Bồi dưỡng Tiếng Việt

<span class='text_page_counter'>(1)</span>1. Từ đơn: là từ có một tiếng có nghĩa. 2. Tõ phøc: lµ tõ cã tõ 2 tiÕng trë lªn ghÐp l¹i mµ cã nghÜa. Tõ phøc ®­îc chia thµnh 2 lo¹i:Tõ ghÐp, tõ l¸y. a) Tõ ghÐp: -Tõ ghÐp tæng hîp (ghÐp hîp nghÜa) c¸c tiÕng ghÐp l¹i víi nhau t¹o thµnh mét nghÜa chung: VD : đi đứng, thúng mủng, cây cối… -Tõ ghÐp ph©n lo¹i (ghÐp ph©n nghÜa) cã mét tiÕng chØ lo¹i lín, mét tiÕng chØ lo¹i nhá (mang s¾c th¸i riªng). VD: xanh lÌ, xanh um, xanh biÕc… b)Tõ l¸y: lµ tõ cã mét cã mét bé phËn ®­îc l¸y l¹i , lÆp l¹i.( l¸y ©m ®Çu, l¸y vÇn, l¸y tiÕng, l¸y ©m vµ vÇn) *chú ý: để phân biệt từ đơn, từ ghép có thể dùng phép thử thêm từ vào giữa các kết hợp từ. Nếu thêm được thì kết hợp đó là 2 từ đơn, còn nếu không thêm được thì kết hợp đó là đó là từ ghép. VD: r¸n b¸nh rán cái bánh (2 từ đơn) b¸nh r¸n Kh«ng thªm ®­îc tõ vµo gi÷a 2 kÕt hîp (tõ ghÐp) Ph©n biÖt tõ ghÐp, tõ l¸y: - Giống nhau: đều là từ nhiều tiếng ( 2; 3 hay 4 tiếng) - Kh¸c nhau: + Gi÷a c¸c tiÕng trong tõ ghÐp cã quan hÖ vÒ nghÜa ( C¸c tõ khi t¸ch ra thµnh từ đơn đều có nghĩa (từ ghép tổng hợp) hoặc liên kết với nhau rất chặt chẽ không thể t¸ch rêi nhau ®­îc) +Gi÷a c¸c tiÕng trong tõ l¸y cã quan hÖ vÒ ©m ( C¸c tõ khi t¸ch ra cã mét tiÕng cã nghÜa (nghÜa gèc), mét tiÕng kh«ng cã nghÜa (mê nghÜa)). Bài tập 1: Dùng dấu gạch chéo phân tách từ đơn từ phức trong các câu văn sau : a) Xưa , có một ông thầy đồ lười , tiếng đồn khắp nơi , đến nỗi không ai dám cho con đến học cả . b)Đôi mắt ông lão đỏ đọc và giàn giụa nước mắt . Đôi môi tái nhợt , quần áo tả tơi th¶m h¹i . c)Một người ăn xin già lọm khọm đứng ngay trước mặt tôi §¸p ¸n : a)Từ đơn :Xưa ,có,một,ông,lười ,không, ai, dám, cho, con , dén , học, cả. Từ phức : thầy đồ .tiếng đồn , khắp nơi ,đến nỗi, b). Từ đơn : và Từ phức : đôi mắt, ông lão, đỏ đọc , giàn giụa , nước mắt , tái nhợt , tả tơi , thảm hại c)Một /người/ ăn xin /già/ lọm khọm /đứng/ ngay/ trước/ mặt tôi /. Bài tập 2: Xác định từ ghép , hai gạch dưới tư láy trong hai khổ tờ sdau S«ng la ¬i S«ng la G G Trong veo nh­ ¸nh m¾t G G Bê tre xanh im m¸t 1 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> G Mươn mướt đôi hàng mi L G BÌ ®i chiÒu thÇm th× L Gỗ lượn đàn thong thả L Nh­ bÇy tr©u lim dim ‘ G L §»m m×nh trong ªm ¶ L Sãng long lanh vÈy c¸ L G Chim hót trên bờ đê . G Bµi tËp 3: Cho c¸c tõ sau Chậm chạp , châm chọc , mê mẩn , mong ngóng ,nhỏ nhẹ , tươi tốt , vấn vương , tươi tắn * Hãy xếp các từ đó vào hai nhóm , Từ ghép, từ láy + Từ ghép : Nhỏ nhẹ , tươi tốt , mong ngóng , phương hướng , châm chọc + Từ láy :Chậm chạp , mong mỏi , tươi tắn , mê mẩn , vấn vương. ========================= Bµi tËp 1: Dùng dầu gạch chéo phân tách giữa từ đơn , tư phức trong khổ thơ sau ¤i /Tæ Quèc/ giang s¬n /hïng vÜ / Đất/ anh hùng/ của /thế kỉ /hai mươi / H·y/kiªu h·nh /trªn/ tuyÕn ®Çu/ chèng MÜ / Cã /miÒn nam/ anh dòng/ tuyÖt vêi / Bµi tËp 2: gạch một gạch dưới từ ghép và hia gạch dười từ láy trong các câu văn sau Con tr©u nhµ em tr«ng mËp m¹p . M×nh nã ®en bãng nh­ gç mun . c¸i sõng cña nhọn hoắt , vênh vênh . Thân hình nó béo mẫm và lực lưỡng , trông thật đáng yêu . Bài tập 3: dùng dấu gạch chéo tách các từ trong hai câu sau rồi ghi lại từ đơn, từ phøc trong c©u: Bởi/ tôi / ăn uống/ điều độ/ và /làm việc/ chừng mực/ nên/ tôi /chóng lớn/ l¾m/(…) Cø/ chèc chèc/ t«i/ l¹i/ trÞnh träng/ vµ/ khoan thai/ ®­a/ hai/ch©n/lªn/ vuèt r©u. Bài tập 4: Các chữ in đậm dưới đây là1từ phức hay 2 từ đơn: a) Nam vừa được bố mua cho một chiếc xe đạp.