Sáng kiến kinh nghiệm Tìm ra một giải pháp giúp học sinh tiếp thu được kiến thức và có kĩ năng làm một bài Tập làm văn - Văn miêu tả cảnh

<span class='text_page_counter'>(1)</span>A- Đặt vấn đề I- Lêi më ®Çu. “ Văn học là nhân học”. Văn học có vai trò rất quan trọng trong đời sống và sự phát triển tư duy của con người. Môn Ngữ Văn trong nhà trường cung cấp cho HS vốn tri thức thuộc lĩnh vực xã hội. Vậy mà hiện nay HS có xu hướng xem nhẹ việc học những môn xã hội nói chung, m«n Ng÷ v¨n nãi riªng. C¸c em kh«ng say mª yªu thÝch häc v¨n. Nh÷ng bµi th¬ hay, những câu chuyện bổ ích không dễ gì đi vào lòng người. Chính vì thế lại càng đỏi hỏi người giáo viên- giáo viên Ngữ văn phảI có phương pháp dạy học có hiệu quả để các em có ý thức tốt học Văn, có kỹ năng làm một bài văn ở mỗi thể loại. Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng đã từng nói: “Dạy Tập làm văn là chủ yếu dạy cho HS diễn tả cái gì m×nh suy nghÜ, m×nh cÇn bµy tá mét c¸ch trung thµnh, s¸ng tá chÝnh næi bËt ®iÒu m×nh nãi” ( D¹y V¨n lµ mét qu¸ tr×nh rÌn luyÖn toµn diÖn. Nghiªn cøu gi¸o dôc sè 28, 11 /1973).. ë líp 6 víi ph©n m«n TËp lµm v¨n HS ®­îc lµm quen víi hai thÓ lo¹i c¬ b¶n: V¨n tự sự và Văn miêu tả. Dù ở bậc Tiểu học các em đã được học hai thể loại này nhưng chỉ ở mức độ sơ giản còn bậc Trung học Cơ sở đòi hỏi mức độ cao hơn: Cách diễn đạt ý, c¸ch tr×nh bµy ®o¹n v¨n, c¸ch dïng nh÷ng tõ ng÷ h×nh ¶nh giµu søc gîi h×nh gîi cảm… Chính vì vậy bản thân tôi khi nhận nhiệm vụ dạy môn Ngữ văn lớp 6, tôI đã luôn trăn trở để tìm ra một giải pháp giúp HS tiếp thu được kiến thức và có kĩ năng làm một bài Tập làm văn- Văn miêu tả cảnh. Đó là đề tài mà tôi nghiên cứu.. II- Thực trạng của vấn đề nghiên cứu 1. Thùc tr¹ng Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, b¶n th©n t«i nhËn thÊy phÇn ®a HS rÊt yÕu trong kÜ n¨ng t¹o lËp v¨n b¶n: hµnh v¨n lÉn lén, dïng tõ tèi nghÜa, c©u v¨n thiÕu ý, bè côc ch­a râ ràng. Đặc biệt HS lớp 6, các em bắt đầu bước vào môi trường mới còn bỡ ngỡ, rụt rè, nhiều em thiếu tự tin, cách tiếp cận phương pháp học và làm bài còn rất khó khăn, nên những bài làm văn đầu học kì I chất lượng chưa cao. Thực tế đó quả là điều đáng lo 1 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> ngại. Thực trạng vấn đề này ra sao? Vì sao HS gặp nhiều khó khăn trong việc tạo lập văn bản- cụ thể kiểu bài văn miêu tả cảnh? Cần phải làm gì để nâng cao chất lượng d¹y vµ häc v¨n miªu t¶ cho HS líp 6. Năm học 2010-2011 tôi đã được phân công giảng dạy môn Ngữ văn 6. Là giáo viên dạy văn tôi luôn lấy cái “ tâm” làm đầu, yêu thương HS, luôn hiểu hoàn cảnh sống của c¸c em, hiÓu t©m lý trÎ th¬. Vµ ®iÒu c¬ b¶n truyÒn thô cho c¸c em nh÷ng tri thøc, kÜ n¨ng cña m«n häc, lu«n t¹o HS niÒm say mª häc tËp vµ yªu thÝch m«n V¨n. Bëi hiÖn nay phÇn ®a häc sinh rÊt “ sî” hoÆc “ ng¹i” häc V¨n, nhÊt lµ khi viÕt bµi t¹o lËp v¨n bản. Chính vì thế, việc rèn luyện kĩ năng làm văn cho HS còn là việc tháo gỡ vướng