Một số biện pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học sinh lớp 4

MỤC LỤC
I.Đặt vấn đề………………………………………………………………...1/14
1.Lý do chọn đề tài...................................................................................1/14
2.Mục đích nghiên cứu.............................................................................2/14
3.Đối tượng nghiên cứu............................................................................2/14
4.Thời gian nghiên cứu.............................................................................2/14
5.Phương pháp nghiên cứu.......................................................................2/14
II. Giải quyết vấn đề......................................................................................3/14
1. Cơ sở lí luận...................................................................................3/14
2. Thực trạng của việc phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh
hiện nay...........................................................................................................3/14
3. Các biện pháp thực hiện.................................................................4/14
4. Kết quả đạt được...........................................................................11/14
III. Kết luận và khuyến nghị........................................................................13/14
IV.Tài liệu tham khảo..................................................................................14/14


Một số biện pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học
sinh lớp 4
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài:
Giáo viên chủ nhiệm ở Tiểu học có vai trị vơ cùng quan trọng trong việc
hình thành cho học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu
dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ đặc biệt là sự mạnh dạn,tự tin,tính tích
cực,chủ động,sáng tạo.
Ngồi việc tổ chức, hướng dẫn các hoạt động học tập của học sinh, giáo
viên chủ nhiệm lớp còn tổ chức,theo dõi các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
Ở đầu mỗi năm học, cùng một khối lớp, chất lượng học tập của học sinh
tương đương nhau. Nhưng đến cuối năm, có lớp chất lượng học tập của học sinh
lại vượt trội hơn so với các lớp khác. Tất cả những điểm khác biệt đó đều do
giáo viên chủ nhiệm lớp tạo ra. Giáo viên chủ nhiệm nếu có tinh thần trách

nhiệm cao, tận tâm với học sinh của mình thì chắc chắn sẽ tìm ra được các biện
pháp để giúp cho học sinh thích học, tích cực, chủ động tiếp thu kiến thức và
ln cảm thấy “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”.
Bước vào năm học mới, tơi định hướng cho mình phải gây được tâm thế
cho học sinh để các em bước vào năm học mới đầy tự tin và phấn khởi,tích cực
chủ động nắm bắt kiến thức. Để có được kết quả tưởng chừng như đơn giản
nhưng cách thức để đi đến cái đích đó thật khơng đơn giản chút nào. Để phát
huy được tính tích cực,chủ động của học sinh trong các giờ học giáo viên cần
chọn và tổ chức các hình thức dạy học hợp lí. Do vậy địi hỏi người giáo viên
phải có phương pháp dạy học phù hợp và trên hết là tình thương yêu đối với học
trị. Chỉ có tình thương u thực sự và lịng yêu nghề của giáo viên mới đem lại
niềm vui,sự hứng khởi cho học sinh trong các giờ học khi các em chủ động tìm
ra kiến thức mới dưới sự hướng dẫn,gợi mở của giáo viên.
Học sinh tiểu học là giai đoạn tất yếu của q trình học. Đó là giai đoạn mở
đầu cho một con người đến với văn hoá. Cũng từ giai đoạn này nhân cách của
học sinh được hình thành và dần dần phát triển, ví như trong xây dựng cơ bản,
khi xây một toà nhà cao tầng hiện đại thì việc xử lý nền móng là hết sức quan
trọng mà nền múng của ngôi nhà lại nằm dưới đáy nhà và một phần sâu trong
lòng đất nên những người bình thường thì khơng nhìn thấy được mà chỉ có
những nhà chun mơn mới nhìn thấy bản chất, tầm quan trọng, giá trị đích thực
của nền móng đó. Giai đoạn học sinh ở bậc tiểu học hết sức quan trọng. Đây
chính là giai đoạn nền móng của q trình phát triển năng lực tư duy và đặc biệt
1/14


Một số biện pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học
sinh lớp 4
là q trình phát triển nhân cách của học sinh sau này vì khi tích cực chủ động
tìm ra kiến thức các em sẽ mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp. Hơn nữa nếu các
em tích cực chủ động trong học tập sẽ giúp các em học tốt hơn.

