Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.56 MB, 20 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
<i><b>L u ậ t sư T r ịn h V ă n Quyết, Trưởng V ă n phòn g lu ậ t sư S ĩM IC</b></i>
<i><b>động đ ầ u tư chứng khoán. Cuốn sách không chỉ trin h bày </b></i>
<i><b>những vấn đề cơ bản về chứng khoán và th ị trường chứ ng</b></i>
<i><b>khốn, m à cịn đ i sâu p h â n tích đầy đủ các vấn đề phm p lý</b></i>
<i><b>liê n q u an đến việc vận h à n h và hoạt động của th ị truỂỜng </b></i>
<i><b>chứng kho án tạ i V iệ t N a m . Q u a nghiên cứu sự p h á t tìriển </b></i>
<i><b>T ừ góc độ chun mơn củng như thực tiễn đ ầ u tư chúng</b></i>
<i><b>khoán, cuốn sách-thực sự là m ột quyển sổ tay hữu ích cho </b></i>
<i><b>các n h à quản lý doanh nghiệp, các công ty đ ã và đ o n g</b></i>
<i><b>chuẩn bị th a m g ia th ị trường chứng khoán cũng n h ư ’ eác </b></i>
<i><b>n h à đ ầ u tư chuyên nghiệp và không chuyên nghiệp.</b></i>
<i><b>H à N ộ i, ngày 2 4 th án g</b></i>
<i><b>Ih ị trường chứng khoán V iệ t N a m r a đời và đ i vào hoạt</b></i>
<i><b>đ ộnị từ năm 20 00, đ ã tạo ra m ôi trường k in h doanh mới </b></i>
<i><b>n h ằ n huy động nguồn vốn trong nước và nước ngoài. Thực </b></i>
<i><b>hiện chiến lược p h á t triể n th ị trường chứng khoán g ia i </b></i>
<i><b>cần được g iả i quyết n h ằ m đưa th ị trường này d ầ n đ i w ào </b></i>
<i><b>ổn đ ịn h và p h á t triển.</b></i>
<i><b>N h ằ m cung cấp những thông tin đ ầy đủ về th ị trưiỉờng</b></i>
<i><b>chứng khoán V iệt N a m g ia i đoạn hiện nay cho cơng chmg, </b></i>
<i><b>N h à x u ấ t bản T ư p h á p x u ấ t bản cuốn sách “T r i ể n </b></i> <i><b>Viọmg</b></i>
<i><b>c ủ a t h ị trư ờ n g c h ứ n g k h o á n V iệ t N a m - N h ì n từ iS ỏ c</b></i>
<i><b>đ ộ p h á p lý ”.</b></i>
<i><b>N h à x u ấ t bản T ư p h á p tră n trọng cảm ơn P G & . T S</b></i>
<i><b>N guyễn V ă n T h a n h đ ã tậ n tìn h góp ý và có lời g iớ i tỉhĩiệu </b></i>
<i><b>cho ciiốn sách này.</b></i>
<i><b>X in trâ n trọng giớ i thiệu cùng bạn đọc.</b></i>
<i><b>H à N ộ i, th á n g 8 /2 0 0 7</b></i>
<b>Đ iều 6 L uật Chứng khoán n ăm 2006 quy định chúứng</b>
<b>khoán là bằng chứng xác n h ận quyền và lợi ích hợp phiáp</b>
<b>của người sở hữu đối với tà i sả n hoặc phần vốn của tổ cHaức</b>
<b>ph át hành. C hứng khoán được th ể h iện dưới h ìn h thiức</b>
<b>chứng chỉ, b ú t toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử, </b><i><b>bao gồm (các </b></i>
<b>- </b> <b>Q uyền m ua cổ phần, chứng quyền, quyền chọn m\ua,</b>
<b>quyền chọn bán, hỢp đồng tương lai, nhóm chứng k h o á n</b>
<b>hoặc chỉ sơ" chứng khốn.</b>
<b>V iệc định danh chứng khốn có ý n gh ĩa h ết sức quian</b>