m¾c, xãa ®i nh÷ng mÆc c¶m “ sî”, “ ng¹i” häc v¨n cña HS ®Çu cÊp. Nhìn nhận vấn đề một cách cụ thể hơn chúng ta thấy: Chương trình Ngữ văn 6 so với chương trình Tiểu học có nhiều những khái niệm trừu tượng. Riêng làm văn đòi hỏi các em có cách viết già dặn, sinh động hơn và đặc biệt trong văn miêu tả cảnh thì những cảnh vật phải sinh động, có hồn, thuyết phục lòng người, điều đó không thể đi tõ lý thuyÕt sang thùc hµnh ngay ®­îc, bëi t­ duy cña løa tuæi c¸c em cßn lµ t­ duy cô thể, chưa tiếp cận ngay những kiến thức trừu tượng. Cảm quan của các em còn thô sơ ch­a cã nhiÒu tÝnh h×nh ¶nh, s¸ng t¹o nghÖ thuËt. Thùc sù mµ nãi c¸c em qu¸ quen víi viÖc thùc hµnh viÕt v¨n d¹nh v¨n b¶n mÉu vµ tác tạo văn bản mẫu tương tự ở cấp tiểu học. Cho nên việc sáng tạo văn bản nghệ thuật đối với các em là việc làm vô cùng khó khăn và không có hứng thú. Hơn nữa sự say mê đọc tư liệu văn học của các em HS thời nay quả là ít ỏi, hầu như không có, bởi những thông tin hiện đại: hoạt hình, truyện tranh, đặc biệt là những dịch vụ Internet tràn lan cuốn hút bạn nhỏ. Điều đó đương nhiên làm nghèo vốn ngôn từ nghệ thuật quý gi¸ cña v¨n häc trong mçi häc sinh. Tõ nh÷ng c¬ së trªn chóng t«i thiÕt nghÜ: Qu¸ tr×nh rÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm v¨n miªu tả cảnh cho HS lớp 6 là một việc làm thiết thực nên làm và thực hiện một cách triệt để để có hiệu quả tốt nhất. Ngay bËc tiÓu häc c¸c em còng ®­îc lµm quen víi thÓ lo¹i v¨n miªu t¶ c¶nh vµ t¶ người. Vì thế tôi ra đề thực nghiệm dạng văn miêu tả cảnh, để định hướng cho đề tài 2 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> nghiªn cøu cña m×nh vµ thùc hiÖn gi¶i ph¸p gióp HS cã kÜ n¨ng viÕt bµi v¨n miªu t¶ ®Çu häc k× II líp 6. 2- KÕt qu¶, hiÖu qu¶ thùc tr¹ng trªn. Líp. SÜ sè. Giái. Kh¸. Trung b×nh. YÕu. 6A. 31. 0%. 20%. 50%. 30. Qua b¶ng thèng kª trªn, t«i thÊy kÕt qu¶ lµm bµi cña häc sinh cã sù chuyÓn biÕn râ rệt; Đó cũng là lí do tôi mạnh dạn đưa ra kinh nghiệm nhỏ để đồng nghiệp tham khảo và đóng góp ý kiến để tôi điều chỉnh phương dạy tập làm văn tốt hơn và có kinh nghiệm rèn kĩ năng làm văn miêu tả cảnh cho HS lớp 6 trường THCS Ba Đình.. 3 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> B- Giải quyết vấn đề I – Giải pháp thực hiện đề tài: RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm v¨n miªu t¶ cho häc sinh líp 6. 1. §iÒu tra, tËp trung kh¶o s¸t viÖc viÕt ®o¹n v¨n, bµi v¨n miªu t¶ cña häc sinh líp 6. 2. Nghiªn cøu, ghi chÐp, tÝch lòy tri thøc v¨n miªu t¶. 3. Gi¶ng d¹y cung cÊp tri thøc vÒ ®o¹n v¨n, bµi v¨n miªu t¶. 4. Định hướng cho học sinh rèn luyện viết câu, đoạn văn, bài văn miêu tả. 5. Kiểm tra, đánh giá, sửa lỗi, bổ sung kiến thức. II. Các biện pháp để tổ chức thực hiện. 1. §iÒu tra, tËp trung kh¶o s¸t viÖc viÕt ®o¹n v¨n bµi v¨n miªu t¶ cña häc sinh. Giáo viên khảo sát việc viết đoạn văn, bài văn miêu tả củ học sinh lớp 6 để nắm ®­îc thùc tÕ häc v¨n, viÕt v¨n miªu t¶ cña c¸c em. 2. Gi¶ng d¹y cung cÊp c¸c tri thøc vÒ v¨n miªu t¶. Để làm bài văn miêu tả tốt học sinh cần hiểu được những vấn đề sau. 2. 