Bài giảng Môi trường và con người - ĐH Phạm Văn Đồng

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

TR ̀NGăĐ̣IăḤCăPḤMăVĔNăĐ̀NG
KHOAăK̃ăTHỤTăCÔNGăNGḤ

<b>Ḅ MỌN NỌNG LỂM NG</b>

<b>---o0o--- </b>
PḤMăNGHIă(CH ăBIểN)

PḤMăTHANHăHÙNG, TR NGăTH ăBÍCHăH̀NG,
TR NGăTH ăM̃ăANH, PHAN Ý NHI, NGUY NăMINHăC N

<b>BÀI GI NG</b>

<b>: </b>

<b>MỌI TR</b>

<b>NG & CON</b>

<b>NG</b>

<b>I</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>L I NịI Đ U</b>

<i>Trong giai đo n hiện nay, quá trình phát triển kinh tế - xã hội đã làm phát </i>

<i>sinh nhiều vấn đề môi trường gây nh hưởng đến chất lượng cuộc sống của phần </i>
<i>lớn</i> <i>cư dân trên trái đất. Sự thiết hiểu biết về môi trường và giáo dục b o vệ môi </i>
<i>trường là một trong những ngun nhân chính gây nên ơ nhiễm và suy thối mơi </i>
<i>trường. Nếu mỗi cá nhân đều có ý thức đóng góp b o vệ mơi trường thì các hành </i>
<i>động dù nhỏ nhưng tích</i> <i>cực cũng sẽ t o nên những thay đổi lớn tốt đẹp hơn cho </i>
<i>môi trường.</i>

<i>Thông qua việc cung cấp cho người học những kiến thức về mơi trường, sinh </i>
<i>thái; q trình phát triển dân số - nguyên nhân sâu xa của các vấn đề về môi </i>

<i>trường; tài nguyên thiên nhiên; các vấn đề ô nhiễm môi trường và các cách tiếp cận </i>

<i>b o vệ môi trường hướng đến sự phát triển bền vững, môn Môi trường và Con </i>
<i>người nhằm mục đích nâng cao nhận thức của người học về các vấn đề về môi </i>
<i>trường</i> <i>trong mối quan hệ với con người và trang bị cho người học những kỹ</i> <i>năng </i>

<i>và kh năng hành động</i> <i>cụ thể vì mơi trường, cùng với chiến lược b o vệ mơi </i>
<i>trường và phát triển bền vững</i> <i>ở nước tagóp phần</i> <i>chung tay b o vệ trái đất – ngôi </i>

<i>nhà chung của chúng ta.</i>

<i>Môn học được biên so n để gi ng d y cho sinh viên bậc cao đẳng và đ i học </i>
<i>của các khối sư ph m, kỹ thuật, kinh tế, công nghệ thông tin… </i>

<i>Mặc dù ban biện so n đã có nhiều cố gắng, song thiếu sót vẫn là điều khơng </i>
<i>thể tránh khỏi. Vì vậy, rất chân thành nhận được sự đóng góp của độc gi .</i>

<i> </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<b>M</b>

<b>C L C</b>

<b>Ch ng 1. CỄC KHỄI NI M VÀ THÀNH PH N C B N C A MỌI </b>

<b>TR</b> <b>NG ... 5 </b>

1.1.ăKháiăniệmăv ămôiătr ng ... 5

1.2.ăPhơnălo iămôiătr ng ... 5

1.3.ăQuanăhệăgi aăconăng iăvƠămôiătr ng ... 5

1.4.ăCácăch cănĕngăch ăy uăc aămôiătr ng ... 6

1.4.1.ăMôiătr ngălƠăkhôngăgianăsốngăc aăconăng iăvƠăcácăloƠiăsinhăvật ... 6

1.4.2.ăMôiătr ngălƠăn iăcungăc pătƠiănguyênăc năthi tăchoăđ iăsốngăvƠăho tă
độngăs năxu tăc aăconăng i ... 6

1.4.3.ăMôiătr ngălƠăn iăch aăđựngăcácăch tăph ăth i ... 7

1.4.4.ăMôiătr ngălƠăn iăgi mănhẹăcácătácăđộngăcóăh iăc aăthiênănhiênătớiăconă
ng iăvƠăsinhăvậtătrênăTráiăđ t ... 7

1.4.5.ăMơiătr ngălƠăn iăl uătr ăvƠăcungăc păthôngătinăc aăTráiăđ t ... 8

1.5.ăCácăthƠnhăph năc aămôiătr ng ... 8

1.5.1.ăTh chăquy n ... 8

1.5.2.ăTh yăquy n ... 10

1.5.3.ăKhíăquy n ... 11

1.5.4.ăSinhăquy n ... 15

<b>Ch ng 2. SINH THỄI H C MỌI TR</b> <b>NG ... 17 </b>

2.1.ăQu năth ăvƠăcácăđặcătr ngăc aăqu năth ... 17

2.1.1.ăĐ nhănghĩa ... 17

2.1.2.ăCácăđặcătr ngăc ăb năc aăqu năth ... 17

2.2.ăQu năxưăvƠăcácăđặcătr ngăc aăqu năxư ... 18

2.2.1.ăKháiăniệm ... 18

2.2.2.ăCácăđặcătr ngăc aăqu năxư ... 18

2.2.3.ăMốiăquanăhệăgi aăcácăloƠiătrongăqu năxưăsinhăvật ... 20

2.3.ăHệăsinhătháiăvƠăcácăquáătrìnhătraoăđổiăvậtăch t,ănĕngăl ợngătrongăhệăsinhăthái .. 21