Nhận thức được tầm quan trọng của việc giáo dục nhằm phát huy tính tích
cực, chủ động cho học sinh nên khi nhận nhiệm vụ chủ nhiệm học sinh lớp 4, tôi
đã nhận thấy tính cấp bách của việc làm thế nào để phát huy tối đa tính tích cực,
chủ động cho học sinh giúp các em đạt kết quả tốt trong học tập để đưa trường
chúng tôi trở thành môi trường giáo dục tin cậy cho cha mẹ học sinh về mọi mặt.
Vì những lí do trên mà tơi chọn đề tài : "Một số biện pháp giáo dục nhằm phát
huy tính tích cực, chủ động cho học sinh lớp 4" làm sáng kiến kinh nghiệm của
mình.
2.Mục đích nghiên cứu:
- Tìm hiểu các biện pháp giáo dục trong dạy học có tác dụng phát huy tích
cực, chủ động và hứng thú trong học tập từ đó nhằm đưa ra một số biện pháp
giáo dục phù hợp để tạo nên những hứng thú và phát huy được tính tích cực, chủ
động trong hoạt động học tập và giáo dục để nâng cao chất lượng giáo dục.
- Nâng cao nghiệp vụ sư phạm cho bản thân.
3.Đối tượng nghiên cứu:
Học sinh lớp 4C trường Tiểu học Thanh Xuân Nam
4.Thời gian nghiên cứu:
Từ tháng 9/2017 đến tháng 3/2018
5.Phương pháp nghiên cứu:
- Nghiên cứu tài liệu
- Điều tra thực trạng
- Tham gia giảng dạy và chủ nhiệm trực tiếp

2/14


Một số biện pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học
sinh lớp 4
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lí luận:

Với nhu cầu của một xã hội hố giáo dục địi hỏi ngành giáo dục luôn đổi
mới phương pháp dạy học để tạo ra những thế hệ con người năng động, có nhận
thức sâu sắc, biết tích cực chủ động tiếp thu kiến thức. Qua thực tế giảng dạy, tơi
thấy nhiều em cịn thụ động tiếp thu kiến thức nên nhận thức của các em còn
nhiều hạn chế, chưa mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. Các em chưa tích cực tham
gia hoạt động học nên không ham học. Hơn nữa, đa số học sinh Tiểu học được
sự quan tâm chăm sóc quá sức chu đáo của cha mẹ vì sống trong gia đình ít con,
hoàn cảnh kinh tế ổn định nên nhiều khi các em cịn ỉ lại, chưa tích cực, tự giác
trong cuộc sống hàng ngày nói chung và trong học tập nói riêng. Qua nhiều năm
thực hiện công tác giảng dạy và chủ nhiệm học sinhh tiểu học, tôi thấy việc phát
huy tính tích cực, tự giác học tập của học sinh đóng vai trị quan trọng trong q
trình dạy học. Việc dạy học lấy học sinh làm trung tâm đòi hỏi ở người học sinh
yêu cầu cao là phải tích cực độc lập, tự giác.Tính tích cực, tự giác, độc lập giúp
học sinh tự tin, chủ động trong hoạt động học tập, trở thành chủ thể của hoạt
động học tập. Trong đó thầy cơ giáo đóng vai trị là người tổ chức, hướng dẫn
các hoạt động của học sinh.Thông qua hoạt động học, mỗi học sinh đều được
bộc lộ mình và đều có cơ hội phát triển.
Kết quả học tập khơng chỉ phụ thuộc vào những đặc điểm về mặt trí tuệ của
cá nhân mà còn tùy thuộc vào thái độ của học sinh đối với hoạt động, vào hứng
thú nhận thức của học sinh. Hứng thú nhận thức sẽ trở thành cơ sở của thái độ
tích cực, bạo dạn, chủ động trong học tập, là một trong những động cơ quan
trọng thúc đẩy quá tŕnh học tập của học sinh.
Qua đổi mới các phương pháp dạy học sẽ giúp các em học sinh mạnh dạn,
tự tin hơn trước đám đông, biết cách tự đánh giá việc học của mình cũng như
biết đánh giá kết quả học tập của các bạn khác. Từ đó các em có tính chủ động
hơn trong học tập và biết phấn đấu thi đua nhau để việc học có kết quả cao hơn.
Đây là một vấn đề nóng bỏng cần phải thực hiện nhanh và đúng cách để
những thế hệ do chúng ta đào tạo là những con người năng động, mạnh dạn, tự
tin khi làm chủ tương lai, đất nước, biết xây dựng quê hương và đưa trình độ
hiểu biết của tồn dân đi lên sánh được với các nước phát triển trên thế giới.