( từ phức) b) Xe đạp nặng quá, đạp mỏi cả chân.( là hai từ đơn) 2 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> c) Vườn nhà em có nhiều loài hoa: hoa hồng, hoa cúc, hoa nhài.( là một từ phức) d) Mµu s¾c cña hoa còng thËt phong phó: hoa hång, hoa tÝm, hoa vµng….( lµ hai từ đơn) Bµi tËp 5: nghÜa cña c¸c tõ: nhµ cöa, ¨n uèng, s¸ch vë cã g× kh¸c so víi nghÜa cña các từ đơn: nhà, cửa; ăn, uống; sách, vở? nghÜa cña c¸c tõ phøc: nhµ cöa, ¨n uèng, s¸ch vë mang tÝnh kh¸i qu¸t, tæng hîp. Cßn nghĩa của các từ đơn: nhà, cửa; ăn, uống; sách, vở mang tính cụ thể so với các từ trªn. Hoạt động 2: Củng cố: - Nhắc lại khái niệm từ đơn và từ phức. ======================= C¶m thô v¨n häc Bµi 1: Trong bµi Mïa thu míi, nhµ th¬ Tè H÷u viÕt: Yªu biÕt mÊy nh÷ng dßng s«ng b¸t ng¸t Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô non Yªu biÕt mÊy, nh÷ng con ®­êng ca h¸t Qua công trường mới dựng mái nhà son! Theo em, khổ thơ trên đã bộc lộ cảm xúc của tác giả trước những vẻ đẹp gì trên đất nước chúng ta? Gîi ý Khổ thơ bộc lộ cảm xúc của tác giả trước những cảnh đẹp: -Vẻ đẹp của những “dòng sông bát ngát” đang chảy giữa “đôi bờ dào dạt lúa non”. Đó cũng chính là vẻ đẹp hứa hẹn một cuộc sống ấm no cho những người dân trên đất nước chúng ta. -Vẻ đẹp của những “ con đường ca hát” (vui, phấn khởi) vì được chạy qua công trường đang xây dựng những mái nhà ngói mới. Đó cũng chính là vẻ đẹp của hạnh phúc đầy hứa hẹn đối với nhân dân ta. Bµi 2: Trong bµi ViÖt Nam th©n yªu (TV5-tËp 1), nhµ th¬ NguyÔn §×nh Thi cã viÕt: Việt Nam đất nước ta ơi! Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn. C¸nh cß bay l¶ dËp dên, Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều. Nêu những cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trên. Gîi ý Đoạn thơ bộc lộ cảm xúc dạt dào của tác giả trước những vẻ đẹp bình dị trên đất nước Việt Nam thân yêu. Hình ảnh “ biển lúa” rộng mênh mông gợi cho ta nièm tự hào về sự giàu đẹp, trù phú của quê hương. Hình ảnh “ cánh cò bay lả dập dờn” gợi vẻ nên thơ, xao xuyến mọi tấm lòng. Đất nước còn mang niềm tự hào với vẻ đẹp hùng vĩ của “đỉnh Trường Sơn” cao vời vợi sớm chiều mây phủ. Đoạn thơ đã giúp ta cảm nhận được tình cảm thiết tha yêu quý và tự hào về đất nước của tác giả Nguyễn Đình Thi. 3 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> ========================= C¶m thô v¨n häc Bµi 1: §äc bµi th¬ sau: Quª em Bªn nµy lµ nói uy nghiªm Bên kia là cánh đồng liền chân mây Xãm lµng xanh m¸t bãng c©y S«ng xa tr¾ng c¸nh buåm bay l­ng trêi… (TrÇn §¨ng Khoa) Em hình dung được cảnh quê hương của nhà thơ trần Đăng Khoa như thế nào? Gîi ý Bài