2.3.1.ăĐ nhănghĩa ... 21

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

2.3.3.ăCơnăbằngăsinhăthái ... 22

2.3.4.ăDi năth ăsinhăthái ... 23

2.3.5.ăQuáătrìnhătraoăđổiăvậtăch tătrongăhệăsinhăthái ... 23

2.3.6.ăDòngănĕngăl ợngătrongăhệăsinhăthái ... 29

2.4.ăNhơnătốăsinhătháiăvƠăcácăquyăluậtătácăđộngăc aăcácănhơnătốăsinhăthái ... 31

2.4.1.ăCácănhơnătốăsinhăthái ... 31

2.4.2.ăQuyăluậtătácăđộngăc aăcácănhơnătốăsinhăthái ... 32

2.4.3.ăMốiăquanăhệăgi aăconăng i,ăhệăsinhătháiăvƠămôiătr ng... 33

2.5. Các chuătrìnhăsinhăđ aăhóa ... 34

2.5.1.ăChuătrìnhătu năhoƠnăn ớc ... 35

2.5.2.ăChuătrìnhătu năhoƠnăcacbon ... 37

2.5.3.ăChuătrìnhătu năhoƠnănit ... 38

2.5.4.ăChuătrìnhătu năhoƠnăPhotpho ... 39

2.5.5.ăChuătrìnhătu năl uăhuỳnh ... 40

2.6.ăSinhătháiă ngăd ng ... 40

2.6.1.ăNôngănghiệpăsinhăthái... 40

2.6.2.ăCôngănghiệpăsinhăthái ... 41

2.6.3.ăĐôăth ăsinhăthái ... 41

2.6.4.ăDuăl chăsinhătháiă(DLST) ... 43

<b>Ch ng 3. DỂN S VÀ S PHỄT TRI N DỂN S</b> <b> ... 46 </b>

3.1.ăCácăthôngăsốăc ăb năc aădơnăsốăhọc ... 46

3.1.1.ăDơnăsốătrungăbình ... 46

3.1.2.ăMậtăđộădơnăsố ... 47

3.1.3.ăTỷăsu tăsinh ... 47

3.1.4.ăTỷăsu tăt ... 50

3.1.5.ăSựădiăc ăvƠănhậpăc ... 52

3.1.6.ăTỷăsu tăgiaătĕngădơnăsốă(ẤP) ... 53

3.1.7.ăC ăc uădơnăsố ... 54

3.2.ăQuáătrìnhăphátătri nădơnăsốăth ăgiới ... 59

3.3. Quá trình phát tri năvƠăchínhăsáchădơnăsốăhiệnănayă ăViệtăNam ... 61

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

3.3.2.ăChínhăsáchădơnăsốă- k ăho chăhóaăgiaăđìnhă ăViệtăNam ... 63

3.4.ăNhuăc uăc aăconăng iv ăl ngăthựcăthựcăph m ... 64

3.4.1.ăNhuăc uădinhăd ỡng ... 64

3.4.2.ăS năl ợngăl ngăthực,ăthựcăph m ... 65

<b>Ch ng 4. TÀI NGUYểN THIểN NHIểN ... 72 </b>

4.1.ăKháiăniệmăvƠăphơnălo i ... 72

4.2.ăTƠiănguyênăđ t ... 73

4.2.1.ăKháiăniệm,ăvaiătròăc aătƠiănguyênăđ t ... 73

4.2.2.ăTƠiănguyênăđ tătrênăth ăgiới... 74

4.2.3.ăTƠiănguyênăđ tă ăViệtăNam ... 75

4.3. Tài nguyên n ớc ... 76

4.3.1.ăKháiăniệmăvƠăvaiătròăc aătƠiănguyênăn ớc ... 76

4.3.2.ăTƠiănguyênăn ớcătrênăth ăgiới ... 78

4.3.3.ăTƠiănguyênăn ớcă ăViệtăNam ... 80

4.4.ăTƠiănguyênăsinhăvật ... 82

4.4.1.ăĐaăd ngăsinhăhọc ... 82

4.4.2.ăTƠiănguyênărừng ... 84

4.4.3.ăTƠiănguyênăbi n ... 87

4.5. Tài nguyênăkhoángăs n... 89

4.6.ăTƠiănguyênănĕngăl ợng ... 91

<b>Ch ng 5. Ọ NHI M MỌI TR</b> <b>NG ... 96 </b>

5.1.ăKháiăniệmăơănhi mămơiătr ng ... 96

5.2.ăƠănhi mămơiătr ngăn ớc ... 96

5.2.1.ăTácănhơnăôănhi mămôiătr ngăn ớc ... 96

5.2.2.ăMộtăsốăthôngăsốăđánhăgiáăôănhi mănguồnăn ớc ... 101

5.2.3.ăCácănguồnăgơyăôănhi mămôiătr ngăn ớc ... 102

5.2.4.ăTácăh iăc aăơănhi mămơiătr ngăn ớc ... 103

5.2.5.ăPhịngăchốngăơănhi mămơiătr ngăn ớc ... 105

5.3.ăƠănhi măkhơngăkhí ... 106

5.3.1.ăTácănhơnăgơyăơănhi măkhơngăkhí ... 106

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

5.3.3.ăMộtăsốăv năđ ătoƠnăc uădoăơănhi măkhơngăkhí... 110

5.3.4.ăTácăh iăc aăơănhi măkhơngăkhí ... 116

5.3.5.ăBiệnăphápăngĕnăngừaăơănhi măkhơngăkhí ... 118

5.4.ăƠănhi măđ t ... 118

5.4.1.ăNgunănhơnăgơyăơănhi măđ t ... 118

5.4.2.ăBiệnăphápăphịngăngừaăơănhi măđ t ... 120

<b>Ch ng 6. CỄCH TI P C N B O V MỌI TR</b> <b>NG VÀ PHỄT TRI N </b>
<b>B N V NG... 123 </b>

6.1.ăCácăcôngăc ăqu nălỦămôiătr ng ... 123

6.1.1.ăKháiăniệmăv ăcôngăc ăqu nălỦămôiătr ng ... 123

6.1.2.ăPhơnălo iăcôngăc ăqu nălỦămôiătr ng... 123

6.1.3.ăCácăcôngăc ăqu nălỦămôiătr ng ... 124

6.1.4.ăCácănguyênătắcăvƠătiêuăchu năkhiălựaăchọnăcôngăc ăqu nălỦămôiătr ng
... 136

6.2.ăPhátătri năb năv ng ... 136

6.2.1.ăQuanăniệmăv ăphátătri n ... 137

6.2.2.ăL chăs ăvƠăđ nhănghĩaăphátătri năb năv ng ... 138

6.2.2.2.ăĐ nhănghĩaăphátătri năb năv ng ... 139

6.2.3.ăTh ớcăđoăv ăphátătri năb năv ng ... 139

6.2.4.ăCácănguyênătắcăc aăphátătri năb năv ng... 140

6.2.5. Các m cătiêuăc aăphátătri năb năv ng ... 143

6.2.6.ăBộăch ăsốăphátătri năb năv ngăcóăth ăápăd ngă ăViệtăNam ... 146

6.2.7.ăTi păcậnăphátătri năb năv ngă ăViệtăNam ... 147

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

<b>Ch ng 1.</b>

<b>CỄC KHỄI NI M VÀ THÀNH PH N C B N</b>

<b>C A</b>

<b> MÔI </b>

<b>TR</b>

<b>NG</b>

<b>(3 ti t)</b>

<b>1.1. Khái ni m v mơi tr ng</b>

Mơiătr ngtheoăti ngăAnhălƠă“Environment”ăcóănghĩaălƠă“cáiăbaoăquanh”.
TheoăLuậtăB ovệămơiătr ngăViệtăNamănĕmă2005:ăMơiătr ngăbaoăgồmăcácă
y uătốătựănhiênăvƠăvậtăch tănhơnăt oăbaoăquanhăconăng i,ăcóă nhăh ngătớiăđ iă
sống,ăs năxu t,ăsựătồnăt i,ăphátătri năc aăconăng iăvƠăsinhăvật.