3/14


Một số biện pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học
sinh lớp 4
2. Thực trạng của việc phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh
hiện nay.
2.1. Đối với giáo viên
Chưa khám phá được hết điểm mạnh và điểm còn hạn chế của từng học sinh.
Đặc biệt là chưa phát huy hết khả năng tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh,
chưa khắc phục triệt để những nhược điểm về ý thức và nhận thức của trẻ.
2.2. Đối với học sinh
Nét đặc trưng về tính cách của học sinh lớp 4 là thích tự hoạt động, song
còn e dè trong khuynh hướng muốn hoạt động độc lập, vừa thiếu tự tin, lại vừa
muốn khẳng định mình "đã lớn".
Khả năng giao tiếp giữa học sinh với giáo viên, giữa học sinh với học sinh
còn nhiều hạn chế, chỉ có một số học sinh mạnh dạn tham gia cịn học sinh nhút
nhát thì thu mình ngại tham gia.
Học sinh chưa mạnh dạn tự tin trong việc phân tích, xử lý tình huống ... Do
khả năng đánh giá hành vi của bản thân và xung quanh cịn thiên về cảm tính.
Qua nhiều năm giảng dạy và chủ nhiệm lớp 4, tôi nhận thấy việc phát huy tốt
tính tích cực, chủ động của học sinh góp phần tích cực vào kết quả hoạt động
dạy và học trên lớp đồng thời góp phần đáng kể vào việc hình thành nhân cách
của học sinh. Để khắc phục những khó khăn trên, tôi đã đưa ra một số biện pháp
để tháo gỡ khó khăn giúp cho cơng tác chủ nhiệm và giảng dạy đạt kết quả tốt
hơn .
3. Các biện pháp thực hiện:
3.1. Biện pháp 1: Rèn luyện tính tích cực, chủ động cho học sinh thông
qua việc luyện đọc, luyện nói trong các giờ Tập đọc, Kể chuyện.

Khả năng đọc, nói lưu lốt, rõ ràng, trơi chảy sẽ giúp các em học sinh tự
tin, bạo dạn hơn trong học tập cũng như trong giao tiếp. Nếu bản thân các em
còn ngắc ngứ trong việc đọc văn bản hoặc đọc, nói q nhỏ sẽ dẫn đến việc các
em khơng thấy tự tin vào khả năng diễn đạt của mình trong mọi hoạt động. Vì
vậy, việc rèn luyện kĩ năng đọc trơi chảy, lưu lốt và kĩ năng kể chuyện rành
mạch, rõ ràng là việc quan trọng trong vấn đề giáo dục tính tích cực, chủ động
cho học sinh Tiểu học.
Đầu năm học, tôi thấy nhiều học sinh đọc bài tập đọc và phát biểu c̣òn nhỏ;
một số em chưa biết cách kể lại một đoạn chuyện hoặc cả câu chuyện đã học
4/14


Một số biện pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học
sinh lớp 4
theo ý hiểu của mình mà thường kể chuyện theo cách ghi nhớ máy móc. Với
những học sinh chưa hiểu, chưa nắm được nội dung câu chuyện, các em rất sợ
hoặc không dám kể chuyện trước lớp. Còn với những học sinh đọc nhỏ thì
khơng xung phong đọc bài. Nhiều giờ học, chỉ có một vài học sinh kể chuyện
hoặc một vài em xung phong đọc bài. Chính vì vậy, giờ học trở nên tẻ nhạt,
khơng có sự hào hứng, sơi nổi trong học sinh. Trước tình trạng giờ học như vậy,
trong các giờ tập đọc, tôi đã rèn kĩ năng đọc đúng, đọc diễn cảm, to rõ và khả
năng diễn đạt rõ ràng, mạch lạc cho học sinh đồng thời động viên, khuyến khích
các em nói to, rõ ràng. Nếu em nào đọc nhỏ, đọc sai, tôi cho các em đọc lại 1 - 2
lần. Khi lần sau học sinh đọc có sự tiến bộ hơn lần trước, tôi động viên bằng
những lời khen ngợi, tạo hứng khởi cho học sinh, giúp các em tự tin hơn vào bản
thân mình. Đặc biệt là những học sinh đọc nhỏ, đọc c̣ òn vấp luôn được gọi đọc
nhiều trong các giờ tập đọc. Mặt khác, tơi cịn u cầu các em tự theo dõi, nhận
xét, đánh giá kết quả đọc của bạn và tự nhận ra sự tiến bộ của bạn, của mình
trong mỗi giờ luyện đọc. Đối với tiết kể chuyện, tôi thường hướng dẫn các em
kể từng đoạn truyện dựa vào từng bức tranh hoặc qua từng lời gợi ý chứ không