thơ cho ta thấy quê hương của nhà thơ Trần Đăng Khoa rất đẹp. Một bên có ngọn núi uy nghiêm như đứng đó từ bao đời nay. Một bên là cánh đồng rộng mênh mông, trải xa tít tắp như đến tận chân trời. ở giữa là xóm làng thân yêu được che bởi bãng c©y xanh m¸t. Xa xa, h×nh ¶nh dßng s«ng hiÖn tr¾ng nh÷ng c¸nh buåm, tr«ng như đàn chim sải cánh bay trên trời cao. Vẻ đẹp của quê hương nhà thơ làm cho ta thêm yêu quê hương đất nước Việt Nam. Bài 2: Trong bài Tiếng đàn Ba-la-lai-ca trên sông Đà, nhà thơ Quang Huy đã miêu tả một đêm trăng vừa tĩnh mịch vừa sinh động trên công trường sông Đà như sau: Lóc Êy Cả công trường say ngủ cạnh dòng sông Nh÷ng th¸p khoan nh« lªn trêi ngÉm nghÜ Nh÷ng xe ñi, xe ben sang vai nhau n»m nghØ Chỉ còn thiếng đàn ngân nga Víi mét dßng tr¨ng lÊp lo¸ng s«ng §µ. Khổ thơ trên có hình ảnh nào đẹp nhất? Hình ảnh ấy cho ta thấy ý nghĩa gì sâu s¾c? Gîi ý Hình ảnh đẹp nhất được gợi lên qua câu thơ: Chỉ còn tiếng đàn ngân nga Víi mét dßng tr¨ng lÊp lo¸ng s«ng §µ. Đó là hình ảnh mang ý nghĩa sâu sắc: giữa con người với thiên nhiên, giữa ánh trăng với dòng sông dường như có sự gắn bó, hoà quyện thật đẹp đẽ. Tiếng đàn ngân nga, lan toả trong đêm trăng như lay động cả mặt nước sông Đà, làm cho dòng sông như dòng trăng ấy trở nên lấp loáng ánh trăng đẹp. Bài 3: Trong bài Bài ca về trái đất, nhà thơ Định Hải có viết: Trái đất này là của chúng mình Qu¶ bãng xanh bay gi÷a trêi xanh Bồ câu ơi, cánh chim gù thương mến H¶i ©u ¬i, c¸nh chim vên sang biÓn 4 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Cùng bay nào, cho trái đất quay! Cùng bay nào, cho trái đất quay! Đoạn thơ trên giúp em cảm nhận được những điều gì về trái đất thân yêu? Gîi ý Cảm nhận về trái đất thân yêu: -Trái đất là tài sản vô giá của tất cả mọi người. -Trái đất được so sánh với hình ảnh quả bóng xanh bay giữa trời xanh cho thấy vẻ đẹp của sự bình yên, của niềm vui trong sáng, hồn nhiên. -Trái đất hoà bình luôn ấm áp tiếng chim gù (hình ảnh chim bồ câu thường dùng làm biểu tượng của hoà bình). -Trái đất đẹp và nên thơ với hình ảnh cánh chim hải âu bay chập chờn trên sóng biÓn. ============================ Bài tập 1: Phân các từ ghép trong từng nhóm dưới đây thành hai loại: Tõ ghÐp cã nghÜa tæng hîp vµ tõ ghÐp cã nghÜa ph©n lo¹i. a, m¸y næ, m¸y ¶nh, m¸y kh©u, m¸y cµy, m¸y mãc, m¸y in, m¸y kÐo. - Tõ ghÐp cã nghÜa tæng hîp: m¸y mãc. - tõ ghÐp cã nghÜa ph©n lo¹i: nh÷ng tõ cßn l¹i. b, cây cam, , cây chanh, cây bưởi, cây cối, , cây công nghiệp, cây lương thực. - Tõ ghÐp cã nghÜa tæng hîp: c©y cèi - tõ ghÐp cã nghÜa ph©n lo¹i:nh÷ng tõ cßn l¹i. c, xe đạp, xe cải tiến, xe bò, xe buýt, xe cộ, xe ca, xe con, xe máy, xe lam. -Tõ ghÐp cã nghÜa tæng hîp: xe cé. - tõ ghÐp cã nghÜa ph©n lo¹i:nh÷ng tõ cßn l¹i. Bài tập 2: Tìm các từ láy âm đầu trong đó có a) Vần ấp ở tiếng đứng trước: M: KhÊp khÓnh, lËp loÌ, mËp mê, lÊp l¸nh, mÊp m«, rËp rên, lÊp lã. Các từ láy này đều biểu thị trạng tháI ẩn- hiện, sáng- tối, cao – thấp, vào – ra, lên – xuống, có – không…của sự vật hiện tượng. b) Vần ăn ở tiếng đứng sau: Theo em, nghÜa cña tõ l¸y