<b>trọng, tạo cơ sở pháp lý cho việc xác định m ột loại giâV tị</b>
<b>nào đó có p h ải là chứng k h oán h a y không, thông qua đó</b>
<b>đảm bảo ch ất lượng các loại chứng khoán, u y tín cho n h à</b>
<b>p h át h àn h và quyền lợi n h à đầu tư.</b>
<b>Chứng khốn có </b><i><b>những </b></i>
<i><b>T h ứ n h ất,</b></i>
<b>đặc trưng rất quan trọng của chứ ng khốn. C hính đặc</b>
đ ầ u t ư n à o k h i th a m g ia k in h d o a n h , m ụ c t iê u c ủ a h ọ đ ề u
<b>là tối đa hoá lợi n h u ậ n k in h doanh, n gh ĩa là p h ả i tậ n dụng</b>
<b>h ết khả n ăn g sin h lòi của đối tượng kinh doanh. Chứng</b>
<b>khoán là h àn g hoá đặc biệt, p h ản ánh tìn h h ìn h tà i chính,</b>
<b>hiệu quả hoạt động và uy tín của các doanh nghiệp. Bên</b>
<b>cạnh đó, sự đa dạng v ề các h ìn h thức chứng khoán là ưu</b>
<b>điểm tạo điều k iện dễ dàng cho việc giao dịch đáp ứng tính</b>
<b>lin h động của h oạt động k in h doanh. Thông qua đó, các</b>
<b>nhà đầu tư k h ông chỉ nắm được tìn h h ìn h h iện tại mà cịn</b>
<b>có th ể tín h to á n phân tích và có dự đoán đầu tư nhằm</b>
<b>hưởng lợi n h u ậ n trong tương lai. N g u y ên do là vì giá trị</b>
<b>chứng khốn tạ i thịi điểm p h á t sin h chỉ là giá trị danh</b>
<b>n g h ĩa còn giá trị thực t ế có th ể tă n g lên hoặc thấp xuốhg</b>
<b>phụ thuộc vào n h iều yếu tơ" như tìn h h ìn h tài chính, uy tín</b>
<b>doanh nghiệp và chính sách k in h t ế của N hà nưóc. Do vậy,</b>
<b>n ếu nhà đầu tư nắm b ắt được th ôn g tin tốt và có trình độ</b>
<b>chun m ơn vữ ng chắc có th ể phân tích đầu tư để hưởng lợi</b>
<b>của một loại chứng khoán trong tương lai.</b>
<i><b>T h ứ ba,</b></i> <b>tín h </b>
<b>loại chứng khoán được ph át hàn h và giao dịch ch ịu tác d o n g</b>
<b>của quy lu ậ t cung cầu, quy lu ậ t giá trị, quy lu ậ t cạnh trsainh.</b>
<b>Hơn nữa, chứng khoán lạ i là giấy tò có </b>
<b>Ba đặc tín h trên có m ốĩ quan hệ b iện chứ ng với nhiau.</b>
<b>C hính tín h rủi ro của chứng khoán làm h ạ n c h ế sự thiam</b>
<b>gia của các nh à đầu tư, song tín h th a n h kh oản v à k h ả nỉăn g</b>
<b>m an g lạ i lợi n h ụ ận cao là sức h ú t hấp dẫn vói họ. Đ ộ rủii ro</b>
<b>càng cao, tín h th a n h khoản th ấp sẽ tạo ra cơ h ội có) lợi</b>
<b>n h u ận lớn cho n h à đầu tư.</b>
<b>trưịng ch ứ n g khốn, ra đòi cùng với sự xu ất h iện của công</b>
<b>ty cổ phần, c ổ phiếu là công cụ rất quan trọng n hằm h u y</b>
<b>động vốh, do công ty cổ phần ban hành, nhằm xác định</b>
<b>quyền sỏ h ữ u và lợi ích hỢp pháp của cổ đơng đổì vói tà i sản</b>
<b>và th u n h ậ p của m ột công ty cổ phần, </b>
<b>- Là phương tiệ n xác n h ận sự góp vốh vào cơng ty</b>
<b>cổ phần.</b>
<b>- Có k h ả năng ch u yển nhượng.</b>
<b>-</b>
<b>của công ty.</b>
<b>- Được quyền chia phần tà i sả n cịn lại của cơng ty nếu</b>