nên dựa hoàn toàn vào văn bản. Lúc đầu các em kể chưa tốt chỉ cần kể lại một
đoạn của câu chuyện. Mỗi lần học sinh lên kể chuyện trước lớp, bao giờ tôi cũng
yêu cầu các em khác lắng nghe để nhận ra ưu, nhược điểm của bạn, từ đó tự rút
kinh nghiệm cho bản thân mình và bổ sung ý kiến cho bạn. Nhờ vậy, trong cùng
một đoạn truyện, mỗi học sinh có một cách kể chuyện theo sự sáng tạo riêng của
mình. Đặc biệt tơi thường động viên, khen ngợi những học sinh có sự sáng tạo
và tự nhiên trong kể chuyện để các em tin vào khả năng diễn đạt của mình trước
lớp.
Qua một thời gian, tơi nhận thấy giờ học Tập đọc, Kể chuyện của lớp đạt
hiệu quả rõ rệt, số học sinh đọc to, rõ ràng và kể chuyện lưu loát, tự nhiên tăng
lên, giờ học trở nên sôi nổi, hào hứng hơn. Các em tham gia vào giờ học một
cách tự tin hơn.
3.2. Biện pháp 2: Rèn luyện tính tích cực, chủ động cho học sinh thông
qua tinh thần phát biểu ý kiến xây dựng bài.
Mục tiêu của q trình dạy học khơng chỉ cung cấp cho các em tri thức và
ngôn ngữ mà các em phải biết sử dụng ngôn ngữ đã được cung cấp để diễn đạt
những tri thức mà mình đã có, đã hiểu. Đây là một vấn đề cực kì quan trọng cần
được tổ chức trong các giờ học thông qua hoạt động phát biểu ý kiến xây dựng
5/14


Một số biện pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học
sinh lớp 4
bài. Nó đánh dấu khả năng chiếm lĩnh tri thức của học sinh, đồng thời cũng đánh
dấu khả năng tích cực, chủ động, tự tin, bạo dạn của học sinh trước tập thể. Vì
thế, trong tất cả các giờ học (từ Tiếng Việt, Tốn đến Khoa học, Lịch sử, Địa
lí,...) tơi đều chú trọng đến việc cho tất cả các đối tượng học sinh đều được phát
biểu ý kiến của mình về các nội dung bài học. Để tất cả các em đều có thể trả lời
các câu hỏi hoặc diễn đạt một vấn đề nào đó của bài học, tơi thường đưa ra câu
hỏi phù hợp với từng đối tượng học sinh. Đối với những học sinh có khả năng

diễn đạt tốt, tơi thường đưa ra những câu hỏi mang tính suy luận, tổng quát một
chút để các em phát triển tư duy lơ gic của mình, trình bày ý kiến theo sự hiểu
biết và sự sáng tạo của bản thân. Ví dụ:
a. Khi giải các bài tốn có lời văn, tơi thường hỏi: " Bài tốn cho biết gì?
Bài tốn hỏi gì?" trước khi các em tóm tắt bài tốn. Từ u cầu của bài tốn, các
em phải trình bày được hướng giải bài tốn bằng ngơn ngữ, sự hiểu biết của
mình.
- VD Bài tốn:
Một huyện trồng 325164 cây lấy gỗ và 60830 cây ăn quả. Hỏi huyện đó
trồng được tất cả bao nhiêu cây?
GV: Bài tốn cho biết gì?
HS : Một huyện trồng 325164 cây lấy gỗ và 60830 cây ăn quả.
GV: Bài tốn hỏi gì?"
HS : Hỏi huyện đó trồng được tất cả bao nhiêu cây?
Từ đó học sinh có thể đưa ra nhiều lời giải khác nhau bằng ngơn ngữ và
sự hiểu biết của mình như:
+ Huyện đó trồng được tất cả số cây là :
+ Số cây huyện đó trồng được là :
+ Tất cả số cây huyện đó trồng được là :
b. Khi học các bài Tập đọc, ngoài việc yêu cầu học sinh giải nghĩa từ, tơi
cịn u cầu học sinh đặt câu với từ đó nhằm giúp các em hiểu rõ nghĩa hơn và
phát triển khả năng diễn đạt của mình.
- VD: Trong bài Tập đọc: ‘‘Vương quốc vắng nụ cười’’, sau khi cho học
sinh giải nghĩa từ “du học” tôi cho học sinh đặt câu với từ mà các em vừa giải
nghĩa:
+ Chị em đi du học ở Úc.
+ Bố mẹ cho anh em đi du học ở Nhật.

