Giáo án môn Vật lí Lớp 8 - Tiết 20, Bài 16: Cơ năng - Năm học 2007-2008 - Trần Thanh Tùng

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TRƯỜNG THCS NGUYỄN VĂN CỪ GIAÙO AÙN THAO GIAÛNG HUYEÄN. NAÊM HOÏC: 2007_2008 VAÄT LYÙ 8. GV: Traàn Thanh Tuøng Ngày soạn: 18/ 01/2008 Ngaøy daïy: 22/ 01/2008 Tiết 2_ Lớp: 83_ Trường THCS Đinh Tiên Hoàng.. Tieát 20:. Baøi 16:. CÔ NAÊNG. I. Muïc tieâu: - Biết được khi nào vật có cơ năng, thế năng, động năng. Tìm được ví dụ minh họa cho biết vật có cơ năng, thế năng, động năng. - Phân biệt được thế năng hấp dẫn và thế năng đàn hồi. - Thấy được một cách định tính, thế năng hấp dẫn của vật phụ thuộc vào độ cao của vật so với mặt đất và động năng của vật phụ thuộc vào khối lượng và vận tốc của vật. Tìm được ví dụ minh hoïa. - Vận dụng kiến thức đã học để nhận biết khi nào vật có thế năng hoặc động năng hoặc vừa có thế năng vừa có động năng. II. Chuaån bò: - Boä TN H16.1 /SGK. - Thieát bò moâ taû TN H16.2/SGK - Boä TN nhö H16.3 /SGK. - Một cục đất sét năn. - Tranh veõ moâ taû TN 16.4/ SGK - Baûng phuï coù noäi dung baøi taäp cuûng coá coù noäi dung sau: Trong caùc vaät sau ñaây, vaät naøo khoâng coù theá naêng? A. Viên đạn đang bay. B. Lò xo để tự nhiên ở một độ cao so với mặt đất. C. Hòn bi đang lăn trên mặt đất. D. Lò xo bị ép đặt ngay trên mặt đất. III. Phöông phaùp: - Thực nghiệm trực quan. - Vấn đáp gợi mở. IV. Noäi dung: 1. OÅn ñònh: (1') 2. Kieåm tra baøi cuõ:(3’) - Coâng suaát laø gì? - Nêu công thức tính công suất? Nêu tên và đơn vị của từng đại lượng có trong công thức? 3. Bài mới:. Hoạt động của GV. Hoạt động của HS. Ghi baûng. HÑ1:(3’) Taïo tình huoáng hoïc taäp. Hàng ngày chúng ta thường nghe nói đến từ “năng lượng”. Ví duï: + Naêng löông ñieän . + Năng lượng nước. Lop8.net. Trang: 1.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> TRƯỜNG THCS NGUYỄN VĂN CỪ GIAÙO AÙN THAO GIAÛNG HUYEÄN. NAÊM HOÏC: 2007_2008 VAÄT LYÙ 8. + Thức ăn cung cấp năng lượng cho con người… Như vậy năng lượng cần thiết cho hoạt động của con người và máy móc. Có nhiều loại năng lượng. Trong bài này chúng ta sẽ tìm hiểu một dạng năng lượng phổ biến và đơn giản đó là Cơ năng. Vậy cơ năng là gì? Cơ năng có những dạng nào? => Bài mới. HÑ2:(3’) Tìm hieåu cô naêng laø gì? Tieát 20: * Haõy nhaéc laïi khi naøo coù coâng cô hoïc? Chỉ có công cơ học khi có lực Bài 16: taùc duïng vaøo vaät vaø laøm cho CÔ NAÊNG vật chuyển dời. * Vật thực hiện được công khi thực hiện Khi vật tác dụng vào vật khác được những việc gì? một lực và làm cho vật đó I.Cơ năng: chuyển dời. - Khi vaät coù khaû naêng  Khi 1 vật có khả năng thực hiện công Lắng nghe. sinh coâng, ta noùi vaät (hay sinh coâng), ta noùi laø vaät coù cô naêng. coù cô naêng * YC HS nhaéc laïi khi naøo moät vaät coù cô HS nhaéc laïi noäi dung. naêng? Ghi nội dung vào vở học. Ví dụ: Đầu tàu có khả năng tác dụng lực keùo vaøo caùc toa taøu, laøm cho caùc toa taøu chuyển dời, ta nói đầu tàu có cơ năng. * YC HS cho ví duï khaùc. HS tự cho ví dụ, khắc sâu kiến thức. Tuy nhieân caùc em caàn chuù yù: Vaät coù khaû năng thực hiện công càng lớn thì cơ năng của vật càng lớn. - Cơ năng được đo * Cơ năng cũng được đo bằng đơn vị jun. baèng ñôn vò jun. * Như đã thông báo ở đầu bài học, cơ năng là một dạng năng lượng đơn giản, tuy nhiên cơ năng cũng có hai dạng đó là thế năng và động năng. Vậy thế năng