t×m ®­îc ë mçi nhãm gièng nhau ®iÓm nµo? ngăy ngắn, đầy đặn, may mắn, bằng bặn, chắc chắn, vừa vặn.các từ này đều biểu thị tính chất đầy đủ, hoàn hảo, tốt đẹp. Bµi tËp 3 : §äc ®o¹n v¨n sau: Biển luôn thay đổi theo màu sắc mây trời. Trời âm u, mây mưa, biển xám xịt,nặng nề. Trời ầm ầm dông gió, biển đục ngầu, giận dữ. Như một con người biết buån vui, biÓn lóc tÎ nh¹t, lóc s«i næi, h¶ hª, lóc ®¨m chiªu, g¾t gáng. Theo Vò Tó Nam a) T×m c¸c tõ ghÐp trong ®o¹n v¨n trªn råi chia thµnh hai nhãm:Tõ ghÐp cã nghÜa tæng hîp vµ tõ ghÐp cã nghÜa ph©n lo¹i. Tõ ghÐp cã trong ®o¹n v¨n lµ: 5 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> thay đổi, màu sắc mây trời, mây mưa, dông gió, đục ngầu, giận dữ, buồn vui, đăm chiêu, con người. - có nghĩa tổng hợp : thay đổi, màu sắc mây trời, mây mưa, dông gió, giận dữ, buồn vui, ®¨m chiªu. - từ ghép có nghĩa phân loại: đục ngầu, con người. T×m c¸c tõ l¸y trong ®o¹n v¨n trªn råi chia thµnh ba nhãm: Tõ l¸y ©m ®Çu, tõ l¸y vÇn, tõ l¸y ©m ®Çu vµ vÇn. C¸c tõ l¸y cã trong ®o¹n v¨n trªn lµ: - L¸y ©m ®Çu: X¸m xÞt, nÆng nÒ, l¹nh lïng, h¶ hª, g¾t gáng. L¸y vÇn: s«i næi. tõ l¸y ©m ®Çu vµ vÇn: Çm Çm. Bài tập 4: xếp các từ : châm chọc, chậm chạp, mê mẩn, mong ngóng, nhỏ nhẹ, tươi tốt, phương hướng, vương vấn, tươi tắn, mải miết, xa lạ, xa xôi, phẳng lặng, phẳng phiu, mong mái, m¬ mµng, m¬ méng vµo b¶ng sau: Tõ ghÐp Tõ l¸y Châm chọc, mong ngóng, nhỏ nhẹ, tươi ………………………. tốt, phương hướng, xa lạ, phẳng lặng,mơ méng ====================== A. C¸c kiÕn thøc cÇn ghi nhí - Thế nào là danh từ, động từ, tính từ? - LÊy vÝ dô minh ho¹? - Danh từ là những từ chỉ người, sự vật, hiện tượng.( Hồ Chí Minh ,bàn, nhà, …) * Cách xác định danh từ: Có thể thêm vào trước nó một từ chỉ số lượng: một, hai, vài , dăm… hoặc thêm vào sau nó một từ chỉ trỏ( này, kia, ấy, nọ…). Nừu được thì đó là danh tõ. VD: hai häc sinh ba mÐt gç Häc sinh nµy häc sinh Êy. CÇn ph©n biÖt: - Danh tõ chung (tªn gäi chung cña mét lo¹i sù vËt): häc sinh c«ng nh©n, thµnh phè… - Danh tõ riªng(Tªn gäi riÒn cña mét sù vËt) : HuÕ, Hµ Néi, TuÊn, Mai,… - Danh tõ cô thÓ: (chØ nh÷ng sù vËt mµ ta cã thÓ c¶m nhËn ®­îc b»ng gi¸c quan). VD häc sinh, nhµ, giã… - Danh từ trừu tượng: chỉ nhưngc sự vật mà ta nhận ra được nhờ suy nghĩ chứ không phải nhờ các giác quan. VD : hoà bình, đạo đức , niềm vui… - Động từ là những từ chỉ hoạt động trạng thái của người và sự vật. (bay, nhảy, ngủ…) * Cách xác định động từ: Thêm vào trước nó một từ chỉ mệnh (hãy, đừng, chớ…) hoặc vào sau nó một từ chỉ sự hoàn thành ( rồi), nếu được thì đó là động từ. Một số động từ cần lưu ý: -Động từ nội động: chỉ sự hoạt động không nhằm vào một đối tượng nào: VD : ngủ, bay ,nh¶y… 6 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> -Động từ ngoại động: Chỉ sự hoạt động nhằm vào một đối tượng nhất định. VD đọc, c¾t, x©y d­ng… -Các động từ đặc biệt: có , là, bị, được. -Tính từ là những từ chỉ tính chất: màu sắc, hinhd dáng, kích thước, trọng lượng, dung lượng, phẩm chất. ( đỏ, xanh, ngọt…) - xác định những từ sau là từ loại gì? - cái đẹp, sự hy sinh, nổi nhớ, niềm