Tuần 29. Về luân lí xã hội ở nước ta (trích Đạo đức và luân lí Đông Tây)

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Ngày soạn: 10/3/2017
Ngày dạy:

Tiết 103: Đọc văn.

<b>VỀ LUÂN LÍ XÃ HỘI Ở NƯỚC TA</b>

<i><b> (Trích Đạo đức và luân lí Đơng Tây) Phan Châu Trinh </b></i>
<b>-A. Mục tiêu bài học:</b>

<b> 1. Kiến thức: Giúp HS : </b>

- Cảm nhận được tinh thần yêu nước, tư tưởng tiến bộ của Phan Châu Trinh khi kêu gọi
xây dựng nền luân lí xã hội ở nước ta

- Hiểu được nghệ thuật viết văn chính luận
2. Kĩ năng:

<b> Đọc hiểu văn bản chính luận.</b>
Rèn kĩ năng viết bài văn nghị luận.
3. Thái độ:

- Ý thức sống và làm việc theo luân lí.
- Phải có tinh thần đoàn kết, đấu tranh.
<b> 4. Năng lực hình thành</b>

- Năng lực tự quản bản thân, NL tự học, NL hợp tác, NL thưởng thức văn học/ năng lực
cảm thụ thẩm mĩ

<b>B. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:</b>
<b> 1. Giáo viên:</b>

- Tích hợp phân mơn Làm văn. Tiếng Việt. Đọc văn.
- Sgk, giáo án, đọc tài liệu tham khảo.

2. Học sinh:

- Hs chủ động tìm hiểu bài qua hệ thống câu hỏi sgk.
<b>C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học:</b>

<b>* Ổn định tổ chức:</b>

<b>* Hoạt động 1: Khởi động </b>

- GV nêu cau hỏi: Kể tên 2 tác phẩm văn chính luận các em đã học ở chương trình THCS và
THPT ?

-GV gợi ý về nội dung (Tp học ở chương trình lớp 6, chủ đề nói về trẻ em; Tp học ở chương
trình lớp 10, chủ đề về cuộc kc chống giặc Minh…)

-Dự kiến học sinh trả lời: “Tuyên bố thế giới về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát
triển của trẻ em”- LHQ và “Bình Ngơ đại cáo” của Nguyễn Trãi

Trên cơ sở HS trả lời, GV nhận xét và chuyển vào bài mới:

Ở Việt Nam đầu thế kỷ XX, các nhà hoạt động chính trị như Phan Bội Châu, Phan
Châu Trinh, Nguyễn Ái Quốc, ... đều ít nhiều dùng văn chính luận để tuyên truyền, phổ biến,
thể hiện chủ trương, đường lối cách mạng của mình. Hơm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu một
đoạn trích tiêu biểu của một tác phẩm chính luận để cảm nhận tinh thần yêu nước, tư tưởng
tiến bộ của Phan Châu Trinh và hiểu sâu hơn về nghệ thuật viết văn chính luận. Trước hết
chúng ta tìm hiểu vài nét về tác giả Phan Châu Trinh.

<b>*Hoạt động 2: Hình thành kiến thức</b>

<b>Hoạt động của Gv và Hs</b> <b>Nội dung cần đạt</b> <b>Ghi</b>

<b>chú</b>
Gv hướng dẫn hs tìm hiểu khái quát

-Trình bày những hiểu biết của em về

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

tác giả? - Phan Châu Trinh (1872-1926)
- Là người nổi tiếng thông minh từ bé

- Có ý thức trách nhiệm đối với đất nước ngay từ
tuổi thanh niên

- Chủ trương cứu nước: bất bạo độngtuy không
thành nhưng nhiệt huyết của ông ảnh hưởng sâu
rộng đến phong trào ái quốc đầu thế kỉ XX
-Thơ văn của Phan châu Trinh là thơ văn tuyên
truyền, vận động đồng bào làm cách mạng cứu
nước, cứu dân

-Xác định thể loại của văn bản trên?
-Những hiểu biết của em về tác phẩm?

-Vị trí đoạn trích?
-Bố cục?

* Gv hướng dẫn đọc hiểu chi tiết văn

bản

-Luân lí xã hội là gì? Mở đầu đoạn
trích tác giả khẳng định vấn đề gì?
Nhận xét cách nêu và phân tích luận
điểm của tác giả ?