<i>Môi trường là tổng hợp các điều kiện bên ngồi có nh hưởng tới một đối </i>
<i>tượng nào đó. </i>Đơyăcóăth ăxemălƠăkháiăniệmăkháiăqtănh tăv mơiătr ng.

<b>1.2. Phơn lo i mơi tr ng</b>

Theo đặcăđi măhìnhăthƠnh,ămơiătr ngăđ ợcăchiaăthƠnh:

- Mơiătr ngătựănhiên:ăbaoăgồmăcácăy uătốăthiênănhiên,ăvậtălỦ,ăhóaăhọc,ăsinhă
họcătồnăt iăkháchăquanăbaoăquanhăconăng i.ăĐóălƠăánhăsáng,ănúi,ăsơng,ăkhơngăkhí,ă
động,ăthựcăvật,ăđ t,ăn ớc...

- Mơiătr ngănhơnăt o:ălƠătậpăhợpăcácăy uătốătựănhiênăvƠăxưăhộiădoăconăng iă
t oănênăvƠăch uăsựăchiăphốiăb iăconăng iănh ăôătô,ămáyăbay,ănhƠă ,ăcôngăs ,ăđôă
th ...

- Mơiătr ngăxưăhội:ălƠătổngăth ăcácăquanăhệăgi aăconăng iăvớiăconăng i,ă
t oănênăsựăthuậnălợiăhayăkhóăkhĕnăchoăsựăphátătri năc aăcáănhơnăhayăcộngăđồngădơnă
c .ăVíăd :ădi c ,ăgiaătĕngădơnăsốầ

<b>1.3. Quan h gi a con ng i vƠ mơi tr ng</b>

Gi aămơiătr ngăvƠăconăng iăcóămốiăquanăhệăh uăc ,ăgắnăbóăchặtăch ăvớiă

nhau.ăTrongăđó,ăconăng iăgi ăvaiătrịălƠămộtăthƠnhăph nănhỏătrongăhệăthốngămơiă
tr ng,ănhậnăcácănguồnălợiăc aămơiătr ng,ăch uăđựngăcácătácăđộngăx uăc aămơiă
tr ngăvƠătácăđộngătr ăl iăvƠoămơiătr ngătheoăc ăh ớngătíchăcựcăvƠătiêuăcực.ă

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

Choăđ nănh ngănĕmăg năđơy,ătr ớcănh ngăbi năđộngăr tălớnăc aămôiătr ng,ă
mƠăph nălớnălƠădoătácăđộngătiêuăcựcăc aăconăng i,ănhi uănhƠănghiênăc uăđưăđ ăxu tă
l iăquană đi m,ă xemăconăng iălƠă mộtă bộăphậnătíchăcựcă trongă mơiă tr ng,ăh nălƠă
ng iălƠmăch ăc aămơiătr ng.ăDùăxétătrênăquanăđi mănƠo,ăthìăcũngăcóăth ăkháiăqtă
mốiăquanăhệăgi aăconng iăvƠămơiătr ngătrênăhaiăph ngădiệnăchính:ăph ngădiệnă
mơiătr ngătácăđộngăđ năconăng iăvƠăph ngădiệnăconăng iătácăđộngăng ợcăl iă
vớiămôiătr ng.

<b>1.4. Các ch c năng ch y u c a môi tr ng</b>

<b>1.4.1. Môi tr ng lƠ không gian s ng c acon ng i vƠ các loƠi sinh v t</b>

Trongăcuộcăsốngăc aă mỗiăconăng iăc năcóămộtăkhơngăgianăsốngăvớiămộtă
ph măviăcũngănh ămộtăch tăl ợngăsốngănh tăđ nh.

Tráiăđ t,ăbộăphậnămôiătr ngăg năgũiănh tăc aăloƠiăng i,ătrongăhƠngătrĕmă
triệuănĕmăquaăh uănh ăkhôngăthayăđổiăv ăđộălớn.ăTrongăkhiădơnăsốăloƠiăng iătrênă
tráiăđ tăđưăvƠăđangăkhơngăngừngătĕngălênătheoăc păsốănhơn.ăDiệnătíchăđ tăbìnhăquơnă
đ uăng iăvìăth ăngƠyăcƠngăthuăhẹpăl i,ădẫnăđ năgi măsútănhanhăchóngăv ăkhơngă
gianăsốngăc aăconăng i.ă

Conăng iătìmăcáchăgiaătĕngăkhơngăgianăsốngăc năthi tăchoămìnhăbằngăviệcă
khaiăthácăvƠăchuy năđổiăch cănĕngăs ăd ngăc aăcácălo iăkhơngăgianăkhácănh ăpháă
rừng,ăkhaiăhoang,ầăKhơngăgianăsốngăcóăch tăl ợngăcaoătr ớcăh tăph iăs chăchẳngă
h nă khơngă khí,ă n ớc,ă đ tầă ti pă xúcă vớiă conă ng iă vƠă đ ợcă conă ng iă s ă d ngă
khơngă ch aă hoặcă ch aă ítă cácă ch tă b n,ă độcă h iă đốiă vớiă s că khoẻă c aă conă ng i.ă

Khơngăgianăsốngăcịnăph iăđẹp,ăhƠiăhoƠ,ătho ămưnăđ ợcăđịiăhỏiv ăth mămỹ,ătơmălỦă
c aăconăng i.