1 Một số vấn đề chung về văn miêu tả. “ V¨n miªu t¶ lµ mét trong kiÓu v¨n b¶n rÊt quen thuéc vµ phæ biÕn trong cuéc sống cũng như trong sáng tạo văn chương: Đây là loại văn bản có tác dụng rất lớn trong việc tái hiện đời sống, hình thành và phát triển trí tưởng tượng, óc quan sát và khả năng nhạn xét đánh giá con người. Với đặc trưng của mình, những trang miêu tả làm cho tâm hồn con người và trí tuệ người đọc thêm phong phú, giúp cho ta có thể c¶m nhËn v¨n häc vµ cuéc sèng mét c¸ch tinh tÕ, s©u s¾c h¬n” ( Đỗ Ngọc Thống, Phạm Minh Diệu- Văn miêu tả trong nhà trường phổ thông, Nhà xuÊt b¶n Gi¸o dôc- 2003) Miêu tả là phương thức biểu đạt khá thông dục được sử dụng trong giao tiếp bằng ngôn ngữ của con người, kể cả ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết. Học sinh cần hiểu rõ: Văn miêu tả là loại văn bản giúp người đọc hình dung ra được những đặc điểm tính chất nổi bật của một sự vật, sự việc, con người, phong cảnh…nhằm cho những cái đó như hiện lên trước mắt người đọc. Qua văn miêu tả, người đọc không chỉ cảm nhận 4 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> được vẻ bề ngoài, màu sắc, hình dáng, kích thước, trạng thái…Còn hiểu rõ hơn bản chất bên trong của đối tượng … * C¸c d¹ng bµi v¨n miªu t¶ líp 6. - T¶ c¶nh: c¶nh thiªn nhiªn vµ c¶nh sinh ho¹t - Tả người: tả chân dung và tả người trong một hoạt động cụ thể. 2. 2- Mét sè kÜ n¨ng cÇn cã trong v¨n miªu t¶. 2. 2.1- KÜ n¨ng quan s¸t, ghi chÐp. Đối tượng của văn miêu tả những sự vật, sự việc, là thiên nhiên, là con người và cuộc sống của con người. Có thể coi đó là một thế giới hết sức mới lạ và đa dạng, phức tạp và sống động đang diễn ra quanh ta, thay đổi từng ngày, từng giờ. Tuy vậy, không phải tự nhiên mà ta hiểu và nắm được đặc trưng của từng sự việc, sự vật, con người để miêu tả đúng bản chất của nó. Vì vậy, phải quan sát, ghi chép. §èi víi häc sinh, khi viÕt ®o¹n v¨n, bµi viÕt miªu t¶ kÜ n¨ng quan s¸t, ghi chÐp còng rÊt cÇn thiÕt. TÊt c¶ c¸c em kh«ng thÓ cã ngay ®­îc kÜ n¨ng Êy va sö dông thµnh thạo như các nhà văn đã làm. Tất cả đối với các em chỉ mới là bước đầu tập dượt: Tập quan sát, tập ghi chép, tập phát hiện ra những đặc điểm của các sự vật, hiện tượng xung quanh cuộc sống của mình. Từ đó có vốn để làm văn miêu tả. 2. 2.2: Kĩ năng tưởng tượng. Có thể khẳng định rằng, nếu không có kĩ năng tưởng tượng thì bài văn miêu tả sẽ kh«ng hay ®­îc, dï lµ v¨n t¶ thùc. Lµm nghÖ thuËt nãi chung vµ viÕt v¨n nãi riªng kh«ng thÓ chÊp nhËn kiÓu sao chÐp vµo bµi v¨n nãi y nguyªn nh÷ng ®iÒu mµ quan s¸t thÊy th× bøc tranh trong bµi v¨n miªu t¶ sÏ qu¸ trÇn trôi, thiÕu søc hÊp dÉn. V× vËy, cÇn tưởng tượng và sáng tạo thêm để bổ sung những hình ảnh phù hợp, làm cho bức tranh ấy trở nên phong phú và sinh động hơn. Không có tượng tượng, chắc chắn nhà văn Tô Hoài không thể xây dựng được bức tranh phong