Sáng kiến kinh nghiệm Một vài kinh nghiệm khi dạy văn bảng "Sang thu" của Hữu Thỉnh

<span class='text_page_counter'>(1)</span>SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 -------------------------. ------------------------------------------------------------------------------. §Ò tµi: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang Thu” cña H÷u ThØnh (Ng÷ V¨n 9- TËp 2) -----------------------------------------------------------------. I. Đặt vấn đề: Chúng ta biết đổi mới chương trình và đổi mới phương pháp dạy học là cả một quá trình, trong quá trình đổi mới này chúng ta đã đạt một số kết quả, đó là sự nỗ lực của mỗi thầy cô giáo làm công tác giảng dạy, họ đã phát huy được tính tích cực, chủ động trong học tập của nhiều học sinh ở nhiều bài học, môn học phải nói là hay hơn trước. Với mục đích lớn đó ở mỗi bài học của mỗi tiết, sách giáo khoa Ngữ văn đã cố gắng chọn các văn bản tiêu biểu để từ các văn bản các em ®­îc c¶m thô v¨n häc, ®­îc rÌn luyÖn tËp lµm v¨n- TiÕng viÖt, c¸c bµi học đã thể hiện được tinh thần và phương pháp giảng dạy tích hợp, tích cực. Từ yêu cầu thiết thực của việc đổi mới sách giáo khoa, đổi mới phương pháp giảng dạy đòi hỏi giáo viên giảng dạy Ngữ văn có nhiệm vụ khai thác nét độc đáo riêng biệt của mỗi tác phẩm, mỗi nhà văn làm cho “linh hồn” của mỗi tác phẩm sống mãi trong lòng các em và đạt được mục đích của việc dạy Ngữ văn. II. C¬ së thùc tÕ (nguyªn nh©n): - Khi dạy thể thơ trữ tình, qua bản thân và giự giờ đồng nghiệp, kiểm tra, kh¶o s¸t häc sinh t«i thÊy mét thùc tÕ qua qu¸ tr×nh d¹y gi¸o viªn ph¶i gióp häc sinh khai th¸c ®­îc chÊt tr÷ t×nh, t©m t­ t×nh c¶m cña nhµ văn trữ tình, có thể được thể hiện qua dòng hồi tưởng, cảm xúc, nối nhớ quê hương… để học sinh nắm được chiều sâu tình cảm mà tác giả thể hiÖn qua dßng c¶m xóc. Nh­ng mét sè tiÕt d¹y th¬ gi¸o viªn ch­a khai thác sâu điều đó, chưa nắm bắt được thi pháp để xây dựng nên tác phÈm. - Thơ luôn mang tính trừu tượng, ẩn chứa nhiều tính nghệ thuật khiến c¶ gi¸o viªn- häc sinh khã c¶m nmhËn mét c¸ch râ rµng. - Khi dạy thơ có những câu từ đắt giọi là “Nhân từ” nếu giáo viên kh«ng n¾m b¾t ®­îc kiÕn thøc khã cã thÓ khai th¸c s©u vÒ gi¸ trÞ nghÖ thuËt trong mçi c©u vµ trong c¶ bµi th¬, cho nªn gi¸o viªn chØ d¹y mét cách diễn nôm chứ không khai thác được nét đặc sắc nghệ thuật về chiÒu s©u cña bµi th¬.. SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 --------------------------------------------------------------------------------------. 1 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 -------------------------. ------------------------------------------------------------------------------. - Cã nhiÒu bµi th¬ hay, dµi mang tÝnh chÊt tr÷ t×nh, cã tÝnh gi¸o dục cao tìm hiểu trong một tiết nên ảnh hưởng khi phân bố thời lượng trong khi d¹y. - Häc sinh: Sù tiÕp thu bµi vµ h¨ng say häc th¬ cña häc sinh cã nhiÒu h¹n chÕ bëi th¬ rÊt khã ph©n tÝch, c¶m nhËn vµ khi lµm bµi hÇu nh­ c¸c em ch­a b¸m s¸t vµo tõ hay, c¸c gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña bµi th¬, kh«ng biÕt c¸ch c¶m thô nªn kh«ng yªu thÝch häc th¬. - Từ những nguyên nhân trên khi thực tế giảng dạy và dự giờđồng nghiÖp