vinh dự, màu xanh, cuộc vui, …. Những từ trên thuộc từ loại danh từ vì: dẹp, hy sinh, nhớ, thương, vui…. Là tính từ, động từ nhưng khi kết hợp với các từ như: nổi, niềm, cái, sự, màu, cuộc…. Trở thành danh từ và gọi chung là danh từ trừu tượng. B. Bµi tËp : Bài 1: Cho các từ sau: bác sĩ, nhân dân, hy vọng, thước kẻ, sấm, văn học, cái, thợ mỏ, m¬ ­íc, xe m¸y, sãng thÇn, hoµ b×nh, chiÕc, mong muèn,bµn ghÕ, giã mïa, truyÒn thèng, x·, tù hµo, huyÖn, phÊn khëi. a, XÕp c¸c tõ trªn vµo hai nhãm: - danh từ : bác sĩ, nhân dân, thước kẻ, sấm, văn học, cái, thợ mỏ, xe máy, sóng thần, hoµ b×nh, chiÕc, giã mïa, truyÒn thèng, x·, huyÖn - Kh«ng ph¶i danh tõ.: hy väng, m¬ ­íc, mong muèn, tù hµo, phÊn khëi. b, xÕp c¸c danh tõ t×m ®­îc vµo c¸c nhãm sau: - Danh từ chỉ người:bác sĩ, nhân dân, thợ mỏ - danh từ chỉ vật: thước kẻ, xe máy, bàn ghế. - Danh từ chỉ hiện tượng: sấm, sóng thần, gió mùa. - Danh tõ chØ kh¸i nÖm: v¨n häc, hoµ b×nh, truyÒn thèng. - Danh từ chỉ đơn vị: cái, chiếc, xã, huyện. Bài 2: Tìm các danh từ, động từ, tính từ trong đoạn văn sau: Mùa xuân/ đã /đến. Những/ buổi chiều/ hửng ấm/, từng/ đàn/ chim én/ từ/ dãy/ núi/ đằng xa/ bay/ tới/, lượn vòng/ trên/ những/ bến đò/, đuổi nhau/ xập xè/ quanh /những/mái nhà/. Những /ngày/ mưa phùn/, người ta/ thấy/ trên/mấy/bãi soi/ dài/ nổi lên/ ở /giữa/ sông/, những/ con giang/, con sếu/cao/ gần/ bằng/ người/, theo/ nhau/ lửng thửng/ bước/ thấp thoáng/ trong/ bụi mưa/ trắng xoá. Theo NguyÔn §×nh Thi Các danh từ trong đoạn văn là: mùa xuân, buổi chiều, đàn, chim én, dãy, núi, bến đò, mái nhà, ngày, mưa phùn, người ta, bãi soi, sông, con, giang, sếu, người, bụi mưa. ĐT: đến, bay, tới, lượn vòng, đuổi nhau, thấy, theo, bước. TT: Bài 3: Xác định động từ trong các từ được gạch ở dưới các câu sau: a) Nã ®ang suy nghÜ. §T Nh÷ng suy nghÜ cña nã rÊt s©u s¾c. b)T«i sÏ kÕt luËn viÖc nµy sau. §T KÕt luËn cña anh Êy rÊt râ rµng. 7 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> a) Nam ­íc m¬ trë thµnh phi c«ng vò trô. §T Nh÷ng ­íc m¬ cña Nam thËt viÔn v«ng. b) Nh©n d©n thÕ giíi mong muèn cã hoµ b×nh. §T Những mong muốn của nhân dân thế giới về hoà bình thật đẹp. c) §Ò nghÞ c¶ líp im lÆng. §T Đó là một đề nghị hợp lý. g) Nh÷ng hi väng cña bè mÑ ë con lµ cã c¬ së. Bè mÑ hi väng rÊt nhiÒu ë con. §T h) Yêu cầu mọi người giữ trật tự. §T Bµi to¸n nµy cã hai yªu cÇu cÇn thùc hiÖn. ========================= Bµi 1: Trong bµi H¹t g¹o lµng ta, nhµ th¬ TrÇn §¨ng Khoa cã viÕt: H¹t g¹o lµng ta Cã b·o th¸ng b¶y Cã m­a th¸ng ba Giät må h«i sa Nh÷ng tr­a th¸ng s¸u Nước như ai nấu ChÕt c¶ c¸ cê Cua ngoi lªn bê MÑ em xuèng cÊy... Em hiểu đoạn thơ trên như thế nào? Hình ảnh đối lập trong đoạn thơ gợi cho em nh÷ng suy nghÜ g×? Gîi ý Hạt gạo của làng quê ta đã trải qua biết bao nhiêu khó khăn thử thách to lớn của thiên nhiên: nào là bão tháng bảy (thường là bão to), nào là mưa tháng ba ( thường là mưa lớn). Hạt gạo còn được làm ra từ những giọt mồ hôI của người mẹ hiền trên cánh đồng nắng lửa: “Giọt mồ hôi sa/ Những trưa tháng sáu/ Nước như ai nấu/ Chết cả cá cờ/Cua ngoi lên