phó vµ thÕ giíi loµi vËt nh­ trong t¸c phÈm “DÕ MÌn phiªu l­u kÝ”. Không có tưởng tượng chắc chắn nhà văn Vũ Tú Nam không thể viết được trang văn miêu tả thay đổi kì diệu màu nước trong biển “ Biển đẹp”. Có thể nói rằng vai trò của trí tưởng tượng rất có ý nghĩa. Nó không chỉ là yếu tố tạo nên sự phong phú cho 5 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> các hình ảnh trong bức tranh miêu tả mà còn giúp cho người làm văn miêu tả tìm được những từ ngữ và biện pháp nghệ thuật phù hợp để đoạn văn, bài văn hấp dẫn hơn. Ví dụ: Khi miêu tả hàng cây phượng vĩ ở sân trường vào ngày mùa hè HS có thể liên tưởng, tưởng tượng “hàng phượng vĩ đỏ rực như lửa cháy, gợi nhớ một thời hoa đỏ khát khao và hi vọng”. Hay một cách liên tưởng khác: “Giữa vùng trời mênh mông, giữa đám lá xanh um, những đóa phượng nổi bật lên,Rực lửa kiêu sa dưới ánh nắng hạ; tươi mat dịu dàng vào những buổi chiều tắt nắng; xinh xắn dễ thương vào những buổi sáng trong trẻo. Trên các đầu cành nở bung chùm hoa như lửa đỏ chói chang. Mỗi cánh hoa như cánh bướm bay dập dờn trong gió”. 2. 2.3: KÜ n¨ng so s¸nh: So sánh là hệ quả của quá trình liên tưởng tượng. Khi quan sát một đối tượng nào đó, hình ảnh của đối tượng ấy (từ màu sắc đến hình dáng, từ kích thước đến trạng thái) thường gợi cho người quan sát nghĩ tới những hình ảnh khác có cùng một nét tương đồng nào đấy. Chính sự liên tưởng , so sánh này làm cho trang văn miêu tả hay hơn và đối tượng miêu tả hiện rõ nét hơn,. đẹp hơn, hấp dẫn hơn.. Tuy nhiªn, khi sö dông kÜ n¨ng so s¸nh gi¸o viªn cÇn l­u ý cho häc sinh lµ ph¶i biÕt s¸ng t¹o, biÕt t×m ®iÓm míi, ®iÓm riªng. Kh«ng nªn lÆp ®i lÆp l¹i nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh qu¸ cò, qu¸ s¸o mßn. GV nhËn thÊy còng miªu t¶ h×nh ¶nh mÆt trêi mµ c¸c nhµ v¨n nhµ th¬ còng sö dông nh÷ng so s¸nh kh¸c nhau: nhµ th¬ Huy CËn miªu t¶ “ MÆt trêi xuèng biÓn nh­ hßn löa”, NguyÔn Tu©n miªu t¶ “ MÆt trêi nhó lªn dÇn dÇn, råi lªn cho k× hÕt. Trßn trÜnh Phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn. Quả trứng hồng hào, thăm thẳm và đường bệ đặt lên một mâm bạc... GV cần lưu ý cho HS dù có chọn hình ảnh nào so sánh cũng chú ý nét tương đồng. 2. 2.4: KÜ n¨ng nhËn xÐt. Viết văn miêu tả, bao giờ người viết cũng để lại dấu ấn chủ quan cho mình. Dấu ấn chủ quan ấy chính là sự cảm nhận riêng của mỗi cá nhân là cách biểu lộ thái độ tình cảm riêng của con người đối với đối tượng miêu tả. Một nhà văn Pháp viết: “ Một 6 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> trăm thân cây bạch dương giống nhau cả trăm, một trăm ánh lửa giống nhau cả trăm. Mới nhìn tưởng thế, nhưng nhìn kĩ thì thì cây bạch dương nào cũng khác nhau, ngọn lửa nào cũng khác nhau. Trong đời ta gặp bao nhiêu người phải thấy ra mỗi người mỗi kh¸c, kh«ng ai gièng ai” . Kh«ng ph¶i chØ c¸c nhµ v¨n mµ ngay c¶ häc sinh khi lµm v¨n miªu t¶ còng nªu ý thøc râ ®iÒu nµy. Chóng ta cÇn më réng thªm n÷a r»ng thiªn nhiên và con người