Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 5: Giới thiệu tác phẩm “những tấm lòng cao cả” bài tập về văn bản “ mẹ tôi” và “ cổng trường mở ra”

<span class='text_page_counter'>(1)</span>NS: 02/10 ND: 05/10. TuÇn 5 Giíi thiÖu t¸c phÈm “Nh÷ng tÊm lßng cao c¶” Bài tập về văn bản “ Mẹ tôi” Và “ cổng trường mở ra”. A. Mục tiêu cần đạt: Gióp häc sinh: - N¾m ®­îc mét sè ®iÓm næi bËt vÒ t¸c gi¶, néi dung t¸c phÈm: “nh÷ng tÊm lßng cao cả”. Bổ sung những gì còn thiếu hụt trong đạo đức của HS. - Bồi dưỡng tình cảm kính yêu mẹ qua các văn bản nhật dụng. B. Phương pháp: Nêu vấn đề C. ChuÈn bÞ: -Gi¸o viªn: SGK, gi¸o ¸n,tranh ¶nh. -Học sinh: đồ dùng học tập. D. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định lớp. 2. Bµi míi: + GV giíi thiÖu bµi: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò I. Giíi thiÖu vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm “Nh÷ng tÊm lßng cao c¶” 1Tác giả: ét môn đô đơ Ami xi (31.10.1846 12.3.1908) -thọ 62 tuổi. ? H·y nªu ®oi nÐt vÒ t¸c gi¶ E. - Là nhà hoạt động xã hội, nhà văn hóa, nhà văn Ami xi? lỗi lạc của nước ý (Italia). - Chưa đầy 20 tuổi (1866) ông đã là sĩ quan quân đội, chiến đấu cho nền độc lập, thống nhất đất nước. Sau chiến tranh ông đã đi nhiều nơi, du lịch. Năm 1891 ra nhập Đảng Xã Hội ý chiến đấu cho c«ng b»ng x· héi v× h¹nh phóc cña nh©n d©n lao động. - Ông để lại một sự nghiệp văn chương đáng tự hào. Tên tuổi ông đã trở thành bất tử qua tác phÈm “ Nh÷ng tÊm lßng cao c¶”. H¬n mét thÕ kØ. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> qua, trẻ em trên hành tinh đều đọc và học tác phÈm cña «ng. ? Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ 2. T¸c phÈm “Nh÷ng tÊm lßng cao c¶”. t¸c phÈm “ NTLCC”? - ét môn đô đơ Ami xi đặt tên cho cuốn truyện là “TÊm lßng” XB 1886 khi t¸c gi¶ 40 tuæi. “Nh÷ng tÊm lßng cao c¶” lµ cuèn nhËt kÝ của cậu bé En ri cô người ý 11 tuổi - học tiểu häc. Chó ghi l¹i nh÷ng bøc th­ cña bè, mÑ, những truyện đọc hàng ngày, những kỉ niệm sâu sắc, cảm động về các thầy cô giáo, bạn bè, những người bất hạnh đáng thương. Cuốn nhật kí khởi đầu từ tháng 10 năm trước đến tháng 7 n¨m sau. - T¸c phÈm cã 6 bøc th­ cña bè vµ 3 bøc th­ của mẹ. Cách làm này rất độc đáo, thường có trong gia đình trung lưu, tri thức. Đó là một cách gi¸o dôc tÕ nhÞ nh­ng v« cïng s©u s¾c. §øa con sẽ đọc những bức thư nhiều lần cùng các truyện đọc hàng ngày hàng tháng. En ri cô đã chép lại chóng vµo cuèn nhËt kÝ, kÌm theo nh÷ng c¶m xóc, suy nghÜ cña m×nh.. ? H·y nhËn xÐt chç kh¸c nhau cña. tâm trạng người mẹ & đứa con trong đêm trước ngày khai trường, chØ ra nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ ë trong bµi?. II. Bài tập về văn bản “Cổng trường mở ra”, Bµi tËp vÒ v¨n b¶n “MÑ t«i ”. 1.Văn bản : “Cổng trường mở ra”. Bµi tËp1: - HSTL: -Tr»n träc, kh«ng - H¸o høc ngủ,bâng khuâng, - Giấc ngủ đến xao xuyÕn víi con dÔ dµng - MÑ thao thøc. nh­ uèng 1 ly MÑ kh«ng lo s÷a, ¨n 1 c¸i kÑo. nh­ng vÉn kh«ng ngñ ®­îc. - Mẹ lên giường &. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> tr»n träc, suy nghÜ miªn man hÕt ®iÒu này đến điều khác Bµi tËp 2: “ ? Cổng trường mở ra” cho em hiểu ®iÒu g×? T¹i sao t¸c gi¶ l¹i lÊy tiªu - HSTL: đề này. Có thể thay thế tiêu đề - Nhan đề “Cổng trường mở ra” cho ta hiểu cổng trường mở ra để đón các em học sinh vào lớp kh¸c ®­îc kh«ng? học, đón các em vào một thế giới kì diệu, tràn đầy ước mơ và hạnh phúc. Từ đó thấy rõ tầm quan trọng của nhà trường đối với con người. Bµi tËp 3: ?Tại sao người mẹ cứ nhắm mắt - HSTL: Ngày đầu tiên đến trường, cũng vào cuối lại là “ dường như vang lên bên mùa thu lá vàng rụng, người mẹ được bà dắt tay tai tiếng đọc bài trầm đến trường, đự ngày khai giảng năm học mới. bæng…®­êng lµng dµi vµ hÑp”? Ngày đầu tiên ấy, đã in đậm trong tâm hồn người mÑ, nh÷ng kho¶nh kh¾c, nh÷ng niÒm vui l¹i cã c¶ nçi ch¬i v¬i, ho¶ng hèt. Nªn cø nh¾m m¾t l¹i là người mẹ nghĩ đến tiếng đọc bài trầm bổng đó. Người mẹ còn muốn truyền cái rạo rực, xao xuyến của mình cho con, để rồi ngày khai trường vào lớp một của con sẽ là ấn tượng sâu sắc theo con suốt cuộc đời.. ? V¨n b¶n lµ mét bøc th­ cña bè gửi cho con, tại sao lại lấy nhan đề lµ “MÑ t«i”.. ? Theo em người mẹ của En ri cô là người như thế nào? Hãy viết 1 đoạn văn làm nổi bật hình ảnh người mẹ cña En ri c« * Đánh giá: Người mẹ nói: “ …Bước. 2- MÑ t«i. Bµi tËp 1: - HSTL: Nhan đề “Mẹ tôi” là tác giả đặt. Bà mẹ kh«ng xuÊt hiÖn trùc tiÕp trong v¨n b¶n nh­ng lµ tiêu điểm, là trung tâm để các nhân vật hướng tới lµm s¸ng tá. Bµi tËp 2: - Học sinh viết đoạn - đọc trước lớp -> Lớp nhận xÐt. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> qua cánh cổng trường là một thế giíi k× diÖu sÏ më ra”. §· 7 n¨m bước qua cánh cổng trường bây giờ, em hiểu thế giới kì diệu đó là gì? A. §ã lµ thÕ giíi cña nh÷ng ®iÌu hay lẽ phải, của tình thương và đạo lí làm người. - HS chọn đáp án D B. §ã lµ thÕ giíi cña ¸nh s¸ng tri thøc, cña nh÷ng hiÓu biÕt lÝ thó vµ k× diÖu mµ nh©n lo¹i hµng ngµn n¨m đã tích lũy được. C. §ã lµ thÕ giíi cña t×nh b¹n, cña tình nghĩa thầy trò, cao đẹp thủy chung. D. Tất cả đều đúng. 3. Giao bµi tËp: - N¾m v÷ng néi dung bµi häc. - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.. NS: 10/10 ND: 15/10 TuÇn 6:. Luyện đề về văn bản “Cuộc chia tay của những con bóp bª” Bµi tËp vÒ liªn kÕt v¨n b¶n, bè côc vB, m¹ch l¹c trong VB. A. Mục tiêu cần đạt: - LuyÖn tËp vÒ liªn kÕt v¨n b¶n, bè côc v¨n b¶n vµ m¹ch l¹c trong v¨n b¶n. B. Phương pháp: Th¶o luËn nhãm C. ChuÈn bÞ: -Gi¸o viªn: SGK, gi¸o ¸n, b¶ng phô. -Học sinh: đồ dùng học tập.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> D. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định lớp. 2. Bµi míi: Hoạt động của thầy ?Tại sao tác giả không đặt tên truyện là “Cuéc chia tay cña hai anh em” mµ l¹i đặt là “Cuộc chia tay của những con búp bª” .. ? Trong truyÖn cã chi tiÕt nµo khiÕn em cảm động nhất. Hãy trình bày bằng 1 ®o¹n v¨n - GVNX:. Hoạt động của trò Bµi tËp 1: - HSTL: + Những con búp bê vốn là đồ ch¬i thña nhá, gîi lªn sù ngé nghÜnh, trong s¸ng, ng©y th¬, v« téi. Còng nh­ Thµnh vµ Thñy buéc ph¶i chia tay nhau nh­ng t×nh c¶m cña anh vµ em kh«ng bao giê chia xa. + Những kỉ niệm, tình yêu thương, lòng kh¸t väng h¹nh phóc cßn m·i m·i víi 2 anh em, m·i m·i víi thêi gian. Bµi tËp 2 - Häc sinh viÕt, nhËn xÐt : + Cuối câu chuyện Thủy để lại 2 con búp bª ë bªn nhau, quµng tay vµo nhau th©n thiết, để chúng ở lại với anh mình. Cảm động biết bao khi chúng ta chứng kiến tÊm lßng nh©n hËu, tèt bông, chan chøa tình yêu thương của Thủy. Thà mình chịu thiệt thòi còn