6/14

Một số biện pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học
sinh lớp 4
Đối với những học sinh mà khả năng tiếp thu bài còn chậm và diễn đạt
chưa tốt, tôi đặt ra các câu hỏi cụ thể hơn để các em có thể tự trả lời được, trình
bày được sự hiểu biết của mình về nội dung bài học.
Khi học sinh phát biểu ý kiến, dù đúng hoặc sai, bao giờ tôi cũng để các em
phát biểu hết ý kiến chứ không cắt ngang hoặc bắt các em dừng lại khi các em
trả lời sai ý hoặc chưa hiểu ý của câu hỏi giáo viên đưa ra; đặc biệt, tơi khơng để
tình trạng học sinh chê cười, chê bai khi các bạn phát biểu sai. Sau khi học sinh
phát biểu xong ý kiến của mình, tơi mới giúp các em phân tích cái đúng, cái sai
của ý kiến đã phát biểu. Nếu đó là ý kiến đúng, tôi yêu cầu 1 - 2 học sinh trình
bày lại để cả lớp cùng hiểu bài và cùng khắc sâu kiến thức. Nếu đó là ý kiến sai,
tơi hướng dẫn phân tích để thấy rõ lí do sai và u cầu chính học sinh đó phát
biểu lại ý kiến đúng.
Qua việc làm trên, tôi thấy các em hào hứng, sôi nổi hơn trong việc giơ tay
xung phong phát biểu ý kiến xây dựng bài; các em khơng cịn rụt rè, sợ phát biểu
ý kiến trước tập thể lớp nữa.
3.3. Biện pháp 3: Tổ chức hình thức học tập theo nhóm để giúp các em
phát huy khả năng tích cực, chủ động, tự tin, bạo dạn trước tập thể.
Vì trong giờ học, thời gian có hạn nên khơng phải bất cứ học sinh nào cũng
được bộc lộ khả năng hiểu biết và diễn đạt sự hiểu biết của mình trước tập thể
lớp. Để khắc phục tình trạng này và giúp các em được tham gia nhiều vào các
hoạt động học tập, tơi thường tổ chức hoạt động nhóm. Trong hoạt động nhóm,
học sinh được trao đổi bàn bạc với nhau về nội dung học tập, sinh hoạt, vui
chơi,… Được học bạn, được hợp tác với bạn nên tri thức của các em trở nên sâu
sắc hơn, dễ nhớ, dễ thuộc và được mở rộng hơn. Mặt khác, nhờ không khí thảo
luận thân tình, cởi mở mà những em nhút nhát trước tập thể lớp cũng được rèn
luyện để trở nên bạo dạn hơn. Nhờ yêu cầu tôi đưa ra là mỗi bạn lần lượt phải
góp ý 1 - 2 câu nên ai cũng phải tham gia hoạt động nhóm. Các em đã dần dần

học được cách trình bày ý kiến của mình, biết lắng nghe và có sự nhận xét, bổ
sung ý kiến của bạn. Từ đó, các em trở nên dễ hịa đồng vào cộng đồng nhóm,
tạo cho các em sự tin tưởng vào bản thân cùng sự tích cực chủ động, hứng thú
trong mọi hoạt động học tập và sinh hoạt, vui chơi.
Hình thức hoạt động nhóm không chỉ được tôi tổ chức trong giờ học mà tơi
cịn tổ chức ngồi giờ lên lớp với các hoạt động khác nhau như vui chơi giữa
giờ, văn nghệ… Trong q trình tổ chức hoạt động nhóm, tơi thường tổ chức
7/14


Một số biện pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học
sinh lớp 4
cho các em hoạt động theo nhóm 2, nhóm 4 để tạo ra khơng khí thoải mái, thân
thiện và tin cậy giữa các thành viên trong nhóm nhưng hoạt động thật sự nghiêm
túc, có sự phân cơng nhiệm vụ rõ ràng trong nhóm, nhờ đó mà các em phát biểu
ý kiến, tham gia các hoạt động một cách chủ động, tự nhiên, không đùa cợt
trong khi làm việc. Để giúp các em định hướng được những việc sẽ làm trong
hoạt động nhóm, ngay khi bắt đầu tổ chức hoạt động cho học sinh, tơi thường
đưa ra các câu hỏi mang tính chất gợi ý, khơng q khó nhưng cũng khơng q
dễ với tất cả học sinh để các em đều được tham gia và có thể trình bày ý kiến
của mình hoặc tơi đưa ra những việc, những yêu cầu cần đạt trong hoạt động vui
chơi để các em thực hiện qua việc bàn bạc, hội ý với tin thần chủ động, sáng tạo.
Sau khi thảo luận nhóm, bao giờ tơi cũng u cầu 1 - 2 em trong nhóm trình
bày kết quả thảo luận của nhóm mình trước lớp, đồng thời u cầu các nhóm
khác nêu ý kiến bổ sung. Giáo viên nhận xét, khen ngợi, động viên về thái độ
làm việc nghiêm túc, sáng tạo của các em. Nhờ vậy học sinh đó tham gia sơi nổi,
tích cực, bạo dạn và hứng thú hơn trong mọi hoạt động.
3.4. Biện pháp 4: Tổ chức các hoạt động tập thể đầu tuần, giữa tuần,
cuối tuần, ngoài giờ hoặc trong những ngày lễ lớn để phát huy sự tích cực,
bạo dạn và tính chủ động trong mọi hoạt động cho học sinh