<b>n h ư chấm dứt hoạt động.</b>
<b>cụ th ể và hoàn trả khoản vay và lã i k h i </b> <b>đến h ạ n . </b> <i><b>T ĩr á i</b></i>
th ị i h ạ n .«
<b>- T hể h iện m ôi quan h ệ </b>
<b>của quan h ệ cung cầu vốn trên th ị trường, mức độ rủii ro</b>
<b>của n h à p h át h àn h , thời gian có giá trị.</b>
<b>Chứng chỉ quỹ đầu tư là loại chứng k h oán xác n h ậ n</b>
<b>quyền sỏ hữ u của n h à đầu tư đôi vối m ột p h ần vốn góp củ a</b>
<b>quỹ đại chúng. N h ư vậy, chứng chỉ quỹ đầu tư có n h ừ n g</b>
<b>điểm chung với cổ p h iếu và trái phiếu. G iông như cổ p h iếu ,</b>
ch ứ n g c h ỉ q u ỹ k h ô n g p h ả i là p h ư đ n g tiệ n g h i n h ậ n nỢ c ủ a
<b>chủ th ể p h át h à n h ra nó, ngưịi nắm giữ chứ ng chỉ quỹ</b>
<b>hưỏng lợi ích từ h o ạ t động đầu tư của quỹ đầu tư đại</b>
c h ú n g . G iố n g n h ư t r á i p h iế u , ch ứ n g c h ỉ q u ỹ c h ỉ c u n g cấp
<b>khốn); nhà đầu tư khơng có quyền kiểm sốt h àn g ngày</b>
<b>đối với quỹ đầu tư.</b>
<b>II. THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN</b>
<b>N ă m 1453, tạ i th ị trấn B ru sels (Bỉ) các thương gia</b>
<b>thường gặp n h au tại các quán rượu, quán cà phê để đàm</b>
<b>lu ậ n v ề k in h doanh. Các thương </b>
<b>N ă m 1547, tạ i th ị trấn A nvers (Bỉ) hình th à n h n hiều</b>
<b>m ậu dịch trưòng. Lúc n ày m ậu dịch trường tách ra th àn h</b>
<b>3 th ị trường: th ị trưồng h àn g hoá, th ị trường n goại hối và</b>
<b>m ậu dịch th ị trường giá khoán động sản. Tiếp sa u đó th ị</b>
<b>trường chứng khốn đưỢc h ìn h th à n h ỏ n h iều quốc gia: H à</b>
<b>Lan (1608), P háp (1724), Anh (1773), M ỹ (1729)...</b>
<b>H iện nay, có khoảng 160 th ị trường chứng khoán ở 55</b>
<b>quốc gia, trong đó có 3 thị trưòng tru n g tâm: Lodon, N ew</b>
<b>York và Tokyo tạo th à n h vòng k h ép k ín giao dịch trong</b>
<b>Triển </b>
<b>năm 1913.</b>
<b>Tuy vậỳ, th ị trường chứ ng k h oán đã trải qua h a i cuộc</b>
<b>k h ủ n g hoảng lón: cuộc k h ủ n g h oản g thứ n h ấ t n ă m 1929</b>
<b>gắn liền vối k hủng h oảng k in h t ế năm 1929 đến n ă m 1933</b>
<b>bắt đầu từ sự k h ủ n g hoảng của th ị trường chứng klhoán</b>
<b>N ew York.</b>
<b>Cuộc k hủng hoảng thứ h ai vào năm 1987 làim thị</b>
<b>trường chứng khoán trên khắp th ế giới k iệ t quệ, hậui quả</b>
<b>để lại rất n ặng nề. Tuy vậy, chỉ 2 năm sau, h oạt đ ộ n g của</b>
<b>th ị trưịng chứng khốn lạ i hồi phục.</b>
<b>ở V iệt N am , thực h iện đường lốĩ đổi m ối của Đ ảm f và</b>
<b>N h à nước, trong nhữ ng n ăm qua chúng ta đã th u dược</b>
<b>nhữ ng th àn h quả bước đầu: ch ín h trị ổn định, k in h t ế tăng</b>
<b>trưỏng, lạm p h á t bị đẩy lùi. Tuy vậy, để đ ạ t được m ụ c 'iêu</b>
<b>đến nám 2020 v ề cơ bản đưa nưóc ta trở th à n h m ột nước</b>
