Bài 14. Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (thế kỉ XIII)

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (144.28 KB, 6 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Tiết: 24
Tuần: 13
ND: 8/11/2014
1/ MỤC TIÊU
1.1

. Kiê ́n thức
 - HSb ết

HĐ1,2: Biết được sức mạnh quân sự của quân Mông-Nguyên và quyết tâm xâm lược
Đại Việt của chúng qua những tư liệu cụ thể.

- HS hiểu

HĐ 1,2: Những nét chính về diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ nhất.
 1.2/ Kó năng

- HĐ 1: Biết đọc bản đồ, vẽ lược đồ.

- HĐ 2: Phân tích, đánh giá nhận xét các sự kiện lịch sử.
 1.3/ Thái độ

HĐ1: Giáo dục cho học sinh ý chí kiên cường, bất khuất mưu trí dũng cảm 
của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến.

HĐ 2: Giáo dục về lòng tự hào truyền thống của dân tộc ta.
1.3/ Thái độ

- Thói quen

- Giáo dục cho học sinh ý chí kiên cường, bất khuất mưu trí dũng cảm của quân và

dân ta trong cuộc kháng chiến.

- Tính cách :Giáo dục về lòng tự hào truyền thống của dân tộc ta.
2 NỢI DUNG HỌC TẬP

3/ CHUẨN BỊ

3.1/ Giáo viên: Tranh ảnh về quân Mông – Nguyên, Lược đồ cuộc kháng chiến lần
thứ nhất chống quân Mông – Nguyên ( năm 1258)

- Bản đồ thế giới.

3.2/ Học sinh: Trả lời câu hỏi bài mới.

+ Tại sao vua Mông Cổ cho quân đánh Đại Việt trước?

+ Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến và đánh bại quân Mông Cổ?
4/ TƠ ̉ CHỨC CÁC HOẠT ĐỢNG HỌC TẬP

4.1/ Ổn định tổ chức và kiểm di ện 
7A 3:……….
7A 4:……….
4.2/ Kiểm tra miệng : (5p)

Câu hỏi Đáp án

? Nhà Trần Tổ chức qn đội và củng cố
quốc phịng như thế nào?Em có nhận xét
gì về Tình hình phát triển kinh tế dưới
thời Trần? ( 8đ )

- Quân đội của nhà Trần gồm có cấm
quân và quân ở các lộ.

- Quân đội được tuyển dụng theo chính
sách “ Ngụ binh ư nơng “ và theo chủ
trương “ Qn lính cốt tinh nhuệ, không
cốt đông “

BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG
 QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG – NGUYÊN

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mơng
Cổ?( 2 đ)

* Biện pháp củng cố quốc phòng:

- Quân đội thường xuyên luyện tập võ.
- Cử các tướng giỏi đóng giữ các vị trí
hiểm yếu.

- Vua Trần thường xuyên đi tuần tra
việc phòng bị ở nơi này.

- Nông nghiệp, thủ công và thương
nghiệp điều được phục hồi và phát triển.
-- Cho quân xâm lược Đại Việt để đánh
lên từ phía nam thực hiện kế hoạch gọng
kìm tiêu diệt Nam Tống.

- Cho sứ giả đưa thư sang doạ và dụ hàng
vua Trần.

4.3/ Tiê ́n trình bài học :

Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung bài học
* Giới thiệu bài: (2p )

Đầu thế kỉ XIII, nhà nước Mông cổ được
thành lập và lớn mạnh, hiếu chiến, quân Mông
cổ liên tiếp mở rộng vùng lãnh thổ ra các khu
vực á, âu trong đó Đại Việt đang nằm trong kế
hoạch xâm lược đó. Trước tình hình đó nhà Trần
đã chuẩn bị đối phó như thế nào ? Aâm mưu xâm
lược của quân Mông Cổ đối với nước ta ra sao ?
nội dung bài học hôm nay sẽ giúp ta thấy rỏ hơn.

* Hoạt động 1 : cá nhân, nhóm. (17p)

( Nêu và giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm, Giảng
giải kết hợp phương pháp trực quan hình ảnh )

&Gv : cho hs đọc mục 1/55

PV: Quân Mông Cổ là đạo quân như thế nào?
HS: Trả lời theo SGK.