<b>1.4.2. Môi tr ng lƠ n i cung c p tƠi nguyên c n thi t cho đ i s ng vƠ ho</b> <b>t </b>

<b>động s n xu t c a con ng i</b>

Cácăho tăđộngăs năxu tătrongălĩnhăvựcăcôngănghiệp,ănôngănghiệp,ă...ăc aăconă
ng iăđ uăbắtănguồnătừăcácăd ngăvậtăch tătồnăt iătrênăTráiăđ tăvƠăkhôngăgianăbaoă
quanhăTráiăđ t.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

ng iăkhaiăthácănguồnănguyênăvậtăliệu,ănĕngăl ợngăầăc năthi tăchoăho tăđộngăs nă
xu tăvƠăcuộcăsốngănh ărừngătựănhiênăcungăc păgỗ,ăc i,ăd ợcăliệuăvƠăc iăthiệnăđi uă
kiệnăsinhăthái,ăb oătồnătínhăđaăd ngăsinhăhọc,ăcácănguồnăgenăquỦăhi m,ăđi uăhịaă
nguồnăn ớc;ăcácăth yăvựcăcóăch cănĕngăcungăc păn ớc,ăn iăvuiăch iăgi iătríăvƠăcácă
nguồnăth yăh iăs n;ănhiệtăđộ,ănĕngăl ợngămặtătr i,ăgió,ăn ớc,ăcácălo iăquặng,ăd uă
mỏầălƠăcácănguồnătƠiănguyênăquanătrọngăđốiăvớiăđ iăsốngăvƠăho tăđộngăs năxu tă
c aăconăng i.

ViệcăkhaiăthácăcácănguồnătƠiănguyênăc aăconăng iăcóăxuăh ớngălƠmăchoătƠiă
nguyênă ngƠyă cƠngă c nă kiệt,ă hoặcă khôngă đ ợcă ph că hồi,ă dẫnă đ nă suyă thốiă mơiă
tr ng.

<b>1.4.3. Mơi tr ng lƠ n i ch a đ ng các ch t ph th i</b>

Trongăho tăđộngăs năxu tăvƠăsinhăho tăc aămình,ăconăng iăt o raăcácăph ă
th iăvƠămơiătr ngăchínhălƠăn iăch aăđựngăcácăph ăth iăđó.ăTrongăcácăxưăhộiăch aă
cơngănghiệpăhố,ămậtăđộădơnăsốăth p,ăcácăph ăth iăth ngăđ ợcătáiăs ăd ng.ăChẳngă
h năcácăch tăbƠiăti tăđ ợcădùngălƠmăphơnăbón,ăcácăph ăth iătừănôngăs n,ălơmăs nă
đ ợcă dùngă lƠmă th că ĕnă choă giaă súc,ă nhiênă liệu,ă nh ngă ph ă th iă khơngă th ă táiă s ă

d ng,ătáiăch ăth ngăđ ợcăphơnăhuỷătựănhiênătrongămộtăchuătrìnhăsinhăđ aăhóaăph că
t păđ ătr ăl iăthƠnhănh ngăhợpăch tăhoặcăngunătốădùngălƠmăngunăliệuăchoăcácă
qătrìnhăs năxu tămới.ăTrongăxưăhộiăcơngănghiệpăhố,ămậtăđộădơnăsốăcao,ăcácăho tă
độngăs năxu tăvớiăquyămôălớn,ăl ợngăph ăth iăth ngăr tălớn,ăkhôngăđ ăn iăch aă
đựng,ăqătrìnhăphơnăhuỷătựănhiênăkhơngăđ ăs căx ălỦ.ăNhi uăn ớcăcơngănghiệpă
phátătri năđưăt oăraămộtăl ợngăph ăth iăqălớnăhoặcăqăđộcăh iăph iăchơn,ăd uăcácă
ch tănƠyăt iăcácăvùngăxaăxơi,ăhẻoălánhătrongălưnhăthổăc aămình,ăhoặcătìmăcách"xu tă
kh u" sang các vùngăđ tămƠăhọăđưămuaăquy năs ăd ngăt iăcácăn ớcănghèo.ăKhiămôiă
tr ngăkhôngăđ ăkh ănĕngăti pnhậnăvƠăphơnăh yăph ăth iăthìăch tăl ợngămơiătr ngă
s ăb ăsuyăgi măvƠămôiătr ngăb ăôănhi m.

<b>1.4.4. Môi tr ng lƠ n i gi m nhẹ các tác động có h i c a thiên nhiên</b> <b>t i con </b>

<b>ng i vƠ sinh v t trên Trái đ t</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

quy năvƠăth chăquy n.ăCácăthƠnhăph nămôiătr ngănƠy giúpătráiăđ tăgi ăchoănhiệtăđộă
đ ợcăổnăđ nhătrongăkh ănĕngăch uăđựngăc aăconăng i,ătránhăđ ợcăcácăb căx ăcóăh i,ă
cungăc păn ớc,ănĕngăl ợng,ăvậtăch t...ăvƠăgi mătácăđộngătiệuăcựcăc aăthiênătaiătớiăconă
ng iăvƠăsinhăvật.

<b>1.4.5. Môi tr ng lƠ n i l u tr vƠcung c p thông tin c a Trái đ t</b>

Môiătr ngălƠăn iăl uătr ăl chăs ăđ aăch t,ăl chăs ăti năhóaăc aăsinhăvậtăvƠăxưă
hộiăloƠiăng i.ăCácăbi uăhiệnăc aămơiătr ngătrongănhi uătr ngăhợpămangătínhăch tă
cungăc păthơngătinăbáoăđộngăv ăhi măhọaăsắpăx yăra.

Mơiătr ngăl uătr ăvƠăcungăc păchoăconăng iăsựăđaăd ngăcácănguồnăgen,ăcácă
hệăsinhăthái,ăcácăvẻăđẹpăc nhăquanăcóăgiáătr ăv ăth mămỹ,ătơnăgiáoăvƠăvĕnăhóa.

<b>1.5. Các thành ph n c a môi tr ng</b>

<b>1.5.1. Th ch quy n</b>

1.5.1.1.ăKháiăniệm

Th chăquy nălƠălớpăvỏăTráiăđ tămỏngăvƠăc ng,ăcóăc uăt oăhìnhătháiăr tăph că
t p,ăcóăthƠnhăph năkhơngăđồngănh t,ăcóăđộădƠyăthayăđổiătheoăv ătríăđ aălỦ.ăVỏăTráiă
đ tăđ ợcăchiaălƠmă2ăki u:ăvỏăl căđ aăvƠăvỏăđ iăd ng.ă

+ Vỏăđ iăd ngăcóăthƠnhăph năch ăy uălƠăcácăđáăgiƠuăCaO,ăFeO,ăMgO,ăSiO2

tr iădƠiătrênăt tăc ăcácăđáyăc aăcácăđ iăd ngăvớiăchi uădƠyătrungăbìnhă8ăkm.ă

+ Vỏăl căđ aăgồmă2ălớpăvậtăliệuăchínhălƠăđáăbazanădƠyă10-20kmă ăd ớiăvƠăcácă
lo iăđáăkhácănh ăgranit,ăsienităgiƠuăSiO2, Al2O3 vƠăđáătr mătíchă ăbênătrên.ăVỏăl că

đ aăth ngăr tădƠy,ătrungăbìnhă40km,ăcóăn iă60-70kmănh ădưyă núiăHymalaya.ă ă
vùngăth măl căđ a,ăn iăti păxúcăgi aăđ iăd ngăvƠăl căđ a,ălớpăvỏăl căđ aăgi măcịnă
15-20km.

