Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 29: Văn bản Qua đèo Ngang (Bà Huyện Thanh Quan) - Lại Thị Tiền - Năm học 2006-2007

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ng÷ v¨n 7 N¨m häc : 2006 - 2007 Ngµy so¹n: 23/10/2006 Ngµy d¹y: 25/10/2006. V¨n b¶n.. Qua đèo Ngang ( Bµ HuyÖn Thanh Quan) TiÕt 29 :. §äc - HiÓu v¨n b¶n.. A. Mục tiêu cần đạt.. 1.KiÕn thøc: - Giúp học sinh hình dung được cảnh tượng đèo Ngang, tâm trạng cô đơn của Bà Huyện Thanh Quan lúc qua đèo.. 2. Kü n¨ng: - Bước đầu hiểu được thể thơ thất ngôn bát cú đường luật về số câu, chữ, đối, vần, bè côc.. 3. Thái độ: -Tr©n träng t×nh c¶m, tµi th¬ cña Bµ HuyÖn Thanh Quan. Häc tËp ®­îc nghÖ thuËt tả cảnh, tả tình độc đáo của tác giả. B.ChuÈn bÞ:. - Giáo viên: Soạn bài, sưu tầm bài thơ viết về cảnh đèo ngang của tác giả khác - Học sinh: Chuẩn bị bài theo hướng dẫn. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động Hoạt động 1:. KiÓm tra bµi cò. §äc thuéc lßng ®o¹n trÝch'' Sau phót chia li'' cña §oµn ThÞ §iÓm. Nªu c¶m nhËn cña em vÒ néi dung bµi th¬.. : Giíi thiÖu bµi. Hoạt động 2. Đèo Ngang thuộc dãy Hoành Sơn, phân cách địa giới 2 tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình là một địa danh nổi tiếng trên đất nước ta. Đã có nhiều thi nhân làm thơ vịnh đèo Ngang nh­ Cao b¸ Qu¸t cã bµi'' §¨ng Hoµnh S¬n'', NguyÔn KhuyÕn cã bµi''Qu¸ Hoµnh Sơn''... Nhưng tựu trung được nhiều người yêu thích nhất vẫn là bài thơ ''Qua Đèo ngang'' cña Bµ HuyÖn Thanh Quan''. * Hoạt động 3:. Bµi míi. Hoạt động của GV. H§ cña HS. - Học sinh đọc chú thích dấu sao - HS đọc chú /SGK. thÝch. ? Nªu hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶? - Nªu hiÓu biÕt.. Nội dung cần đạt. I. §äc - TiÕp xóc v¨n b¶n * T¸c gi¶, t¸c phÈm. Sèng ë thÕ kØ XIX, Bµ la con cña mét viªn quan nhá trong phñ chóa TrÞnh. Bµ næi tiÕng häc giái, ®oan trang, hay ch÷, giái th¬ ®­îc vua mêi vµo HuÕ lµm chøc''Cung trung gi¸o tËp''.. 1. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Ng÷ v¨n 7 N¨m häc : 2006 - 2007 - GV: Nêu yêu cầu đọc: Giọng. chËm, buån, chó ý nhÞp th¬: 2-2- - Häc sinh nghe. 3. - GV: §äc mÉu; Gäi häc sinh - Học sinh đọc. đọc.. * §äc. * CÊu tróc v¨n b¶n. - GV: Bµ HuyÖn Thanh Quan. sèng ë thÕ kØ XIX, bµ cïng víi Hồ Xuân Hương, Đoàn Thị §iÓm lµ 3 nhµ th¬ n÷ næi tiÕng ë - Häc sinh l¾ng thời đó. - Thơ bà thường viết về cảnh nghe. chiều tà bóng xế nên thường gợi buån. ? Bµi th¬ ®­îc viÕt theo