víi v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh ®­îc ®­a vµo gi¶ng d¹y ng÷ v¨n 9 t«i thÊy gi¸o viªn ch­a lµm to¸t lªn ®­îc c¸i hay, c¸i c¶m nhËn tinh tÕ vµ ý nghÜa mµ t¸c gi¶ muèn göi g¾m. Nhà thơ tâm sự: Cuối bài thơ tôi đề “Thu 1977” đây là chìa khoá của bµi th¬ mag nhiÒu gi¸o viªn gi¶ng vÒ bµi th¬ nµy kh«ng hiÓu hoÆc kh«ng chó ý, nÕu chó ý th× hiÓu thªm ®­îc r»ng ®©y lµ mét trong nh÷ nùa thu đầu tiên của người lính vừa bước ra khỏi chiến tranh. Nừu họ là người lính trong thời chiến họ mới hiểu được rằng đôi lúc chúng tôi mong mét ®iÒu kh«ng cã tiÕng m¸y bay dï chØ ®­îc ®i h¸i rau, ®­îc đọc sách mà cũng không có, suốt ngày người lính trong thời chiến phải đối diện trong tiếng súng nổ, tiếng bom rơi, chính vậy mà có lúc nào đó kh«ng nghe nh÷ng ©m thanh Êy lµ quý gi¸ v« cïng. III. NhËn thøc míi: - Khi dạy thơ phải giúp học sinh đi khai thác theo hướng tìm hiểu đặc trưng thể loại, nắm được vai trò, tác dụng của mỗi thể loại, hướng dẫn tìm hiểu theo mạch cảm xúc của chủ thể nhân vật trữ tình, đặc biệt chú ý khai thác những từ ngữ “đắt ”và “hay” nhất mang tính chất nghệ thuật trong từng câu, từng đoạn và trong cả bài thơ đó, từ đó giúp học sinh ph¸t hiÖn ra nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt tiªu biÓu råi kh¸i qu¸t ®­îc gi¸ trÞ néi dung cña tõng ý, tõng phÇn. - Víi v¨n b¶n “Sang thu” cÇn lµm râ: T×m nh÷ng chi tiÕt ®­îc nh÷ng cảm nhận tinh tế của nhà thơ Hữu Thỉnh về sự biến đổi của đất trời từ cuèi h¹ sang ®Çu thu. + Bài thơ không chỉ báo cho người đọc biết thu đã đến trong cảnh sắc thiên nhiên mà ngay trong cuộc sống của con người, trong tâm hồn tác giả và nhiều người yêu mùa thu. Nhà thơ đến với mùa thu không phải ví hình ảnh quen thuộc như vòm trời cao xanh, hương cốm, heo may…mµ mïa thu biÓu hiÖn rÊt nhiÒu h×nh ¶nh khi chuyÓn mïa vµ tÊt cả những hình ảnh đẹp đã được nhà thơ khai thác hết rồi. Tác giả không muốn lặp lại nữa nên giữa đất trời mênh mông, giữa những khoảnh khắc SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 --------------------------------------------------------------------------------------. 2 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 -------------------------. ------------------------------------------------------------------------------. giao mùa kỳ lạ, điều đó khiến tâm hồn tác giả lay động, giật mình, giật mình để nhận ra đó chính là hương hồn, hương ổi tự nó dội thẳng vào những niềm thơ ấu, thân thiết trong tâm hồn của chúng ta. Mùi hương đơn sơ ấy trở thành quý giá vì nó trở thành chìa khoá vàng thổi vào tâm hồn mỗi người, có thể là cả một thế hệ. + Giáo viên cần phân tích rõ ở hai câo thơ: “Có đám mây mùa hạ V¾t n÷a m×nh sang thu” Cái mới ở đây là hai câu thơ này nói về hiện tượng giao mùa như giáo viên hiểu và phân tích tác giả đã liên tưởng đến đám mây mùa hạ, đó là những đám mây trọn vẹn vào mùa thu. Mây và mùa hạ thường chứa nhiÒu mµu s¾c, thËm chÝ ®Çy d«ng b·o tùa hå nh÷ng ­íc m¬ khao kh¸t của tuổi trẻ. Tuy nhiên giữa mơ và thực là hai thế giới đối lập và phải ch¨ng ­íc m¬ nµo còng thµnh hiÖn thùc. Đó là chân lý vả con người phải biết ý thức được mọi điều rằng, không thể đạt được hết những ước vọng đó được sinh ra ở