công n g h iệ p th ì c h ú n g ta còn n h iề u v ấ n đề c ầ n g iả i Cfliiyết
<b>cả trước m ắt và lâ u dài.</b>
<b>vừa đảm bảo cạnh tranh làn h m ạn h vừa m ang lạ i lợi ích</b>
<b>cho nhà đầu tư. Thị trường chứng khoán ở V iệt N am ra đòi</b>
<b>và bắt đầu đi vào hoạt động (từ 20/7/2000) đã tạo ra môi</b>
<b>trường k in h doanh mới nhằm h u y động nguồn vốh trong và</b>
<b>‘T </b>
<b>là m ột thị trường có tổ chức v à h o ạ t động có điều k h iển hay</b>
<b>nói cách khác th ị trường chứng k h oán là m ột th ị trường có</b>
<b>tổ chức, là nơi chứ ng khoán được m u a bán tu ân th eo những</b>
<b>quy tắc n h ấ t định.</b>
<b>N gày nay, ở các nước có n ền k in h t ế th ị trường p h át</b>
tr iể n , t h ị trư ò n g c h ứ n g k h o á n đưỢc q u a n n iệ m là n đ i d iễ n
<b>ra các hoạt động m ua bán các loại chứng khoán tru n g và</b>
<b>cấp k h i ngưòi m u a trực tiếp từ cơ quan ph át h à n h và ở thị</b>
<b>trướng thứ cấp k h i có sự m u a đi b á n lạ i các chứ ng khoán</b>
<b>N h ư vậy, có th ể xem th ị trưịng chứ ng kh oán là loạii th ị</b>
<b>trường ở đó các chứng k h oán được p h át h à n h và giao òỉỊch</b>
<b>giữa người m ua và người bán, là th ị trường vốh vối đặc ttính</b>
<b>h u y động vốn trung và dài hạn. T hị trưịng chứ ng khốin là</b>
<b>cầu nốì giữa cung và cầu v ề vốh, giữ a ngưòi m ua và n gư ờ i</b>
<b>bán chứng khoán. C ùng với h ệ th ô n g n g â n h àn g, th ị trưròng</b>
<b>Bởi vậy, để th u h ú t được ngu ồn vốh n h à n rỗi trong Ciông</b>
<b>ch ú n g th ì điều đặc b iệ t qu an trọn g là p h ả i bồi dưõng p h ổ</b>
<b>cập tri thức v ề chứ ng k h oán cho công chúng. C hẳng h ạ n ở</b>
<b>Trung Quốc, chỉ sau 10 n ăm h o ạ t động th ị trường ch ứ n g</b>
<b>khoán T rung Quốc đã th u h ú t 46 triệu ngư òi th am g ia ,</b>
<b>cung cấp 1/4 tổn g vốh cho n ền k in h t ế đất nưốc.</b>
<b>Sự khác b iệt căn bản giữa th ị trưồng chứ ng k h oán và</b>
<b>các loại th ị trưòng k h ác là th ị trưòng chứ ng khoán v ậ n</b>
<b>h àn h th eo n gu yên tắc n h ấ t định, có tổ chức là trung tâ m</b>
<b>giao dịch chứng khoán và sỗ giao dịch ch ứ n g khoán.</b>
<b>v à Tmng tâm giao dịch chứ ng khoán H à Nội.</b>
<b>Căn cứ vào sự lu â n ch u yển các ngu ồn vốh, th ị trường</b>
<b>chứrg kh oán đưỢc chia th àn h </b>
<b>Thị trường sơ cấp là th ị trường diễn ra sự h o ạ t động</b>
<b>p h á t h à n h và m ua b án các loại chứ ng khoán m ối phát</b>
<b>hằnl:. Trên th ị trưòng này, vốn từ n h à đầu tư sẽ được</b>
<b>chu>ển sa n g n h à p h á t h à n h th ôn g qua việc n h à đầu tư</b>
<b>m uacác chứ ng khoán m ói p h á t hành. Người m ua trở th àn h</b>
c h ủ íở h ữ u ( k h i m u a cổ p h iế u , c h ứ n g c h ỉ q u ỹ đ ầ u tư ), ch ủ
