Bài tập Tiếng Việt ôn thi vào 10

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Hoàng Thị Yến – GV Trường PTCS Thị trấn Lục Nam Xác định nghĩa của yếu tố Hán Việt : 1. Th©n (H¸n ViÖt) cã nh÷ng nghÜa th«ng dông nhÊt nh­ sau: - M×nh, th©n thÓ – thÓ tÝch cña vËt. - Thương yêu, gần gũi. Cho biÕt nghÜa cña yÕu tè th©n trong mçi tõ sau ®©y : th©n téc, th©n méc, th©n cËn, th©n phËn, th©n ¸i, th©n thÕ, th©n phô. Gi¶i thÝch nghÜa cña nh÷ng tõ nµy. 2. Cho tõ H¹ (H¸n ViÖt) víi nh÷ng nghÜa nh­ sau: - ở dưới, rơi xuống. - Mïa thø hai trong mét n¨m. Cho biết nghĩa của yếu tố hạ trong mỗi từ sau đây : hạ bút, hạ chí, hạ đẳng, hạ l­u, h¹ tuÇn. Gi¶i thÝch nghÜa cña nh÷ng tõ nµy. 3. Với mỗi yếu tố Hán Việt sau đây, hãy tìm hai từ ghép có yếu tố đó : Chung (cuối cùng), hoả (lửa), nạn (tai vạ nguy hiểm), đại (đời), đại (lớn), tận (hết, tất thảy), bổ (bù vào), tiềm (chìm trong nước, ẩn dấu). 4.Hãy phân loại và điền các từ trong câu văn dưới đây vào bảng sau : Chiếc nhà sàn đó cũng chỉ vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách, họp Bộ Chính trị, làm việc và ngủ, với những đồ đạc rất mộc mạc và đơn sơ. Từ đơn Tõ ghÐp Tõ phøc Tõ l¸y 5. Tõ nµo lµ tõ ghÐp, tõ nµo lµ tõ l¸y trong c¸c tõ sau : xem xét, lấp lánh, đau đớn, đầy đủ, đau đáu, gập ghềnh, tốt tươi, roi rói, hùng hồn, nhá nhÑ, vç vÒ, vâ vÏ, chËm ch¹p, bÏ bµng, mÉu mùc. 6. Trong c¸c tæ hîp sau, ®©u lµ thµnh ng÷, tôc ng÷ ? Gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c thµnh ng÷. thiên la địa võng ; gắp lửa bỏ tay người ; chớp đông nhay nháy gà gáy thì mưa ; rằm r¨ng trßn, con lín con kh«n ; khè r¸ch ¸o «m ; chïa n¸t bôt vµng ; ®Çu voi ®u«i chuét ; đè chừng bắt bóng ; lòng vả cũng như lòng sung. 7. Các từ in đậm trong hai trường hợp (a) và (b) sau đây, trường hợp nào có hiện tượng từ nhiều nghĩa, trường hợp nào có hiện tượng từ đồng âm ? Vì sao ? a) GÇn xa n« nøc yÕn anh, ChÞ em s¾m söa bé hµnh ch¬i xu©n. Vµ : KiÕp hång nhan cã mong manh, Nửa chừng xuân thoắt gãy cành thiên hương. (TruyÖn KiÒu - NguyÔn Du) b) Đưa nàng đến trước phật đường, Tam qui ngò giíi cho nµng xuÊt gia. (TruyÖn KiÒu - NguyÔn Du) Nửa đời tóc ngả màu sương, Nhí quª anh l¹i t×m ®­êng th¨m quª. (Nước non ngàn dặm – Tố Hữu). Bµi tËp TiÕng ViÖt «n thi vµo 10 1. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Hoàng Thị Yến – GV Trường PTCS Thị trấn Lục Nam 8. Cho c¸c tõ sau ®©y, h·y s¾p xÕp thµnh c¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa : yêu thương, sướng, lùn tịt, nhiều, hời hợt, chết, đứng đắn, trẻ măng, khổ, căm giËn, s©u s¾c, sèng, giµ cÊc, cao kÒu, l¼ng l¬, Ýt. 9. T×m nh÷ng tõ ng÷ kh«ng thuéc ph¹m vi nghÜa cña mçi nhãm tõ ng÷ sau ®©y : a) s¸ch gi¸o khoa : Ng÷ v¨n, Ho¸ häc, To¸n, §Þa lÝ, LÞch sö, Khoa häc vui. b) đồ dùng của nhà nông : cày, cuốc, bừa, máy hàn, hái, liềm. c) phương tiện giao thông : xe máy, xe đạp, xe duyên, xe ô tô, xe chỉ. d) c¸c lo¹i c©y (thùc vËt) : c©y dõa, c©y chuèi, c©y nh·n, c©y vµng, c©y na. 10. Trong các trường hợp sau, từ "chân" ở trường hợp nào được dùng với nghĩa gốc, nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ, nghĩa chuyển theo phương thức hoán dụ. a) §Ò huÒ l­ng tói giã tr¨ng, Sau ch©n theo mét vµi th»ng con con (NguyÔn Du, TruyÖn KiÒu) b) Năm học sinh lớp 9A có chân trong đội tuyển của trường đi dự "Hội khỏe Phù §æng" c) Dï ai nãi ng¶ nãi nghiªng Lßng ta vÉn v÷ng nh­ kiÒng ba ch©n (Ca dao) 11. Cho d·y tõ sau : Èn dô, ho¸n dô, nh¶y nhãt, côc c»n, lao xao, danh tõ, ngçng, gËy, trøng, ba- d¬, hóa học, địa lí, quay phim, trúng tủ. Hãy xác định và xếp chúng vào ba cột sau : Những từ thông thường Nh÷ng thuËt ng÷ BiÖt ng÷ ....................................... ......................................... .......................................... ....................................... ......................................... .......................................... ....................................... ......................................... .......................................... 