Trong thực tiễn giáo dục, tính tích cực, chủ động của học sinh được hình
thành và phát triển qua các loại hình hoạt động khác nhau như học tập, lao động,
vui chơi, hoạt động ngoại khóa. Hoạt động càng phong phú, đa dạng bao nhiêu
thì q trình giáo dục các em càng có hiệu quả bấy nhiêu, các em càng được bộc
lộ khả năng hịa nhập, tự tin và tích cực tham gia hoạt động. Học sinh đă được
tham gia các hoạt động tập thể dưới nhiều hình thức như sinh hoạt tập thể dưới
sân, hoạt động tập thể vào chiều thứ 3, sinh hoạt cuối tuần (vào chiều thứ 6)
hoặc trong những dịp kỉ niệm ngày lễ lớn như ngày 8/3, 20/11, 22/12, 26/3…
với phạm trong lớp học, trong khối hoặc toàn trường.

*Một số hình thức tổ chức trong giờ Hoạt động tập thể :
a. Giải ơ chữ
Hình thức tổ chức Giải ô chữ thường được tôi tổ chức ngay trong các tiết
học chính khóa hoặc trong các giờ sinh hoạt vào ngày thứ ba, cuối tuần. Trong
hoạt động "Giải ô chữ", học sinh được tìm hiểu những vấn đề liên quan đến kiến
8/14


Một số biện pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học
sinh lớp 4
thức đã học trong các tiết học chính nhưng cũng có thể là những vấn đề liên
quan đến chủ điểm như An toàn giao thơng, tìm hiểu về Bác Hồ, tìm hiểu về
ngày nhà giáo Việt Nam, tìm hiểu về ngày 8/3, tìm hiểu về Đội thiếu niên Tiền
phong Hồ Chí Minh,…Hình thức tổ chức "Giải ô chữ" tôi thường tổ chức là đưa
ra các gợi ý về số chữ cái,về nội dung ô chữ để học sinh đoán từ.
Để tổ chức tốt hoạt động" Giải ô chữ", giáo viên cần chuẩn bị tốt lời gợi ý
về ô chữ, ô chữ và đáp án. Nội dung ơ chữ cần tìm thường khơng q khó hoặc
q dễ như tìm hiểu về những việc cần làm để thực hiện an tồn giao thơng, thực
hiện bảo vệ mơi trường,… Nội dung cần tìm cũng có thể là tên một bài thơ, hát
một bài hát,… có nội dung liên quan đến bài học hay chủ điểm sinh hoạt.Ví dụ

trong tiết hoạt động tập thể vào thứ ba tháng 3 về chủ đề:‘‘u q mẹ và cơ
giáo” tơi đã cho học sinh giải những ơ chữ sau:
- Ơ chữ gồm 10 chữ cái.Đây là hai vị nữ anh hùng chống giặc ngoại xâm đầu
tiên trong lịch sử nước nhà.Bạn hãy cho biết họ là ai?
(Đáp án: Hai Bà Trưng)
- Ơ chữ gồm 2 chữ cái. Bạn hãy tìm một từ còn thiếu trong câu thơ sau của
nhà thơ Trần Đăng Khoa:
...là đất nước tháng ngày của con...
(Đáp án: mẹ)
- Ô chữ gồm 8 chữ cái. Bạn hãy lắng nghe giai điệu sau đây và cho biết
người nữ anh hùng trong bài hát là ai?
(Đáp án: Võ Thị Sáu)
Trong hoạt động "Giải ô chữ" bao giờ tôi cũng khuyến khích các em nói to,
nói rõ ràng đáp án mình tìm được cho cả lớp nghe, đồng thời tơi cũng động viên,
tạo hứng thú tham gia chơi bằng cách vỗ tay khen, thưởng một phần thưởng nhỏ
(một cái bút chì, một quyển vở,…). Khi tổ chức hoạt động "Giải ô chữ", gần như
tất cả mọi đối tượng học sinh đều muốn được tham gia và tham gia một cách
nhiệt tình, tích cực và chủ động bởi các em tìm được đáp án bằng sự hiểu biết
của mình, bằng những tri thức đã tích lũy đồng thời cũng được học tập, mở rộng
những tri thức mới. Nhờ hoạt động vui mà học này mà các em đã được rèn luyện
tính tích cực, chủ động, tự tin, bạo dạn của mình.
b. Vui văn nghệ
Hoạt động Vui văn nghệ thường được tổ chức vào các giờ sinh hoạt ngày
thứ ba, cuối tuần hoặc trong dịp kỉ niệm những ngày lễ lớn. Trong hoạt động văn
nghệ, các em được hát, được đọc thơ, kể chuyện, đóng kịch, biểu diễn ảo thuật
9/14


