ặc hình kh ối ph ức t ạp.

Ưu điểm:
- Khử trùng bằng H2O2 Plasma là 1 phương pháp an toàn, khơng độc hại.
- Là 1 q trình khơ, khơng nhiệt, thân thiện v ới môi trường và không t ạo ra b ất k ỳ s ản phẩm ph ụ ô nhi ễm nào
- Xử lý nhanh, chu kỳ làm việc ngắn, Khơng có dư lượng hóa chất cịn sót lại.
- Là 1 phương pháp hoàn hảo cho những vật liệu không thể chịu được nhiệt độ cao. Liên quan đến 1 s ố ch ất d ẻo, thi ết b ị đi ện và 1 s ố h ợp Kim kim lo ại. Ph ổ
biến nhất vẫn là
các loại ống thơ và dụng cụ phẫu thuật.

Nhược điểm:
- Khơng có khả năng xử lý chất lỏng, bột hoặc các chất hấp thụ mạnh
như xelulo.
- Hạn chế về độ sáng. Cần u cầu bao bì để bọc gói vật liệu.
- Khơng sử dụng cho các thiết bị có thể biết đổi vật lý trong mơi tr ường
áp suất thấp.
- Chi phí đầu tư, vận hành, bảo dưỡng cao


Tiệt trùng EO là gì?
- Tiệt trùng bằng phản ứng alkyl hoá (thay thế hydro trong các phân tử s ống) Nhi ệt độ th ấp : 42 - 55° C, Th ời gian ti ệt trùng dài :7-8

giờ ở 37° C và 5-6 giờ ở 55° C, Độ ẩm thấp: 30% - 60%.
- Hiện nay, với công nghệ mới sử dụng 100% gia tăng mức độ tiệt trùng. Nếu ở 55° C c ần x ử lý trong 6 gi ờ (L ựa ch ọn nhi ệt độ ti ệt
trùng càng cao thì thời gian chu trình càng nhanh.)

Ưu điểm:
- Tính xuyên thấu cao, tương thích với hầu hết các v ật liệu đóng gói, s ử dụng an toàn cho h ầu h ết m ọi lo ại d ụng c ụ.
- Hiệu quả tiệt khuẩn cao ngay cả với những dụng cụ y tế có c ấu trúc lồng ống nh ỏ < 1mm và dài. Không b ị gi ới h ạn b ởi đường kính
nịng ống và chiều dài dụng cụ.
- Đọc chỉ thị sinh học nhanh với Máy đọc chỉ thị sử dụng công nghệ huỳnh quang
- Duy trì thời gian vơ trùng lâu hơn cho dụng c ụ
- Chi phí vận hành, bảo dưỡng thấp hơn so với công nghệ Plasma.

Khuyết điểm:
- Thời gian tiệt khuẩn kéo dài do mất thời gian đuổi khí và x ử lý khí EO.
- Phịng tiệt khuẩn nhỏ
- EO là chất độc ung thư và dễ cháy nên cần kho chứa bảo quản riêng biệt.


Trong tất cả các phương pháp để khử trùng (diệt hoặc loại bỏ tất cả vi sinh vật, kể cả bào tử vi khuẩn), nhi ệt ẩm ở d ạng hơi bão hòa d ưới áp su ất là ph ương pháp được s ử d ụng
rộng rãi và hiệu quả nhất.
Nhiệt ẩm tiêu diệt vi khuẩn do sự biến tính khơng thể đảo ngược của các enzym và
các protein cấu trúc. Nhiệt độ mà tại đó sự biến tính xảy ra thay đổi nghịch đảo với lượng nước.
Sự khử trùng xảy ra trong hơi bão hịa do đó địi hỏi phải kiểm sốt chính xác th ời gian,
nhiệt độ và áp suất.
Áp suất đóng vai trị là một phương tiện để đạt được nhiệt độ cao cần thiết,
nhanh chóng tiêu diệt vi sinh vật. Phải thu được một nhiệt độ cụ thể để đảm bảo
loại bỏ hoàn toàn vi sinh vật. Thời gian khử trùng tối thiểu cần được đo từ
thời điểm khi tất cả các vật liệu cần khử trùng đã đạt đến nhiệt độ cần thiết.
Ưu điểm của phương pháp tiệt trùng hơi nước

•
•
•
•

Khơng độc hại cho bệnh nhân, nhân viên y tế và môi trường
Chu kỳ dễ kiểm soát, lắp đặt và vận hành đơn giản
Chất lượng tiệt trùng cao ,thâm nhập vào bao bì y tế
Ít bị ảnh hưởng bởi đất hữu cơ/vơ cơ trong quá trình khử trùng
Nhược điểm của phương pháp tiệt trùng hơi nước