xung quanh chúng ta luôn ở trạng thái vận động không ngừng, vô cùng hấp dẫn và thú vị. Có thể nói rằng, đối tượng miêu tả sẽ xuất hiện và đi vào bài văn tùy thuộc vào thái độ, tình cảm tâm trạng cũng như tình huống tiếp xúc của người viết. Đây chính là cơ sở tạo nên dấu ấn chủ quan của người viết trong văn miêu tả. Nó đòi hỏi người viết phải bộc lộ những lời nhận xét, những suy nghĩ, những cảm nhận riêng về đối tượng miêu tả bằng những lời bình, những câu cảm thán, những hình ảnh so s¸nh. Ví dụ: Ôi! Biển Sầm Sơn thật là đẹp, cảnh đẹp thiên nhiên ban tặng. hay Nhà văn Nam Cao khi miêu tả trăng, sao lại được tưởng tượng, so sánh và cảm nhận: “ Trăng là cái liềm vàng giữa cánh đồng sao. Trăng là cái đĩa bạc trên tấm thảm nhung d¹ trêi...” Có được những lời văn miêu tả sống động và mới mẻ ấy chính là nhờ vào kĩ năng quan sát, tưởng tượng, so sánh, nhận xét của người viết.. 3. Học sinh nắm phương pháp tả cảnh Muèn t¶ c¶nh Häc sinh cÇn ph¶i : 3.1: Xác định được đối tượng miêu tả Đối tượng này thường là những cảnh vật gần gũi, những danh lam thắng cảnh, những di tích lịch sử, cũng có thể là những cảnh sinh hoạt thường diễn ra xung quanh chúng ta. Bởi vậy, khi tả cần phải định rõ đối tượng tả cảnh là phong cảnh thiên nhiên hay cảnh sinh hoạt của con người để việc miêu tả được chính xác, tập trung. VÝ dô: T¶ dßng s«ng ë quª em. Học sinh xác định đối tượng miêu tả: Cảnh dòng sông nơi em ở. Đó là cảnh thiên nhiªn rÊt gÇn gòi vµ quen thuéc. 3.2: Quan s¸t lùa chän nh÷ng h×nh ¶nh tiªu biÓu. 7 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Mỗi cảnh, dù đó là cảnh thiên nhiên hay cảnh sinh hoạt đều có những nét riêng. Bởi vậy việc quan sát, lựa chọn những hình ảnh tiêu biểu của đối tượng là hết sức cần thiết. Chỉ khi chọn tả được những nét đặc trưng của cảnh thì cảnh hiện lên mới đúng là nó mà không phải là cảnh khác. Lúc đó việc miêu tả mới giúp cho người đọc, người nghe hình dung một cánh dễ dàng, cụ thể về cảnh được miêu tả và không nhầm lẫn cảnh đó víi nh÷ng c¶nh kh¸c. Ví dụ: Khi miêu tả cảnh dòng sông giáo viên định hướng học sinh chọn những hình ảnh nổi bật của dòng sông: cảnh hai bên bờ, sông nước, hình ảnh con thuyền… 3.3: Tr×nh bµy nh÷ng ®iÒu quan s¸t theo tr×nh tù hîp lý. Có thể miêu tả theo cách từ xa đến gần, từ ngoài vào trong…hoặc ngược lại. Đây là miêu tả theo sự thay đổi về không gian. Học sinh cũng có thể trình bày lần lượt theo trình tự thời gian. Cái gì thấy trước, xuất hiện trước sẽ được nói trước; cái gì thấy sau, xuất hiện sau sẽ được nói sau…Hay cũng có thể trình bày theo từng đặc điểm nổi bật của cảnh. Đặc điểm nào tiêu biểu nhất, nổi bật nhất sẽ được nói trước, còn đặc điểm nào không tiêu biểu thì nói sau. Việc chọn cách trình bày nào là hợp lý tùy thuộc vào từng đối tượng cụ thể.. 4. Giáo viên hướng dẫn cho học sinh lập dàn ý. Bài văn tả cảnh thường có bố cục ba phần: * PhÇn më bµi: Lµm nhiÖm vô giíi thiÖu c¶nh ®­îc t¶. Cã thÓ më bµi theo lèi giíi thiÖu trùc tiÕp hoÆc còng cã thÓ më bµi theo lèi gi¸n tiÕp. * PhÇn th©n bµi: Tập trung tả chi tiết từng cảnh theo một trình tự đã được lựa chọn, có thể tả theo: + TrËt tù kh«ng gian + TrËt tù thêi gian + §Æc ®iÓm cña c¶nh * PhÇn kÕt bµi: Ph¸t triÓn c¶m nghÜ vÒ c¶nh ®­îc t¶. 