hơn để anh mình phải thiệt. Thà mình phải chia tay chứ không để búp bê phải xa nhau. Qua đó ta cũng thấy ®­îc ­íc m¬ cña Thñy lµ lu«n ®­îc ë bên anh như người vệ sĩ luôn canh gác giÊc ngñ b¶o vÖ vµ v¸ ¸o cho anh.. Bµi tËp 3: ? V× sao Thµnh vµ Thñy ®ang ®au khæ mà chim và người vẫn ríu ran. Vì sao khi - HSTL: dắt em ra khỏi trường, Thành vẫn thấy + Đó là 2 chi tiết nghệ thuật đặc sắc và giµu ý nghÜa. Bè mÑ bá nhau - Thµnh vµ mọi cảnh vật vẫn diễn ra bình thường. Thñy ph¶i chia tay nhau. §ã lµ bi kÞch riêng của gia đình Thành. Con dòng chảy. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> thêi gian, nhÞp ®iÖu cuéc sèng vÉn s«i động và không ngừng trôi. + Câu chuyện như một lời nhắn nhủ: mỗi người hãy lắng nghe và chú ý đến những gì đang diễn ra quanh ta, để san sẻ nỗi đau cùng đồng lo¹i. Kh«ng nªn sèng döng d­ng v« t×nh. Chúng ta càng thấm thía: tổ ấm gia đình, hạnh phúc gia đình, tình cảm gia đình là vô cùng quí giá, thiêng liêng; mỗi người, mỗi thành viên phải biết vun đắp giữ gìn nh÷ng t×nh c¶m trong s¸ng, th©n thiÕt Êy. §Æt ra d÷ kiÖn tr¶ lêi c©u hái “T«i lµ ai?” trong truyÖn nµy. Bµi tËp4: - Tôi là Thành, rất thương yêu em Thủy. - T«i v« cïng xãt xa khi ph¶i chia tay em yªu quÝ. - Tôi đã thốt lên, nước mắt dàn dụa, mặt t¸i ®i khi gÆp em lÇn cuèi.. Bµi tËp vÒ Liªn kÕt v¨n b¶n, Bè côc v¨n b¶n, M¹ch l¹c trong v¨n b¶n. Bµi tËp 1: - HS lµm nhanh vµo phiÐu häc tËp ? T×m bè côc cña truyÖn “Cuéc chia tay + MB: Tõ ®Çu ... mét giÊc m¬ th«i. cña nh÷ng con bóp bª”. Giíi thiÖu nh©n vËt, sù viÖc - nçi ®au khæ cña 2 anh em Thµnh Thñy. +TB: Tiếp ... ứa nước mắt ... trùm lên c¶nh vËt. Nh÷ng cuéc chia tay víi bóp bª, víi c« gi¸o vµ b¹n bÌ. +KB: Anh em b¾t buéc ph¶i chia tay nh­ng t×nh c¶m anh em kh«ng bao giê chia l×a. Bµi tËp 2:. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> - HSTL: Có bạn đã học thuộc và chép lại bài thơ Sự thiếu thốn về vật chất được trình bày sau: §· bÊy l©u nay b¸c tíi nhµ, theo mét tr×nh tù t¨ng dÇn. B¹n häc sinh TrÎ thêi ®i v¾ng, chî thêi xa. đã chép sai ở câu 3, 4 và 5,6. Phải hoán đổi câu 5,6 lên trước câu 3,4 mới thể hiện C¶i chöa ra c©y, cµ míi nô. Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa. sự mạch lạc của văn bản. Ao sâu nước cả, khôn chài cá. Vườn rộng, rào thưa khó đuổi gà. §Çu trß tiÕp kh¸ch trÇu kh«ng cã. Bác đến chơi đây ta với ta. XÐt vÒ tÝnh m¹ch l¹c, b¹n häc sinh trªn Bµi tËp3: chÐp sai ë ®©u? ý kiÕn cña em nh­ thÕ - HSTL: Bµi ca dao 2 c©u lôc b¸t 14 ch÷ nµo? g¾n kÕt víi nhau rÊt chÆt chÏ. VÇn th¬: ch÷ “quanh” hiÖp vÇn víi ch÷ “tranh” lµm ?H·y nªu t¸c dông cña sù liªn kÕt trong cho ng«n tõ liÒn m¹ch, g¾n kÕt, hßa v¨nb¶nsau: quyÖn víi nhau, ©m ®iÖu, nh¹c ®iÖu th¬ §­êng v« xø HuÕ quanh quanh. du dương. Các thanh bằng, thanh trắc Non xanh nước biếc như tranh họa đồ. (ch÷ thø 2,4,6,8 ) phèi hîp víi nhau rÊt hµi hßa ( theo luËt th¬ ). C¸c ch÷ thø 2,6,8 đều là thanh bằng; các chữ thứ 4 ph¶i lµ thanh tr¾c. Trong c©u 8, ch÷ thø 6,8 tuy lµ cïng thanh b»ng nh­ng ph¶i kh¸c nhau: - NÕu ch÷ thø 6 ( cã dÊu huyÒn ) th× ch÷ thø 8 (kh«ng dÊu). - NÕu ch÷ thø 6 (kh«ng dÊu) th× chø thø 8 (cã dÊu huyÒn). * VÒ néi dung, c©u 6 t¶ con ®­êng “quanh quanh” ®i v« xø HuÕ. PhÇn ®Çu c©u 8 gîi t¶ c¶nh s¾c thiªn nhiªn (nói sông biển trời) rất đẹp: “Non xanh nước biÕc”. PhÇn cuèi c©u 8 lµ so s¸nh “nh­ tranh họa đồ” nêu lên nhận xét đánh giá, c¶m xóc cña t¸c gi¶ (ng¹c nhiªn, yªu. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> thích, thú vị…) về quê hương đất nước tươi đẹp, hùng vĩ. Bµi tËp 4: - VÒ h×nh thøc: V¨n b¶n nghÖ thuËt sau ®­îc liªn kÕt vÒ + ThÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có §­êng luËt. néi dung vµ h×nh thøc ntn? + LuËt tr¾c( ch÷ thø 2 c©u 1 la tr¾c: tíi), vÇn b»ng “tµ-hoa-nhµ-gia-ta” Bước tới đèo Ngang bóng xế tà, + Luật bằng trắc, niêm: đúng thi pháp. Cỏ cây chen đá, lá chen hoa. Ng«n tõ liÒn m¹ch, nhac ®iÖu trÇm bæng Lom khom dưới núi tiều vài chú, du dương, man mác buồn. Lác đác bên sông chợ mấy nhà. + Phép đối: câu 3-câu 4, câu 5-câu 6, đối Nhớ nước đau lòng con quốc quốc, nhau tường cặp, ngôn ngữ, hình ảnh cân Thương nhà mỏi miệng cái gia gia. xøng, hiÒn hßa. Dừng chân đứng lại trời non nước. - Về nội dung: Mét m¶nh t×nh riªng ta víi ta. + Phần đề: tả cảnh đèo Ngang lúc ngày tàn “bóng xế tà”. Cảnh đèo cằn cỗi (Qua đèo Ngang - Bà huyện Thanh hoang sơ “cỏ cây chen đá, lá chen hoa”. Quan) + Phần thực: tả cảnh lác đác thưa thớt, v¾ng vÎ vÒ tiÒu phu vµ mÊy nhµ chî bªn s«ng. + PhÇn luËn: t¶ tiÕng chim rõng, khóc nhạc chiều thấm buồn (nhớ nước và thương nhà). + Phần kết: nỗi buồn cô đơn lẻ loi của khách li hương khi đứng trước cảnh “trời non nước” trên đỉnh đèo Ngang trong buæi hoµng h«n. - Chủ đề: Bài thơ tả cảnh đèo Ngang lúc ngày tàn và thể hiện nỗi buồn cô đơn của khách li hương. Qua đó ta thấy các ý trong 4 phần: đề, thực, luận, kết và chủ đề bài thơ liên kết. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> víi nhau rÊt chÆt chÏ, t¹o nªn sù nhÊt trÝ, thèng nhÊt. - HSTL: * §¸nh gi¸: ? Tõ nh÷ng bµi tËp trªn, h·y cho biÕt thÕ nµo lµ liªn kÕt trong v¨n b¶n? 3. Giao bµi t©p: - N¾m v÷ng néi dung bµi häc. - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo. NS:18/10 ND: 20/10. TuÇn 7: Ca dao, D©n ca kh¸i niÖm vµ nh÷ng néi dung c¬ b¶n A. Mục tiêu cần đạt: - Cñng cè kiÕn thøc vÒ ca dao, d©n ca. - HiÓu biÕt s©u s¾c h¬n vÒ ca dao, d©n ca vÒ néi dung & nghÖ thuËt. B. Phương pháp: Hỏi đáp C. ChuÈn bÞ: -Gi¸o viªn: SGK, gi¸o ¸n, b¶ng phô. -Học sinh: đồ dùng học tập. D. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định lớp. 2. Bµi míi: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò ? ThÕ nµo lµ ca dao?. 1. Kh¸i niÖm: - Ca dao là những bài hát ngắn, thường là 3,4 c©u, còng cã mét sè Ýt nh÷ng bµi ca dao dài. Những bài ca thường có nguồn gốc dân ca- Dân ca khi tước bỏ làn điệu đi, lời ca ở lại ®i vµo kho tµng ca dao. Ca dao, d©n ca vèn. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> ? Nêu những đề tài chủ yếu trong ca dao?. - Gv: Ca dao có đủ mọi sắc độ cung bậc tình cảm con người: vui, buồn, yªu ghÐt, giËn hên nh­ng næi lªn lµ niềm vui cuộc sống, tình yêu đời, lòng yêu thương con người. ? Nêu những nét đặc sắc về mặt nghÖ thuËt cña ca dao? Cho vÝ dô minh ho¹?. ®­îc d©n gian gäi b»ng nh÷ng c¸i tªn kh¸c nhau: ca, hß, lÝ, vÝ, kÓ, ng©m... VD: - Tay cầm bó mạ xuống đồng. MiÖng ca tay cÊy mµ lßng nhí ai. - Ai có chồng nói chồng đừng sợ. Ai có vợ nói vợ đừng ghen. §Õn ®©y hß h¸t cho quen 2. Về đề tài. a. Ca dao h¸t vÒ t×nh b¹n, t×nh yªu, t×nh gia đình. b. Ca dao bày tỏ lòng yêu quê hương, đất nước. c. BiÓu hiÖn niÒm vui cuéc sèng, t×nh yªu lao động, tinh thần dũng cảm, tấm lòng chan hßa víi thiªn nhiªn. d. Béc lé nçi kh¸t väng vÒ c«ng lÝ, tù do,quyền con người. 