là gì? Coù maáy daïng theá naêng? => Phaàn II. HÑ2: (18’) Hình thaønh khaùi nieäm theá naêng. II. Theá naêng: * Trước hết ta sẽ đi tìm hiểu về dạng thế 1.Theá naêng haáp daãn: năng thứ nhất là thế năng hấp dẫn. * Giới thiệu TN H16.1a. Quan saùt * Khi quả nặng nằm trên mặt đất có cơ Quả nặng không có cơ năng vì naêng hay khoâng? Vì sao? nó không có khả năng thực hieän coâng. * Giới thiệu TN H16.1b. Quan saùt. * Quả nặng ở vị trí này có cơ năng Quả nặng có cơ năng vì nó có khoâng? Vì sao? khả năng thực hiện công. * Làm TN kiểm chứng. HS quan saùt, ruùt ra nhaän xeùt. * Thoâng baùo: Cô naêng cuûa quaû naëng trong trường hợp ở H16.1b gọi là thế naêng. * Đưa quả nặng lên độ cao h1, thả ra. Trường hợp đưa vật lên cao Đưa quả nặng lên vị trí h2, với h2 > h1, hơn thì có thế năng lớn hơn.Vì Lop8.net. Trang: 2.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> TRƯỜNG THCS NGUYỄN VĂN CỪ GIAÙO AÙN THAO GIAÛNG HUYEÄN. thả ra. Trường hợp nào quả nặng có thế năng lớn hơn? Vì sao? * Thông báo: Vật ở vị trí càng cao so với mặt đất thì công mà vật có khả năng thực hiện được càng lớn, nghĩa là thế năng của vật càng lớn. Trong trường hợp này thế năng của vật được xác định bởi vị trí của vật so với mặt đất gọi là thế năng hấp dẫn. * Hay noùi caùch khaùc: Cô naêng cuûa vaät phụ thuộc vào vị trí của vật so với mặt đất, gọi là thế năng hấp dẫn. * YC moät HS nhaéc laïi. * Khi vật nằm trên mặt đất thì độ cao của vật so với mặt đất bằng bao nhiêu? * Vậy vật nằm trên mặt đất thì thế năng haáp daãn cuûa vaät baèng bao nhieâu? * Ta có thể không lấy mặt đất, mà lấy một vị trí khác làm mốc để tính độ cao.Ví dụ: mặt bàn, mặt ghế, sân thượng, lan can… Vaäy theá naêng haáp daãn phuï thuoäc vào mốc tính độ cao đó. * Laøm TN: Ñaët theâm moät vaät leân khoái goã. Ñöa quaû naëng leân cao. Luùc naøy quaû naëng coù theá naêng haáp daãn hay khoâng? Vì sao? * Quaû naëng coù theá naêng haáp daãn, tuy nhiên thế năng hấp dẫn của vật chưa đủ để thực hiện công. Bây giờ có thể tăng theá naêng haáp daãn cuûa vaät baèng caùch taêng khối lượng của quả nặng lên. * Làm TN kiểm chứng . * Qua TN ta thaáy theá naêng haáp daãn cuûa vaät coøn phuï thuoäc vaøo yeáu toá naøo cuûa vaät? * Cho HS hoàn thành chú ý.. NAÊM HOÏC: 2007_2008 VAÄT LYÙ 8. khả năng thực hiện công lớn hôn.. Laéng nghe.. - Cô naêng cuûa vaät phuï thuoäc vaøo vò trí cuûa vật so với mặt đất, gọi Laéng nghe. laø theá naêng haáp daãn. - Vật ở vị trí càng cao so với mặt đất thì thế Moät Hs nhaéc laïi. Độ cao của vật so với mặt đất năng hấp dẫn của vật càng lớn. baêng 0. Vật nằm trên mặt đất thì thế - Vật nằm trên mặt đất thì thế năng hấp naêng haáp daãn cuûa vaät baèng 0. daãn cuûa vaät baèng 0. Laéng nghe.. Quan saùt. Luùc naøy quaû coù theá naêng haáp daãn. Vì quaû naëng coù khaû naêng thực hiện công.. Laéng nghe vaø quan saùt. Theá naêng haáp daãn cuûa vaät phuï thuộc vào khối lượng của vật.. Chuù yù: (SGK). Hoàn thành nội dung vào vở hoïc. * Cho một ví dụ về vật có thế năng hấp HS tự cho ví dụ. daãn. * Ngoài thế năng hấp dẫn, còn có một dạng thế năng khác đó là thế năng đàn hồi. Khi nào thì cơ năng được gọi là thế năng đàn hồi? => Phần 2. * Gọi một HS đọc phần thông tin SGK. HS đọc nội dung thông tin. * Giới thiệu cụ thể cho HS về lò xo và. Lop8.net. Trang: 3.