Trongăth chăquy n,ăcácăngunătốăhóaăhọcănh ăO.ăSi,ăAl,ăFe,ăMg,ăCa,ăNa,ăKă
chi măđ nă99%ătrọngăl ợngăth chăquy n.

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

<b>Hình 1.1. C u t o bên trong c a Trái đ t [11] </b>
1.5.1.2.ăTaiăbi năđ ach t,ăxóiămịn,ătr ợtăl ăđ tăđá

Taiăbi năđ aăch t,ăxóiămịn,ătr ợtăl ăđ tăđáălƠăcácăhiệnăt ợngătựănhiênăthamăgiaă
vào quá trìnhăbi năđổiăđ aăhìnhăb ămặtăth chăquy n.

Taiăbi năđ aăch tălƠămộtăd ngătaiăbi nămơiătr ngăphátăsinhătrongăth chăquy nă

vƠăth ngăliênăquanătớiăcácăqătrình đ aăch tăx yăraătrongălòngătráiăđ t.ăCácăd ngă
ch ăy uăgồm:ăăPhunănúiăl a,ăđộngăđ t,ăn tăđ t,ălúnăđ t.

T iăcácăn iăvỏăđ aăch tăcóăk tăc uăy u,ădịngănhiệtăxu tăphátătừămantiaăd ớiă
d ngăđ tăđáănóngăch yăhoặcăkhói,ăh iăn ớcăphunătrƠoăt oăthƠnhănúiăl a.ăTrênătráiăđ tă
cóă2ăđaiănúiăl a:ăđaiănúiăl aăĐ aăTrungăh iăvƠăđaiănúiăl aăTháiăBìnhăd ng.ă

KhiăsựăphunătrƠoădungănhamăhoặcăsựăd chăchuy năcácăkhốiăđ tăđáătrongăvỏă
tráiăđ tădi năraămộtăcáchăđộtăngộtăgơyănênăhiệnăt ợngăđộngăđ tălƠmăpháăho iăb ămặtă
vƠăcácăcơngătrìnhăxơyădựngătrênăb ămặtăth chăquy n.ăKèmătheoăcácăhiệnăt ợngătrênă
lƠăsựăxu tăhiệnăcácăv tăn t,ăkheăn tătrênăb ămặtăth chăquy n.

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

Tr ợtăl ăđ tălƠădoămộtăkhốiăl ợngăđ tăđáăb ătrọngălựcăkéoătr ợtăxuốngăcácăđ aă
hìnhăth p.ăHiệnăt ợngătr ợtăl ăđ tăth ngăxu tăhiệnămộtăcáchătựănhiênătrongăcácă
vùngănúi,ăvƠoăth iăkỳăm aănhi uăhằngănĕm.

<b>Hình 1.2. Xói mịn đ t vùng đồi núi</b>

<b>1.5.2. Th y quy n</b>

1.5.2.1.ăKháiăniệm

Th yăquy năbaoăgồm:ăĐ iăd ng,ăbi n,ăaoăhồ,ăsơngăngịi,ăn ớcăng măvƠăbĕngă
tuy t.ăDiệnătíchăcheăph ăth yăquy năchi măkho ngă71%ă(361ătriệuăkm2_{)ăb ămặtăTráiă}

đ t,ăvớiăđộăsơuătrungăbìnhă3800m.ăTh yăquy nălƠălớpăvỏălỏngăkhơngăliênăt căbaoă
quanhăTráiăđ tăgồm:ăn ớcăngọt,ăn ớcămặnă ăc ă3ătr ngătháiăc ng,ălỏngăvƠăh i.ă

1.5.2.2.ăThƠnhăph năc aăth yăquy n
<i>a. Đ i dương và biển</i>

Hiệnănayătrênătráiăđ tăcó 4ăđ iăd ng,ă4ăvùngăbi năvƠă1ăvùngăv nhălớn.

- Đ aăhìnhăđáyăbi n:ăNg iătaăchiaăđ aăhìnhăđáyăbi nătheoăchi uăsơuătrongă
vùngăchuy năti păgi aăbi năvƠăl căđ aăgồm:ăTh măl căđ a,ăđáyăbi n,ăvựcăbi năvƠăcácă
dưyăănúiăgi aăđ iăd ng.

Th măl căđ a
Dốcăl căđ a

Đáyăbi n
Vựcăbi n
<b>Hình 1.3. C u trúc đ ahình c a đáy bi n</b>

L c đa 0m

200m

2.000m

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

- Chuăkỳătri u:ăD ớiătácăđộngătổngăhợpăc aălựcăh pădẫnăc aămặtătrĕngăvƠămặtă
tr i,ămựcăn ớcăbi nătrungăbìnhădaoăđộngătheoă1ăchuăkỳăth iăgian.

- Dịngăch yătrongăbi n:ăKhốiăn ớcăbi nălnă ătr ngătháiăchuy năđộngătheoă
chi uă đ ngă cũngă nh ă chi uă ngangă t oă raă cácă dịngă ch yă nh :ă Dịngă ch yă nóngă
Gulfstreamă ă Đ iă Tơyă d ng,ă dịngă ch yă nóngă Kuroshivoă Bắcă Tháiă Bìnhă d ng,ă
dịngăch yăl nhăPeru.ăCácăhệăthốngădịngăch yătrongăbi năcóătácăđộngăr tălớnăđ nă
th iăti t,ăkhíăhậu trênătráiăđ t,ăchẳngăh năchúng gơyănênăhiệnăt ợngămangătínhăchuă
kỳălƠăElăNinoăvƠăLaăNina.

<i>b. Nước ngọt lục địa</i>

N ớcăngọtăl căđ aăchi mă2,3%ăkhốiăl ợngăth yăquy năgồmădòngăch y,ăn ớcă
ng m,ăn ớcăaoăhồ,ăh iăn ớcătrongăkhíăquy n;ăcóăvaiătrịătoălớnăđốiăvớiăđ iăsốngătrênă
trái đ tănh :ăĐi uăhịaăkhíăhậu,ănguồnăcungăc păn ớcăngọt,ădựătr ănĕngăl ợngăs ch.