bờ/ Mẹ em xuống cấy…”. Hình ảnh đối lập của hai dòng tơ cuối 8 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> (“Cua ngoi lên bờ/ Mẹ em xuống cấy”) gợi cho ta nghĩ đến sự vất vả, gian truân của người mẹ khó có gì so sánh nổi. Càng cảm nhận sâu sắc được nỗi vất vả của người mẹ để làm ra hạt gạo, ta càng thêm thương yêu mẹ biết bao nhiêu. Bài 2: Tả vẻ đẹp của rừng mơ ở Hương Sơn (Hà Tây), trong bài Rừng mơ của nhà thơ TrÇn Lª V¨n cã ®o¹n: Rõng m¬ «m lÊy nói Mây trắng đọng thành hoa Gió chiều đông gờn gợn Hương bay gần bay xa… Hãy ghi lại vài dòng cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trên. Gîi ý Đoạn thơ giúp ta cảm nhận được vẻ đẹp hấp dẫn của rừng mơ Hương Sơn. Rừng m¬ bao quanh nói, rõng m¬ ®­îc nh©n ho¸ (“«m lÊy nói”) cµng cho ta thÊy sù g¾n bã với núi một cách gần gũi, thân thiết và yêu thương. Hoa mơ nở trắng như mây trên trời đọng (kết) lại. Gió chiều đông nhẹ nhàng gờn gợn đưa hương hoa mơ lan toả khắp nơi. Có thể nói: đoạn thơ đã vẽ ra bức tranh mang vẻ đẹp của đất trời thiên nhiên hoà quyện trong rừng mơ Hương Sơn. =========================== Bài 1: Tìm các danh từ, độngtừ trong đoạn văn sau: Ong xanh đảo quanh một lượt thăm dò, rồi nhanh nhẹn xông vào cửa tổ dùng răng DT §T DT §T §T §T DT DT DT và chân bới đất. Những hạt đất vụn do dế đùn lên bị hất ra ngoài. Ong ngoạm, rứt, DT §T DT DT DT DT §T §T §T DT §T §T lôi ra một túm lá tươi. Thế là cửa đã mở. §T DT DT DT §T Bài 2: Tìm những từ ngữ chỉ thời gian ( đã, đang, sẽ, vẫn….) còn thiếu để điền vào chç trèng: a) Lá bàng……. đỏ ngọn cây. ( §ang) SÕu giang mang l¹nh …..bay ngang trêi ( §ang) Mùa đông còn hết em ơi Mà con én …..gọi người sang xuân. ( §·) ( Tè H÷u) b) …….như xưa, vườn dừa quê nội ( VÉn) Sao lßng t«i…… thÊy yªu h¬n ( VÉn) ¤i th©n dõa…. hai lÇn m¸u ch¶y ( §· ) Biết bao đau thương, biết mấy oán hờn. ( Lª Anh Xu©n) c) Th¸c Y-a-ly lµ mét th¾ng c¶nh trªn l­ng chõng trêi. ë ®©y …… cã nhµ m¸y thuû ®iÖn vµ….. lµ n¬i nghØ m¸t v« cïng hÊp dÉn. ( SÏ….sÏ) 9 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Bài 3. Xác định từ loại trong các câu sau : a. SÇu riªng , th¬m mïi th¬m cña mÝt chÝn , bÐo c¸i bÐo cña trøng gµ . b. Nh©n d©n ta ®ang vui niÒm vui x©y dùng . Bài 4. Chim hót líu lo . Nắng bốc hương hoa tràm thơm ngây ngất . Gió đưa mùi hương ngọt lan xa , phảng phất khắp rừng . Tõ ®o¹n v¨n trªn em h·y : a. T×m c¸c tõ l¸y , tõ ghÐp . b. Tìm các từ thuộc danh từ , động từ . 1. HS th¶o luËn, nªu kÕt qu¶. ============================= II.Bµi tËp: 1.Xếp các từ dưới đây thành các nhóm từ đồng nghĩa: ChÕt, hi sinh, tµu ho¶, xe ho¶, m¸y bay, ¨n , x¬i, nhá, bÐ, réng, réng r·i, bao la, toi mạng, quy tiên, xe lửa, phi cơ, tàu bay, ngốn đớp, loắt choắt, bé bỏng, bát ngát, mênh m«ng. 2.Ph©n biÖt s¾c th¸i nghÜa cña c¸c tõ in nghiªng trong c¸c dßng th¬ sau: a) trêi thu xanh ng¾t mÊy tÇng cao (Xanh mét mµu trªn diÖn réng) b) Tháng Tám trời thu xanh thắm(Xanh tươi và đằm thắm) c) Một vùng cỏ mọc xanh rì.