thời tuổi trẻ, sù dang dë, sù mÊt m¸t lµ mét hiÖn thùc chóng ta buéc ph¶i chÊp nhËn trong cuộc sống của mình, ngay cả người lính cũng vậy. Rất nhiều đồng đội, chiến sỹ nằm lại ở tuổi còn trẻ ở ngưỡng cửa đẹp nhất của cuộc đời, vì thể đám mây chỉ vắt nửa mình sang thu, nửa còn lại thành ký ức. + Hai c©u th¬ cuèi bµi th¬ t¸c gi¶ muèn göi g¾m: Chñ thÓ bµi th¬ là cái kiêu hùng của mùa thu đã toát lên còn lại chính ở hai câu thơ này, đó là cáI cất cánh của người lính không chỉ là một buổi chiều mùa thu mà là một buổi chiều hoà bình. Có thể nói vẻ đẹp hai câu thơ cuối ngang tàng nhưng lại mang nét đẹp, dịu dàng sâu lắng của mùa thu hoà bình. ở đây cây đứng tuổi là chủ thể trữ tình trong bài thơ đã trải qua gian nan vất vả, giờ đã vượt lên hoàn cảnh không có gì là run rẩy. - T¸c gi¶ bµy tá quan ®iÓm cña m×nh: “Gi¶ng v¨n th¬ ngoµi ph©n tÝch v¨n b¶n trªn c©u th¬ mµ h·y t×m hiÓu s©u s¾c h¬n ®iÒu t¸c gi¶ muèn gửi gắm, nó có thể nằm ngay tựa đề bài thơ, câu đề tự, lời ghi chú”. - Từ những yêu cầu trên giáo viên khái thác hướng bài dạy cho phù hợp sáng tạo với mục tiêu bài học sách giáo khoa đặt ra. Giáo viên cÇn lµm râ néi dung bµi häc vµ ý nghÜa cña bµi th¬ th«ng qua gi¸o ¸n vµ bµi d¹y trªn líp. IV. Gi¶i ph¸p míi. Tõ nhËn thøc míi, qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y gi¸o viªn ph¶i t×m ra mäi phương pháp dạy, hướng khai thác bài thơ sao cho dễ hiểu, dễ nhớ nhất, cảm nhận cáI hay, cáI đặc sắc của bài thơ. Sau đây là giáo án soạn gi¶ng cña b¶n th©n t«i khi d¹y v¨n b¶n nµy. SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 --------------------------------------------------------------------------------------. 3 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 -------------------------. ------------------------------------------------------------------------------. TiÕt 121. Sang Thu (H÷u ThØnh) A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh. - KiÕn thøc: T×m hiÓu chi tiÕt ®­îc nh÷ng c¶m nhËn tinh tÕ cña nhµ thơ Hữu Thỉnh về sự biến đổi của đất trời từ cuốn hạ sang đầu thu và ®iÒu tam sù cña t¸c gi¶. - Kỹ năng: +Rèn kỹ năng đọc diễn cảm, cảm nhận, tìm hiểu thơ Hữu ThØnh. + TÝch hîp phÇn v¨n ë mét sè bµi th¬ mïa thu. -Thái độ: Yêu thiên nhiên, biết rung động trước cái đẹp của cuộc sống, hiÓu ®­îc t©m sù cña t¸c g¶I trong mçi t¸c phÈm. B. ThiÕt bÞ: Sö dông b¶ng phô vµ vµi bøc tranh vÒ mïa thu: C.Tiến trình hoạt động dạy học: * Bµi cò: KiÓm tra bµi so¹n. * Bµi míi: Giíi thiÖu bµi: Về bước đi của thời gian, với cái thi nhân của mùa thu luôn là dấu ấn cña m×nh trong nh÷ng vÇn th¬, lu«n ®­îc mét vÎ riªng trong trÎo, mïa thu tuyệt đẹp, điệu thơ uyển chuyển mùa nọ tiếp nối mùa kia bằng cách ng¾t nhÞp râ rµng nh­ trong th¬ NguyÔn KhuyÕn, Xu©n DiÖu…Cßn H÷u Thỉnh làm cho mùa thu có thêm hương sắc mới, giai điệu mới, con người và cảnh mới, và dễ hiểu thêm nét mới trong thơ Hữu Thỉnh thì chóng ta ®i t×m hiÓu h×nh ¶nh, ng«n tõ trong bøc tranh giao mïa “Sang Thu”. I. T×m hiÓu vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm. Cho học sinh đọc phần chú thích ? H·y tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶?. 