<i>c. Băng</i>

BĕngălƠămộtăthƠnhăph năquanătrọngăc aăth yăquy n,ătậpătrungăch ăy uă ă2ă
cựcăTráiăđ t.ăTheoăcácăsốăliệuăhiệnănay,ăkhốiăl ợngăbĕngătrênăTráiăđ tăchi mătrênă
75%ătổngăl ợngăn ớcăngọtăvƠăg nă2%ăkhốiăl ợngăth yăquy n.ăKhốiăl ợngăbĕngătrênă
Tráiăđ tăthayăđổiătheoăth iăgianăđ aăch t,ăph ăthuộcăvƠoănhiệtăđộătrungăbìnhăc aăTráiă
đ t.

Trongănh ngănĕmăg năđơy,ăsựăgiaătĕngănhiệtăđộăc aăkhíăquy n toƠnăc uăb iă
hiệuă ngănhƠăkính đangălƠmăcho tốcăđộătanăbĕngă ăhaiăcựcăvƠămựcăn ớcăbi năngƠyă
cƠngătĕngălên.ăVớiătốcăđộătĕngănƠy,ăvƠoăcuốiăth ăkỷăXXI,ăsựătanăbĕngă ăvùngăcựcăvƠă
núiăcaoăs ălƠmăchoămựcăn ớcăbi nădơngăcaoătừă65-100cm.

<b>1.5.3. Khí quy n</b>

1.5.3.1.ăC uătrúcăkhíăquy nătheoăchi uăthẳngăđ ng

Khíăquy nălƠălớpăvỏăngoƠiăc aăTráiăđ t,ăvớiăranhăgiớiăd ớiălƠăb ămặtăth yă
quy n,ăth chăquy năvƠăranhăgiớiătrênălƠăkho ngăkhơngăgi aăcácăhƠnhătinh.ăKhíă
quy năTráiăđ tăđ ợcăhìnhăthƠnhădoăsựăthốtăh iăn ớc,ăcácăch tăkhíătừăth yăquy nă
vƠăth chăquy n.ă

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

<b>Hình 1.4. C u trúc c a khí quy n theo chi u thẳng đ ng [11] </b>

Trongăt ngăđốiăl u,ăthƠnhăph năt ngăđốiăổnăđ nh,ănh ngănồngăđộăCO2 và

H2Oădaoăđộngăm nh,ăl ợngăbốcăh iăn ớcăthayăđổiătheoăth iăti t:ă4%ăth ătíchăvƠămùaă

nóngă măvƠă0,4%ăkhiămùaăkhơăl nh.

Trongăt ngăbìnhăl uălnătồnăt iă mộtăqătrìnhăhìnhăthƠnhăvƠăpháăh yăkhíă
Ozon,ădẫnătớiăviệcăxu tăhiệnămộtălớpăOzone cóătácăd ngăngĕnătiaăt ăngo iăchi uă
xuốngătráiăđ t.

1.5.3.2.ăThƠnhăph năc aăkhíăquy n

ThƠnhăph năkhíăquy năTráiăđ tăkháăổnăđ nhătheoăph ngănằmăngangăvƠăphơnă
d ătheoăph ngăthẳngăđ ng.ăThƠnhăph năkhơngăkhíăc aăkhíăquy năthayăđổiătheoăth iă
gianăđ aăch t,ăchoăđ nănayăkháăổnăđ nh,ăbaoăgồmăch ăy uălƠănit ,ăôxy,ăh iăn ớc,ă
CO2, H2, O3, NH4,ăvƠămộtăsốălo iăkhíătr .ăTrongăđó:ăN2:ăchi măkho ngă78%ăth ătích,ă

</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

<b>B ng 1.1. HƠm l ng trung bình các ch t khí c a khí quy n</b>

<b>Ch t khí</b> <b>% th tích </b> <b>% tr ng l ng</b> <b>Kh i l ng (n. 1010_{t n)}</b>

N2
O2
Ar
CO2
Ne
He
CH4
Kr
N2O

H2
O3
Xe
78,08
20,91
0,93
0,035
0,0018
0,0005
0,00017
0,00014
0,00005
0,00005
0,00006
0,000009
75,51
23,15
1,28
0,005
0,00012
0,000007
0,000009
0,000029
0,000008
0,0000035
0,000008
0,00000036
386.480
118.410

6.550
233
6,36
0,37
0,43
1,46
0,4
0,02
0,35
0,18
1.5.3.3.ăCh ăđộănhiệt,ăb căx ăvƠăhoƠnăl uăkhíăquy n

Tráiăđ tăti pănhậnănĕngăl ợngătừăvũătr ătrongăđóăch ăy uătừănĕngăl ợngămặtă
tr i.ăHằngăsốănĕngăl ợngămặtătr iăxuốngămặtăđ tălƠă1,946 Kcal/cm2/phút.ăSựăphơnă
bốănĕngăl ợngămặtătr itrênătráiăđ tăđ ợcăth ăhiệnă ăHình 1.5.

<b>Hình 1.5. Phơn b năng l ng mặt tr i trên trái đ t</b>

Nĕngăl ợngă
mặtătr i
21%
Mây
5%
B i
6%
67%
Hóaănhiệt

1-2%ăđ ợcăh păthuă

b iăthựcăvật mặtăđ t,ăkhơngăkhíăvƠăPh năx ătừămặtăn ớc,ă

thựcăvật

</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>

Từăhìnhă nhăphơnăbốănĕngăl ợngămặtătr iătrênătráiăđ tăchoăth y,ătráiăđ tăhoƠnă
tr ăl iăvũătr ămộtăph nănĕngăl ợngătừămặtătr iăd ớiăd ngăb căx ănhiệtăsóngădƠi.ăPh nă
cịnăl iăđ ợcătíchălũyăd ớiăd ngănhiênăliệuăhóaăth chăhoặcăsinhăkhối.

Qătrìnhăti pănhậnăvƠăphơnăphốiădịngănĕngăl ợngătừăMặtăTr iăđ nătráiăđ tă
thơngă quaă cácă quy nă nh ă khíă quy n,ă sinhă quy n,ă th chă quy nă vƠă th yă quy nă đ tă
tr ngătháiăcơnăbằngătrongăsuốtăth iăgianăg nă2ătỷănĕmătr ăl iăđơyălƠmăchoănhiệtăđộă
trênăb ămặtăTráiăđ t h uănh ăkhơngăcóăthayăđốiăđángăk ătheoăth iăgian.