(Xanh đậm và đều, màu của cỏ cây rậm rạp) d) Nhớ từ sóng Hạ Long xanh biếc (xanh lam đậm và tươi ánh lên) e) Xuối dài xanh mướt nương ngô. (Xanh tươi mỡ màng) 3.Chän c¸c tõ thÝch hîp : BÐ báng, nhá con , bÐ con, nhá nh¾n ®iÒn vµo chç trèng  Cßn …g× n÷a mµ nòng nÞu  …l¹i ®©y chó b¶o  Th©n h×nh…  Người … nhưng rất khoẻ. 3. Những từ đeo, cõng, vác , ôm có thể thay thế cho từ địu trong câu thơ sau được kh«ng? V× sao? Nhớ người mẹ nắng cháy lưng §Þu con lªn rÉy bÎ tõng b¾p ng« 4.Tìm các từ đồng nghĩa điền vào các nhóm dưới đây và nêu nghĩa chung của từng nhãm. a) C¾t, th¸i… b) To, lín… c) Ch¨m, ch¨m chØ… * Gäi HS tr×nh bµy bµi lµm, nhËn xÐt, bæ sung. ============================= Bài 1: Trong bài Hoàng hôn trên sông Hương có đoạn tả cảnh như sau: 10 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> PhÝa bªn s«ng, xãm Cån HÕn nÊu c¬m chiÒu, th¶ khãi nghi ngót c¶ mét vïng tre trúc. Đâu đó, từ khúc quanh vắng lặng của dòng sông, tiếng lanh canh của thuyền chài gỡ những mẻ cá cuối cùng truyền đi trên mặt nước, khiến mặt sông nghe như rộng h¬n… (Theo Hoàng Phủ Ngọc Tường) Em h·y cho biÕt: §o¹n v¨n trªn cã nh÷ng h×nh ¶nh vµ ©m thanh nµo cã søc gîi t¶ sinh động? Gợi tả được điều gì? Gîi ý -Hình ảnh có sức gợi tả sinh động: khói nghi ngút cả một vùng tre trúc (khi xóm Cồn Hến nấu cơm chiều)- gợi tả vẻ ấm áp, bình yên của người dân thôn xóm ven sông, giúp người đọc tưởng tượng ra bức tranh thuỷ mặc đơn sơ nhưng có cả một không gian rộng rãi ( khói bay lên bầu trời, tre trúc và sông nước trên mặt đất). -Âm thanh có sức gợi tả sinh động: tiếng lanh canh của thuyền chài gỡ những mẻ cá cuối cùng truyền đi trên mặt nước (ở đâu đó sau khúc quanh vắng lặng của dòng sông) dường như có sức âm vang xa rộng trong khung cảnh tĩnh lặng, khiến tác giả có cảm giác mặt sông nghe như rộng hơn, gợi cho người đọc cảm nhận được vẻ thanh bình và nên thơ của một buổi chiều trên sông Hương. Bµi 2: Trong bµi Trªn hå Ba BÓ, nhµ th¬ Hoµng Trung Th«ng cã viÕt: Thuyền ta lướt nhẹ trên Ba Bể Trªn c¶ m©y trêi, trªn nói xanh M©y tr¾ng bßng bÒnh tr«i lÆng lÏ M¸i chÌo khua bãng nói rung rinh Theo em, đoạn thơ trên đã bộc lộ những cảm xúc của tác giả khi đi thuyền trên hồ Ba BÓ nh­ thÕ nµo? Gîi ý Khi con thuyền lướt nhẹ trên Ba Bể, nhìn thấy cả mây trời, núi xanh in bang trên mặt nước, tác giả cảm thấy mình được đi trên con thuyền đang trôi trên bầu trời và ngọn núi cao, mái chèo khua nước làm cho bang núi rung rinh, cảnh vật thêm kì ảo, nên thơ. Đó là những cảm xúc trước hồ Ba Bể đẹp đẽ và thơ mộng, thể hiện tình cảm gắn bó sâu nặng của tác giả đối với thiên nhiên dất nước tươi đẹp. Bµi 3: KÕt thóc bµi th¬ TiÕng väng, nhµ th¬ NguyÔn Quang ThiÒu viÕt: Đêm đêm tôi vừa chip mắt C¸nh cöa l¹i rung lªn tiÕng ®Ëp c¸nh Nh÷ng qu¶ trøng l¹i l¨n vµo giÊc ngñ Tiếng lăn như đá lở trên ngàn. Đoạn thơ cho thấy những hình ảnh nào đã để lại ấn tượng sâu sắc trong tâm trí tác gi¶? V× sao nh­ vËy? Gîi ý Đoạn thơ cho ta thấy những hình ảnh đã để lại ấn tượng sâu sắc trong tâm trí tác giả: tiếng đập cánh của con chim sẻ nhỏ như cầu mong sự giúp đỡ trong đêm cơn bão vÒ gÇn s¸ng; nh÷ng qu¶ trøng trong tæ kh«ng cã chim mÑ Êp ñ sÏ m·i m·i kh«ng në 11 