•
•
•
•
•
•

Có hại cho các dụng cụ nhạy nhiệt
Dụng cụ vi phẫu bị hư hỏng do tiếp xúc nhiều lần
Có thể để dụng cụ bị ướt, khiến chúng bị rỉ sét
Dễ gây bỏng nếu không cẩn thận
134*C trong 40 phút hoặc lâu hơn tùy thuộc vào thể tích.
Hạn chế hấp dụng cụ số lượng lớn và kích thước lớn


Tiệt trùng là 1 phương diện nói chung cho r ất nhi ều ph ương pháp. Hi ện nay, không có ph ương pháp
riêng biệt nào là hồn hảo để có thể ti ệt trùng được m ọi vật li ệu.

Tuy nhiên, nôi hấp tiệt trùng Autoclave vẫn là thi ết b ị được nh ắc t ới nhi ều nh ất và s ử d ụng r ộng rãi

nhất. Với phương pháp tiệt trùng bằng Plasma khí Hydro peroxide c ũng ngày càng được quan tâm
nhiều hơn. Tất cả đều nhờ vào hiệu quả và tính thân thiện với môi tr ường c ũng nh ư s ức kh ỏe ng ười
vận hành ln được đảm bảo an tồn là trên hết.


Phần III : Tiêu chuẩn vô trùng, lắp đặt và các chuẩn dành cho Nồi Hấp Tiệt Trùng


Tiêu chuẩn EN 13060:2014

- Tiêu chuẩn châu Âu EN 13060 quy định các yêu c ầu v ề hi ệu su ất và ph ương pháp ki ểm tra đối v ới n ồi
hấp tiệt trùng hơi nước nhỏ với các chu trình tiệt trùng được s ử dụng cho m ục đích y t ế hay ti ệt trùng
các vật tư dụng cụ có thể tiếp xúc với máu và dịch cơ th ể. Tiêu chu ẩn này phân lo ại thi ết b ị ti ệt trùng h ơi
nước cỡ nhỏ thành các loại nồi hấp tiệt trùng Class B, S và N
- Tiêu chuẩn Châu Âu EN 13060 áp dụng cho các n ồi h ấp ti ệt trùng h ơi n ước nh ỏ g ồm các tính n ăng:

• Sử dụng cho tiệt trùng dụng cụ vật tư y tế
• Điều khiển tự động
• Tạo ra hơi nước bằng điện thơng qua thanh đốt.
• Thể tích buồng nhỏ hơn 60 lít
Kích thước khoang tiệt trùng khơng đặt vừa hộp ti ệt trùng 300mmx300mm×600 mm


Tiêu chuẩn phịng vơ trùng lý tưởng nhất là khơng có tất cả các chất gây ơ nhi ễm sinh h ọc
(ví dụ như nấm, vi khuẩn, vi rút). Đồng thời, c ũng cần đảm bảo nh ững quy định v ề tiêu chu ẩn
điện, tiêu chuẩn khơng khí sạch, tiêu chuẩn h ệ th ống chi ếu sáng…
Sở dĩ phịng vơ trùng được nhấn mạnh là yếu tố hàng đầu vì nó ảnh h ưởng tr ực ti ếp đến s ức
khỏe và tính mạng của bệnh nhân. Đồng thời giúp phòng tránh lây nhi ễm và đem l ại s ự an
toàn tuyệt đối cho bệnh nhân.

Việc đảm bảo các tiêu chuẩn phịng vơ trùng là yếu tố quyết định giúp tạo
nên môi trường phẫu thuật và điều trị an tồn, hi ện đại, đạt chu ẩn. Khơng ch ỉ
tạo điều kiện thuận lợi nhất cho suốt quá trình đi ều trị, đồng th ời c ủng cố ni ềm
tin, sự an tâm của bệnh nhân



Nồi hấp tiệt trùng Class N:
Nồi hấp loại N được sử dụng để khử trùng các dụng cụ đặc không đóng gói. Chu trình này cung cấp đảm bảo phù hợp chỉ khi dụng c ụ được s ử d ụng ngay
lập tức vì khơng thể lưu trữ vơ trùng.

Nồi hấp tiệt trùng Class S:
Nồi hấp tiệt trùng loại S được sử dụng để khử trùng các dụng c ụ đặc khơng đóng gói
Chu trình tiệt trùng cho loại vật liệu hoặc dụng c ụ được chỉ định bởi nhà s ản xuất.
Chu trình này chỉ cung cấp sự an toàn ch ấp nh ận được cho nh ững d ụng c ụ được ch ỉ định trong h ướng d ẫn s ử d ụng