Đề cương ôn tập ngữ văn 7 học kì II năm học 2009 - 2010

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Đề cương Ngữ văn 7 Học kì II năm học 2009 -2010. ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP NGỮ VĂN 7 HOÏC KÌ II. . @ CAÂU HOÛI? A/ Vaên baûn Câu 1.Tục ngữ là gì? Nêu các chủ đề chính của tục ngữ? Nêu đặc sắc về nghệ thuật của tục ngữ? Câu 2. Thống kê các văn bản nghị luận đã học trên các mặt sau: Tác giả,tác phẩm,luận điểm chính,phương pháp lập luận,thể loại nghị luận. Câu 3.Tón tắt giá trị nội dung và nghệ thuật của các tác phẩm văn xuôi tự sự? Câu 4.Chèo là gì?Tóm tắt vở chèo “Quan âm Thị Kính” ,Nêu giá trị của tác phẩm? B/ Tieáng Vieät. Caâu 1.Theá naøo laø caâu ruùt goïn? Muïc ñích cuûa vieäc ruùt goïn caâu? Caùch duøng caâu ruùt goïn? Caâu 2. Theá naøo laø caâu ñaëc bieät?Taùc duïng cuûa caâu ñaëc bieät? Phaân bieät caâu ñaëc bieät vaø caâu ruùt goïn? Câu 3. Nêu đặc điểm của trạng ngữ? Công dụng của trạng ngữ?Mục đích tách trạng ngữ thành câu riêng là gì? Câu 4. Thế nào là câu chủ động ,bị động?Nêu mục đích của việc chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động? Nêu cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động?Cho ví dụ minh hoạ. Câu 5. Thế nào là dùng cụm chủ vị để mở rộng câu? Các trường hợp dùng cụm chủ vị để mở rộng câu? Cho ví dụ minh hoạ? Caâu 6. Theá naøo laø lieät keâ? Neâu caùc pheùp lieät keâ? Cho ví duï? Câu 7. Nêu công dụng của các dấu câu: chấm lửng,chấm phẩy,gạch ngang? C/ Taäp laøm vaên. Caâu 1. Nghò luaän laø gì?Neâu ñaëc ñieåm cuûa baøi vaên nghò luaän? Câu 2. Chứng minh là gì? Cách làm bài văn chứng minh? Bố cục của bài văn chứng minh? Caâu 3.Giaûi thích laø gì? Caùch laøm baøi vaên giaûi thích? Boù cuïc cuûa baøi vaên giaûi thích? Một số đề bài lưu ý. Đề 1. Chứng minh nội dung của câu tục ngữ “cha mẹ nuôi con bằng trời bằng bể.” Đề 2. Chúng minh rằng truyện ngắn “ Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn có giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc. Đề 4. Chứng minh rằng trong thời đại ngày nay,con người đang đứng trước thảm hoạmôi trường ô nhiễm naëng neà. Đề 5. Giải thích lời khuyên của Lê-nin “ Học,học nữa,học mãi” . Đề 6. Giải thích nhan đề truyện ngắn “ những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu” qua nội dung tác phaåm. Đề 7. “ Nhieãu ñieàu phuû laáy giaù göông Người trong một nước thì thương nhau cùng.” Hãy tìm hiểu người xưa muốn gửi gắm điều gì qua bài ca dao ấy?. Giáo viên: Trần Thị Hoa – Trường THCS – THPT Dân tộc nội trú Đạ Tẻ - Lâm Đồng Lop7.net. 1.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Đề cương Ngữ văn 7 Học kì II năm học 2009 -2010. HƯỚNG DẪN ÔN TẬP. A/ Vaên baûn Câu 1.Tục ngữ là những câu nói dân gian ngắn gọn,ổn định,có nhịp điệu,hình ảnh,thể hiện kinh nghiệm của cha oâng ta veà moïi maët. - Chủ đề : Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất. Tục ngữ về con người và xã hội. - Nghệ thuật: ngắn gọn,có vần nhịp,thường dùng vần lưng,đối. Dùng các cách diễn đạt như so sánh,ẩn dụ,nói quá,từ nhiều nghĩa… Caâu 2. A,Thoáng keâ. STT TEÂN BAØI TAÙC GIAÛ ĐỀ TAØI LUAÄN ÑIEÅM PHÖÔNG PHAÙP NGHÒ LAÄP LUAÄN LUAÄN 1, Tinh thaàn Hoà Chí Tinh thần Dân tộc ta có một lòng nồng nàn Chứng minh yêu nước Minh yeâu nước yêu nước . Đó là một truyền thống cuûa nhaân cuûa daân toäc quí baùu cuûa ta daân ta Vieät Nam 2, Sự giàu Đặng Sự giàu đẹp Tiếng Việt có những đặc sắc của Chứng minh kết hợp đẹp của Thai Mai của Tiếng một thứ tiếng hay , một thứ tiếng giải thích Tieáng vieät Vieät đẹp 3 Đức tính