thÓ th¬ - Trả lời độc lập nµo? ? §Æc ®iÓm cña thÓ th¬ nµy?. - Tr×nh bµy.. - ThÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có ®­êng luËt. - Mçi bµi cã 8 c©u, mçi c©u 7 ch÷. - Gieo vÇn ë ch÷ cuèi c©u 1-2-4-68. - Đối thường ở câu 3,4 và5,6. - Gåm 4 phÇn: §Ò, thùc, luËn, kÕt.. ? Vận dụng hãy chỉ ra vần và đối - Häc sinh ph¸t trong bµi th¬ qua §Ìo Ngang. hiÖn. - VÇn: Tµ, hoa , nhµ , gia , ta . - Đối : Lác đác bên sông/ Lom khom dưới núi . ? Bµi th¬ ®­îc s¸ng t¸c trong Dùa vµo chó - Bµi th¬ ®­îc viÕt vµo kho¶ng thêi hoµn c¶nh nµo? thÝch SGK tr×nh gian trªn ®­êng bµ ®i nhËn bµy. chøc"Cung trung gi¸o tËp" ë kinh đô Huế. II.§äc - hiÓu v¨n b¶n. - Bài thơ có bố cục: 2 câu đề , 2 c©u thùc , 2 c©u luËn , 2 c©u kÕt - Gọi học sinh đọc hai câu đề. - Học sinh đọc.. ? C¶nh §Ìo Ngang ®­îc miªu t¶ - §éc lËp tr¶ lêi trong thêi ®iÓm nµo ?. 1. Hai câu đề - Nhà thơ bước tới Đèo Ngang dõng ch©n ng¾m c¶nh lóc bãng xÕ tµ. - Thêi ®iÓm : ChiÒu tµ bãng xÕ. Thêi ®iÓm mµ n¾ng yÕu ít trong. 6. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Ng÷ v¨n 7 N¨m häc : 2006 - 2007 ? Trong thêi ®iÓm Êy c¶nh §Ìo Ngang ®­îc hiÖn lªn trong m¾t nhµ th¬ nh­ thÕ nµo ? ? Em hiÓu nghÜa cña tõ chen nh­ thÕ nµo ? ? Có gì đặc sắc trong việc sử dông tõ ng÷ cña t¸c gi¶ . ? Sù lÆp l¹i tõ "Chen" gîi cho người đọc cảnh thiên nhiên như thÕ nµo?. chiÒu muén chuyÓn giao gi÷a ngµy và đêm . - Cỏ cây chen đá, lá chen hoa . - Ph¸t hiÖn. - Suy nghÜ tr¶ - > Chen : LÉn vµo nhau , x©m lÊn lêi. vµo nhau kh«ng ra hµng lèi . - Ph¸t hiÖn. => §iÖp tõ chen - Đối : Cây chen đá/ lá chen hoa .. - Tr×nh bµy ý - Cá c©y hoa l¸ chen chóc , lan kiÕn. tràn , ngổn ngang đá núi tuy tươi tèt xum xuª nh­ng vÉn lµ c¶nh s¾c um tïm , hoang d· ngót ngµn vµ ? Như vậy phần đề của bài thơ v¾ng lÆng . đã gợi cho người đọc cảm nhận ®­îc c¶nh §Ìo Ngang nh­ thÕ - Th¶o luËn =>c¶nh vËt hoang s¬ vµ v¾ng nµo ? - Cho häc sinh quan s¸t bøc tr×nh bµy ý kiÕn. lÆng. Quan s¸t tranh trong SGK. tranh. ? Bøc ¶nh chôp toµn c¶nh §Ìo Ngang cã g× gièng vµ kh¸c víi - Tr×nh bµy. h×nh dung cña em . Gièng ë c¶nh hoang v¾ng - Nh­ng thiÕu ®­êng nÐt cô thÓ ? Qua 2 c©u th¬ ®Çu cña bµi th¬ của cỏ cây chen đá, lá chen hoa . em cã thÓ h×nh dung t©m tr¹ng của nhà thơ trước cảnh thiên - Häc sinh tù nhiªn nh­ thÕ nµo ? béc lé. => T©m tr¹ng cña nhµ th¬ buån trước 1 vẻ đẹp mà hoang sơ . - Gi¸o viªn kh¸i qu¸t chuyÓn ý. - §äc 2 c©u thùc 2. Hai c©u thùc - Gọi học sinh đọc 2 câu tiếp. ? Bøc tranh toµn c¶nh §Ìo Ngang ®­îc bæ sung thªm chi - Ph¸t hiÖn chi tiÕt nµo? tiÕt. - Bức tranh có thêm người : Tiều vµi chó, thªm nhµ : Chî mÊy nhµ ? Miêu tả cảnh sống ở đèo ngang tác giả đã sử dụng từ ngữ , h×nh ¶nh nghÖ thuËt nh­ thÕ - Tr×nh bµy. nµo? => Từ láy tượng hình , dùng phép đảo ngữ , phép đối . 6. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Ng÷ v¨n 7 N¨m häc : 2006 - 2007 ? Søc gîi t¶ cña tõ l¸y lom khom, lác đác trong lời thơ trên? - Học sinh đọc.. - Dáng người nhỏ bé , nhà thưa thít , Ýt ái. ? Em h·y ph©n tÝch nghÖ thuËt đối và phép đảo ngữ trong hai c©u th¬ . - Ph©n tÝch.. - Lom khom / Lác đác . - Dưới núi / Ven sông - TiÒu vµi chó/ Chî mÊy nhµ . -§¶o VÞ Ng÷- Thµnh Ng÷- Chñ Ng÷ ? Nếu đảo lại trật tự của hai câu th¬ th× ý nghÜa sÏ nh­ thÕ nµo? - Suy nghĩ, trả - > Nếu đảo sẽ không lột tả được lêi cuéc sèng ë §Ìo Ngang . ? Nghệ thuật đối và phép đảo ng÷ nhÊn m¹nh ®iÒu g× ? - §éc lËp tr¶ lêi ? Ngoµi viÖc miªu t¶ sù sèng ë §Ìo Ngang hai c©u thùc cßn bµy tá c¶m xóc s©u kÝn cña nhµ th¬, theo em đó là cảm xúc gì ? - Suy nghÜ tr×nh bµy. - GV: nh­ vËy sù xuÊt hiÖn cña con người không những không lµm cho c¶nh vËt vui h¬n mµ - L¾ng nghe. ngược lại càng tăng thêm vẻ heo hót, qu¹nh v¾ng... Hai c©u th¬ đầy đủ yếu tố của một bức tranh s¬n thuû, h÷u t×nh nh­ng tÊt c¶ qua c¶m nhËn cña nhµ th¬ l¹i gîi lên miền sơn cước heo hút . - Kh¸i qu¸t chuyÓn ý . - §äc 2 c©u luËn - Gọi học sinh đọc 2 câu luận. ? Âm thanh nào vang lên ở đèo ngang vµo buæi chiÒu tµ bãng - Ph¸t hiÖn. xÕ? GV: Hai loµi chim ®a ®a vµ chim quốc thường vang lên ở những - Học sinh lắng nghe. n¬i v¾ng vÎ, gîi buån. ? Nói đến đối trong thơ thất ngôn bát cú thường đối ở 2 câu luËn, em h·y ph©n tÝch nghÖ - Ph©n tÝch nghÖ thuật đối trong hai câu luận .. => Sù sèng th­a thít Ýt ái gi÷a rõng hoang vu , v¾ng lÆng.. - C¶m xóc buån vÒ c¶nh bao la, thiÕu sù sèng .. 3. Hai c©u luËn .. - ¢m thanh cña tiÕng chim §a ®a , chim cuèc.. 6. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Ng÷ v¨n 7 N¨m häc : 2006 - 2007 thuËt.. - Néi dung c¶m xóc c©u trªn nhí nước .... đối với nội dung cảm xúc câu dưới thương nhà .... - §èi thanh : -TT-BB-BTT -BB-TT-TBB. - §èi ý - §èi thanh?. ? Ngoài nghệ thuật đối 2 câu còn - Trả lời độc lập sö dông tõ ng÷ nh­ thÕ nµo ? ? Những nét nghệ thuật trên đã biÓu hiÖn tr¹ng th¸i c¶m xóc nµo cña nhµ th¬ . - Suy nghÜ tr¶ lêi. ? T¹i sao c¶nh buån , hoang s¬ thiÕu sù sèng