Gv : Cho hs quan sát bản đồ thế giới, giới thiệu đất
nước Mông Cổ: Từ xa xưa các bộ lạc Mông cổ sống

ở những vùng thảo nguyên. Đầu thế kỉ XIII nhà
nước phong kiến Mông Cổ thành lập, vua Mông Cổ
đã lợi dụng tài bắn cung và cưỡi ngựa của các bộ tộc
du mục mang quân xâm lược khắp nơi xây dựng một
đế quốc rộng lớn từ Thái Bình Dương – bờ Hắc Hải,
gieo rắc nỗi kinh hồng, sợ hãi ở Châu Á và Châu Âu.
Dân Đức lúc bấy giờ chỉ cịn biết cầu nguyện: “Xin
chúa hãy cứu vớt chúng con thốt khỏi họa Tác – ta”.
Thái hậu nước Pháp hỏi vua Saint Louis: “Nếu quân
Tác – Ta đến đây con sẽ làm gì?” Saint Louis trả lời:
“Nế chúng kéo đến, một là ta đuổi chúng về địa ngục,

I/ CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN
THỨ NHẤT CHỐNG QUÂN
XÂM LƯỢC ( 1258):

1/ Âm mưu xâm lược Đại Việt
của Mông Cổ

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

nơi mà chúng đã ngoi lên, hai là chúng ta phải về thiên
đường hưởng hạnh phúc mà chúa đã dành cho chúng
ta” . Ngay cả đến giáo hồng La Mã lúc ấy cũng phải
thốt lên: ... “uy danh của đạo Cơ đĩc sẽ bị bọn Tác – ta
tiêu diệt mất. Nghĩ đến đĩ là ta xương nát tủy khơ,
thân gầy sức kiệt, đau xĩt vơ cùng, khiến ta ko biết
làm gì đây”. người xưa đã nhận xét “ vó ngựa của
qn Mơng Cổ đi đến đâu cỏ khơng mọc được đến
đó”

&Hs Quan sát Hình 29 hình vẽ quân Mông Cổ

? Em có nhận xét gì về quân Mông Cổ ?



Hs : Qn đội rất lớn mạnh có tổ chức, trang bị tốt.
&Giáo viên: Năm 1257, vua Mông Cổ mở cuộc xâm
lược Nam Tống để chiếm toàn bộ Trung Quốc rộng
lớn, nhưng để đạt được tham vọng đó chúng cho
tướng Ngộp Lương Hợp Thai chỉ huy quân xâm
chiếm Đại Việt.

? Tại sao vua Mông Cổ cho quân đánh Đại Việt
trước?



Hs : Vì sau khi chiếm đại Việt, qn Mơng Cổ sẽ
đánh lên phía Nam Trung Quốc, trong khi đó một số
lượng rất đơng qn Mơng Cổ sẽ ồ ạt tấn cơng từ
phía Bắc, tạo nên gọng kìm tiêu diệt Nam Tống.



Gv : dùng bản đồ trình bày âm mưu này cho hs
hiểu.

? Trước khi kéo vào nước ta, tướng Mơng Cổ đã làm
gì?



Hs : Cho sứ giả đưa thư sang doạ và dụ hàng vua
Trần.

Bấy giờ đế quốc Mơng Cổ chẳng khác gì 1 con ác thú
khổng lồ, mình phủ kín cả một vùng rộng lớn, kéo dài
từ Hắc Hải đến Thái Bình Dương, đất đai, dân số và
tiềm lực kinh tế to lớn gấp hàng trăm lần so với Đại
Việt. Cũng bấy giờ, Đại Việt mới khoảng từ phía Bắc

tỉnh Quảng Trị ngày nay trở ra, dân số ước tính khoảng
hơn 3 tr người,đã thế lại vừa thoát khỏi khủng hoảng,
quá trình khơi phục mới tiến hành được mấy chục
năm. Chính vì cho rắng Đại Việt là 1 nước nhỏ nên
trước khi xâm lược nước ta, chúng đã cho sứ giả đưa
thư đe dọa và dụ hàng.

? Vua Trần đã làm gì khi sứ giả đến?



Hs : Bắt tống giam vào ngục.

? Việc bắt giam sứ giả của qn Mơng nói lên điều
gì ?



Hs : ý thức tự chủ dân tộc, kiên quyết không làm
nô lệ cho giặc…

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

* Hoạt động 2: cá nhân: (13p)

( Nêu và giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm, Giảng
giải kết hợp phương pháp trực quan hình ảnh )

&Gv : cho hs đọc mục 2/56

? Khi được tin quân Mơng Cổ xâm lược nước ta vua
Trần đã làm gì ?



Hs : - Ban lệnh cho cả nước sắm sửa vũ khí.

- Quân đội dân binh được thành lập và ngày
đêm luyện tập.

- Quan sát lược đoà cuộc kháng chiến.
? Nêu diễn biến kết quả cuộc kháng chiến?



Hs : Tháng 1/1258, quân Mông Cổ tiến vào nước
ta theo đường sông Thao xuống Bạch Hạc rồi đến
vùng Bình Lệ Nguyên và bị chặn lại ở phịng tuyến
do vua Trần Thái Tơng trực tiếp chỉ huy. Tại đây, một
trận đánh quyết liệt đã diễn ra, quân ta quyết chiến đấu
để bảo vệ đất nước cịn quân Mơng Cổ quyết bắt sống
vua tơi nhà Trần. Vua Lê Thái Tơng đã tự mình đốc
thúc binh sĩ xơng lên trước làn mưa tên đạn của địch.
Cùng với vua là tướng tiên phong Lê Tần hiên ngang
trên mình ngựa, xơng pha chiến đấu, đốc thúc binh sĩ
mà sắc mặt vẫn như khơng. Do quân giặc mạnh, lại
chiến đấu ở vùng trung du nên kị binh của chúng cĩ
thể phát huy hết sở trường nên quân ta lâm vào tình thế
khĩ khăn. Vua Trần đã nghe theo lời khuyên của Lê
Tần, cho quân xuôi về Thiên Mạc để bảo toàn lực
lượng. Quân giặc đuổi theo bắn như mưa, Lê Tần đã
dùng ván thuyền che đỡ cho nhà vua khỏi trúng tên,
vừa đánh trả địch đảm bảo cho cuộc rút lui trĩt lọt, làm
thất bại kế hoạch bắt sống vua tơi nhà Trần của giặc.
Theo lệnh triều đình, nhân dân Thăng Long thực
hiện chủ trương “ vườn không nhà trống”, Khi Ngột
Lương Hợp Thai cho quân tiến vào Thang Long thì
trước mắt chúng là vườn khơng nhà trống, khơng
lương thực…

Quân Mông Cổ điên cuồng tàn phá kinh thành

Thăng Long, lùng bắt, giết hại những người cịn sĩt
lại. Trước thế giặc mạnh, tàn bạo, vua Trần lo lắng
hỏi ý kiến Thái sư Trần thủ Độ . Ơng tâu: “Đầu thần
chưa rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo”. Câu nói thể
hiện niền tin chiến thắng của quân và dân ta.

Đĩng giữ kinh thành Thăng Long chưa đầy một tháng,
quân giặc đã gặp phải nhiều khó khăn vì thiếu lương
thực trầm trọng, chúng phải cho quân đi cướp thĩc
gạo, hoa màu của nhân dân nhưng bị nhân dân các

2/ Nhà Traàn chuẩn bị kháng chiến
và đánh bại quân Mông Cổ:

a- Sự chuẩn bị của nhà Traàn:
- Ban lệnh sắm sửa vũ khí, qn đội
ngày đêm luyện tập.

b- Diễn biến :

- Tháng 1/1258, 3 vạn quân
Mông Cổ tiến vào nước ta theo
đường sông Thao qua Bạch Hạc đến
Bình Lệ Ngun bị chặn lại sau đó
tiến vào Thăng Long.

- Vua Trần cho quân lui về Thiên
Mạc ( Hà Nam ) và thực hiện kế
hoạch “ vườn không nhà trống”
khiến giặc khốn đốn khi vào Thăng
Long bị thiếu lương thực, thực
phẩm, chưa đầy một tháng giặc hao
mòn dần lực lượng.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

làng, xã chống trả quyết liệt nên lực lượng của chúng
bị tiêu hao dần. Nhân cơ hội đĩ, nhà Trần đã mở
cuộc phản công lớn ở Đông Bộ Đầu, đánh bật gần 3
vạn quân của chúng ra khỏi kinh thành. Bị bất ngờ
ngày 29/1/1258, quân Mông Cổ rút khỏi Thăng long
về nước. Trên đường rút chạy, chúng đã bị quân
binh ở Quy Hoá chặn đánh tan tác. Ngột Lương Hợp
Thai – viên dũng tướng của giặc, kẻ từng gây kinh
hồng thế giới đã buộc phải tháo chạy ở Đại Việt. Dọc
đường tháo chạy, chúng khiếp đảm đến nỗi khơng dám
nghĩ đến chuyện cướp lương ăn, vì vậy người đương
thời mỉa mai gọi chúng là “giặc Phật”..

? Vì sao qn Mơng Cổ mạnh mà vẫn bị đánh
bại ?



Hs : Vì quân ta biết sử dụng cách đánh giặc thông
minh “khi thế giặc mạng ta lui quân để bảo toàn lực
lượng, khi giặc yếu ta dồn sức tấn công“..

- Biết chớp thời cơ đánh giặc.

? Bài học kinh nghiệm về cách đánh giặc của dân
tộc ta trong cuộc kháng chiến chống quân Mông Cổ
lần thứ nhất?



Hs : - Khi thế giặc mạnh chủ trương hkông dốc
ngay lực lượng để đối phó mà khơn khéo giữ lực
lượng nhử chúng vào sâu trong trận địa, đánh lâu
dài, khi giặc gặp khó khăn ta mới phản cơng lại, đó
là kế “ Lấy yếu đánh mạnh, lấy ít đánh nhiều”

- Mở cuộc phản cơng lớn ở Đơng Bộ
Đầu.

c- Kết quả

Ngày 29/1/1258 quân Mông Cổ
thua và phải rút khỏi thăng Long
chạy về nước.

4. 4/Tơ ̉ng kết :5p) ( Trực quan hình ảnh )