Doăchuy năđộngătựăquayăquanhăMặtăTr iănênădịngănhiệtătừăMặtăTr iăphơnăbốă
khôngăđồngăđ uătrênăb ămặtăTráiăđ tăt oănênăhiệnăt ợngăngƠyăđêmăvƠăbi năđổiămùaă
trên tráiăđ t.ăĐồngăth iăánhăsángăMặtăTr iăchi uăxuốngăb ămặtătráiăđ tătheoănh ngă
gócăđộăkhácănhau,ănênăl ợngănhiệtă ăcácăkhuăvựcătrênătráiăđ tăh păth ăcũngăkhácă
nhau.ăT tăc ăcác hiệnăt ợngătrênălƠmăchoănhiệtăđộăb ămặtăTráiăđ tăăthayăđổiătheoăchuă
kỳăngƠyăđêm,ătheoămùaăvƠăgi aăcácăvùngăcóăvĩăđộăkhácănhau.

B ămặtăTráiăđ tăti pănhậnănhi uănĕngăl ợngăMặtăTr iăb ănungănóngălên kéo
theoăsựănóngălênăc aătoƠnăbộăkhốiăkhíănằmătrên;ădịngăkhíănóngătr ănênănhẹăh nă
khơngă khíă xungă quanh,ă h ớngă lênă cácă t ngă caoă c aă khíă quy n.ă Khơngă khíă ă cácă
vùngăl nhăh năcóăxuăh ớngădiăchuy nătớiăkhuăvựcănóngăđ ăthayăth ăchoăkhơngăkhíă
nóngăbayăđiăt oăraăsựăchuy năd chăc aăcácăkhốiăkhơngăkhíăd ớiăd ngăgió.ăQătrình
nƠyă di nă raă liênă t c,ă theoă xuă h ớngă sană bằngă sựă chênhă lệchă nhiệtă độă vƠă ápă su tă
khơngăkhíă ăcácăđớiăkhíăhậu,ăcácăkhuăvựcăc căbộătrênăTráiăđ t.ăKhơngăkhíănóng,ăkhiă
bayălênătrênăhoặcăchuy năđộngăngang,ămangătheoănhi uăh iăn ớcăt oăraăm a.ăVìăth ,ă
q trìnhăhoƠnăl uăc aăkhíăquy nălnăđiăkèmăvớiăchuătrìnhătu năhoƠnăn ớcătrongătựă
nhiên.

Cácăkhốiăkhơngăkhíăcóătínhăch tăkhácănhauăt oănênăsựăchênhălệchănhiệtăđộăvƠă
ápăsu tăătheoăchi uăngangăt oănênăgióăvƠăcácăhiệnăt ợngăth iăti tăkhác.ăNĕngăl ợngă
vƠăh iăn ớcăđiăkèmăvớiăcácăhiệnăt ợngăth iăti tătrênăgópăph năđi uăhịaănhiệtăđộăvƠă
khíăhậuăc aăcácăvùngăkhácănhauătrênăTráiăđ t.ăHoƠnăl uăkhíăquy năcịnăcóăcácăhiệnă
t ợngăđặcăbiệtănh ăbưo,ăgiơng,ăvịiărồng.ă

</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>

độngă m nhă m ă tớiă ch tă l ợngă mơiă tr ngă khơngă khíă vƠă đi uă kiệnă sốngă c aă conă
ng iăvƠăsinhăvật.

<b>1.5.4. Sinh quy n</b>

1.5.4.1.ăKháiăniệm

Nĕmă1926ănhƠăđ aăhóaăng iăNgaăV.N.Vernatxkiăđ aăraăhọcăthuy tăv ăsinhă
quy nă(biosphere):ăSinhăquy nălƠătoƠnăbộăd ngăvậtăch tăsốngătồnăt iă ăbênătrong,ăbênă
trênăvƠăphíaătrênătráiăđ tăhoặcălƠălớpăvỏăsốngăc aătráiăđ t,ămộtăhệăthốngăđộngăvơăcùngă
ph căt păvớiăsốăl ợngălớnăcácăy uătốăngẫuănhiênăvƠănhi uăqătrìnhămangăđặcăđi mă
xácăsu t.ăĐơyălƠămộtăhệăthốngăđộngăvƠăr tăph căt p.ă

Sinhăquy năkhơngăcóăgiớiăh nărõărệtăvìănằmătrongăt tăc ăcácăquy năvậtălỦăvƠă
khơngăliênăt căvìăch ătồnăt iăvƠăphátătri nătrongăđi uăkiệnămơiătr ngănh tăđ nh.

Nh ăho tăđộngăc aăcácăhệăsinhătháiămƠănĕngăl ợngăánhăsángămặtătr iăđưăb ă
bi năđổiăc ăb năđ ăt oăthƠnhăvậtăch tăh uăc ătrênătráiăđ t.ăSựăsốngătrênăb ămặtăTráiă
đ tăđ ợcăphátătri nănh ăsựătổngăhợpăcácămốiăquanăhệăt ngăhổăgi aăcácăsinhăvậtăvớiă
môiătr ngăt oăthƠnhădịng liênăt cătrongăqătrìnhătraoăđổiăvậtăch tăvƠănĕngăl ợng.ă
Nh ăvậy,ătrongăsựăhìnhăthƠnhăsinhăquy năcóăsựăthamăgiaătíchăcựcăc aăcácăy uătốăbênă
ngoƠiănh ănĕngăl ợngămặtătr i,ăsựănơngălênăvƠăh ăxuốngăc aăvỏătráiăđ t,ăcácăqă
trìnhăt oănúi,ăbĕngăhƠ,...Cácăc ăch ăxácăđ nhătínhăthốngănh tăvƠătoƠnădiệnăc aăsinhă

quy năălƠăsựădiăchuy năvƠăti năhóaăc aăth ăgiớiăsinhăvật;ăvịngătu năhoƠnăsinhăđ aăhóaă
c aăcácăngunătốăhóaăhọc;ăvịngătu năhoƠnăn ớcătựănhiên.ăSinhăquy nătồnăt iătrênă
tráiăđ tătrongămốiăcơnăbằngăđộngăvớiăcácăhệătựănhiênăkhác.