12. Gạch dưới những từ dùng sai trong các câu sau và tìm từ thích hợp để thay thế. a) Vµo häc, c¶ líp rÊt v¾ng lÆng. ................................................................................................................................. b) Thông qua Truyện Kiều, Nguyễn Du phê bình xã hội phong kiến đã chà đạp lên quyền sống của con người. ................................................................................................................................. c) Trong thời kỳ đổi mới, Việt Nam đã thành lập quan hệ ngoại giao với hầu hết các nước trên thế giới. .................................................................................................................................. 13. Cho các dãy từ sau : ào ào, choang choang, lắc lư, lảo đảo, lanh lảnh, sang sảng, rũ rượi. Em hãy xếp các từ trên vào hai cột tương ứng: A. Từ tượng thanh : ....................................................................................... B. Từ tượng hình : ......................................................................................... 14. a) Gạch chân các từ tượng hình trong 2 câu thơ sau :. Bµi tËp TiÕng ViÖt «n thi vµo 10 2. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Hoàng Thị Yến – GV Trường PTCS Thị trấn Lục Nam Lom khom dưới núi tiều vài chú Lác đác bên sông chợ mấy nhà (Bµ HuyÖn Thanh Quan) b) Những từ tượng hình trong 2 câu thơ trên có tác dụng gì ? .............................................................................................................................. 15. H·y chØ ra vµ ph©n tÝch gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña mét sè phÐp tu tõ trong c¸c c©u sau : a) Thµ r»ng liÒu mét th©n con Hoa dï r· c¸nh l¸ cßn xanh c©y (TruyÖn KiÒu) .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .......................................................................................................... b) Lµn thu thñy nÐt xu©n s¬n, Hoa ghen thua th¾m liÔu hên kÐm xanh Một hai nghiêng nước nghiêng thành, Sắc đành đòi một tài đành họa hai. (TruyÖn KiÒu ) .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .......................................................................................................... c) Mét ngän löa, lßng bµ lu«n ñ s½n Mét ngän löa, chøa niÒm tin dai d¼ng. (BÕp löa) .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .......................................................................................................... 16. T×m vµ ph©n tÝch t¸c dông cña c¸c biÖn ph¸p tu tõ trong c¸c c©u sau : a) Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ Tr¨ng nhßm khe cöa ng¾m nhµ th¬ (Hå ChÝ Minh, Ng¾m tr¨ng) .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .......................................................................................................... b) Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi MÆt trêi cña mÑ, em n»m trªn l­ng (Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn l­ng mÑ) .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .......................................................................................................... 17. T×m vµ ph©n tÝch gi¸ trÞ cña phÐp tu tõ trong bµi ca dao sau : Bµ giµ ®i chî CÇu §«ng Xem mét quÎ bãi lÊy chång lîi ch¨ng ?. Bµi tËp TiÕng ViÖt «n thi vµo 10 3. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Hoàng Thị Yến – GV Trường PTCS Thị trấn Lục Nam ThÇy bãi gieo quÎ nãi r»ng : Lîi th× cã lîi nh­ng r¨ng ch¼ng cßn (Ca dao) a) PhÐp tu tõ : ........................................................................................................... b) Gi¸ trÞ : ............................................................................................................... ..................................................................................................................................0 18. §äc ®o¹n th¬ sau vµ tr¶ lêi c©u hái : ¸o anh r¸ch vai QuÇn t«i cã vµi miÕng v¸ Miệng cười buốt giá Ch©n kh«ng dµy Thương nhau tay nắm lấy bàn tay Đêm nay rừng hoang sương muối §øng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi §Çu sóng tr¨ng treo (ChÝnh H÷u, §ång chÝ) a) Trong c¸c tõ : vai, miÖng, ch©n, tay, ®Çu, ë ®o¹n th¬, tõ nµo ®­îc dïng theo nghÜa gèc, tõ nµo dïng theo nghÜa chuyÓn ? - Tõ dïng theo nghÜa gèc : ...................................................................................... - Tõ dïng theo nghÜa chuyÓn : ................................................................................ b) Nghĩa chuyển được hình thành theo phương thức ẩn dụ : .................................. ................................................................................................................................. c) Nghĩa chuyển được hình thành theo phương thức hoán dụ : .............................. ................................................................................................................................. . Tìm những từ thuộc cùng một trường từ vựng chỉ các hoạt động đánh cá trên biển của đoàn thuyền đánh cá trong đoạn thơ sau : ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¨ng Lướt giữa mây cao với biển bằng Ra ®Ëu dÆm xa dß bông biÓn Dàn đan thế trận lưới vây giăng (Huy Cận, Đoàn thuyền đánh cá) .............................................................................................................................................. ...................................................................................................................... 19. Đọc truyện cười sau và trả lời câu hỏi : Chồng vừa ngồi xem bóng đá vừa nói : - §éi nµy chØ cã mét ch©n sót, thµnh ra mÊy lÇn bá lì c¬ héi ghi bµn Vî nghe thÊy thÕ liÒn than thë : - Râ khæ ! Cã mét ch©n th× cßn ch¬i bãng lµm g× c¬ chø ! a) Tõ ch©n trong c©u nãi cña anh chång ®­îc hiÓu theo nghÜa nµo ? A. NghÜa gèc B. NghÜa chuyÓn b) Tõ ch©n trong c©u nãi cña chÞ vî ®­îc hiÓu theo nghÜa nµo ?. Bµi tËp TiÕng ViÖt «n thi vµo 10 4. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Hoàng Thị Yến – GV Trường PTCS Thị trấn Lục Nam A. NghÜa chuyÓn B. NghÜa gèc c) Từ đó hãy nhận xét cách hiểu nghĩa từ ngữ của người vợ 20. Trong nh÷ng tõ sau, tõ nµo lµ tõ ghÐp, tõ nµo lµ tõ l¸y ? Ngặt nghèo, nho nhỏ, giam giữ, gật gù, tươi tốt, lạnh lùng, cỏ cây, xa xôi, đưa đón, lÊp l¸nh. Tõ l¸y Tõ ghÐp ....................................................... ........................................................... ........................................................ ........................................................... ........................................................ ........................................................... 21. Xác định lỗi diễn đạt trong những câu sau. Sau đó, sửa lại câu cho đúng. a) Việt Nam chúng ta có rất nhiều thắng cảnh đẹp. b) Trong những năm gần đây, nhà trường đã đẩy mạnh qui mô đào tạo để đáp ứng nhu cÇu häc tËp cña x· héi. c) VÒ khuya, ®­êng phè rÊt im lÆng. d) Trong thời kì đổi mới, Việt Nam đã thành lập quan hệ ngoại giao với hầu hết các nước trªn thÕ giíi . “Ta đi trọn kiếp con người VÉn kh«ng ®i hÕt mÊy lêi mÑ ru” (Ng«× buån nhí mÑ ta x­a - NguyÔn Duy) a)Nªu nghÜa cña tõ “®i” -Tõ “®i” trong c©u 1: … -Tõ “®i” trong c©u 2: … b)Từ “đi” được dùng theo nghĩa nào? (Khoanh tròn vào chữ cái đặt đầu câu trả lời đúng) A. NghÜa gèc B. NghÜa chuyÓn 22. ChØ ra biÖn ph¸p tu tõ trong c©u th¬ sau : “Ngoµi thÒm r¬i chiÕc l¸ ®a TiÕng r¬i rÊt máng nh­ lµ r¬i nghiªng” (§ªm C«n S¬n - TrÇn §¨ng Khoa). Bµi tËp TiÕng ViÖt «n thi vµo 10 5. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>