3. NghÖ thuËt. a. NghÖ thuËt cÊu tø cña ca dao: cã 3 lèi. Phó, tØ, høng. + Phó: Lµ m« t¶,tr×nh bµy, kÓ l¹i trùc tiÕp cảnh vật, con người, sự việc tâm trạng. VD: Ngang l­ng th× th¾t bao vµng. Đầu đội nón dấu, vai mang súng dài. HoÆc nãi trùc tiÕp. - C¬m cha ¸o mÑ ch÷ thÇy. G¾ng c«ng häc tËp cã ngµy thµnh danh. - Em là cô gái đồng trinh. Em ®i b¸n rù¬u qua dinh «ng NghÌ. . . + TØ: Lµ so s¸nh:trùc tiÕp hay so s¸nh gi¸n tiÕp. VD: So s¸nh trùc tiÕp:. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> - C«ng cha nh­ nói th¸i S¬n. Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra. So s¸nh gi¸n tiÕp: vËn dông NT Èn dô- So s¸nh ngÇm. - ThuyÒn vÒ cã nh¬ bÕn ch¨ng. Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền. + Hứng: là hứng khởi.Thường lấy sự vật khªu gîi c¶m xóc, lÊy mét vµi c©u mµo ®Çu tả cảnh để từ đó gợi cảm, gợi hứng. VD: Trên trời có đám mây xanh. ë gi÷a m©y tr¾ng xung quanh m©y vµng. ? Em hiÓu thÕ nµo lµ lèi høng? LÊy ¦íc g× anh lÊy ®­îc nµng. vD §Ó anh mua g¹ch B¸t Trµng vÒ x©y. b. NghÖ thuËt miªu t¶ & biÓu hiÖn. - Biện pháp tu từ: nhân hóa, tượng trưng, nói qu¸, Èn dô, ho¸n dô, ch¬i ch÷. . . + Ca dao đặc sắc ở NT xây dựng hình ảnh. ThÊy anh nh­ thÊy mÆt trêi. Chãi chang khã ngã,trao lêi khã trao. ? Ca dao thường sử dụng những biện + NT sö dông ©m thanh ph¸p nghÖ thuËt nµo? Tiếng sấm động ì ầm ngoài biển Bắc. Giät m­a t×nh rØ r¾c chèn hµng hiªn. + Đối đáp cũng là 1 đặc trưng NT của ca dao. Đến đây hỏi khách tương phùng. Chim chi một cánh bay cùng nước non? - Tương phùng nhắn với tương tri. L¸ buåm mét c¸nh bay ®i kh¾p trêi. + Lối xưng hô cũng thật độc đáo: Ai ¬i, em ¬i, ai vÒ, m×nh ®i, m×nh vÒ, hìi c«, đôi ta. . .. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> ? H·y nªu gi¸ trÞ cña ca dao?. + VÇn & thÓ th¬. - Lµm theo thÓ lôc b¸t (6-8). VÇn ë tiÕng thø 6 cña c©u 6 víi tiÕng thø 6 cña c©u 8. VD: Trăm quan mua lấy miệng cười. Nghìn quan chẳng tiếc, tiếc người răng đen - Lµm theo lèi lôc b¸t biÕn thÓ hoÆc mçi c©u 4 tiÕng hay 5 tiÕng. 4.Gi¸ trÞ cña ca dao. - Gi¸ trÞ cña ca dao lµ hÕt søc to lín, lµ v« gi¸. Nã lµ nguån s÷a kh«ng bao giê c¹n cña th¬ ca d©n téc. - C¸c nhµ th¬ lín nh­ NguyÔn Du- Hå Xu©n Hương…và sau này như Tố Hữu…thơ của họ đều mang hơi thở của ca dao, của thơ ca d©n gian. Th¬ tr÷ t×nh Ca dao - Ai ®i mu«n dÆm non s«ng. §Ó ai chÊt chøa sÇu ®ong v¬i ®Çy. - Qu¶ cau nho nhá. C¸i vá v©n v©n.. - SÇu ®ong cµng l¾c cµng ®Çy. Ba thu dän l¹i mét ngµy dµi ghª. (TK- NDu) -Qu¶ cau nho nhá,miÕng trÇu h«i. Này của Xuân Hương đã quệt rồi. .- M×nh vÒ m×nh (Hồ Xuân Hương) nhí ta ch¨ng. - M×nh vÒ m×nh cã nhí Ta vÒ ta nhí ta. hµm r¨ng m×nh Ta vÒ ta nhí cười. những hoa cùng người.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> * §¸nh gi¸: ? H·y ph©n biÖt sù khac - HS ph©n biÖt: nhau gi­a ca dao vµ d©n ca? - GV NX và chốt lại vấn đề: 3. Giao bµi tËp: - Häc thuéc lßng nh÷ng bµi ca dao trong SGK. - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo. NS:25/10 ND: 29/10 -> 03/11 TuÇn 8, 9: Bµi tËp vÒ t¹o lËp v¨n b¶n. Bµi tËp vÒ ph©n tÝch, c¶m thô ca dao. A. Mục tiêu cần đạt: Rèn luyện cho học sinh việc tạo lập văn bản với 4 bước quan trọng: định hướng - bố cục - diễn đạt - kiểm tra. Biết cách cảm thụ 1 bài ca dao.Thấy được cái hay, cái đẹp của thơ ca dân gian. Học tập & đưa hơi thở của ca dao vào văn chương. B. Phương pháp: Hỏi đáp C. ChuÈn bÞ: -Gi¸o viªn: SGK, gi¸o ¸n, b¶ng phô. -Học sinh: đồ dùng học tập. D. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định lớp. 2. Bµi míi Hoạt động của thầy Hoạt động của trò ?H·y kÓ l¹i: “Cuéc chia tay cña nh÷ng Bµi tËp 1: con búp bê” trong đó nhân vật chính là - HS suy nghĩ làm bài: VÖ SÜ & Em Nhá. + Định hướng. - ViÕt cho ai? - Mục đích để làm gì? - Néi dung vÒ c¸i g×?. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> ? Xác định bố cục cho bài viết?. ? Em có người bạn thân ở nước ngoài. Em hãy miêu tả cảnh đẹp ở quê hương mình, để bạn hiểu hơn về quê hương yêu dấu của mình & mời bạn có dịp đến th¨m.. - C¸ch thøc nh­ thÕ nµo? + X©y dùng bè côc. - MB: Giíi thiÖu lai lÞch 2 con bóp bª: VÖ SÜ- Em Nhá. -TB:-Trước đây 2 con búp bê luôn bên nhau còng nh­ hai anh em c« chñ, cËu chñ - Nh­ng råi bóp bª còng buéc ph¶i chia tay v× c« chñ & cËu chñ cña chóng ph¶i chia tay nhau,do hoàn cảnh gia đình Trước khi chia tay,hai anh em đưa nhau tới trường chào thầy cô, bạn bè. - Còng chÝnh nhê t×nh c¶m anh em s©u ®Ëm nªn 2 con bóp bª kh«ng ph¶i xa nhau. KB:Cảm nghĩ của em trước tình cảm của 2 anh em & cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª. + Diễn đạt. HS diễn đạt các ý đã ghi trong bố cục thµnh v¨n b¶n + KiÓm traVB. Bµi tËp 2: - hSTL: + Định hướng. - Nội dung:Viết về cảnh đẹp của quê hương đất nước. - Đối tượng:Bạn đồng lứa. - Mục đích:Để bạn hiểu & thêm yêu đất nước của mình. + X©y dùng bè côc. MB: Giới thiệu chung về cảnh đẹp ở quê. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> hương Việt Nam. TB: Cảnh đẹp ở 4 mùa (thời tiết, khí hậu) Phong c¶nh h÷u t×nh. Hoa th¬m tr¸i ngọt. Con người thật thà, trung hậu. (Miªu t¶ theo tr×nh tù thêi gian - kh«ng gian) KB. Cảm nghĩ về đất nước tươi đẹp.niềm tự hào về cảnh đẹp của quê hương, đất nước Việt Nam- Liên hệ bản thân. + Diễn đạt. - HS diễn đạt các ý đã ghi trong bố cục thµnh v¨n b¶n. + KiÓm tra. ? Cho đề bài sau: Em hãy viết thư cho Bµi tËp 3: một người chiến sĩ ngoài đảo xa để kể về - HS tạo dung văn bản -> trình bày trước một hoạt động đền ơn đáp nghĩa của chi líp -> nhËn xÐt: đội em.Hãy tạo dựng văn bản theo các bước đã học. - GV giới thiệu phương pháp cảm thụ một. Bµi tËp ph©n tÝch c¶m thô ca dao. bµi ca dao:. - HS nghe:. 1. Đọc kĩ nhiều lượt để tìm hiểu nội dung(ý). 2. Cách dùng từ đặt câu có gì đặc biÖt. 3. T×m nh÷ng h×nh ¶nh, chi tiÕt cã gi¸ trÞ gîi t¶. 4. T×m hiÓu vµ vËn dông mét sè biÖn ph¸p tu tõ (§Æc biÖt lµ ý vµ tõ trong ca dao). 5. C¶m nhËn cña em vÒ c¶ bµi. Bµi tËp 1: ? H·y ph©n tÝch & t×m hiÓu c¸i hay, c¸i. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> đẹp của bài ca dao sau: R©u t«m nÊu víi ruét bÇu. Chång chan, vî hóp gËt ®Çu khen ngon.. a. T×m hiÓu: - R©u t«m, ruét bÇu lµ 2 thø bá ®i. - B¸t canh ngon:Tõ ngon cã gi¸ trÞ gîi c¶m. - C¶m nghÜ cña em vÒ cuéc sèng nghÌo vÒ vËt chÊt nh­ng ®Çm Êm vÒ tinh thÇn. b. TËp viÕt: R©u t«m- ruét bÇu lµ 2 thø bá ®i.ThÕ mµ ë ®©y hai thø Êy ®­îc nÊu thµnh mét bát canh “ngon” mới tuyệt & đáng nói chø. §ã lµ c¸i ngon & c¸i h¹nh phóc cã thực của đôi vợ chồng nghèo thương yêu nhau. C©u ca dao võa nãi ®­îc sù khã khăn thiếu thốn cùng cực,đáng thương võa nãi ®­îc niÒm vui,niÒm h¹nh phóc gia đình đầm ấm, tuy bé nhỏ đơn sơ, nhưng có thực & rất đáng tự hào của đôi vî chång nghÌo khæ khi x­a. C¸i c¶nh chồng chan, vợ húp thật sinh động & hấp dÉn. C¸i c¶nh Êy cßn ®­îc nãi ë nh÷ng bµi ca dao kh¸c còng rÊt hay :. Lấy anh thì sướng hơn vua. Anh ra ngoµi ruéng b¾t cua kÒnh cµng. §em vÒ nÊu nÊu, rang rang. Chång chan, vî hóp l¹i cµng h¬n vua. Hai c©u ë bµi ca dao trªn chØ nãi ®­îc c¸i vui khi ¨n, cßn 4 nµy nãi ®­îc c¶ 1 qu¸ tr×nh vui kh¸ dµi (tõ khi b¾t cua ngoài đồng đến lúc ăn canh cua ở nhà, nhÊt lµ c¸i c¶nh nÊu nÊu, rang rang). ? Hãy cảm nhận về tình yêu quê hương Bµi tËp 2: đất nước & nhân dân qua bài ca dao a.T×m hiÓu: sau: Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng - Hình ảnh cánh đồng đẹp mênh mông,. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> mªnh m«ng b¸t ng¸t. Đứng bên tê đồng , ngó bên ni đồng còng b¸t ng¸t mªnh m«ng. Thân em như chẽn lúa đòng đòng. Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai.. b¸t ng¸t. - H×nh ¶nh c« g¸i. BiÖn ph¸p so s¸nh: Em nh­ chÏn lóa đòng đòng. Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai. b. LuyÖn viÕt: C¸i hay cña bµi ca dao lµ miªu t¶ ®­îc 2 cái đẹp: cái đẹp của cánh đồng lúa & cái đẹp của cô gái thăm đồng mà không thÊy ë bÊt k× mét bµi ca dao nµo kh¸c. Dù đứng ở vị trí nào, “đứng bên ni” hay “đứng bên tê”để ngó cánh đồng quê nhà, vÉn c¶m thÊy “mªnh m«ng b¸t ng¸t . .. b¸t ng¸t mªnh m«ng”. Hình ảnh cô gái thăm đồng xuất hiện gi÷a khung c¶nh mªnh m«ng b¸t ng¸t của cánh đồng lúa & hình ảnh ấy hiện lªn víi tÊt c¶ d¸ng ®iÖu trÎ trung, xinh tươi, rạo rực, tràn đầy sức sống. Một con người năng nổ, tích cực muốn thâu tóm, n¾m b¾t c¶m nhËn cho thËt râ tÊt c¶ c¸i mênh mông bát ngát của cánh đồng lúa quê hương . Hai c©u ®Çu c« g¸i phãng tÇm m¾t nh×n bao quát toàn bộ cánh đồng để chiêm ngưỡng cái mênh mông bát ngát của nó th× 2 c©u cuèi c« g¸i l¹i tËp trung ng¾m nhìn quan sát & đặc tả riêng 1 chẽn lúa đòng đòng & liên hệ với bản thân một cách hồn nhiên. Hình ảnh chẽn lúa đòng đòng đang phất phơ trong gió nhẹ dưới nắng hồng buổi mai mới đẹp làm sao. Hình ảnh ấy tượng trưng cho cô gái đang tuæi dËy th× c¨ng ®Çy søc sèng. H×nh ¶nh. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> ? Tình thương yêu, nỗi nhớ quê hương nhớ mẹ già của những người con xa quê đã thể hiện rất rõ trong bài ca dao. Em h·y c¶m nhËn & ph©n tÝch. Chiều chiều ra đứng ngõ sau. Tr«ng vÒ quª mÑ, ruét ®au chÝn chiÒu.. ngọn nắng thật độc đáo. Có người cho rằng đã có ngọn nắng thì cũng phải có gèc n¾ng & gèc n¾ng lµ mÆt trêi vËy. Bài ca dao quả là 1 bức tranh tuyệt đẹp & giµu ý nghÜa. Bµi tËp 3: Bµi ca dao còng nãi vÒ buæi chiÒu, kh«ng chØ mét buæi chiÒu mµ lµ rÊt nhiÒu buæi chiÒu råi: “ChiÒu chiÒu...”. Sù viÖc cứ diễn ra, cứ lặp đi lặp lại “ra đứng ngõ sau”. . .