Phạm Đức tính Bác giản dị trong mọi phương diện : Chứng minh kết hợp giaûn dị Văn Đồng giản dị của Giản dị trong đời sống , trong quan giải thích và bình cuûa Baùc Baùc Hoà hệ với mọi người , trong lời nói và luận hoà bài viết.Sự giản dị ấy đi liền với sự phong phú ,rộng lớn về đời sống tinh thaàn cuûa Baùc. 4 Ý nghĩa Hoài Văn chương Nguồn gốc của văn chương là ở tình Giải thích kết hợp vaên Thanh và ý nghĩa thương người , thương muôn loài bình luận chöông của nó đối muôn vật . Văn chương hình dung và với con sáng tạo ra sự sống , nuôi dưỡng và người làm giàu tình cảm con người B, Ñaëc saéc ngheä thuaät cuûa caùc baøi vaên nghò luaän Teân baøi Ñaëc saéc ngheä thuaät Tình thần yêu - Bố cục chặt chẽ , dẫn chứng chọn lọc , toàn diện , sắp xếp hợp lí ; hình ảnh so sánh đặc nước của nhân dân sắc ta Sự giàu đẹp của - Bố cục mạch lạc , kết hợp giải thích và chứng minh ; luận cứ xác đáng , toàn diện chặt tieáng vieät cheõ Đức tình giản dị - Dẫn chứng cụ thể , xác thực ,toàn diện , kết hợp chứng minh giải thích và bình luận , lời cuûa BH vaên giaûn dò vaø giaøu caûm xuùc Yù nghóa văn - Trình bày những vấn đề phức tạp một cách ngắn gọn giản dị , kết hợp với cảm xúc ; chöông Caâu 3. STT 1. Vaên baûn Soáng cheát maë bay. Thể loại Truyeän ngaén. Noäi dung Leân aùn gay gaét boïn quan laïi voâ traùch nhieäm,taùng taän löông taâm,tính caûnh muoân saàu nghìn thaûm cuûa nhaân daân, taám loøng thöông caûm cuûa nhaø văn đối với nhân dân.. Ngheä thuaät Pheùp töông phaûn ,taêng caáp.. Giáo viên: Trần Thị Hoa – Trường THCS – THPT Dân tộc nội trú Đạ Tẻ - Lâm Đồng Lop7.net. 2.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Đề cương Ngữ văn 7 Học kì II năm học 2009 -2010. 2. 3. Những trò loá hay laø Varen vaø Phan Boäi Chaâu. Ca Hueá treân soâng Höông.. Truyeän ngaén. Khắc hoạ hai nhân vật đối lập: Varen gian trá,xảo quyệt-Phan Bội Châu kiên cường bất khuất.. Vaên baûn nhaät duïng. Vẻ đẹp của một nét sinh hoạt văn hoá ở cố đô Huế.. Gioïng vaên saéc saûo,haøi hước,khả năng tưởng tượng phong phuù. Biện pháp đối lập Mieâu taû ,lieät keâ.. Câu 4, Chèo là loại kịch hát múa dân gian,kể chuyện, diễn tích bằng hình thức sân khấu(sân đình,chiếu ) *Toùm taét taùc phaåm: goàm ba phaàn - AÙn gieát choàng: Thò Kính bò nghi oan gieát choàng. - AÙn hoang thai: Thò Kính bò Thò Maàu vu oan. - Oan tình được giải: Thị Kính lên toà sen.Kính Tâm “hoá” lên toà sen trở thành phật bà quan âm. * Tóm tắt đoạn trích : “ Nỗi oan hại chồng” thể hiện những phẩm chất tốt đẹp cùng nỗi oanbi thảm,bế tắc của người phụ nữ và những đối lập giai cấp thông qua xung đột gia đình,hôn nhân trong xã hội phong kiến. * Giá trị tác phẩm: Thể hiện nỗi oan khuất tập trung cao độ và sắc nét của Thị Kính.Vì vậy đã có thành ngữ “Oan Thị Kính” và đó chính là giá trị xã hội to lớn của vở chèo. B, Tieáng Vieät. Caâu 1. - Ruùt goïn caâu laø ……………………………………………… - Muïc ñích cuûa vieäc ruùt goïn caâu:………………………… Ví dụ: Hai ba người đuổi theo nó.Rồi ba bốn ngươiø,sáu bảy người.( rút gọn vị ngữ) Uống nước nhớ nguồn ( rút gọn chủ ngữ) - Bao giờ cậu đi Hà Nội - Ngày mai. ( rút gọn cả chủngữ,vị ngữ) - Caùch duøng caâu ruùt goïn: + Tránh riút gọn câu làm cho người đọc người nghe hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói(viết) + Traùnh ruùt goïn thaønh caâu noùi coäc loác ,khieám nhaõ. Caâu 2. - Câu đặc biệt là câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ,vị ngữ. - Taùc duïng cuûa caâu ñaëc bieät: +Nêu lên thời gian nơi chốn. ( Một đêm mùa xuân) +Liệt kê thông báo (Chửi.Kêu.Đấm.