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> TRƯỜNG THCS NGUYỄN VĂN CỪ GIAÙO AÙN THAO GIAÛNG HUYEÄN. NAÊM HOÏC: 2007_2008 VAÄT LYÙ 8. caùch laøm TN. * Thông báo: Trường hợp lò xo bị nén laïi thì loø xo coù cô naêng. * Bằng cách nào để biết được lò xo có cơ Đặt miếng gỗ lên lò xo, thả chốt để lò xo bung ra, miếng naêng? gỗ sẽ bị đẩy lên cao, tức là lò xo đã thực hiện công. Lò xo có cô naêng. * Làm TN kiểm chứng. * Cơ năng của lò xo trong trường hợp này Lắng nghe. cũng được gọi là thế năng. * Làm lại TN trong 2 trường hợp: Nén lò Quan sát. xo ít vaø neùn loø xo nhieàu. * Trường hợp nào lò xo có thế năng lớn Lò xo nén nhiều có thế năng lớn hơn. hôn? * Vậy thế năng của lò xo trong trường Phụ thuộc vào độ biến dạng đàn hồi của lò xo. hợp này phụ thuộc vào yếu tố nào? * Vậy: Cơ năng của vật phụ thuộc vào độ Quan sát. biến dạng đàn hồi của vật, gọi là thế Nhắc lại và hoàn thành nội năng đàn hồi. dung vào vở học. * Cho HS nhaéc laïi. HS cho ví duï cuï theå. * Cho ví dụ về vật có thế năng đàn hồi. * Đưa cho HS quan sát một cục đất sét. * Quan sát. * Làm cục đất sét biến dạng.Trong Không có thế năng đàn hồi vì trường hợp này cục đất sét có thế năng biến dạng của cục đất sét không phải là biến dạng đàn đàn hồi hay không? * Chúng ta đã biết được khi nào thì một hồi. vật có thế năng, đó là một dạng của cơ năng. Ngoài ra cơ năng còn một dạng thứ 2 đó là động năng. Vậy khi nào một vật có động năng? Động năng của vật phụ thuộc vào những yếu tố nào? => Phần III HĐ3:(15’) Hình thành khái niệm động năng. Trước hết chúng ta đi tìm hiểu khi nào vật có động năng. * Giới thiệu TN H16.3 / SGK. Quan saùt. * Giới thiệu TN SGK. * Dự đoán: Hiện tượng gì sẽ xãy ra khi thả hòn bi A từ vị trí (1) lăn xuống đập Hòn bi đập vào hộp nhựa và làm cho hộp nhựa dời. vào hộp nhựa? Quan saùt keát quaû TN. * Tieán haønh TN. * Với hiện tượng như trên hòn bi có cơ Hòn bi có cơ năng vì hòn bi có khả năng thực hiện công. naêng hay khoâng? Vì sao?. Lop8.net. 2. Thế năng đàn hồi:. - Cô naêng cuûa vaät phuï thuộc vào độ biến dạng đàn hồi của vật gọi là thế năng đàn hoài.. III. Động năng: 1. Khi naøo vaät coù động năng? *Thí nghieäm 1:(SGK). Trang: 4.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> TRƯỜNG THCS NGUYỄN VĂN CỪ GIAÙO AÙN THAO GIAÛNG HUYEÄN. * Cô naêng cuûa hoøn bi do ñaâu maø coù? => Cơ năng của vật do chuyển động mà có được gọi là động năng. * Hãy cho một ví dụ chứng tỏ vật có động năng. * Như ta đã biết thế năng hấp dẫn phụ thuộc vào mốc tính độ cao và khối lượng của vật. Vậy động năng của vậy phụ thộc vào những yếu tố nào? => Phần 2. * Giới thiệu TN 2. *Tieán haønh TN. * Trường hợp nào hòn bi có động năng lớn hơn? Vì sao?. NAÊM HOÏC: 2007_2008 VAÄT LYÙ 8. Do chuyển động mà có. Lắng nghe và hoàn thành nội * Kết luận: Cơ năng dung vào vở học. cuûa vaät do chuyeån Hoïc sinh cho ví duï cuï theå. động mà có được gọi là động năng.. Laéng nghe. Quan saùt GV laøm TN. Trường hợp hòn bi thả ở vị trí cao hơn thì có động năng lớn hôn. Vì hoøn bi coù khaû naêng thực hiện công lớn hơn. * Trường hợp nào hòn bi có vận tốc lớn Trường hợp hòn bi thả ở vị trí hôn? cao hơn thì vận tốc lớn hơn. * Vậy động năng phụ thuộc yếu tố nào? Động năng của vật phụ thuộc vaøo vaän toác cuûa noù. * Giới TN 3. Laéng nghe. * Tiến hành TN: Thả 2 hòn bi cùng ở vị Quan sát. trí cao nhaát. * Hòn bi nào có động năng lớn hơn? Vì Hòn bi có khối lượng lớn hơn sao? thì có động năng lớn