l¹i lµm cho nhµ th¬ - Béc lé suy nhớ nước thương nhà . nghÜ.. - GV Kh¸i qu¸t chuyÓn ý .. - §äc 2 c©u kÕt. - Gọi học sinh đọc hai câu kết . ? Toµn c¶nh §Ìo Ngang ®­îc hiÖn lªn qua m¾t cña nhµ th¬ nh­ - Ph¸t hiÖn . thÕ nµo ? ? Cảm nhận về không gian đó ?. - > Từ đồng âm khác nghĩa . => Trạng thái cảm xúc nhớ nước thương nhà.. - C¶nh nói s«ng buån t¸c gi¶ nghÜ đến cảnh buồn của đất nước , - C¶nh c­ d©n th­a thít t¸c gi¶ nhí nhà, nhớ gia đình, nỗi nhớ dai d¼ng, triÒn miªn kh«ng chia sÎ cïng ai . 4. Hai c©u kÕt .. - C¶nh §Ìo Ngang : Trêi , non, nước . - Nêu cảm nhận. - Con người đối diện với toàn cảnh thiên nhiên trời , non nước - Trời rộng non cao, nước mênh mông .. ? Trước cảnh vật thiên nhiên đó tâm trạng của con người như thế - Mét m¶nh t×nh riªng ta víi ta . nµo ? ?" Mét m¶nh t×nh riªng" ®­îc - Tr×nh bµy ý hiÓu nh­ thÕ nµo ? hiÓu. - Tình riêng là tình thương nhà , nỗi nhớ nước. ? Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ côm - Độc lập trả lời. - Tâm sự sâu kín một mình đối tõ''Ta víi ta'' diÖn víi chÝnh m×nh . ? Trước không gian rộng lớn tâm - Suy nghĩ, trả lêi. tr¹ng cña nhµ th¬ nh­ thÕ nµo ? => Nỗi buồn cô đơn xa vắng , nỗi buồn lẻ loi đơn chiếc khó có thể chia sẻ với ai . Tình thương nhà , 6. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Ng÷ v¨n 7 N¨m häc : 2006 - 2007 nỗi nhớ nước âm thâm , lặng lẽ . ? Qua t×m hiÓu em thÊy bµi th¬ t¶ c¶nh hay t¶ t×nh? C©u th¬ nµo t¶ c¶nh? C©u th¬ nµo t¶ t×nh? - Nªu nhËn xÐt - GV: Tả cảnh để tả tình, tình. lång trong c¶nh, c¶nh ®Ëm hån - HS L¾ng nghe. người . ? Theo em nét đặc sắc về nghệ - Kh¸i qu¸t thuËt cña bµi th¬ lµ g×? nghÖ thuËt. - Nªu c¶m nhËn ? C¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬? ? Tác giả'' Qua đèo ngang'' là Bà HuyÖn Thanh Quan. Em hiÓu g× vÒ Bµ HuyÖn Thanh Quan qua - Tr×nh bµy ý bµi th¬ nµy? hiÓu. - §äc ghi nhí.. - Bèn c©u ®Çu t¶ c¶nh, bèn c©u sau t¶ t×nh. => Tả cảnh ngụ tình đặc sắc . III. Tæng kÕt. - NghÖ thuËt: T¶ c¶nh ngô t×nh, kÕt hîp miªu t¶ víi biÓu c¶m. - Néi dung: SGK.. - Là người phụ nữ nặng lòng với gia đình và đất nước. - Người có tài làm thơ thất ngôn b¸t có. * Ghi nhí: SGK III. LuyÖn tËp - Học thuộc lòng bài thơ'' Qua đèo ngang''. * Hoạt động 4 - Hướng dẫn học ở nhà. ? Em c¶m nhËn ®­îc g× vÒ nghÖ thuËt vµ néi dung bµi th¬? + VÒ nhµ: - Häc ghi nhí; häc thuéc lßng bµi th¬. - Soạn bài: Bạn đến chơi nhà.. 6. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>