Đá.Thụi.Bịch.Cẳng chân.Cẳng tay.(Nguyễn Công Hoan. +Boäc loä caûm xuùc ( Than oâi! ) +Gọi đáp ( Meï ôi ) Caâu 3.  Đặc điểm của trạng ngữ. + Về ý nghĩa: trạng ngữ là rthành phần phụ của câu,dùng để xáx định thời gian(khi nào?) nơi chốn(ở đâu?)nguyên nhân(vì sao?)mục đích (để làm gì?) phương tiện(bằng gì?) cách thức( bằng cách nào? Như thế nào?) điều kiện( với điều kiện gì?)diễn ra sự việc trong câu. + Về hình thức.Trạng ngữ có thể đứng ở đầu câu,giữa câu,cuối câu.Giữa trạng ngư õvới nòng cốt câu thưởng có một quãng nghỉ khi nói hoặc một dấu phẩp khi viết.  Công dụng của trạng ngữ + Xác định hoàn cảnh,điều kiện…………………………………………………………. + Noái keát caùc caâu……………………………………………………………………………… Ví duï .. a, “Cơn gió mùa hạ lưới qua vừng sen trên hồ,nhuần thấm cái hương thơm của lá,như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết( trạng ngữ chỉ cách thức). Các bạn có ngửi. Giáo viên: Trần Thị Hoa – Trường THCS – THPT Dân tộc nội trú Đạ Tẻ - Lâm Đồng Lop7.net. 3.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Đề cương Ngữ văn 7 Học kì II năm học 2009 -2010. ,khi đi qua những cánh đồng xanh( nơi chốn),mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi( thời gian),ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh kia( nơi chốn), có một giọt sữa trắng thơm,phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng ( nơi chốn),giọt sữa dần dần đông lại ,bông lúa ngày càng cong xuống, nặng vì chất chất quý trong sạch của Trời…” b, + Trạng ngữ chỉ nơi chốn , địa điểm VD : Trên giàn hoa lí …, Dưới bầu trời trong xanh ,những con ong chăm chỉ bay đi kiếm mật. + Trạng ngữ chỉ thời gian VD : Đêm qua , trời mưa to . Sáng nay , trời đẹp. + Trạng ngữ chỉ nguyên nhân VD : Vì trời mưa to, sông suối đầy nước + Trang ngữ chỉ mục đích VD: Để mẹ vui lòng , Lan cố gắng học giỏi + Trạng ngữ chỉ phương tiện VD : Baèng thuyeàn goã, hoï vaãn ra khôi + Trang ngữ chỉ cách thức : VD : Với quyết tâm cao , họ lên đường * Caáu taïo : - Trạng ngữ có thể 1 thực từ ( danh từ , động từ , tính từ)nhưng thường là 1 cụm từ ( cụm danh từ , cụm động từ , cụm tính từ) - Trước các từ hoặc cụm từ làm trạng ngữ thường là các quan hệ từ VD : Treân giaøn hoa.. Hoài ñeâm möa Caâu 4. + Câu chủ động là câu có chủ ngữ chỉ chủ thể của hoạt động VD : Huøng Vöông / quyeát ñònh truyeàn ngoâi cho Lang Lieâu CN(chuû theå ) VN ( Đối tượng) + Câu bị động là câu có chủ ngữ chỉ đối tượng của hành động VD : Lang Lieâu / được Hùng Vương truyền ngôi. CN(Đối tượng) VN (chuû theå) * Tác dụng : Tránh lặp 1 kiểu câu hoặc để đảm bảo mạch văn nhất quán. * Cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động: có 2 cách + Đối tượng + bị,được + chuû theå + động từ. Lang Lieâu được Huøng Vöông truyeàn ngoâi + Đối tượng + bị ,được + động từ Lang Lieâu được truyeàn ngoâi. Caâu 5. Dùng cụm chủ vị làm thành phần câu : Là dùng những kết cấu có hình thức giống câu , gọi là cụm C-V laøm thaønh phaàn caâu. VD : Chiếc cặp sách //tôi /mới mua rất đẹp ( Mở rộng vị ngữ) CN c v VN * Các thành phần dùng để mở rộng câu : + Chủ ngữ : Mẹ/ về //khiến cả nhà vui + Vị ngữ : Chiếc xe máy này// phanh /hỏng rồi + Bổ ngữ : Chúng ta có thể nói rằng //trời/ sinh lá sen để bao bọc cốm,cũnfg như trời/ sinh cốmnằm ủ trong laù sen. + Định ngữ : Nói cho đúng //thì phẩm giá của tiếng Việt chỉ mới thực sự được xác định và đảm bảo từ ngày cách mạng tháng Tám /thành công.. Giáo viên: Trần Thị Hoa – Trường THCS – THPT Dân tộc nội trú Đạ Tẻ - Lâm Đồng Lop7.net. 4.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Đề cương Ngữ văn 7 Học kì II năm học 2009 -2010. DTừ CN VN Caâu 6. Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn , sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng , tình cảm VD : Những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm , những xâu lạp xườn lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm ; cái rốn của chú khách trưng ra giữa trời. * Caùc kieâu lieät keâ : - Liệt kê theo từng cặp và liệt kê không theo từng cặp VD : Tinh thần , lực lượng , tính mạng , của cải(không theo cặp) Tinh thần và lực lượng ; tính mạng và của cải(theo từng cặp) - Lieät keâ taêng tieán vaø lieät keâ khoâng taêng tieán VD : + Điện giật ,dùi đâm,dao sắt,lửa nung ( tăng tiến) Không giết được em người con gái anh hùng. +Tre , nứa , mai , vầu …. (không tăng tiên) Caâu 7.Coâng duïng cuûa caùc daáu caâu. a,Daáu chaám phaåy : - Đánh dấu ranh giới giữa các vế của một câu ghép phức tạp. Ví dụ: Cốm không phải là thức quà của người vội;ăn cốm phải ăn từng chút ít,thong thả và ngẫm nghĩ. (Thaïch Lam) - Đánh dấu ranh giới các bộ phận trong một phép liệt kê phức tạp. Ví dụ: Những tiêu chuẩn đạo đức của con người cách mạng mới phải chăng có thể nêu lên như sau:yêu nước,yêu nhân dân,trung thành với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà; ghét bóc lột,ăn bám và lười biếng,yêu lao động,coi lao động là nghĩa vụ thiêng liêng của mình;có tinh thần làm chủ tập thể,có ý thức hợp tác,giúp nhau ;chân thành và khiêm tốn;quý trọng của công và có ý thức bảo vệ của công;yêu văn hoá,khoa học và nghệ thuật;có tinh thần quoác teá voâ saûn. b, Dấu chấm lửng - Tỏ ý còn nhiều sự vật , hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết : Chúng ta có quyền tự hào vì nhữngỉtang lịch sử thời đại Bà Trưng,Bà Triệu,Trần Hưng Đạo,Lê Lợi,Quang Trung… - Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng: Bẩm…quan lớn…đê vỡ mất rồi. - Làm giãn nhịp điệu câu văn , chuẩn bị cho sự xuật hiện của một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước , châm biếm : Ô hay,có điều gì bố con trong nhà bảo nhau chứ sao lại… c, Daáu gaïch ngang - Đánh dấu bộ phận chú thích: Đẹp quá đi,mùa xuân ơi – mùa xuân của Hà Nội thân yêu. - Mở đầu một lời nói của nhân vật trong đối thoại: - Nối các từ trong một liên danh: Xe chạy tuyến : Sài Gòn – Đạ Tẻh. C.Taäp laøm vaêm. Caâu 1.. Phép lập luận chứng minh là dùng lí lẽ bằng chứng chân thực , đã được thừa nhận để chứng tỏ luận điểm mới ( cần được chứng minh ) là đáng tin cậy  Cách làm bài văn lập luận chứng minh: Tìm hiểu đề,tìm ý,lập dàn ý,viết bài,đọc và sửa bài.  Bố cục bài văn chứng minh: + Mở bài: Nêu luận điểm cần chứng minh. +Thân bài: Nêu lí lẽ, dẫn chứng để chứng tỏluận điểm mới là đúng đắn. + Nêu ý nghĩa của luận điểm đã được chứng minh. Caâu 2. . . Giải thích trong văn nghị luận là làm cho người đọc,người nghe…..................................... Giáo viên: Trần Thị Hoa – Trường THCS – THPT Dân tộc nội trú Đạ Tẻ - Lâm Đồng Lop7.net. 5.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Đề cương Ngữ văn 7 Học kì II năm học 2009 -2010. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………  Boá cuïc cuûa baøi vaên giaûi thích: + Mở bài: Giới thiệu điề cần giải thích và gợi ra phương ph1p cần giải thích. + Thân bài: Lần lượt trình bày các nội dung cần giải thích,cần sử dụng cách lập luận giải thích phù hợp. + Kết bài: Nêu ý nghĩa của vấn đề giải thíchvới mọi người.. Giáo viên: Trần Thị Hoa – Trường THCS – THPT Dân tộc nội trú Đạ Tẻ - Lâm Đồng Lop7.net. 6.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>