<b>đây thị trưồng sơ cấp cu n g cấp nguồn tà i ch ín h cho chủi th ể</b>
<b>p h át h à n h chứng khoán. C hính p h ủ tạo n gu ồn th u cho</b>
<b>n gân sách khi cần b ằn g cách p h á t h à n h trái phiếu; doianh</b>
<b>nghiệp p h át h àn h trái p h iếu hoặc cổ p h iếu để h u y động vốh</b>
<b>cho sản x u ấ t kinh doanh, còn m ọi tổ chức cá n h â n có t h ể sử</b>
<b>dụng nguồn tiề n n h àn rỗi củ a m ình để m ua các loại chU ng</b>
<b>khoán n h ằm sin h lòi. V ậy, việc p h át h àn h v à m ù a ìbán</b>
<b>chứng khoán đã giải q u yết đưỢc quan h ệ cu n g cầu v ề vốn</b>
<b>m ột cách trực tiếp giữa ngư ịi cần vơn (người p h á t hành,) và</b>
<b>ngưịi có vốn (nhà đầu tư).</b>
<b>- N h ữ n g ngưòi bán trên th ị trư ồng sơ cấp thư òng là k h o</b>
<b>bạc, ngân h à n g N h à nưốc, Công ty p h á t h àn h , Tập đoàn</b>
<b>bảo lãnh.</b>
<b>- Giá chứ ng kh oán trên th ị trường sơ cấp do tổ chức</b>
<b>p h á t h à n h q u yết định v à thường được in n g a y ở trên</b>
<b>chứng khoán.</b>
<b>Trên th ị trưòng sơ cấp, việc p h á t h à n h lầ n đầu các</b>
c h ứ n g k h o á n đ ư a vào lư u th ô n g th ự c c h ấ t là g ia i đ o ạ n h u y
<b>đượccác điểu k iện p h át h àn h làm chứng khốn k h ơng tiêu</b>
<b>th ụ cược và gây m ất uy tín cho ngưịi p h á t hành. T ại thị</b>
<b>trưòrg sơ cấp h ìn h th àn h quan hệ giữ a người p h át h àn h và</b>
<b>ngườ. đầu tư b ằn g cách trực tiếp bán luôn hoặc th ôn g qua</b>
<b>các đại lý p h át h àn h m ột lượng chứng khoán n h ấ t định</b>
<b>đưỢc lu ật chứng khoán quy định. Thị trường chứng khoán</b>
<b>do đc' tạo được nguồn vốh tru n g và dài hạn. Là m ột th ị</b>
<b>trư òi^ p h át h à n h n ên tổ chức của nó phải bao gồm các yếu</b>
<b>tô" tạ3 lập chứ ng k h oán n h ư h ìn h thức chứng khoán,</b>
<b>p h ư d ig thức p h á t hành, cách đánh giá chứng khoán, th ủ</b>
<b>tụ c lăng vốn, các n gh iệp vụ giao dịch m ua bán chứng</b>
<b>k h o á i, các quy định pháp lý v ề đăng ký lưu thông, bảo</b>
<b>quản k ý gửi chứ ng khoán...</b>
<b>Trên th ị trường sơ cấp, hoạt động p h á t h àn h chứng</b>
<b>k h o á i là h o ạ t động đặc th ù cđ bản, h oạt động n à y liên</b>
<b>quan đến n h iều chủ th ể trước h ết là uy tín , h iệu quả kinh</b>
<b>doanà của tổ chức p h át h à n h sau đó là đến lợi ích các nhà</b>
<b>đầu tư. Bỏi vậy, lu ậ t pháp các nưóc quy định h ết sức chặt</b>
<b>chẽ vf c h ế độ p h á t hành chứ ng k h oán vối các phương thức</b>
<b>n h ấ t định và từ n g loại chứ ng khoán.</b>
<b>p h át triển, công ty cô phần, doanh n gh iệp n h à nước </b>
<b>M ỗi ch ủ th ể có c h ế độ p h á t h à n h khác n h a u , th eo</b>
<b>nhữ ng phương thức n h ấ t định. Đ ối với C hính phủ,, loại</b>
<b>chứng khốn p h át hành là trái phiếu.</b>