8 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y, t«i nhËn thÊy häc sinh khi t¹o lËp v¨n b¶n ë bÊt cø kiÓu loại nào cũng đều bỏ qua lập dàn ý, các em cứ nghĩ gì, viết nấy nên có nhiều bài văn ý lộn xộn . Đặc biệt văn miêu tả, các em diễn đạt lộn xộn giữa các cảnh. Chính vì thế trong quá trình giảng dạy, tôi luôn hướng dẫn học sinh lập dàn ý một cách triệt để, để có thói quen trước khi các em viết bài. Lập dàn ý là khâu rất quan trọng để bài văn gi÷a c¸c ý râ rµng, m¹ch l¹c.. 5. RÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt v¨n miªu t¶. 5.1. C¸ch dïng tõ ng÷ h×nh ¶nh. Việc lựa chọn từ ngữ trong văn miêu tả là rất quan trọng, đòi hỏi phải được đặt ra một cách nghiêm túc. Muốn làm nổi bật hình ảnh của đối tượng thì phải chú ý nhiều tới hệ thống từ tượng hình( tả màu sắc, hình dáng, trạng thái). Muốn làm nổi bật không khí của cảnh thì dùng hệ thống từ tượng thanh( mô phỏng các tiếng động). Bài văn tả cảnh thiếu đi các yếu tố tạo hình, gợi cảm sẽ không sinh động. VÝ nh­ t¶ c¶nh sãng biÓn cã nhiÒu tõ ng÷ gîi h×nh gîi thanh: cuån cuén, nhÊp nh«, l¨n t¨n, r× rÇm…nh­ng kh«ng ph¶i lóc nµo sãng còng dïng ®­îc tÊt c¶ c¸c tõ Êy. Sãng biển lúc trời động dùng từ: “ cuồn cuộn” ; lột tả sóng biển vỗ vào bờ đá thì dùng từ: “ ì oạp” ; tiếng sóng biển trong đêm nghe sa dùng từ: “rì rầm”. Hay tả cây cối giáo viên có thể định hướng cho học sinh chọn những từ ngữ chỉ màu xanh khác nhau: xanh um, xanh r×, xanh non… Nh­ng khi ®i vµo thùc tÕ mçi lo¹i c©y sÏ cã mét lo¹i xanh riªng kh«ng lÉn lén: c©y rau cải trong vườn hay cây lúa đang thì con gái dùng từ ngữ: “ xanh mơn mởn”, “ xanh rên”. C©y cèi trong rõng rËm th× dïng tõ: “ xanh r×”, “ xanh tèt”. Ngay c¶ ©m thanh còng kh¸c nhau: tiÕng giã thæi, tiÕng chim hãt, tiÕng m­a rµo, giáo viên định hướng để học sinh xác định âm thanh để sử dụng những từ ngữ phù hîp. Bên cạnh việc lựa chọn từ ngữ, vấn đề tạo hình ảnh trong văn miêu tả cũng không kÐm phÇn quan träng. ViÖc t¹o h×nh ¶nh trong v¨n miªu t¶ cã thÓ thùc hiÖn b»ng nhiÒu cách: hoặc là bằng từ ngữ tượng hình, hoặc bằng nghệ thuật so sánh , ẩn dụ, nhân hóa, nhưng phải đúng chỗ, đúng lúc, hợp văn cảnh. 9 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Ví dụ cảnh đêm trăng ở quê em. Học sinh có thể tạo hình ảnh như sau: Tõ phÝa ch©n trêi, bãng tr¨ng lÊp lã táa ¸nh s¸ng non nít, tõ tõ nh« lªn m¸i nhµ vµ các khóm cây. Trăng tròn như cái đĩa, to, sáng. Càng lên cao, trăng như quả bóng treo lơ lửng trên bầu trời, tỏa ánh sáng dìu dịu như xóa mờ bóng đêm. ánh trăng len lỏi qua các vòm cây, kẽ lá, rọi xuống tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp. 5.2- Cách đặt câu , dựng đoạn văn miêu tả Giáo viên