hơn. Vì có khả năng thực hiện công lớn hôn. * Vậy động năng của một vật còn phụ Vậy động năng của vật phụ thuoäc vaøo yeáu toá naøo? thuộc vào khối lượng của vật. * Từ các thí nghiệm trên cho thấy động Động năng của vật phụ thuộc năng phụ thuộc vào những yếu tố nào và vào vận tốc và khối lượng của phuï thuoäc nhö theá naøo? noù. + Nếu vận tốc càng lớn thì động năng càng lớn. + Nếu khối lượng của vật càng lớn thì động năng của vật càng * Thông báo: Thế năng và động năng là lớn. hai dạng của cơ năng. Trong thực tế thì có những vật chỉ có thế năng hoặc có Lắng nghe. những vật chỉ có động năng, hoặc những vật có đồng thời cả động năng và thế năng. Lúc đó cơ năng của vật bằng tổng động năng và thế năng. Từ những nội dung trên chúng ta đã nắm được những nội dung cơ bản về dạng năng lượng đơn giản và phổ biến là cơ Lop8.net. 2. Động năng của vật phụ thuộc những yeáu toá naøo? * Thí nghieäm2:(SGK). * Thí nghieäm3:(SGK). * Keát luaän: Động năng của một vaät phuï thuoäc vaøo vaän tốc và khối lượng của noù.. * Chuù yù: (SGK). Trang: 5.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> TRƯỜNG THCS NGUYỄN VĂN CỪ GIAÙO AÙN THAO GIAÛNG HUYEÄN. NAÊM HOÏC: 2007_2008 VAÄT LYÙ 8. năng. Chúng ta vận dụng những kiến thức đó để hoàn thành một số bài tập trong phaàn vaän duïng. => Phaàn IV. HÑ4:(6’) Vaän duïng, cuõng coá. IV> Vaän duïng: * YC HS tự hoàn thành nội dung câu C9 HS tự hoàn thành. C9, trong voøng 1 phuùt. * Treo baûng phuï theå hieän noäi dung caâu C10: C10, a. Thế năng đàn hồi. C10 leân baûng. YC HS hoàn thành C10. b. Cả động năng và thế năng. * GV bổ sung. Liên hệ thực tế cho HS từ c. Thế năng hấp dẫn. những trường hợp trên. * Qua bài học trên ta đã nắm được : + Theá naøo laø vaät coù cô naêng? + Theá naøo laø theá naêng haáp daãn? Theá năng hấp dẫn phụ thuộc những yếu tố naøo? + Thế nào là thế năng đàn hồi? Thế năng đàn hồi phụ thuộc vào những yếu tố nào? + Động năng là gì? Động năng của một HS chon C. (Coù giaûi thích vì vật phụ thuộc vào những yếu tố nào? sao) * Treo baûng phuï baøi taäp cuõng coá. Liên hệ thực tế: Trong thực tế đời sống hằng ngày con người sử dụng cơ năng rất phổ biến. - Động năng của gió đẩy thuyền buồn chuyển động và làm quay tuabin gió (cối xay gió). - Dùng động năng của nước để làm quay tua bin máy phát điện. - Dùng thế năng đàn hồi trong các trường hợp như: Lò xo viết bi, lò xo ở phuộc xe máy… Hướng dẫn về nhà: - Học thuộc phần ghi nhớ SGK. - Hoàn thành lại các câu C1 -> C10 vào vở học. - Đọc phần “Có thể em chưa biết”. - Laøm baøi taäp 16.1 -> 16.5/ SBT. - Tìm thêm một số ví dụ về các vật có cơ năng và ứng dụng của nó trong đời sống hàng ngày. - Giới thiệu bộ TN chuyển hoá giữa thế năng và động năng. Thả hòn bi chuyển động. + Hoøn bi coù côn naêng khoâng? + Cơ năng của hòn bi ở dạng nào? Vì sao? Chọn mốc tính độ cao là vị trí thấp nhất. Trong quá trình hòn bi chuyển động ở trên cao xuống thì động năng của hòn bi tăng vì vận tốc tăng, thế năng hấp dẫn của hòn bi giảm vì độ cao giảm. (Và ngược lại khi hòn bi đi lên). Ta đã biết thế năng và động năng là hai dạng của cơ năng, Vậy trong quá trình này thế năng và động năng của hòn bi thay đổi, liệu cơ năng của hòn bi có thay đổi khoâng? => Chúng ta sẽ tìm hiểu ở bài sau. * Bài học của chúng ta đến đây là hết.. Lop8.net. Trang: 6.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>