1.5.4.2.ăVaiătròăc aăsinhăquy n

</div>
<span class='text_page_counter'>(18)</span><div class='page_container' data-page=18>

- Q trìnhăquangăhợpălƠăqătrìnhăchuy năhóaănĕngăl ợngăbênătrongăsinhăvậtă
vƠăsinhăquy n,ăquaăđóăđưăt oăraăoxyătựădoălƠmăthayăđổiăthƠnhăph năhóaăhọcăc aăkhíă
quy n

- SinhăvậtăthamăgiaăvƠoăcácăqătrìnhăsinhăđ aăhóaăhìnhăthƠnhămộtăsốălo iăđáă
h uăc ăvƠăkhốngăs nănh thanăbùn,ăthanăđá,ăd uămỏ,ăkhíăđốt...

- QătrìnhăhìnhăthƠnhăđ tălƠămộtăqătrìnhălơuădƠiăvƠăph căt p,ăcóăth ăchiaă
thƠnhăbaăgiaiăđo n:ăqătrìnhăphongăhóaăđá,ăqătrìnhătíchălũyăvƠăbi năđổiăch tăh uă
c ătrongăđ t,ăqătrìnhădiăchuy năkhốngăch tăvƠăvậtăliệuăh uăc ătrongăđ t.ăThamăgiaă
vƠoăcácăqătrìnhănƠyăcóăcácăy uătố:ăđáăgốc,ăsinhăvật,ăch ăđộăkhíăhậu,ăđ aăhìnhăvƠă
th iăăgian;ătrongăđóăsinhăvậtălƠăy uătốăcóăvaiătrịăăquy tăđ nh.

- Sinhăquy nă nhăh ngăđ năth yăquy năquaăquáătrìnhătraoăđổiăvậtăch tăgi aă
sinh vậtăvƠoămôiătr ngăn ớc.

<b>ṆI DUNG ỌN T P</b>

1.ăKháiăniệmăv ămôiătr ng
2.ăPhơnălo iămôiătr ng

</div>
<span class='text_page_counter'>(19)</span><div class='page_container' data-page=19>

<b>C</b>

<b>h ng</b>

<b> 2. </b>

<b>SINH THỄI H C MỌI TR</b>

<b>NG</b>

<b>(7 ti t)</b>

<b>2.1. Qu n th vƠ các đặc tr ng c a qu n th</b>

<b>2.1.1. Đ nh nghĩa</b>

<i>Quần thể là tập hợp các cá thể sinh vật cùng loài, sống trong cùng một khu </i>
<i>vực nhất định. </i>

Qu năth ăcóănhi uăđặcăđi măđặcătr ngăc aăc ănhómăthốngănh t,ăch ăkhơngă
ph iăc aătừngăcáăth ăriêngăbiệt.

<b>2.1.2. Các đặc tr ng c b n c a qu n th</b>

Mỗiăqu năth ăđ uămangămộtăđặcăđi măsinhătháiăhọcăcóătínhăch tălƠănh ngăđặcă
tr ngăc aănhóm,ăkhơngăth ătìmăth yăkhiănghiênăc uătrênătừngăcáăth ăriêngălẻă(m că
sinhăs n,ăm căt ăvongăvƠăsốngăsót,...).

2.1.2.1. Kíchăth ớc và mậtăđộ c a qu n th

<i>a. Kích thước </i>

Kíchăth ớcăđ ợcăhi uălƠătổngăsốăcáăth ăch aătrongăqu năth .
Kíchăth ớcăc aăqu năth ăđ ợcămơăt ăbằngăph ngătrìnhătổngăqt:

Nt = N0 + B – D + I – E (2.1)

<i>Trong đó</i>: Nt, N0 lƠăsốăl ợngcáăth ăth iăđi măt,ăt0;ăB:ăm căsinhăs n;ăD:ăm că

t ăvong;ăI:ăm cănhậpăc ;ăE:ăm cădiăc .

<i>b. Mật độ </i>

MậtăđộălƠăsốăl ợngăcáăth ăhayăkhốiăl ợng,ănĕngăl ợngăc aăqu năth ăđ ợcătínhă
trênămộtăđ năv ădiệnătíchăhayăth ătích.

Mậtăđộăch ăkho ngăcáchătrungăbìnhăgi aăcácăcáăth ătrongăvùngăphơnăbốăc aă
qu năth .

</div>
<span class='text_page_counter'>(20)</span><div class='page_container' data-page=20>

nƠyălặpăđiălặpăl iăgiúpăqu năth ăduyătrìăsốăl ợngăphùăhợpăvớiăđi uăkiệnămơiătr ng.ă
VƠătheoăđóămậtăđộăcũngăchiăphốiăho tăđộng sinh lí c aăcáăth .

2.1.2.2. Ki u phân bố

Các mơ hình phân bố trong qu n th có th theo nh ng ki u sau: phân bố đ u,
phân bố ngẫu nhiên, phân bố nhóm.

<i>- Phân bố đều: </i>Kho ngăcáchăgi aăcácăcáăth ătrongăqu năth ălƠăt ngătựănhau.

Ki uăphơnăbốănƠyăx yăraăkhiăđi uăkiệnămôiătr ngăđồngănh tăvƠ hi măgặpătrongătựă
nhiên.

<i>- Phân bố ngẫu nhiên:</i> Mỗiăcáăth ăđ ợcăphơnăbốă ăb tăkỳăđi mă nƠoătrongă

vùng.ăD ngăphơnăbốănƠyăcũngăítăgặpătrongătựănhiên.ă

<i>- Phân bố nhóm: </i>Cácăcáăth ăcóăxuăh ớngăt ăl iăvớiănhau.ăKi uăphơnăbốănƠyă

x yăraăkhiăđi uăkiệnămơiătr ngăkhơngăđồngănh tăvƠăhayăgặpătrongătựănhiên.ă

<b>Hình 2.1. Các ki u phơn b</b>

<b>2.2. Qu n xư vƠ các đặc tr ng c a qu n xư</b>

<b>2.2.1. Khái ni m</b>

<i>Quần xã là tập hợp các quần thể sinh vật khác loài, cùng chung sống trong </i>
<i>một kho ng khơng gian xác định (Sinh c nh), </i> ăđóăchúngăcóămốiăquanăhệăchặtăch ă
vớiănhauăvƠăvớiămơiătr ngăđ ătồnăt iăvƠăphátătri năổnăđ nhătheoăth iăgian.

Víăd :ăQu năxưăđồngăruộng;ăQu năxưărừngăngậpămặnăC năGi ;ăQu năxưărừngă
thôngăĐƠăL t;ă...

<b>2.2.2. Các đặc tr ng c a qu n xư</b>

</div>

<!--links-->
Bài giảng Môi trường và con người: Phần I2

• 36
• 587
• 1