nên xác định cho HS những ý cần triển khai trong nội dụng bài văn miêu tả để chia các phần thành các đoạn văn tương ứng với mỗi ý cơ bản. Có nhiều cách chia ®o¹n kh¸c nhau: - Chia đoạn theo trình tự thời gian: Học sinh có thể đặt đối tượng miêu tả vào khoảng thời gian khác nhau: sáng- trưa- chiều- tối; mùa xuân- mùa hạ- mùa thu- mùa đông. - Chia đoạn theo trình tự không gian: Giáo viên hướng dẫn cho HS quan sát đối tượng miêu tả ở nhiều góc độ và từ những hướng khác nhau: xa- gần; trên- dưới; toàn c¶nh- cô thÓ chi tiÕt. - Chia đoạn theo số lượng được miêu tả. Ví dụ: Tả cảnh thiên nhiên có bầu trời, mặt đất, cảnh trong vườn, ngoài đồng, dòng sông, núi đồi… Có thể nói dựng đoạn văn chính là cách sắp xếp các ý diễn đạt sao cho hợp lý, logic, mạch lạc, tạo sự cân đối cho bài văn. HS cần chú ý trong đoạn văn thường có câu mang ý nghĩa khái quát( câu chủ đề). Các câu khác được triển khai bổ sung ý nghĩa cho câu chủ đề 6- GV hướng dẫn HS luyện cách viết mở bài, thân bài, kết bài. M« h×nh bè côc bµi v¨n miªu t¶ gåm ba phÇn. Theo th× bµi v­n miªu t¶ chØ më bµi bằng việc giới thiệu đối tượng , còn kết bài chỉ nêu cảm nghĩ về cảnh mà mình miêu tả. Nếu như vậy đoạn văn quá đơn điệu, rập khuôn. Thạm chí có một số em dùng “cái khuôn” ấy để lắp ghép cho tất cả các bài văn miêu tả cảnh khác nhau. Ví dụ: khi tả một cây ăn quả thường các em hay đi theo cách mở bài kết bài như sau: Mở bài: Trong vườn nhà em trồng nhiều loại cây ăn quả khác nhau. Nhưng em thích nhất là cây bưởi đào. 10 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Kết bài: Em rất yêu khu vườn nhà em. Hoặc em muốn được chăm sóc cho khu vườn được tươi tốt hơn……. Tõ thùc tÕ trªn GV gióp HS biÕt s¸ng t¹o viÕt nh÷ng ®o¹n v¨n më bµi tù nhiªn míi mÎ không gò bó áp đặt, Đoạn kết bài phải thể hiện những suy nghĩ tình cảm riêng của m×nh. Đối với phần thân bài HS rất lúng túng tách ý để chia đoạn nên các em chỉ viết có một đoạn dài khiến bố cục không cân đôi trong văn bản Vì thế GV định hướng cho các em t¸ch c¸c ý ra thµnh c¸c ®o¹n v¨n. Ví dụ ; Khi làm bài văn miêu tả cây cối trong vườn vào một thời điểm cụ thể GV có thể giúp HS chia thân bài thành một số đoạn văn ứng với một số đối tương miêu tả như sau: Đoạn một: Tả một cây có đặc diểm tiêu biểu và gây ấn tượng nhất trong vườn Khi tả phải giới thiệu được vị trí, miêu tả hình dáng, đặc điểm của thân lá, rễ, hoa, quả….tầm quan trọng đối với con người đối với các loại cay khác trong vườn. Đoạn hai: Tả loài cây cho hoa, cho hương, cho quả…liệt kê một số loài hoa ( hoa nhài, hoa huệ,hoa cúc vàng…..