1.T¸c gi¶: 1942 - Quª: HuyÖn Tam Phóc- VÜnh Phóc - Nhà thơ trưởng thành trong kháng chiÕn chèng mü. -Có nhiều tập thơ, trường ca nổi tiÕng. - Thơ ông ấm áp tình người, giàu søc gîi c¶m.. SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 --------------------------------------------------------------------------------------. 4 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 -------------------------. ------------------------------------------------------------------------------. - HiÖn lµ th­ ký héi nhµ v¨n ViÖt Nam. ? Bµi th¬ ®­îc s¸ng t¸c trong 2. T¸c phÈm: Thu 1977 in trªn b¸o hoµn c¶nh nµo? văn nghệ, sau đó được in nhiều lần trªn tËp th¬. Bµi th¬ lµ sù c¶m nhận tinh tế, sự biến đổi đất trời từ trong thêi ®iÓm giao mïa. Giáo viên: Nhà thơ kể về thời khắc ông đặt bút làm thơ. Năm 1977 ông tham gia tại viết văn quân đội ở ngoại ô Hà Nội (nay thuộc Khương Hạ- Thanh Xuân- Hà Nội). Đất nước lúc này vừa trải qua chiến tranh, cuộc sống thanh bình trở lại và lá thu đang ngã màu. Nhà thơ đã trèo lên cây ổi chín vàng trong cả một vườn ổi bạt ngàn nơi đây. Không có gì đặc sắc hơn, sánh hơn cái màu, cái mùi ổi chín vàng, nhiều trong cái n¾ng vµng cña mïa thu…Kh«ng gian cao vµ th¨m th¼m, yªn tÜnh. T¸c giả tâm sự bài thơ hình thành rất nhanh và tôi cũng lấy làm tâm đắc nên nhâm nhi đọc suốt buổi không chán. II. §äc vµ t×m hiÓu v¨n b¶n. Yªu cÇu: Giäng nhÑ, nhÞp chËm, 1. §äc v¨n b¶n: khoan thai, suy nghÜ, t×nh c¶m, nhÑ nhµng. 2. Chó thÝch: s¸ch gi¸o khoa. - Giáo viên đọc mẫu  học sinh đọc - NhËn xÐt Giáo viên giải thích cho học sinh hiểu cuối bài thơ tác giả đề “Thu 1977”. §©y lµ ch×a kho¸ cña bµi th¬, nÕu chó ý chóng ta sÏ hiÓu thêm được rắng đây là một trong những mùa thu đầu tiên của người lính vừa bước ra khỏi chiến tranh. Nừu họ là người lính trong thời chiến họ mới hiểu được rằng đôi lúc chúng tôi cũng mang trên đầu không có tiếng máy bay sẽ được đi hái rau, đọc sách mà không có. Suốt ngày một người lính thời chíên phải đối diện với tiếng súng, tiếng bom, chính vì vËy mµ lóc nµo kh«ng ph¶i nghe nh÷ng ©m thanh Êy lµ quý gi¸ v« cïng. 3. CÊu tróc v¨n b¶n. ? Bµi th¬ ®­îc viÕt theo thÓ th¬ - Th¬ míi (5 ch÷) nµo? - Phương thức biểu đạt trữ tình kết ? xác định phương thức biểu đạt hîp miªu t¶ + t×nh c¶m. cña bµi th¬? - Bộc lộ những rung động của lòng ? Vì sao em xác định được văn bản ngừi trước thời điểm sang thu. nµy mang ®Ëm chÊt tr÷ t×nh? 4. T×m hiÓu v¨n b¶n. SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 --------------------------------------------------------------------------------------. 5 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 -------------------------. ------------------------------------------------------------------------------. Gi¸o viªn tr×nh bµy th¬ trªn b¶ng phô. ? Trong c©u th¬ thø nhÊt tõ nµo diÔn t¶ ®­îc tr¹ng th¸i c¶m nhËn của nhà thơ? đó là trạng thái gì vËy? ? Tại sao thừ “bổng” lại được đặt ngay trong bµi th¬?. a) Bøc tranh giao mïa. - “Bçng” -> ng¹c nhiªn, ngì ngµng trước sự thay đổi của thiên nhiên. - Giáo viên: Con người đang sống trong kho¶ng thêi gian, kh«ng gian nhất định, trong một phút giây nào đó, bất chợt, ngỡ ngàng, sững sờ, không hẹn trước. Hương ổi Giã se Sương chùng chình. ? T¸c gi¶ “bæng” nhËn ra ®­îc ®iÒu