Giáo án môn Ngữ văn 6 - Tiết 19: Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6 TuÇn 5. Trương Thị Thủy. TiÕt 19 Tõ nhiÒu nghÜa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ Ngµy so¹n: 22/9/07. A Môc tiªu 1 KiÕn thøc : Gióp häc sinh n¾m ®­îc : Khái niệm từ nhiều nghĩa; hiện tượng chuyển nghĩa của từ; nghĩa gốc và nghĩa chuyển cña tõ. 2 Thái độ : HS dùng từ đúng. 3 Kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng chuyÓn nghÜa cña tõ. B ChuÈn bÞ : 1 Gi¸o viªn: SGK ; Gi¸o ¸n; B¶ng phô 2 Häc sinh : So¹n bµi; PhiÕu häc tËp C TiÕn tr×nh lªn líp : I ổn định tổ chức : 6A vắng : 6B v¾ng : 6C v¾ng : II KiÓm tra bµi cò : ? ThÕ nµo lµ nghÜa cña tõ? H·y gi¶i thÝch nghÜa cña tõ “ch¹y”, “bµn”? III Bµi míi : * Đặt vấn đề : Xã hội càng phát triển thì nhận thức của con người cũng phát triển theo. Nhiều sự vật của thực tế khách quan được con người khám phá. Vì vậy cũng nảy sinh nhiều khái niệm mới. §Ó cã tªn gäi cho nh÷ng sù vËt míi ®­îc khm¸ ph¸ vµ biÓu thÞ kh¸i niÖm míi ®­îc nhËn thức đó, con người có thể có hai cách: hoặc tạo ra một từ mới để gọi sự vật, hoặc thêm nghĩa mới vào những từ đã có sẵn. Theo cách thứ hai này những từ trước đây chỉ có một nghĩa nay được mang nhiều nghĩa mới. Chính vì vậy mà nảy sinh ra hiện tượng nhiều nghÜa cña tõ . §ã còng chÝnh lµ néi dung cña tiÕt häc h«m nay. Hoạt động của thầy và trò Néi dung kiÕn thøc Hoạt động 1: Từ nhiều nghĩa I. Tõ nhiÒu nghÜa: GV( bảng phụ): Gọi HS đọc VD trong SGK 1. Ví dụ:( SGK Tr 55) Tr 55 2. NhËn xÐt: ? Cã mÊy sù vËt cã ch©n? - Cã 4 sù vËt cã ch©n: c¸i gËy, chiÕc ? Nh÷ng c¸i ch©n Êy cã thÓ nh×n thÊy hoÆc compa, c¸i kiÒng vµ c¸i bµn. nh÷ng c¸i sê thÊy ®­îc kh«ng? ch©n cã thÓ nh×n thÊy vµ sê thÊy ®­îc. - Cã 1 sù vËt kh«ng cã ch©n: c¸i vângca ? Có mấy sự vật không có chân? Tại sao sự ngợi anh bộ đội hành quân. vËt Êy vÉn ®­îc ®­a vµo th¬? ? Trong 4 sù vËt cã ch©n, nghÜa cña tõ ch©n cã g× gièng nhau vµ kh¸c nhau? ? H·y t×m mét sè nghÜa kh¸c cña tõ ch©n? Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6. ? T×m thªm mét sè tõ kh¸c còng cã nhiÒu nghÜa nh­ tõ ch©n?. Trương Thị Thủy - Mét sè nghÜa cña tõ ch©n: + Bộ phận tiếp xúc với đất của cơ thể người hoặc động vật. + Bộ phận tiếp xúc với đất của sự vật nói chung: chân giường, chân tủ, chân đèn... + Bộ phận gắn liền với đất hoặc một sự vật khác: chân tường, chân núi, chân răng... 3. Mét sè tõ cã nhiÒu nghÜa: - M¾t: con m¾t m¾t ë c©y qu¶ na më m¾t - §Çu: ®Çu sóng đứng đầu - Mòi:. c¸i mòi mòi Cµ Mau mòi kim mòi thuyÒn 4. Mét sè tõ chØ mét nghÜa: ? T×m mét sè tõ chØ cã mét nghÜa? VD: Xe máy, xe đạp, compa, toán học, cà ? Sau khi t×m hiÓu nghÜa cña c¸c tõ, em cã ph¸o, hoa nhµi... nhËn xÐt g× vÒ nghÜa cña tõ? GV: Gọi HS đọc ghi nhớ 1 (SGK Tr 56) Hoạt động 2: Hiện tượng chuyển nghĩa của * Ghi nhớ: ( SGK Tr 56) II. Hiện tượng chuyển nghĩa của từ: tõ ? NghÜa ®Çu tiªn cña tõ ch©n lµ nghÜa nµo? TL: Bộ phận tiếp xúc của cơ thể người hoặc động vật. GV: NghÜa ®Çu tiªn gäi lµ nghÜa gèc. Nã chính là cơ sở để hình thành nghĩa chuyển cña tõ. ? Nªu mét sè nghÜa chuyÓn cña tõ ch©n mµ em biÕt? ? NhËn xÐt vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸c nghÜa cña tõ ch©n víi nhau? TL: Nghĩa đầu tiên là cơ sở để suy ra các nghÜa sau. C¸c nghÜa sau lµm phong phó cho nghÜa ®Çu tiªn. ? Hai tõ xu©n trong c©u sau cã mÊy nghÜa? §ã lµ nh÷ng nghÜa nµo? “Mïa xu©n(1) lµ TÕt trång c©y Làm cho đất nước càng ngày càng xuân(2).” TL: Xu©n (1): mét nghÜa: ChØ mïa xu©n. Xu©n (2): nhiÒu nghÜa:ChØ mïa xu©n,. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6 chỉ sự tươi đẹp, trẻ trung. GV:Gọi HS đọc ghi nhớ2( SGK Tr 56). Trương Thị Thủy. * Ghi nhí 2: (SGK Tr 56) Hoạt động 3: Luyện tập GV: Hướng dẫn HS làm BT 1, 2 trong SGK. IV. III. LuyÖn tËp: BT 1: Từ chỉ bộ phận của của thể người có sù chuyÓn nghÜa: - §Çu: Đau đầu, cái đầu người §Çu danh s¸ch, ®Çu b¶ng Đầu đàn, đầu đảng - Tay: Vung tay, kho¸t tay Tay ghÕ, tay vÞn Tay sóng, tay cµy - Cæ: Cæ cß, cæ kiªu ba ngÊn Cæ chai, lä So vai rôt cæ, rôt cæ rïa NghÓn cæ ngãng tr«ng BT 2: Dùng bộ phận cây cối để chỉ bộ phận cơ thể người: - L¸: l¸ phæi, l¸ gan, l¸ l¸ch, l¸ mì - Qu¶: qu¶ tim, qu¶ thËn - Bóp: bóp ngãn tay. Cñng cè - DÆn dß: ? Nhắc lại từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ? VÒ nhµ häc bµi, lµm bµi tËp 3, 4, 5 trong SGK So¹n tiÕt: Lêi v¨n, ®o¹n v¨n tù sù. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span>