Đồng thời miêu tả cụ thể vị trí , hình dáng,đặc điểm, cấu tạo của từng loại cây( thân, lá,hoa, hương vị..) Đoạn ba: Tả loài cây cho quả, liệt kê một số loài cây tiêu biểu( cam, bưởi, na, ổi…) Sau đó tập trung miêu tả quá trình ra hoa kết trái ,công dụng từng loại cây. GV lưu ý cho HS : trong quá trình tả nên đặt đối tượng được tả trong mối quan hệ với cảnh thiên nhiên như nắng, gió, chim chóc, ong bướm, con người… để toàn cảnh khu vườn hiện ra sống động đẹp hơn.. 3- GV tæ chøc cho HS thùc hµnh viÕt ®o¹n v¨n, bµi v¨n T«i cho HS viÕt c¸c ®o¹n v¨n miªu t¶ c¶nh thiªn nhiªn Đề bài: em viết đoạn văn miêu tả vườn hoa vào mùa xuân tiÕp tôc cho HS miªu t¶ canh sinh ho¹t. Đề bài: Em miêu tả cảnh vui chơi trên sân trường trong giờ ra chơi. 11 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Và cuối cùng tôi cho HS viết một bài văn miêu tảcảnh thiên nhiênvới hai dạng để GV so sánh đối chiếu đánh giá kĩ năng làm bài của HS ở thể loại văn miêu tả cảnh. Tả đêm trăng ở quê hương em T¶ quang c¶nh líp häc trong giê TËp lµm v¨n. 4- Kiểm tra đánh giá §Ò bµi: H·y miªu t¶ c¶nh biÓn mµ em cã dÞp quan s¸t( Bµi viªt sè 5- V¨n miªu t¶ c¶nh). 12 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> C- KÕt luËn 1- KÕt qu¶ nghiªn cøu *§èi víi b¶n th©n . Hiểu và nắm vững kĩ năng làm bài văn miêu tả. Bồi dưỡng thêm những kinh nghiệm dạy văn bản thuộc phương thức miêu tả Cã ®iÒu kiÖn, c¬ héi hiÓu t©m lÝ HS gióp c¸c em cã kÜ n¨ng lµm bai vµ yªu thÝch häc v¨n. * §èi víi häc sinh Trong quá trình được rèn luyện kĩ năng viết văn miêu tả học sinh nắm hiểu đặc điểm thể loại văn miêu tả: Xác định đối tượng miêu tả; biết chọn lọc những hình ảnh tiêu biểu; sắp xếp các ý theo trình tự hợp lý; nhận xét đánh giá đối tượng; các đoạn văn mạch lạc, cân đối. Khi ra những đề văn thuộc dạng văn miêu tả, các em cảm thấy tự tin khi lµm bµi, t©m lý tho¶i m¸i. Líp. SÜ sè. Giái. Kh¸. Trung b×nh. YÕu. 6A. 31. 15%. 50%. 35%. 0%. 2. Kiến nghị, đề xuất. Qua c«ng t¸c gi¶ng d¹y, nghiªn cøu vµ kÕt qu¶ cña c«ng t¸c gi¶ng d¹y, t«i xin cã mét sè kiÕn nghÞ sau: a, Đối với nhà trường: - Tổ chức buổi học ngoại khóa để các em có dịp quan sát cảnh đẹp: Cánh đồng, dòng sông, núi đồi. Sau đó HS viết bài thu hoạch: Cảm nhận vẻ đẹp quê hương. - Tổ chức HS thi viết văn với đề tài: vẻ đẹp cuộc sống quanh em, về mái trường, thầy cô qua hình thức hoạt động báo tường hoặc viết tay. b, §èi víi gi¸o viªn: - Giao hữu gần gũi để hiểu tâm lý các em hơn. - Trau dåi vèn tri thøc chuyªn m«n cña m×nh. 13 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> - Nghiên cứu, tìm tòi tư liệu có liên quan đến môn học để có phương hướng dạy học cho häc sinh. - Học hỏi đồng nghiệp, nhiệt tình. c, §èi víi häc sinh. - §äc tµi liÖu tham kh¶o, tr¸nh sao chÐp nguyªn mÉu. - Học hỏi bạn, ở thầy, đặc biệt luôn rèn kĩ năng viết văn một cách linh hoạt hơn. - Cần có chí tưởng tượng, liên tưởng phong phú. Trªn ®©y lµ mét vµi kinh nghiÖm nhá cña b¶n th©n trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y. Thêi gian nghiên cứu và thực hiện chưa nhiều, nên rất mong được sự nhận xét, đóng góp của các cấp chuyên môn, đồng nghiệp để đề tài của tôi có chất lượng tốt hơn. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Ba §×nh, ngµy 10 th¸ng 03 n¨m .2011 Người thực hiện. TrÇn ThÞ Nga.. 14 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span>