g×? NhËn ra b»ng gi¸c quan nµo?. ? DÊu hiÖu mïa thu ®­îc nhµ th¬ => DÊu hiÖu khÝ tiÕt trêi sang thu, cảm nhận từ “hương ổi” có ý nghĩa giác quan khứu giác, xúc giác, thị gh×? T¹i sao? gi¸c. - Sự thay đổi của tiết trời không phải nét đặc trưng của mây trời, s¾c vµng ócc nh­ trong th¬ cæ ®iÓn, mµ dÊu hiÖu mïa thu vÒ lµ tõ hương ổi. - Thời điểm trái cây đang độ chín (cuối hạ). Hương ổi không phải là thø quµ sµng träng, quý hiÕm nh­ nho, lê mà hương ổi đem lại vị ngät ngµo, gÇn gòi, quen thuéc cña cuộc sống thanh bình của người lµng quª (MiÒn B¾c) Qua đó cho thấy sự gần gũi, gắn bó của con người với chốn quê. ? Tõ “Ph¶”vµ tõ “Giã se” ®­îc - “Phả”Động từ diễn tả mùi hương hiÓu nh­ thÕ nµo? æi th¬m nång nµn, lan to¶. ?Em c¶m nhËn vÒ hai c©u th¬ nµy - Giã se: Giã h¬i khÏ, hanh, l¹nh. nh­ thÕ nµo? (häc sinh tr×nh bµy c¶m nhËn cña m×nh) SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 --------------------------------------------------------------------------------------. 6 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 -------------------------. ------------------------------------------------------------------------------. Giáo viên: Hương ổi thơm nồng nàn phả vào hương thơm, vào gió thu se lạnh, chữ “Phả” đủ để gợi hương thơm như sánh lại, nó sánh bởi hương một phần, bởi hương gió se. Hương thơm được trộn vào gfío được tinh lọc, được cô đặc thêm, nồng nàn quyện lại, trộn lẫn vào không gian đến từng xóm nhỏ, ngõ nhỏ của vùng quê. Đây là món quà của mùa hè ban tặng con người, con người bỗng sững sờ, ngập ngừng. Giữa những khoảnh khắc giao mùa kỳ lạ, điều đó khiến tâm hồn átc giả lay động, giật mình, phảI giật mình để nhận ra đó chính là hương hồn. Mùi hương đơn sơ ấy trở thành quý giá vì nó trở thành chìa khoá vàng mở vào tâm hồn mỗi người, có khi cả một thế hệ. ? C¸i s÷ng sê, ngËp ngõng ®­îc t¸c gi¶ c¶m nhËn qua thÞ gÊic ra sao? ? Em hiÓu tõ “chïng ch×nh” lµ g×? H×nh ¶nh th¬ gîi cho em c¶m nhËn ra sao?. - “Sương chùng chình qua ngõ”.. - “Chùng chình”: là hương quẩn nhÑ cè ý nh­ chËm l¹i h¬n ngµy thường: Lưu luyến, bâng khuâng, ngËp ngõng, bÞn rÞn. ? C¸i “Ngâ” gîi cho em suy nghÜ - Cái ngõ: Có sương đẫm hương, g×? sương theo gió đang đi qua là cái ngâ thùc vµ nã võa lµ c¸I ngâ cña t¸c gi¶ th«ng gi÷a hai mïa. ChØ ra nÐt nghÖ thuËt cña c©u th¬ => NghÖ thuËt nh©n ho¸, tõ l¸y gîi trªn? tình cảm nhận hương thu ngập ngừng, vấn vương. ? Cã thÓ thay tõ “Chïng ch×nh” - Kh«ng thÓ thay ®­îc tõ ng÷ kh¸c b»ng nh÷ng tõ ng÷ kh¸c ®­îc nh­: lµm næi bËt ®­îc t©m tr¹ng l­u D×nh dµng, l÷ng th÷ng…? luyÕn, bÞn rÞn. Trong c©u th¬ thø t­ t¹i sao t¸c gi¶ - “H×nh nh­”: DiÔn t¶ ®­îc c¶m lại không viết “Mùa thu đã về” mà giác ngỡ ngàng trước giây phút lại viết “Hình như thu đã về” giao mïa nöa thùc, nöa h­. Giáo viên: cái chính là bất ngờ đột ngột từ khứu giác (hương ổi), xúc giác (gió se), thị giác (sương chùng chình) lý trí đều mách bảo thu đã về mà chưa giám tin. Đó là ấn tượng tổng hợp từ hương gió, sương mù, trong hương có gió, có sương, hình như có cả tình. Giây phút giao mùa cña thiªn nhiªn Êy nhiÒu råi, thÊy råi, khã tin. SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 --------------------------------------------------------------------------------------. 