“Ngâ sau” lµ n¬i v¾ng vÎ. C©u ca dao không nói ai “ra đứng ngõ sau”, ai “tr«ng vÒ quª mÑ. . . ”, nh©n vËt tr÷ t×nh kh«ng ®­îc giíi thiÖu cô thÓ vÒ d¸ng hình, diện mạo... nhưng người đọc, người nghe vẫn cảm nhận được đó là cô gái xa quê, xa gia đình... Nhớ lắm, nỗi nhớ vơi ®Çy, nªn chiÒu nµo còng nh­ chiÒu nµo, nàng một mình “ra đứng ngõ sau”, lúc hoàng hôn buông xuống để nhìn về quê mÑ phÝa ch©n trêi xa. Chiều chiều ra đứng ngõ sau... Càng trông về quê mẹ, người con càng thấy lẻ loi, cô đơn nơi quê người, nỗi thương nhớ da diết khôn nguôi: Tr«ng vÒ quª mÑ, ruét ®au chÝn chiÒu. Người con“trông về quê mẹ”,càng tr«ng cµng nhí day døt, tha thiÕt, nhí kh«n ngu«i. Bèn tiÕng “ruét ®au chÝn chiều” diễn tả cực hay nỗi nhớ đó.Buổi chiều nào cũng thấy nhớ thương đau đớn. Đứng ở chiều hướng nào, người con tha hương cũng buồn đau tê tái,nỗi nhớ. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> quê, nhớ mẹ, nhớ người thân thương càng dâng lên, càng thấy cô đơn vô cïng. Giäng ®iÖu t©m t×nh, s©u l¾ng dµn tr¶i kh¾p vÇn th¬, mét nçi buån kh¬i dËy trong lòng người đọc bao liên tưởng về quê hương yêu dấu,về tuổi thơ. §©y lµ mét trong nh÷ng bµi ca dao trữ tình hay nhất, một đóa hoa đồng nội tươi thắm mãi với thời gian. Bµi tËp 4: ? Nói về cảnh đẹp nơi Thăng Long - Hà Cảnh sáng sớm mùa thu nơi kinh thành Nội,không có bài nào vượt qua bài ca Thăng Long thuở thanh bình như dẫn hån ta vµo câi méng.Mçi c©u ca dao lµ dao sau.Em h·y c¶m thô &ph©n tÝch. một cảnh đẹp được vẽ bằng 2 nét chấm Gió đưa cành trúc la đà. ph¸, t¶ Ýt mµ gîi nhiÒu.§ã lµ c¶nh T©y TiÕng chu«ng TrÊn Vò, canh gµ Thä Hå. MÆt Hå T©y víi vµi nÐt vÏ rÊt gîi: Xương. cµnh tróc ven hå Èn hiÖn trong ngµn Mịt mù khói tỏa ngàn sương. sương mịt mù chợt hiện ra như một tấm Nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ. gương long lanh dưới nắng hè ban mai.C¶nh hå buæi sím mang nh÷ng ©m thanh đặc trưng cho thời khắc tinh mơ, tiÕng chu«ng, canh gµ víi nhÞp chµy. Mét Hå T©y yªn ¶ thanh tÞnh & gÇn gòi th©n thiết nhưng sâu lắng gợi hồn quê hương đất nước. Bµi ca dao dïng lèi vÏ rÊt Ýt nÐt,nh÷ng nÐt cã vÎ hÕt søc tù nhiªn, nh­ng thËt ra ®­îc chän lùa rÊt tinh vi, kÕt hîp t¶ víi gîi .Ba nÐt vÏ h×nh ¶nh (cành trúc la đà- ngàn sương khói tỏamặt gương hồ nước) đan xen với 3 nét điểm âm thanh (tiếng chuông- canh gànhịp chày) tất cả đều là những chi tiết tả thực chính xác & đều là những nét rất. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> đặc trưng của Hồ Tây (nhất là chi tiết sương mù Hồ Tây). Nét la đà khiến cành tróc ven hå trë nªn thùc h¬n,“thiªn nhiªn” h¬n lµm cho lµn giã võa h÷u h×nh vừa hữu tình. Một chữ mặt gương thì mặt hồ đã hiện ra như tấm gương long lanh dưới nắng ban mai,hai chi tiết như rời rạc mà diễn tả cảnh đêm về sáng rất hay. Ë ®©y t×nh l¾ng rÊt s©u trong c¶nh. §ã lµ t×nh c¶m chan hßa víi thiªn nhiªn yªn ¶, thanh tÞnh cña Hå T©y buæi sím mµ thùc chÊt lµ t×nh c¶m chan hßa g¾n bã víi c¶nh vËt th©n thu«c, nh÷ng phong cảnh đẹp vốn tạo nên gương mặt & hồn quê hương đất nước. C¸i nÐt tr÷ t×nh mÒm m¹i l¾ng s©u víi c¸i nÐt trang nghiªm cæ kÝnh ®­îc tạo ra từ kết cấu cân đối, từ cách đối ngẫu trong 2 câu bát đã kết hợp nhuần * Đánh giá: ? Bài ca dao nào đã để lại nhuyễn với nhau làm nên vẻ đẹp riêng, trong em ấn tượng sâu sắc về nội dung đặc sắc của bài ca & nghÖ thuËt. Em h·y viÕt l¹i nh÷ng c¶m nhËn cña em vÒ bµi ca Êy. - HS viÕt & tr×nh bµy:. NS: 08/11 ND: 10/11 TuÇn 10:. Giới thiệu về Văn học trung đại và thể thơ đường luật. Cảm thụ văn bản “Sông núi nước nam”, “Phò giá về Kinh”. A. Mục tiêu cần đạt:. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>