<i>Luân lí xã hội: những quan niệm, </i>
<i>nguyên tắc, quy định hợp lí hợp lẽ </i>
<i>thưởng chi phối mọi quan hệ, hoạt </i>
<i>động và phát triển của xã hội</i>

-Em hiểu câu “<i>một tiếng bè bạn khơng </i>
<i>thể thay cho ln lí xãhội được”</i> ntn?
<i>“Bình thiên hạ”:khơng phải là cai trị </i>
<i>xã hội, đè nén mọi người mà góp phần</i>
<i>làm cho xh no đủ, giàu có</i>

<b>2. Tác phẩm: (9-11-1925)</b>
<i><b> a. Thể loại: văn chính luận</b></i>

<i><b> b. Nội dung: bài diễn thuyết đề cao tác dụng của </b></i>
đạo đức, ln lí, khẳng định phải tìm nguyên nhân
mất nước trong việc để mất đạo đức, luân lí truyền
thống

<b>3. Đoạn trích: Về luân lí xã hội ở nước ta</b>
<i><b>a. Vị trí: phần 3 của bài Đạo đức và ln lí Đơng </b></i>
Tây (5 phần)

<i><b>b. Bố cục</b>:</i> 3 đoạn

- Đoạn 1: Khẳng định nước ta chưa có ln lí xã
hội

- Đoạn 2: Sự thua kém về luân lí xã hội của ta so
với phương Tây

- Đoạn 3: Chủ trương truyền bá XHCN cho người
Vệt nam

<b>II/ Đọc- hiểu:</b>
<b> A. Nội dung:</b>

<b> 1.Nêu hiện trạng ở nước ta, khẳng định nước </b>
<b>ta tuyệt nhiên khơng có ln lí xã hội:</b>

- Khẳng định: “Xã hội ln lí ở nước ta tuyệt nhiên
khơng có”

- Cách đặt vấn đề trực tiếp, trực diện, nhấn mạnh
và phủ định: nước ta tuyệt nhiên không ai biết đến
xã hội luân lí

- Tác giả còn phủ nhận sự ngộ nhận, sự xuyên tạc
vấn đề của khơng ít người:

+ Quan hệ bạn bè khơng thể thay cho ln lí xã
hội mà chỉ là 1 bộ phận nhỏ, rất nhỏ của luân lí xã
hội mà thơi (<i>một tiếng bè bạn khơng thể thay cho </i>

<i>xã hội luân lí..)</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Tác giả so sánh, phân tích 2 nền luân lí
xh của nước ta và phương Tây ntn?
nhằm mục đích gì?dẫn chứng? tác
dụng của những dẫn chứng đó?

-Theo tác giả, nguyên nhân vì sao dân
khơng biết đồn thể, khơng trọng cơng
ích?

Ngun nhân nào dân ta khơng biết
đồn thể?

nhà Nho uyên bác, sắc sảo và thức thời

<b> 2.Chỉ ra những biểu hiện cụ thể để làm sáng tỏ </b>
<b>ý đã khẳng định.</b>

Luân lí xã hội nước
ta

Luân lí xã hội Châu Âu
-Không hiểu, chưa

hiểu, điềm nhiên như
ngủ, chẳng biết
gì( thờ ơ, tê liệt)
-Dẫn chứng: phải ai
tai nấy, ai chết mặc

ai,cháy nhà hàng xóm
bình chân như vại,
đèn nhà ai nấy sáng,
chỉ nghĩ đến sự yên
ổn của riêng mình,
mặc kệ tai nạn người
khác, bất công cũng
cho qua…

-Nguyên nhân: <i>“dân </i>
<i>khơng biết đồn thể, </i>
<i>khơng trọng cơng </i>
<i>ích</i>”, ý thức dân chủ
kémvì sự thối nát,
phản động của đám
quan trường tham
nhũng, ham quyền
tước, ham bả vinh
hoa…

-Rất thịnh hành và phát
triển(phóng đại)

-Dẫn chứng: khi người
có quyền thế hoặc chính
phủ cậy quyền thế ,sức
mạnh đè nén ,áp bức
quyền lợi riêng của cá
nhân hay đồn thể thì
người ta tìm mọi cách để

dành lại sự cơng bằng
-Ngun nhân: có đồn
thể, có ý thức sẳn sàng
làm việc chung, có trình
độ văn hố, biết nhìn xa
trơng rộng, có tinh thần
dân chủ…

+ Ngun nhân của việc dân khơng biết đồn thể,
khơng trọng cơng ích:

- Hồi cổ sơ ơng cha ta đã có ý thức đồn thể, cũng
biết đến công đức.

- Lũ vua quan phản động, thối nát, “ham quyền
tước, ham bả vinh hoa”, “muốn giữ túi tham của
mình được đầy mãi” nên đã tìm cách “phá tan tành
đoàn thể của quốc dân”.