7 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 -------------------------. ------------------------------------------------------------------------------. ? NhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt ë khæ th¬ nµy? ? T¹i sao t¸c gi¶ l¹i cã c¶m nhËn tinh tế đến như vậy?. =>Lêi th¬ thÓ hiÖn c¶m xóc trùc tiếp, tinh tế của tác giả trước kh«ng gian giao mïa. - B©ng khu©ng, xao xuyÕn cña người thực sự yêu mùa thu, làng quê, đất nước mới có cảm nhận tinh tế đến như vậy. Giáo viên: Từ cảm nhận gioác quan, tác động đến lý trí, cảm xúc của t¸c gi¶ nh­ trµn ra hoµ vµo c¶nh vËt xung quanh. ? Bøc tranh sang thu ®­îc c¶m - S«ng d×nh d·ng nhËn qua sù vËt nµo trong kh«ng - Chim b¾t ®Çu véi v· gian? - Có đám mây mùa hạ. ? Em hiÓu h×nh ¶nh “dÒnh dµng” + Dßng s«ng ªm ¶, chËm ch¹p, cña dßng s«ng nh­ thÕ nµo? thong th¶, chø kh«ng cuån cuén d÷ déi, gÊp g¸p trong nh÷ng ngµy m­a lò (mïa h¹). Giê lµ kho¶nh kh¾c nghØ ng¬i hiÕm cã th­ gi·n t©m hån. ? Trái với hình ảnh “dình dàng” thì + “Chim bắt đầu vội vã”-> đàn h×nh ¶nh nµo xuÊt hiÖn? chim phải gấp gáp, khẩn trương, chuÈn bÞ cho chuyÕn bay tr¸nh rÐt. ? Em h·y chØ ra bót ph¸p nghÖ =>Nghệ thuật: Nhân hoá(1) đối lập, thuËt cña 2 c©u th¬ nµy? trái ngược nhau, Phát hiện tinh tế của tác giả từ “bắt đầu” rất độc đáo vì nó bắt đầu chứ không phải ®ang véi v·. Ph¶I tinh tÕ l¾m t¸c gi¶ míi ph¸t hiÖn ra tõ “b¾t ®Çu” trong nh÷ng c¸nh chim bay. ? Sự trái ngược này có tạo ra mâu => Cảm nhận nỗi bẩi bật, thời thuÉn kh«ng? điểm giao mùa, hoạt động của sự vËt trong tù nhiªn diÔn ra kh«ng gièng nhau. Gi¸o viªn: T¸c gi¶ kh«ng chØ dõng l¹i ë sù vËt xung quanh mµ t¸c gi¶ cßn cã c¸i nh×n réng h¬n, dµi h¬n. ? Em c¶m nhËn nh­ thÕ nµo vÒ hai - Kh«ng khÝ mïa thu th­ th¸i l¾ng câu thơ: “Có đám mây mùa hạ đọng, lâng lâng, vì thế đám mây mïa h¹ th¶nh th¬i, uyÓn chuyÓn, V¾t nöa m×nh sang thu” duyªn d¸ng v¾t nöa m×nh sang thu. Đó là hình ảnh đám mây mùa hạ SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 --------------------------------------------------------------------------------------. 8 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 -------------------------. ------------------------------------------------------------------------------. cßn sãt l¹i trªn bÇu trêi nh­ mét giảI lụa, tấm khăn von của người thiÕu n÷ trªn bÇu trêi nöa cßn lµ mïa h¹, nöa nghiªng m×nh sang thu. Giáo viên: Đây là hình ảnh đẹp mà cảm nhận tinh tế của tác giả. Qua hình ảnh đó tác giả đa liên tưởng đến đám mây mùa hạ. Đó là đám mây tròn, trọn vẹn vào mùa thu. Mây mùa hạ thường chứa nhiều màu sắc, thËm chÝ ®Çy d«ng b¸o tùa hå nh÷ng ­íc m¬ khao kh¸t cña tuæi trÎ. Tuy nhiên giữa mơ hồ và thực là hai thế giới luôn đối lập và phải chăng ước mơ nào cũng thành hiện thực. Đó như một chân lý và con người phải biết ý thức được mọi điều rằng không thể đạt được hết những ước vọng tốt đẹp của mình nhất là những ước vọng đó được sinh ra ở thời tuæi trÎ, sù dang dë, sù mÊt m¸t lµ mét hiÖn thùc chóng ta buéc ph¶I chấp nhận trong cuộc sống của chính mình. Ngay cả người lính cũng vậy nhiều đồng chí, đồng đội, chiến sỹ nằm lại ở tuổi trẻ ở ngưỡng mùa đẹp nhất