Một số biện pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học
sinh lớp 4

theo chủ điểm sinh hoạt như về Bác Hồ, bộ đội, thầy cô giáo, bà, mẹ, chị… hoặc
những vấn đề ca ngợi tình yêu Tổ quốc, quê hương, mùa xuân…
Để tổ chức hoạt động Vui văn nghệ, tơi thường khuyến khích các em tìm
hiểu, học và dạy nhau những bài hát, bài thơ hoặc câu chuyện có liên quan đến
chủ điểm trong lúc nghỉ giải lao. Bản thân các em đang ở lứa tuổi rất thích được
hát những bài hát vui nhộn của thiếu nhi. Vì thế, hoạt động Vui văn nghệ đã góp
phần phát huy khả năng tự tin trong việc trình bày tiết mục văn nghệ của các em
trước đám đông bởi các em được trình diễn trước bạn bè trong lớp, được sự tin
cậy, thân thiện và sự động viên của bạn bè (qua vỗ tay khen, qua vỗ tay phụ
họa,…). Cũng nhờ hoạt động Vui văn nghệ mà ở lớp tơi, có những học sinh cịn
rụt rè trong học tập, nhưng các em lại có khả năng và niềm yêu thích ca hát, các
em đã được tham gia nhiệt tình, sơi nổi, thể hiện được phần nào sự bạo dạn, tự
tin trong tính cách của mình trước tập thể.
c. Tổ chức chơi trị chơi
Học sinh Tiểu học có nhu cầu vui chơi hết sức lớn. Việc tổ chức trò chơi là
góp phần thỏa mãn nhu cầu đó của trẻ em. Trò chơi giúp giáo dục cho các em
mối quan hệ đoàn kết thân ái giữa các em, đồng thời rèn luyện cho các em sự tự
tin, bạo dạn trước đám đông, mang lại niềm vui nhận thức cho học sinh, phát
huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong hoạt động học tập cũng như
trong mọi hoạt động khác.
Trị chơi thường được tơi tổ chức cho học sinh tham gia ở cuối mỗi tiết học
trên lớp hoặc trong các buổi hoạt động tập thể vào thứ ba, cuối tuần. Nội dung
của trị chơi tơi đưa ra cho học sinh chơi thường là những trị chơi mang tính
chất rèn luyện kiến thức và rèn luyện tác phong nhanh nhẹn cho các em như
chơi giải toán nhanh, giải toán tiếp sức (trong giờ Tốn), trị chơi tìm từ nhanh,
thi vẽ tranh (giờ Tiếng Việt, Khoa học,Lịch sử,...); cũng có khi đó là những trị
chơi mang tính chất rèn luyện về thể lực cho các em như các trò chơi vận động
trong các giờ Hoạt động tập thể (trò chơi dân gian như cướp cờ,bỏ khăn,...)
Để tổ chức tốt trò chơi cho học sinh và học sinh tham gia chơi một cách chủ
động, giáo viên cần phải chuẩn bị nội dung chơi, dụng cụ, đồ vật cần có cho

từng trị chơi, phần thưởng khuyến khích đội thắng cuộc trong trị chơi. Mặt
khác, tôi thường hướng dẫn cho các em nắm vững nội dung chơi, cách chơi, luật
chơi để các em chơi chủ động và thành thạo. Học sinh tham gia trò chơi thường
chọn là những học sinh xung phong nhưng cũng có khi là những học sinh được
10/14


