Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Bài 3 - Năm học 2010-2011 - Đặng Thị Thu

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Đặng Thị Thu - Trường thcs ngô gia tự. TuÇn 3 Bµi 3: TiÕt 9. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6. N¨m häc 2010-2011. S¬n tinh thñy tinh. I. Mục tiêu cần đạt: - Giúp học sinh hiểu được truyền thuyết Sơn Tinh Thuỷ Tinh giải thích hiện tượng lụt lội hàng năm xảy ra ở châu thổ Bắc Bộ thuở các vua Hùng dựng nước và khát vọng của người Việt cổ trong việc giải thích và chế ngự thiên tai lũ lụt bảo vệ mùa màng và cuộc sèng cña m×nh. - TÝch hîp víi phÇn tiÕng ViÖt ë kh¸i niÖm: NghÜa cña tõ, víi TËp lµm v¨n ë c¸c kh¸i niệm các yếu tố sự việc và nhân vật, vai trò của các yếu tố đó trong văn kể chuyện. Rèn kĩ năng vận dụng liên tưởng, tưởng tượng sáng tạo để tập kể chuyện sáng tạo theo cèt truyÖn d©n gian. II. tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học: 1. KiÓm tra bµi cò: - KÓ l¹i truyÖn "Th¸nh Giãng"? NhËn xÐt kÕt truyÖn? - Giíi thiÖu b»ng 3-4 c©u vÒ bøc tranh minh ho¹ truyÒn thuyÕt nµy víi c¸c b¹n? 2. Bµi míi: A. Giới thiệu bài: Trong cuộc sống của người dân nước Văn Lang ngày trước, con người không chỉ đấu tranh chống ngoại xâm để bảo vệ địa bàn sinh sống mà còn phải chống chọi với sức mạnh hung dữ của thiên nhiên để tồn tại và giữ gìn thành quả lao động của mình. Cuộc chiến đấu với thiên tai đó luôn diễn ra gay go, khốc liệt và đầy thách thức, song cũng từ đó mà nhân dân ta thể hiện sức mạnh, khả năng của mình trưng công cuộc chinh phục thiên nhiên. Những trang sử hào hùng đó không chỉ được ghi chÐp trong sö s¸ch mµ cßn ®­îc nh©n d©n ®­a vµo c¸c s¸ng t¸c d©n gian. TruyÖn S¬n Tinh Thủy Tinh là một trong số đó. Qua câu chuyện, chúng ta sẽ hiểu hơn về lịch sử một thời kỳ dựng nước, hơn thế, còn thấy được vẻ đẹp tâm hồn và trí tưởng tượng bay bổng hồn nhiên của người xưa. B. Tiến trình tổ chức các hoạt động: + C¸c thiÕt bÞ tµi liÖu cÇn thiÕt cho giê häc: Hướng dẫn học sinh đọc văn bản: Hoạt động 1: Đọc văn bản Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Giáo viên đọc trước một đoạn truyện - Gọi HS 1- Đọc - chú thích §1: Vua Hïng thø 18 kÐn rÓ đọc truyện theo 3 đoạn: Đ1: Từ đầu.....mỗi thứ một đôi §2: S¬n Tinh Thñy Tinh cÇu h«n vµ cuéc giao tranh cña hai vÞ thÇn Đ2: Tiếp.....Thần nước đành rút quân §3: PhÇn cßn l¹i §3: Sù tr¶ thï hµng n¨m cña Thñy ? Nªu néi dung tõng ®o¹n? Víi ®o¹n 1 giíi Tinh vµ sù chiÕn th¾ng cña S¬n thiệu về việc vua Hùng kén rể em phải đọc ntn? Tinh. §o¹n kÓ vÒ tµi n¨ng cña S¬n Tinh vµ Thñy Tinh đọc ra sao?. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Đặng Thị Thu - Trường thcs ngô gia tự. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6. ? Nhận Xét bạn đọc các bạn có phù hợp với nội dung tõng ®o¹n ch­a? GV có thể tổ chức HS đọc sáng tạo theo cách đóng vai. +GV cho HS tìm hiểu văn bản trước khi đọc truyÖn. Chó ý c¸c chó thÝch: 1,2,4,6,7,8 +Gi¶i thÝch thªm mét sè tõ khã sau:- Cån: D¶i đất(cát) nổi lên giữa sông hoặc bờ biển. -Ván: M©m - NÖp: CÆp Hoạt động 2: Tìm hiểu sơ bộ về tác phẩm Hoạt động của thầy và trò ? Truyện được gắn với thời đại nào trong lịch sử ViÖt Nam? ? Truyện Sơn Tinh Thủy Tinh gắn với thời đại c¸c vua Hïng cã ý nghÜa g×? GV:Sự việc xảy ra gắn với một triều đại cụ thể là Hùng Vương thứ 18 khiến câu chuyện trở nªn cô thÓ vµ cã tÝnh ch©n thùc. Thêi gian trong truyÒn thuyÕt ®­îc gäi lµ thêi gian thiªng, tøc lµ mét thêi gian t¹o c¶m gi¸c thËt cho c©u chuyÖn chø kh«ng ph¶i lµ mét thêi gian chÝnh x¸c. ? Trong truyÖn S¬n Tinh vµ Thñy Tinh l¹i lµ nh©n vËt chÝnh? (NhiÒu sù viÖc x¶y ra víi nh©n vËt hoÆc do nh©n vËt g©y ra) ? V× sao tªn cña hai vÞ thÇn trë thµnh tªn cña truyÖn? (TH kiến thức TLV-Văn bản- chủ đề của văn b¶n) Tãm t¾t nh÷ng sù viÖc chÝnh cña truyÖn? Hoạt động 3: Tìm hiểu nhân vật ? Tµi n¨ng cña nh©n vËt S¬n Tinh Vµ Thñy Tinh được miêu tả bằng những chi tiết tưởng tượng kì ảo ntn? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ tµi n¨ng Êy? ? Sù ngang søc ngang tµi cña hai vÞ thÇn cã ý nghÜa ntn? (TH kiến thức TLV-phương thức tự sự) *GV giíi thiÖu thªm vÒ nh©n vËt S¬n Tinh vµ Thñy Tinh qua bµi th¬"S¬n Tinh vµ Thñy Tinh" của Nguyễn Nhược Pháp:(SGK) C¸ch giíi thiÖu nh­ vËy cßn lµm cho c©u chuyện trở nên hấp dẫn với người đọc người. Lop6.net. N¨m häc 2010-2011. Nội dung cần đạt -Thời đại Vua Hùng -Cô thÓ vµ lÞch sö ho¸ c©u chuyÖn. - S¬n Tinh-Thñy Tinh - S¬n Tinh Thñy Tinh lµ nh©n vËt chÝnh, tøc lµ nh©n vËt g©y ra nhiÒu sự việc và hành động hoặc có nhiều sự việc xảy ra với NV. Do đó, lấy tên của hai NV chính để đặt tên cho câu chuyện(Chủ đề của câu chuyện). - Sơn Tinh: Vẫy tay về phía đông, phía đông nổi cồn bãi, vẫy tay về phÝa t©y, phÝa T©y mäc lªn tõng d·y núi đồi. - Thủy Tinh: Gọi gió gió đến, hô m­a m­a vÒ. + Cả hai vị thần đều tài cao phép lạ, ngang tµi ngang søc  Sù ngang tµi ngang søc- nguyªn nhân của việc đọ sức quyết liệt của hai vÞ thÇn.  §Ò cao chiÕn th¾ng cña S¬n Tinh.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Đặng Thị Thu - Trường thcs ngô gia tự. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6. N¨m häc 2010-2011. nghe. GV đọc cho các em nghe đoạn thơ Ngoµi S¬n Tinh vµ Thñy Tinh, c¸c nh©n vËt cña Huy CËn * KÓ vÒ tµi n¨ng cña hai nh©n vËt: kh¸c ®­îc giíi thiÖu ntn? ? Những nhân vật này có vai trò như thế nào Thủy Tinh vụt nhảy lên phía trước Tay vung gươm như chém mặt trời trong truyÖn? Më miÖng réng h« m©y gäi sãng Lụt cung đình, lụt cả vua tôi. ...Sơn Tinh dương nỏ thần xốc tới Tªn vót bay m©y x¸m bçng tan M­a xèi x¶ m­a liÒn t¹nh r¸o BiÓn ®ang d©ng, sãng còng tan dÇn Nước mới rút, phù sa trải lụa Tay S¬n Tinh gieo h¹t ®Çu tiªn C©y mäc lªn xum xuª l¸ nô Tr¸i du cµnh chim tíi hãt chuyÒn. DiÔn BiÕn: T×m hiÓu sù viÖc: + Vua Hïng kÐn rÓ: ? Sù viÖc nµo ®­îc kÓ ®Çu tiªn: Đứng trước tình huống khó xử là hai chàng trai - Hình thức: Bằng cách dâng lễ vật đều tài giỏi, vua Hùng đã đưa ra điều kiện kén sớm. Lễ vật vừa trang nghiêm, giản dÞ, truyÒn thèng l¹i võa quý hiÕm, k× rÓ nh­ thÕ nµo? ? Qua sính lễ ấy, em nhận xét gì về thái độ của lạ. - Sự thiên vị của vua Hùng đối với vua Hùng đối với Sơn Tinh? S¬n Tinh ? Sự thiên vị ấy của vua Hùng đã thể hiện thái độ như thế nào của người Việt cổ với núi rừng  Những điều kiện mà vua hùng đưa ra thể hiện rõ sự thiên vị đối với vµ lò lôt? Sơn Tinh vì chúng đều là những sản vật quý hiếm trên mặt đất chứ không dễ tìm ra ở dưới biển khơi. * Sự thiên vị của Hùng Vương đối với Sơn Tinh phản ánh thái độ và tình cảm cảu người Việt cổ thời kỳ Văn Lang với các hiện tượng và các thÕ lùc thiªn nhiªn: nói rõng vµ lò lụt. Núi rừng chẳng những đã cung cấp đồ ăn, vận dụng hàng ngày cho con người mà còn giúp họ thoát hiểm khi lũ lụt lên cao. Khi chưa đủ điều kiện và phương tiện trị thủy, thì những dòng nước hung dữ trong mïa lò lôt qu¶ thùc lµ mét tai ho¹ khủng khiếp. Cha ông ta coi đó là tai hoạ hàng đầu, đáng sợ nhất trong bốn tai hoạ lớn:"Thủy,hoả, đạo,tặc".. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Đặng Thị Thu - Trường thcs ngô gia tự. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6. HS đọc đoạn tiếp theo? ? Cuéc chiÕn gi÷a S¬n Tinh vµ Thñy Tinh ®­îc kÓ b»ng chuçi nh÷ng sù viÖc cã tr×nh tù nh­ thÕ nµo? (Nguyªn nh©n, diÔn biÕn, kÕt qu¶) ? Trong những chi tiết ấy, chi tiết nào là tưởng tượng kì ảo? ? Nh÷ng chi tiÕt Êy cã ý nghÜa g×? (GV hái gîi ý) ? Cảnh Thủy Tinh gương oai, diễu võ, hô mưa gäi giã, sãng d©ng lªn cuån cuén, b·o tè ngËp trêi thËt lµ d÷ déi gîi cho em h×nh dung c¶nh g× mà ND ta thường gặp hàng năm? ? Chi tiết tưởng tượng về cảnh Sơn Tinh đối phó:"bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi dựng thành luỹ đất ngăn chặn dòng nước lũ" " Nước cao bao nhiêu - núi cao bấy nhiªu'' hµm ý g×? * HS th¶o luËn gi¶i thÝch.. Lop6.net. N¨m häc 2010-2011. + Cuéc giao chiÕn cña hai vÞ thÇn: Thñy Tinh: h« m­a gäi giã lµm thành dông bão, rung chuyển cả đất trời, dâng nước sông lến cuồn cuộn. Thñy Tinh: o¸n nÆng thï s©u dâng nước trả thù- Sơn Tinh đánh cho thÊt b¹i Sơn Tinh: bốc từng qủa đồi, dời từng dãy núi dựng thành luỹ đất ngăn chặn dòng nước lũ. Nước cao bao nhiêu- núi cao bấy nhiªu. GV định hướng: - S¬n Tinh kh«ng hÒ run sî chèng kiên cường, quyết liệt không kém, càng đánh càng mạnh. Cuối cùng, không làm gì nổi Thủy Tinh đành phải rút quân về. Câu" Nước cao bao nhiªu - nói cao bÊy nhiªu" víi kÕt cÊu: "bao nhiªu - bÊy nhiªu" thÓ hiện cuộc chiến đấu giằng co, bất c«ng th¾ng b¹i gi÷a hai vÞ thÇn, mÆt khác nhất định chiến thắng bão lũ cña nh©n d©n. - T¹o nªn sù hÊp dÉn khi chøng kiÕn sù giao tranh quyÕt liÖt cña S¬n Tinh Thủy Tinh, đồng thời cụ thể ho¸ søc m¹nh cña lò lôt vµ ­íc m¬ chÕ ngù thiªn nhiªn cña nh©n d©n ta. - Bøc tranh hoµnh tr¸ng võa hiÖn thực vừa giàu chất thơ, khẳng định sức mạnh của con người trước thiên nhiªn hoang d·. ý nghĩa hình tượng Sơn Tinh Thủy Tinh  Thủy Tinh là hiện tượng mưa to b·o lôt ghª gím h»ng n¨m ®­îc hình tượng hoá. Tư duy thần thoại đã hình tượng hoá sức nước và hiện tượng bão lụt thành kẻ thù hung dữ truyÒn kiÕp cña ST..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Đặng Thị Thu - Trường thcs ngô gia tự. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6. ? Qua nh÷ng chi tiÕt miªu t¶ tµi n¨ng vµ cuéc giao tranh cña hai vÞ thÇn em h·y cho biÕt nh©n vật Sơn Tinh và Thủy Tinh có ý nghĩa tượng tr­ng nh­ thÕ nµo?. N¨m häc 2010-2011. - Sơn Tinh là lực lượng cư dân Việt Cổ đắp đê chống lũ lụt, là ước mơ chiến thắng thiên tai của người xưa được hình tượng hoá. Trong qưuan niệm tín ngưỡng của người Việt Cổ, S¬n Tinh lµ vÞ phóc thÇn cã vÞ trÝ danh dù nhÊt trªn thÇn diÖn VN. - TÇm vãc, tµi n¨ng khÝ ph¸ch cña Sơn Tinh là biểu tượng sinh động cho chiến công của người Việt Cổ trong cuộc chiến đấu tranh chống b·o lôt ë vïng l­u vùc s«ng §µ vµ s«ng Hång. §©y còng lµ k× tÝch cña c¸c vua Hïng vµ k× tÝch nµy tiÕp tôc ph¸t huy m¹nh mÏ vÒ sau.. Hoạt động 4: Tìm hiếu ý nghĩa truyện Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt HS đọc phần kết truyện? - Gi¶i thÝch nguyªn nh©n cña hiÖn Một kết thúc như vậy đã phản ánh sự thật gì? tượng lũ lụt xảy ra hằng năm: ? Qua đó thể hiện sức mạnh của ND ta ntn Nói cao sèng h·y cßn dµi trong viÖc chÕ ngù thiªn tai? Năm năm báo oán đời đời đánh ? Cho HS th¶o luËn ý nghÜa cña truyÖn? ghen - ThÓ hiÖn søc m¹nh vµ ­íc m¬ chÕ ngự thiên tai của người Việt Cổ. - Suy t«n ca ngîi c«ng lao dùng nước của các Vua Hùng (Phần này cã thÓ th¶o luËn b»ng c©u hái ë phÇn 1- Truyện gắn với thời đại Vua Hïng cã ý nghÜa g×?) Hoạt động 5: Ghi nhớ Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hướng dẫn học sinh thực hiện phần ghi nhớ * S¬n Tinh Thñy Tinh lµ c©u chuyÖn tưởng tượng kì ảo giải thích hiện tượng lũ lụt và thể hiện sức mạnh, ước mong của người Việt Cổ muốn chế ngự thiên tai đồng thời suy tôn ca ngợi công lao dựng nước của các vua Hïng. Hoạt động 6: Luyện tập Hãy kể lại diễn cảm truyện Sơn Tinh Thủy Tinh. GV giới thiệu thêm: Nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp trong bài " Sơn Tinh Thuỷ Tinh" đã hình dung cảnh giao tranh bằng trí tưởng tượng bay bổng của mình:. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Đặng Thị Thu - Trường thcs ngô gia tự. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6. N¨m häc 2010-2011. Thñy Tinh: S¬n Tinh: " Tay hÊt chßm r©u xanh " Vung tay niÖm chó: Nói tõng d¶i, Bắt quyết, hô mây to, nước cả Nhà lớn, đồi con lổm ngổm bß... GiËm ch©n, rung kh¾p lµng gÇn quanh" Ch¹y m­a!" Cảnh hỗ đấu giữa hai vị thần và quan lính thật ghê gớm, khủng khiếp: " Sãng c¶ gÇm ro, l¨n nh­ chíp Thuỷ Tinh cưỡi lưng rồng hun hăng Cá voi ngoác mồm to muốn đớp, C¸ mËp quÇy ®u«i cuång nhe r¨ng. Cµng cua lëm chëm gi¬ nh­ m¸c. T«m kÒnh ch¹y qu¾p ®u«i x«n xao... S¬n Tinh hiÓu thÇn ghen, tøc kh¾c Niệm chú, đất nảy vù lên cao. Hoạt động 7: Hướng dẫn học bài ở nhà - Hướng dẫn HS viết bài suy nghĩa về chủ trương xây dựng đê điều và nghiêm cấm ph¸ rõng. - Em hãy viết1 đọan văn thử hình dung khung cảnh ngày ST rước MN về núi. (Mét ngµy héi huy hßang trèng giong cê më. ThÇn T¶n Viªn oai phong s¸nh vai cùng công chúa MN. Kiệu hoa uyển chuyển trong tíeng nhạc lễ tưng bừng rước MN c«ng chóa vÒ chèn non cao, chim rõng thó vui h¸t vang bµi ca ca ngîi h¹nh phóc cña 2 người. Hoa rừng thi nhau khoe sắc, tỏa ngát hường cầu chúc hạnh phúc của bà chúa miền non cao. Công chúa MN tươi thắm rực rỡ như một bông hoa đang e lệ sánh bước cùng Tản Viên). - ChuÈn bÞ ng÷ liÖu cho bµi nghÜa cña tõ.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Đặng Thị Thu - Trường thcs ngô gia tự. Ngµy so¹n: Ngµy ..... th¸ng ..... n¨m 2006 Bµi 3: TiÕt 11. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6. N¨m häc 2010-2011. Ngµy d¹y: Ngµy ..... th¸ng ..... n¨m 2006. NGhÜa cña tõ I- Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh nắm được: - ThÕ nµo lµ nghÜa cña tõ - Mét sè c¸ch gi¶i nghÜa cña tõ. II- Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học: 1. KiÓm tra bµi cò: - Thế nào là từ mượn? Các loại từ mượn? Cách viết từ mượn? - Lµm bµi tËp 4, 5 SGK- 26. 2. Bµi míi: A. Giíi thiÖu bµi: B. Tiến trình tổ chức các hoạt động: Hoạt động 1: Xác định nghiã của từ và cách giải của từ Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hãy đọc một số chú thích trong những bài văn em Gi¶i thÝch tõ đã học? ? NÕu lÊy dÊu (:) lµm chuÈn th× c¸c vÝ dô trong SGK VÝ dô: gåm mÊy phÇn? Lµ nh÷ng phÇn nµo? (PhÇn bªn tr¸i lµ c¸c tõ in ®Ëm cÇn gi¶i nghÜa. -TËp qu¸n: Thãi quen cña mét PhÇn bªn ph¶i lµ néi dung gi¶i nghÜa cña tõ) cộng đồng. * HS đọc to phần giải nghĩa từ" Tập quán" ? Trong hai câu sau đây: hai từ tập quán và thói - Sứ giả: người vâng mệnh quen cã thÓ thay thÕ cho nhau ®­îc hay kh«ng? T¹i trªn, ®i lµm mét viÖc g× ë trong sao? nước hoặc nước ngoài. + Người Việt có tập quán ăn trầu, + B¹n Nam cã thãi quen ¨n quµ vÆt. - Tµn qu©n: qu©n b¹i trËn cßn (Tập quán có ý nghĩa rộng, thường gắn với chủ thể sống sót là số đông, thói quen có ý nghĩa hẹp thường gắn với chñ thÓ mét c¸ nh©n.) - LÉm liÖt: Hïng dòng oai ? VËy tõ tËp qu¸n ®­îc gi¶i thÝch ý nghÜa nh­ thÕ nghiªm. nµo? - DiÔn t¶ kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ. - GhÎ l¹nh: Thê ¬, nh¹t nhÏo, GV cho HS lµm bµi tËp nhanh: xa lánh đối với người lẽ ra phải Gi¶i thÝch c¸c tõ c©y, ®i, giµ, b»ng c¸ch trªn vµ gÇn gòi. đặt câu? - C©y: Mét lo¹i thùc vËt cã rÔ, th©n, cµnh , l¸....râ rÖt - Nao nóng: Lung lay, kh«ng - Đi: Hoạt động rời chỗ bằng chân, tốc độ bình vững lòng tin ở mình. thường, hai bàn chân không cùng nhấc lên khỏi mặt đất. - Giµ:T/chÊt cña sù vËt, ph¸t triÓn giai ®o¹n cao hoÆc Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Đặng Thị Thu - Trường thcs ngô gia tự. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6. N¨m häc 2010-2011. giai ®o¹n cuèi. GV chỉ định HS đọc to phần giải nghĩa từ lẫm liệt, sau đó đặt câu hỏi: ? Trong 3 c©u sau ®©y, 3 tõ lÉm liÖt, hïng dòng, oai nghiªm...cã thÓ thay thÕ cho nhau ®­îc kh«ng? T¹i sao? (V× chóng kh«ng lµm cho néi dung th«ng b¸o vµ s¾c thái ý nghĩa của câu thay đổi) So s¸nh vÒ mÆt nghÜa cña ba tõ Êy, chóng ®­îc gäi lµ nh÷ng tõ g×? (§ång nghÜa) ? VËy tõ lÉm liÖt ®­îc gi¶i thÝch ntn?(Gi¶i thÝch bằng từ đồng nghĩa) Bµi tËp nhanh: Gi¶i thÝch nghÜa c¸c tõ: Trung thùc, dòng c¶m, ph©n minh...theo c¸ch trªn vµ cho vÝ dô ? - Trung thùc lµ thËt thµ, th¼ng th¾n. - Dũng cảm là can đảm. quả cảm - Ph©n minh: Râ rµng, minh b¹ch. HS đọc to lời giải thích từ Nao núng. ? NhËn xÐt g× vÒ c¸ch gi¶i thÝch tõ nao nóng, gièng c¸ch gi¶i thÝch tõ nµo trong sè nh÷ng tõ trªn? GV: Ngoµi 2 c¸ch trªn, cßn cã c¸ch gi¶i thÝch thø 3. C¸c em lµm bµi tËp sau: ? Tìm những từ trái nghĩa với từ cao trượng, sáng sña, nh½n nhôi. Hình thức làm bài: đại diện 4 tổ lên bảng thi tìm từ tr¸i nghÜa. Cả lớp nhận xét đánh giá. GV định hướng:-Cao thượng><nhỏ nhen, tỉ tiện, đê hÌn, hÌn h¹ - S¸ng sña ><Tèi t¨m, ¨m u, h¾c ¸m - Nh½n nhôi >< sï s×, nham nhë, mÊp m«.... ? NÕu gi¶i thÝch nh÷ng tõ trªn b»ng nh÷ng tõ tr¸i nghÜa võa t×m, em gi¶i nghÜa nh­ thÕ nµo? VËy c¸ch gi¶i nghÜa thø ba lµ g×? Hoạt động 2: Hệ thống hoá kiến thức: Hoạt động của thầy và trò. Lop6.net. Nội dung cần đạt.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Đặng Thị Thu - Trường thcs ngô gia tự. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6. N¨m häc 2010-2011. Ghi nhí1: NghÜa cña tõ lµ néi dung ( sù vật, tính chất, hoạt động, quan hÖ....)mµ biÓu thÞ. VD: - Thuyền: chỉ vật, phương tiện giao th«ng ®­êng thuû. - Đánh: Hoạt động của chủ thể Néi dung tác động đến một đối tượng nào đó. H×nh thøc - Th¬m: TÝnh chÊt cña sù vËt, đặc trưng về mùi vị. GV chèt: - Víi: ChØ quan hÖ gi÷a hai hay + Nội dung là cái chứa đựng bên trong hình thức của nhiều đối tượng. tõ. + Néi dung lµ c¸i cã tõ l©u, ngµy nay chóng ta ph¶i tìm hiểu để dùng từ cho đúng. VD tõ" C©y" + Hình thức: là từ đơn, chỉ có một tiếng. + Néi dung: ChØ mét loµi thùc vËt. VD từ "xe đạp" + H×nh thøc: Lµ tõ ghÐp hai tiÕng + ND: Chỉ một loại phương tiện phải đạp mới dịch chuyÓn ®­îc. Ghi nhí 2: ? Tõ m« h×nh trªn, em hiÓu thÕ nµo lµ nghÜa cña tõ? Cã hai c¸ch gi¶i nghÜa tõ: Bµi tËp nhanh: Em h·y gi¶i thÝch c¸c tõ: thuyÒn, Tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu đánh, thơm, với. thị, đưa ra những từ đồng nghĩa Thao tác 2: Xác lập đơn vị kiến thức 2 hoÆc tr¸i nghÜa víi tõ cÇn gi¶i §äc l¹i c¸c chó dÉn ë phÇn 1 vµ c¸c chó thÝch tham thÝch. kh¶o? Trong mçi chó thÝch trªn, nghÜa cña tõ ®­îc gi¶i nghÜa b»ng c¸ch nµo? Tõ nµo gi¶i nghÜa b»ng c¸ch tr×nh bµy kh¸i niÖm? ? Từ nào giải nghĩa bằng cáh đưa ra những từ đồng nghÜa hoÆc tr¸i nghÜa hoÆc tr¸i nghÜa víi tõ cÇn gi¶i thÝch. ? VËy cã mÊy c¸ch gi¶i thÝch nghÜa cña tõ? Lµ nh÷ng c¸ch nµo? Học sinh đọc ghi nhớ 2: GV nhÊn m¹nh: §Ó hiÓu s©u s¾c ý nghÜa cña tõ, cã thể đưa ra cùng lúc các từ đồng nghĩa và trái nghÜa. Thao t¸c 1: M« h×nh ho¸: Nh÷ng chó thÝch chóng ta võa t×m hiÓu cã mÊy bé phËn? Lµ nh÷ng bé phËn nµo? ( Tõ vµ ý nghÜa cña tõ) Bé phËn nµo nªu lªn ý nghÜa cña tõ? ? NghÜa cña tõ øng víi phÇn nµo trong m« h×nh sau:. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Đặng Thị Thu - Trường thcs ngô gia tự. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6. N¨m häc 2010-2011. LuyÖn tËp Bµi tËp 1: §äc c¸c chó thÝch trong bµi "S¬n Tinh Thuû Tinh" vµ cho biÕt mçi chó thÝch ®­îc gi¶i nghÜa theo nh÷ng c¸ch nµo? - S¬n Tinh: C¸ch gi¶i thÝch dÞch tõ ThuÇn viÖt sang H¸n ViÖt. - CÇu h«n: Gi¶i thÝch tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ. - Tản viên: Giải thích bằng việc miêu tả đặc điểm của sự vật. - L¹c hÇu: Gi¶i thÝch tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ. - Phán: Giải thích bằng từ đồng nghĩa. - SÝnh lÔ: Gi¶i thÝch tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ. - Tâu: Giải thích bằng từ đồng nghĩa. - Hång mao: Gi¶i thÝch tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ. - Nao núng: Giải thích bằng từ đồng nghĩa. Bµi tËp 2: + Học tập: học và luyện tập để có hiểu biết và có kĩ nămg. + Học lỏm: Nghe hoặc thấy người ta làm rồi làm theo chứ không được ai trực tiếp dạy b¶o. + Học hỏi: Tìm tòi, hỏi han để học tập. + Học hành: Học văn hoá có thầy, có chương trình có hướng dẫn Bµi tËp 3: §iÒn tõ theo trËt tù: a- Trung b×nh b- Trung gian. c-Trung niªn. Bµi tËp 4: Mỗi từ đều có cách giải nghĩa khác nhau, nhưng tiện lợi hơn cả là giải nghĩa từ "giÕng", ''rung rinh'' b»ng c¸ch tr×nh bµy kh¸i niÖm, cßn tõ''hÌn nh¸t" b»ng c¸ch ®­a ra tõ tr¸i nghÜa. - Giếng : Hố đào thẳng đứng, sâu vào lòng đất để lấy nước. - Rung rinh : Chuyển động qua lại nhẹ nhàng liên tiếp. - Hèn nhát: Thiếu can đảm đến mức khinh bỉ Bµi tËp 5: " MÊt" theo c¸ch gi¶i nghÜa cña nh©n vËt Nô lµ" kh«ng biÕt ë ®©u" "Mất" hiểu theo cách thông thường là không còn được sở hữu, không có, không thuộc vÒ m×nh n÷a. Hoạt động 3: Hướng dẫn học bài ở nhà: - N¾m ch¾c néi dung ghi nhí . - Tìm hiểu trước văn bản : Sự việc và nhân vật trong văn tự sự.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Đặng Thị Thu - Trường thcs ngô gia tự. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6. N¨m häc 2010-2011. Bµi 3: TiÕt 12. Sù viÖc vµ nh©n vËt trong v¨n tù sù I- Mục tiêu cần đạt: Gióp häc sinh n¨m ®­îc: Hai yÕu tè then chèt cña tù sù: sù viÖc vµ nh©n vËt. HiÓu ®­îc ý nghÜa cña sù viÖc vµ nh©n vËt trong tù sù. Sù viÖc cã quan hÖ víi nhau vµ víi nhân vật, với chủ đề tác phẩm, sự việc luôn gắn bó với thời gian, địa điểm nhân vật, diễn biến, nguyên nhân, kết quả. Nhân vật vừa là người làm ra sự việc, hành động, vừa là người được nói tới. II- Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học: 1. KiÓm tra bµi cò: - Em hiểu tự sự là gì? Mục đích của tự sự ? - Lµm bµi tËp 4, 5. 2. Bµi míi: A- Giới thiệu bài: ở bài trước chúng ta đã biết phương thức tự sự là một chuỗi những sự việc, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng dẫn đến một kết thúc. Những sự việc đều do nhân vật gây ra hoặc xảy ra với nhân vật. Bài này chúng ta sẽ đi sâu tìm hiểu về hai yÕu tè quan träng nhÊt cña bµi tù sù lµ sù viÖc vµ nh©n vËt, t×m hiÓu mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a c¸c sù viÖc, mèi quan hÖ gi÷a sù viÖc g¾n víi yÕu tè nh©n vËt, thêi gian địa điểm. B- Tiến trình tổ chức các hoạt động: Hoạt động 1: Tìm hiểu đặc điểm thứ nhất của sự việc trong văn tự sự Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1: GV tổ chức hoạt động này bằng các Sự việc phải có tính liên tục lªnh sau: - C¸c sù viÖc ph¶i cã mèi quan GV treo b¶ng phô cã ghi c¸c sù viÖc trong truyÖn hÖ liªn tôc, nh©n qu¶ S¬n Tinh Thuû Tinh ? H·y chØ ra sù viÖc khëi ®Çu, sù viÖc ph¸t triÓn, sù viÖc cao trµo, vµ sù viÖc kÕt thóc? (Sù viÖc cao trµo là sự việc có xung đột gay gắt) ? Ta cã thÓ bá bít mét sù viÖc nµo kh«ng? T¹i sao? ( ThiÕu tÝnh liªn tôc) ? Có thể đảo sự việc sau lên sự việc trước không? (Giáo viên có thể ghi trường hợp hai sự việc đảo nhau lªn b¶ng hoÆc chØ trªn b¶ng phô) ? Tại sao không thể đảo như vậy? (Phải có sự việc trước giải nghĩa, nêu lí do cho sự việc sau, để tạo thành một chuỗi các sự việc khẳng định sự chiến th¾ng cña S¬n Tinh) ? Qua đó em hãy nêu nhận xét đầu tiên về mối quan hÖ gi÷a c¸c sù viÖc? (C¸c sù viÖc ph¶i cã mèi quan hÖ liªn tôc, nh©n qu¶) Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Đặng Thị Thu - Trường thcs ngô gia tự. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6. N¨m häc 2010-2011. Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm thứ hai của sự việc trong văn tự sự Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt ? Trong nh÷ng sù viÖc trªn, sù viÖc nµo thÓ hiÖn mèi Sù viÖc ph¶i cã ý nghÜa thiện cảm của người kể với Sơn Tinh? (Dành cho - Sự việc trong văn tự sự được Sơn Tinh tài năng tạo nên núi đồi thành luỹ, món sắp xếp theo một trật tự, diễn sÝnh lÔ chñ yÕu lµ s¶n vËt cña nói rõng, S¬n Tinh biÕn sao cho thÓ hiÖn ®­îc t­ chiÕn th¾ng vµ lµm rÓ cña Vua Hïng) tưởng mà người kể muốn biểu Việc Sơn Tinh thắng Thuỷ Tinh nhiều lần có ý nghĩa đạt. g×? Cã thÓ bá chi tiÕt h»ng n¨m Thuû Tinh o¸n nÆng thù sâu dâng nước bào thù Sơn Tinh không? Tại Sao? ? Qua ®©y em rót ra nhËn xÐt nh­ thÕ nµo vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸c sù viÖc trong v¨n tù sù ngoµi sù liªn tôc theo quan hÖ nh©n qu¶? ( Sù viÖc trong v¨n tù sù ®­îc s¾p xÕp theo mét trật tự, diễn biến sao cho thể hiện được tư tưởng mà người kể muốn biểu đạt.) Hoạt động 3: Tìm hiểu đặc điểm thứ ba của sự việc trong văn tự sự Häc sinh chó ý phÇn b trong SGK? Sù viÖc ph¶i cã tÝnh cô thÓ ? ChØ ra 6 yÕu tè cña sù viÖc trong v¨n tù sù? NÕu ta + Sù viÖc do ai lµm bỏ yếu tố thời gian và địa điểm trong truyện này có + Sự việc xảy ra ở đâu được không? (Người đọc không thấy được không + Sự việc xảy ra vào lúc nào khí thiêng của câu truyện và đặc biệt không thấy + Sự việc diễn biến như thế nào được công lao dựng nước của ông cha ta vào một + Sự việc xảy ra do đâu thời đại lịch sử cụ thể là thời đại Vua Hùng trên địa + Việc kết thúc như thế nào. bàn cư trú của người cổ là vùng Bắc Bộ bây giờ) ? ViÖc giíi thiÖu S¬n Tinh cã tµi cã cÇn thiÕt kh«ng? CÇn thiÕt nh­ thÕ nµo? NÕu bá sù viÖc Vua Hïng ra ®iÒu kiÖn kÐn rÓ cã ®­îc kh«ng, tai sao? ViÖc Thuû Tinh næi giËn cã lÝ ë chç nµo? TÊt c¶ nh÷ng sù viÖc nµy gãp phÇn lµm cho c©u chuyÖn nh­ thÕ nµo? ? VËy em h·y nh¾c l¹i 6 yÕu tè cña sù viÖc gióp cho câu chuyện trở nên hấp dẫn lôi cuốn người đọc. ? Sau yếu tố này tạo nên đặc điểm gì của sự việc trong bµi v¨n tù sù? (Cô thÓ) Hoạt động 4: Ghi nhớ Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt ? HS nhắc lại những đặc điểm và mối quan hệ giữa 1- Sự việc trong văn tự sự: - Sù viÖc trong v¨n tù sù ph¶i c¸c sù viÖc trong v¨n tù sù? §ã chÝnh lµ ghi nhí vÒ sù viÖc trong v¨n tù sù ®­îc tr×nh bµy mét c¸ch cô thÓ: Gi¸o viªn cho häc sinh ghi "ghi nhí" vµo vë + Sù viÖc do ai lµm? + Sù viÖc x¶y ra ë ®©u? + Sù viÖc x¶y ra vµo lóc nµo?. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Đặng Thị Thu - Trường thcs ngô gia tự. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6. N¨m häc 2010-2011. + Sù viÖc diÔn biÕn nh­ thÕ nµo? + Sù viÖc x¶y ra do ®©u? + ViÖc kÕt thóc nh­ thÕ nµo? - Sù viÖc trong v¨n tù sù ph¶i ®­îc s¾p xÕp theo mét tr×nh tù, diÔn biÕn sao cho thÓ hiÖn ®­îc tư tưởng mà người kể muốn biểu đạt. Hoạt động 5: Hướng dẫn tìm hiểu về nhân vật trong văn tự sự Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt ? H·y kÓ tªn nh÷ng NV trong truyÖn S¬n Tinh Thuû 2. Nh©n vËt tù sù Nh©n vËt trong v¨n tù sù lµ kÓ Tinh? ? Ai lµ nh©n vËt ®­îc nãi tíi nhiÒu lµm ra sù viÖc thùc hiÖn c¸c sù viÖc vµ lµ kÎ nhiÒu nhÊt, cã vai trß quan träng nhÊt? ®­îc thÓ hiÖn trong v¨n b¶n. ? Ai là NV phụ? Bỏ nhân vật phụ đi có được không? Nhân vật chính là người được T¹i sao? kể nhiều việc nhất, là người ®­îc nãi tíi nhiÒu nhÊt. Nh©n ThÕ nµo lµ nh©n vËt, nh©n vËt chÝnh, nh©n vËt phô? (NV là người thực hiện các sự việc và là người vật phụ chỉ giúp nhân vật chính được thể hiện trong VB. Nhân vật chính là người hoạt động. Nhân vật được thể được kể nhiều việc nhất, là người được nói tới hiện qua các mặt: Tên gọi, tính nhiÒu nhÊt Nh©n vËt phô chØ gióp nh©n vËt chÝnh nÕt, h×nh d¸ng viÖc lµm. hoạt động...) ? Nhân vật tự sự được kể ntn? (HS đọc phần 2.b SGK) ? GiÊo viªn cho HS lËp b¶ng theo c¸c môc mµ HS võa nªu råi gäi mét HS lªn ®iÒn.. Có thể sử dụng bảng phụ để thực hiện hoạt động này: Nh©n Tªn Lai lÞch Ch©n Tµi n¨ng vËt gäi dung Vua Vua Thø 18 Kh«ng Hïng Hïng S¬n S¬n ë vïng Kh«ng Cã tµi l¹,vÉy tay Tinh Tinh nói T¶n về phía đông.... Viªn Thñy Tinh. Thñy Tinh. ë MiÒn Kh«ng biÓn. Lop6.net. Kh«ng. ViÖc lµm KÐn rÓ §ßi sÝnh lÔ Đem sính lễ đến trước, bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi để chặn dòng nước... Đem sính lễ đến sau, dàng nước đánh ST, hµng n¨m o¸n nÆng thï sau vẫn mang quân đến tr¶ thï..

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Đặng Thị Thu - Trường thcs ngô gia tự. MÞ Nương. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6. MÞ Nương. N¨m häc 2010-2011. Con gái Mặt tươi Không Kh«ng Vua nh­ hoa, Hïng tÝnh nÕt hiÒn dÞu L¹c L¹c Thêi vua Kh«ng Kh«ng Bµn b¹c hÇu HÇu Hïng thø 18 ? Qua bảng em hãy nhận xét nhân vật nào được kể với nhiều phương diện nhất? ? Nh©n vËt phô ®­îc nãi tíi nh­ thÕ nµo? Hoạt động 6: Luyện tập Bµi tËp 1: + Chỉ ra những việc mà Sơn Tinh, Thủy Tinh, Vua Hùng đã làm (đã làm trong hoạt động 4) + NhËn xÐt vai trß ý nghÜa cña c¸c nh©n vËt: S¬n Tinh vµ Thñy Tinh cã vai trß lµ nh©n vËt chÝnh, Vua hïng cã vai trß lµ nh©n vËt phô. + ý nghĩa các nhân vật: Chủ đề của câu chuyện. - Thuỷ Tinh tượng trưng cho sức mạnh ghê gớm, sự tàn phá nặng nề hàng năm cña thiªn tai. - Sơn Tinh tượng trưng cho mơ ước chiến thắng thiên tai của người xưa Chiến công của người Việt cổ trong công cuộc chinh phục thiên tai. + Tại sao truyện lại đặt tên là" Sơn Tinh Thủy Tinh" ? Đặt tên khác có được không? Đặt tên theo nhân vật chính. Đây cũng là cách đặt tên thường xuyên của truyện cổ d©n gian ViÖt Nam. + Nhận xét về những cách đặt tên sau: Vua Hïng kÐn rÓ: Ch­a nãi ®­îc thùc chÊt vµ néi dung chÝnh c©u truyÖn S¬n Tinh Thñy Tinh. Truyện Vua Hùng, Mị Nương, Sơn Tinh và Thủy Tinh: Dài dòng, không thể hiện đâu là NV chÝnh, NV phô. Bµi ca chiÕn c«ng cña S¬n Tinh Thñy Tinh: Tuy thÓ hiÖn ®­îc tinh thÇn cña truyÖn nh­ng dµi dßng. Bµi tËp 2: Yªu cÇu HS kÓ mét c©u chuyÖn vÒ mét lÇn kh«ng v©ng lêi cña m×nh hoÆc b¹n m×nh. Cã thÓ kh«ng v©ng lêi sÏ g©y ra hËu qu¶ kh«ng hay nh­ng c¸c em l¹i rót ra kinh nghiÖm vµ lín kh«n thªm. GV hướng dẫn HS chọn việc, chọn nhân vật. Mục đích bài tập này là cho HS hiểu sự tương quan chặt chẽ giữa sự việc và ý nghĩa trong quá trình tậo lập văn bản. Hoạt động 7: Hướng dẫn học bài ở nhà: - N¾m ch¾c néi dung ghi nhí . - Lµm BT 3,4 SBT Ng÷ v¨n. - Tìm hiểu trước văn bản: “Sự tích Hồ Gươm”. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span>