của con cuộc đời. Vì thế đám mây ấy chỉ “Vắt nửa mình” sang thö th«i, nöa cßn l¹i trë thµnh ký øc. ? NÐt nghÖ thuËt næi bËt ë hai c©u =>NghÖ thuËt: Nh©n ho¸, liªn th¬ nµy lµ g×? tưởng, tưởng tượng, phong phú kì l¹ vÒ kh«ng gian vµ thêi gian giao mùa thật đẹp, khơi. gợi “hồn thơ” vµ ch©n lý cña cuéc sèng, nhÊt lµ tuæi trÎ. ? Em có nhận xét ghì về bức tranh - Là bức tranh độc đáo nhất hay và giao mïa? đẹp nhất. Đây là nét riêng, nét mới trong sù rung c¶m tinh tÕ cña nhµ th¬. Gi¸o viªn liªn hÖ: - Xu©n DiÖu nãi vÒ mïa thu: “Mïa thu vµng s¸ng tíi ®©y råi Nh÷ng l¸ thu xanh ®iÓm chót vµng”. - Phạm Hồ: “Đơn sơ thu đã đến cùng ta Mét s¾c trêi trong mét Ýt hoa Một ánh trăng thanh yêu đến mức Muốn lẫn vào thu để khỏi xa” - NguyÔn KhuyÕn: Víi chïm th¬ thu…. SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 --------------------------------------------------------------------------------------. 9 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 -------------------------. ------------------------------------------------------------------------------. ? Mùa hạ thời tiết thường như thế nµo?. b) Suy ngÉm cña t¸c gi¶. - N¾ng: gay g¾t, ch¸y báng - M­a: D÷ déi, nhiÒu - SÊm: Çm Çm. + “VÉn cßn bao nhiªu n¾ng §· v¬i dÇn c¬n m­a h×nh SÊm bít bÊt ngê ¶nh Trên hàng cây đứng tiễn” thực => Cảnh vật thời tiết thay đổi, tất c¶ chØ cßn lµ dÊu hiÖu mïa h¹ vµ giảm dần mức độ, cường độ để lÆng lÏ vµo thu.. ? Thêi ®iÓm giao mïa cã g× kh¸c kh«ng?. ? Em hiÓu c©u th¬ cuèi cã ý nghÜa g×? Giáo viên: Mùa hạ lá cây thường có màu xanh thẫm, ít có chồi non những cây xám đó chính là tác động của ngoại cảnh. ? Dùa vµo thiªn nhiªn t¸c gi¶ lÇn - Con người và cuộc sống (hàm ý lượt hướng vào đối tượng nào? vµ Èn ý) ? Nói thiên nhiên và để nói đến => Thiªn nhiªn cã bèn mïa: Xu©n con người và cuộc sống ra sao – Hạ - Thu - Đông, con người vẫn ®©y? trong vòng xoay chuyển đó. Đời người vất vả tẩt bật, lo toan với cuộc sống, khi con người từng va ch¹m, niÕm tr¶i th× cuéc sèng v÷ng vµng h¬n, chÝn ch¾n h¬n cã nhiều niềm tin trong tương lai: Gi¸o viªn: §iÒu mµ t¸c gi¶ muèn göi g¾m ë bµi th¬ nµy ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ ë hai c©u th¬ cuèi, chñ thÓ cña bµi th¬ vµ c¸i kiªu hïng cña bµi thơ là cái cốt cách của người lính không chỉ là một buổi chiều mùa thu mµ lµ mét buæi chiÒu hoµ b×nh, cã thÓ nãi vÎ ngang tµn “SÊm bít bÊt ngê” nh­ng l¹i mét vÎ dÞu dµng s©u l¾ng cña mïa thu hoµ b×nh., ë ®ay hàng cây đứng tiễn là chủ thể trữ tình trong bài thơ trải qua bao nhiêu gian nan vất vả, giờ đã vượt lên và không gì làm run rẩy nữa. ? Nét độc đáo trong thơ Hữu Thỉnh - Cảm nhận được sự tinh tế thời lµ g×? ®iÓm giao mïa. - Gắn sang thu với thời tiết và đời ? §Ó ph¸t hiÖn cµ c¶m nhËn ®iÒu người sang thu. míi l¹ th× gi÷a t¸c gi¶ vµ thiªn -> Có sự giao cảm đồng điệu với nhiªn cã mçi quan hÖ nh­ thÕ nµo? thiªn nhiªn, t©m hån nh­ ®ang b¬i SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 --------------------------------------------------------------------------------------. 