- Tác giả hướng mũi nhọn đả kích vào bản chất
phản động, thối nát của bọc vua quan:

+ Không quan tâm đến cuộc sống của dân.

+ Muốn dân tối tăm, khốn khổ để chúng dễ dàng
thống trị, vơ vét

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

-Nhận xét về nghệ thuật?

-Giải pháp của Phan Châu Trinh?

Nhận xét ?

- Hãy nêu đặc sắc nghệ thuật của văn
bản?

- Em hãy rút ra ý nghĩa văn bản?

* Tổng kết bằng bài học ghi nhớ sgk
GV mời hs đọc “ghi nhớ” SGK

chạy quyền.

- Tác giả dùng những từ ngữ, hình ảnh gợi tả, lối
so sánh ví von sắc bén thể hiện thái độ căm ghét
cao độ đối với chế độ vua quan chuyên chế.
+ “bọn học trò”, “bọn thượng lưu”, “kẻ mang đai
đội mũ”, “kẻ áo rộng khăn đen”, “bọn quan lại”
“ngất ngưởng ngồi tin”, “lúc nhúc lạy dưới”..
 Thể hiện tấm lòng của một người có tình u đất
nước thiết tha, xót xa trước tình cảnh khốn khổ của
người dân, luôn quan tâm đến vận mệnh của dân
tộc, căm ghét bọn quan lại xấu xa thối nát. Dưới
mắt tác giả, chế độ vua quan chuyên chế thật vơ
cùng tồi tệ, cần phải xố bỏ triệt để.

<b> 3. Nêu giải pháp:</b>

-Muốn nước Việt Nam độc lập tự do:
+ Dân Việt Nam phải có đồn thể

+ Đẩy mạnh truyền bá tư tưởng xã hội chủ nghĩa
trong nhân dân

giải pháp rõ ràng, ngắn gọn, thuyết phục.
<b>B. Nghệ thuật:</b>

Lập luận chặt chẽ, lời văn sinh động, độc đáo: lúc
từ tốn, lúc mềm mỏng; lúc kiên quyết, lúc đanh
thép; lúc mạnh mẽ, lúc nhẹ nhàng.

<b>C. Ý nghĩa văn bản:</b>

Tinh thần yêu nước, tư tưởng tiến bộ và ý chí quật
cường của Phan Châu Trinh: dũng cảm vạch trần
thực trạng đen tối của xã hội đương thời, đề cao tư
tưởng đồn thể vì sự tiến bộ, hướng về một ngày
mai tươi sáng của đất nước.

<b>III/ Tổng kết:</b>
<b> Ghi nhớ: SGK</b>

<b>* Củng cố: em cảm nhận được gì về tấm lịng của Phan Châu Trinh cũng như tầm nhìn của</b>
ơng qua đoạn trích?

- Đau đáu vì dân, vì nước, xót thương, căm giận và thức tỉnh

- Tầm nhìn xa trơng rộng, tiến bộ: kết hợp truyền bá tư tưởng XH gây dựng tinh thần đoàn
thể với sự nghiệp đáu tranh giành tự do, độc lập cho đất nước, dân tộc.

<b>* Dặn dò: Soạn bài mới:</b>

“Tiêng mẹ đẻ - nguồn giải phóng các dân tộc bị áp bức”.
<b>*Hoạt động 3: luyện tập: Trắc nghiệm</b>

<b>Câu 1: Theo PCT, luân lí của nhân loại, nhất là ở phương Tây đã phát triển qua mấy thời kỳ </b>
A.2 B.3 C.4 D.5

<b>Câu 2: Nhận xét đúng về thái độ diễn thuyết của PCT ?</b>
A. Mặc cảm, tự ti dân tộc

B. Một cái nhìn bi quan, yếm thế
C. Một thái độ bất bình, đau xót

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<b>*Hoạt động 4+5: Vận dụng, mở rộng</b>

<b>- Câu hỏi: Ý nghĩa thời sự của tư tưởng Phan Châu Trinh? </b>

- Tầm quan trọng của việc gây dựng đồn thể vì sự tiến bộ, nhằm tạo nên ý thức trách
nhiệm với cộng đồng, với tương lai đất nước.

- Nó cảnh báo nguy cơ tiêu vong những mối quan hệ tốt đẹp nếu cịn những kẻ ích kỉ,
ham quyền tước…

- Nó khơi dậy niềm âu lo về sự chậm tiến của một xã hội mà ở đó tinh thần dân chủ còn
chưa được ý thức như một nhân tố thúc đẩy sựu phát triển.

<b>D.Rút kinh nghiệm:</b>

</div>

<!--links-->