Một số biện pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học
sinh lớp 4
chỉ định ngay tại lớp. Đặc biệt, tơi ln động viên, khuyến khích những học sinh
rụt rè, nhút nhát tham gia chơi.
Trong quá trình học sinh chơi trị chơi, tơi ln ln theo dõi, uốn nắn và
động viên kịp thời để các em hứng thú và tự tin chơi. Đối với những trò chơi vận
động mang tính rèn luyện thể lực, tơi đặc biệt chú ý nhắc nhở các em chơi đúng
luật, đúng cách chơi để đảm bảo an toàn cho các em, tránh xảy ra tai nạn trong
khi chơi.
Kết thúc trò chơi, thường thì đối với đội thắng, các em ln ln vui vẻ vì
được khen thắng cuộc, nhưng đối với đội thua, các em thường đổ lỗi cho nhau,
mắng mỏ bạn làm chậm, làm sai trong đội của mình...dẫn đến việc các em chậm,
rụt rè trở nên tự ti, không dám chơi tiếp lần sau. Để khắc phục tình trạng này,
nhằm khuyến khích các em tích cực tham gia chơi ở những lần sau, tôi thường
động viên các em bằng cách khen cả hai đội đã hoàn thành phần thi của mình.
Sau đó đưa ra một vài lý do hợp lý để phân tích việc chậm chễ của các em và
khuyến khích các em chậm sẽ cố gắng chơi trong lần chơi sau.Nhờ vậy, ban đầu
các em còn rụt rè, nhưng dần dần các em đã hào hứng xung phong tham gia chơi
các trò chơi tập thể.
4. Kết quả đạt được:
Qua một năm thực hiện các biện pháp trên trong hoạt động dạy học và giáo dục
học sinh, tôi nhận thấy các biện pháp tơi đề xuất đã góp phần nâng cao hiệu quả
rèn luyện hứng thú học tập cũng như sự bạo dạn, tự tin của học sinh trong mọi

hoạt động tập thể. Các em đã chủ động tham gia các hoạt động học tập, nội ngoại khóa một cách tích cực, sáng tạo. Khả năng lĩnh hội, tiếp thu tri thức và
khả năng diễn đạt trước tập thể của các em tiến bộ một cách rõ rệt. Số lượng học
sinh xung phong phát biểu ý kiến xây dựng bài và xung phong tham gia các hoạt
động tập thể nhiều hơn nhiều so với đầu năm học. Cụ thể:
Số học sinh hăng hái
phát biểu xây dựng bài

Số học sinh chưa hăng hái
phát biểu xây dựng bài

Khi chưa áp dụng SK

15 HS - 25%

45 HS - 75%

Khi áp dụng SK

40 HS - 66,7%

20 HS - 33,3%

11/14


Một số biện pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học
sinh lớp 4
Kết quả đạt được qua q trình dạy học, khiến tơi cảm thấy rất vui mừng
về hiệu quả và tác dụng của các biện pháp mà tơi đưa ra ở trên. Nó khiến tơi tin
tưởng hơn vào tính khả thi mà đề tài đã đạt được. Nhưng tơi nghĩ, mình cần cố

gắng nhiều hơn để tìm hiểu, nghiên cứu và xây dựng thêm các biện pháp, hình
thức dạy học, giáo dục phù hợp với học sinh để lôi cuốn các em tham gia vào
các hoạt động một cách chủ động, tự tin và sáng tạo, giúp cho hoạt động dạy học
đạt hiệu quả.

12/14


Một số biện pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học
sinh lớp 4
III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
Khi thực hiện đề tài này, tôi nhận thấy các tiết học đặc biệt là các tiết hoạt
động tập thể của lớp rất sôi nổi. Các em luôn chủ động, tích cực tham gia các
hoạt động học tập. Kết quả học tập của học sinh được nâng cao, học sinh mạnh
dạn, tự tin hơn...
Để thực hiện một số biện pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, chủ
động cho học sinh cũng cần được thông tin đến cha mẹ học sinh để cha mẹ học
sinh cùng với giáo viên thực hiện, theo dõi, động viên các em. Nếu được sự hỗ
trợ của cha mẹ học sinh thì việc thực hiện sẽ dễ dàng thành công hơn.
Những điều nêu trên đây là một số việc làm và suy nghĩ của cá nhân tơi
trong q trình giảng dạy và giáo dục học sinh. Mong được sự góp ý của Hội
đồng các cấp để giáo viên chủ nhiệm chúng tôi tìm ra được thêm nhiều biện
pháp giáo dục và dạy học thích hợp, giúp cho q trình dạy học đạt hiệu quả cao
hơn như mục tiêu giáo dục Tiểu học đề ra.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Tôi xin cam đoan SKKN này do tôi
tự viết không sao chép ở đâu .

HàNội, ngày 12 tháng 4 năm 2018
Người thực hiện

Đỗ Thu Hà

13/14


Một số biện pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học
sinh lớp 4

IV.TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.Giáo dục học ( Nguyễn Sinh Huy - NXBGD - 1997)
2.Tâm lí học (Phạm Minh Hạc - NXBGD - 1996)
3. Khi phụ huynh đồng hành cùng nhà trường - Những điều nên và không
nên (Cathrin Kellison Mc Laughlin - Nguyễn Thị Lan Hương dịch - NXB tri
thức Hà Nội - 2008)
4.Chuyên đề: Một số phương pháp và hình thức tổ chức dạy học(Nguyễn
Đức Hoành - 2006)

14/14