10 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 -------------------------. ------------------------------------------------------------------------------. léi gi÷a thiªn nhiªn gi¶n hßa vµ t©m sù cña b¶n th©n. III. Tæng kÕt: ? Nêu nét đặc sắc về nghệ thuật- nội dung nài thơ? 1. NghÖ thuËt. + Cã nhiÒu s¸ng t¹o tinh tÕ bÊt ngê cña bøc tranh giao mïa. + Nh©n ho¸, ch©n lý sù vËt cã hån gÇn gòi víi cuéc sèng. + Chất liệu hiện thực kết hợp trữ tình hàm ý liên tưởng, tưởng tượng phong phú luôn cho người đọc đều ngạc nhiên, thán phục, đồng tình. + Tạo ra nét mới, độc đáo đầy suy ngẫm trong thơ. 2. Néi dung: Thêi ®iÓm giao mïa tõ cuèi h¹ sang thu cã nh÷ng chuyÓn biÕn nhÑ nhµng. Nhµ th¬ gîi lªn b»ng c¶m nhËn tinh tÕ, h×nh ¶nh giµu søc biÓu c¶m, thó vÞ trong bµi th¬. * Ghi chó: SGK (Cho hai häc sinh đọc) IV. LuyÖn tËp. 1. Sự biến đổi của đát trời sang thu được tác giả cảm nhận lần đầu tiªn tõ ®©u? A. Từ một mùi hương C. Tõ mét c¬n m­a B. Từ một đám mây. D. Tõ mét c¸nh chim 3. Hình ảnh thiên nhiên vào thời điểm giao mùa Hà- Thu có đặc ®iÓm g×? A. Sôi động, náo nhiệt C. Tõ mét c¬n m­a B. Bình lặng, ngưng đọng D. NhÑ nhµng giao c¶m. 4. Khi t×m hiÓu bµi th¬ cÇn l­u ý ®iÒu g×? + Thể thơ, nghệ thuật, ẩn ý, tưởng tượng-> xác định rõ như vậy mới cảm nhận đúng hướng, đúng ý. IV. Hướng dẫn học ở nhà. 1. §äc thuéc bµi th¬. 2. Hãy viết đoạn văn mười dòng nêu cảm nhận của mình về hình ¶nh nµo trong bµi th¬ mµ em cho lµ hay nhÊt. 3. Xem bµi vµ so¹n bµi míi “Nãi víi em”. * Cñng cè- dÆn dß: - Häc bµi cò, lµm bµi tËp. - So¹n bµi míi. V. KÕt qu¶: SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 --------------------------------------------------------------------------------------. 11 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 -------------------------. ------------------------------------------------------------------------------. Với cách hiểu và hướng khai thác trên, tôi thấy học sinh đã biết tiếp nhận các đơn vị kiến trhức cơ bản mà mục tiêu bài học đề ra. Nắm được giá trị nghệ thuật cũng như tư tưởng của văn bản, biết tích hợp kiến thức các văn bản về mùa thu và từ vững bài “Nghĩa tường mình và hàm ý”. Từ đó bồi dưỡng các em tình yêu thiên nhiên, biết cảm nhận, trân trọng, hiểu được những giá trị về cái hay, cái đẹp đày ý nghĩa trong cuéc sèng. VI. Bµi häc kinh nghiÖm. Qua tiết dạy tôi thấy rằng để học sinh nắm vững kiến thức và hiểu đúng ý nghĩa tác phẩm thì giáo viên phải có định hướng tốt cho tiết dạy của mình. Giúp học sinh tiếp nhận kiến thức môth cách chủ động, thoảI máI, tích cực học tập, mà giáo viên là người hướng dẫn, giúp các em phát hiện, nhận xét và đánh giá theo sự hiểu biết của bản thân. Đây là mét trong nh÷ng kinh nghiÖm nhá cña b¶n th©n gióp c¸c em n¾m v÷ng kiÕn thøc cña bµi häc vµ hiÓu râ ý nghÜa v¨n b¶n t©m t­ cña t¸c gi¶. Với đề tài này tôi xin gửi gắm những suy nghĩ của mình và những thể hiện bước đầu, mong được thầy cô giáo, các bạn đồng nghiệp giúp đỡ, góp ý để giáo án văn bản “Sang thu” hoàn thiện và chất lượng, đạt hiÖu qu¶ tèt h¬n./. Yªn Khª, ngµy 30 th¸ng 3 n¨m 2009 Người viết. Nguyễn Thị Thu Phương. SKKN: Mét vµi kinh nghiÖm khi d¹y v¨n b¶n “Sang thu” cña H÷u ThØnh – Ng÷ v¨n 9 tËp 2 --------------------------------------------------------------------------------------. 12 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span>