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> thành chim non được. Những hình ảnh đó làm nên tiếng vọng “khủng khiếp” trong giÊc ngñ vµ trë thµnh nçi b¨n kho¨n, day døt kh«n ngu«i trong t©m hån t¸c gi¶. Bµi 1: Trong c¸c tõ sau, tõ nµo kh«ng cïng nghÝa víi c¸c tõ trong nhãm. a) Tổ quốc, tổ tiên, đất nước, gang sơn, sông núi, nước nhà, non sông, non nước, nước non. b)Quê hương, quê quán, quê cha đất tổ, quê hương bản quán, quê mùa, quê hương xứ xë, n¬i ch«n rau c¾t rèn. 6.Chän c¸c tõ thÝch hîp nhÊt trong c¸c tõ sau ®iÒn vµo chç trèng: im l×m, v¾ng lÆng, yªn tÜnh. Cảnh vật trưa hè ở đây…., cây cối đứng…, không gian …không một tiếng động nhá. chØ mét mµu chãi trang. Bài 2: Tìm từ đồng nghĩa trong các câu thơ sau: a) ¤i Tæ quèc giang s¬n hïng vÜ Đất anh hùng của thế kỉ hai mươi. ( Tè H÷u) b) Việt Nam đất nước ta ơi ! Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn . ( NguyÔn §×nh Thi) c) §©y suèi Lª - nin , kia nói M¸c Hai tay x©y dùng mét s¬n hµ. ( Hå ChÝ Minh) d) Cờ đỏ sao vàng tung bay trước gió TiÕng kÌn kh¸ng chiÕn vang dËy non s«ng. ( Hå ChÝ Minh) Bài 3: Tìm từ ngữ đồng nghĩa trong mỗi đoạn thơ sau . Viết đoạn văn nêu rõ tác dụng của cách sử dụng các từ ngữ đồng nghĩa này. a) M×nh vÒ víi B¸c ®­êng xu«i Thưa dùm Việt Bắc không nguôi nhớ Người. Nhí «ng cô m¾t s¸ng ngêi áo nâu túi vải , đẹp tươi lạ thường! ( Tè H÷u) b) Hoan h« anh gi¶i phãng qu©n! Kính chào Anh , con người đẹp nhất Lịch sử hôn Anh , chàng trai chân đất Sống hiên ngang , bất khuất trên đời Như Thạch Sanh của thế kỉ hai mươi. 9.Chọn từ thích hợp trong ngoặc đơn điền vào chỗ trống. a) Đi vắng, nhờ người ...... giúp nhà cửa ( chăm chút, chăm lo, chăm nom, chăm sóc, tr«ng coi, tr«ng nom) b) Cả nể trước lời mời, tôi đành phải.... ngồi rốn lại (do dự, lưỡng lự , chần chừ, phân v©n, ngÇn ng¹i) c) B¸c göi..... cho c¸c ch¸u nhiÒu c¸i h«n th©n ¸i. (cho, biÕu, biÕu xÐn, tÆng, cÊp , ph¸t, ban, d©ng, tiÕn, hiÕn) ============================== 12 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Tiết 2: TLV: Văn tả người I. Môc tiªu: - Cñng cè kiÕn thøc vÒ ®o¹n v¨n - Viết hoàn chỉnh bài văn tả người. II. Hoạt động dạy học: 1. Giáo viên ghi đề lên bảng: T¶ mét b¹n §éi viªn. 2. Hướng dẫn HS xác định yêu cầu đề bài. - GV dùng thước gạch chân dưới những lưu ý của đề. - Gäi HS nh¾c l¹i. 3. Thùc hµnh: - Häc sinh viÕt bµi vµo vë. - §äc bµi, nghe vµ nhËn xÐt bµi lµm cña b¹n. - NhËn xÐt cña gi¸o viªn. 4. Cñng cè: - GV chọn bài viết hay đọc cho HS tham khảo. ============================ Tõ tr¸i nghÜa A. KiÕn thøc cÇn ghi nhí: - Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau. - Việc đặt các từ trái nghĩa bên cạnh nhau có tác dụng làm nổi bật những sự vật, sự việc, hoạt động trạng thái… đối lập nhau. B. Bµi tËp 1. T×m tõ tr¸i nghÜa víi mçi tõ sau: thËt thµ, giái giang, cøng cái, hiÒn lµnh, nhá bÐ, nông cạn, sáng sủa, thuận lợi, vui vẻ, cao thượng , cẩn thận, siêng năng, nhanh nhảu, ®oµn kÕt. 2. Xếp các từ sau thành cặp từ trái nghĩa: cười, gọn gàng, mới, hoang phí, ồn ào, khéo, ®oµn kÕt, nhanh nhÑn, bõa b·i, khãc, lÆng lÏ, chia rÏ, chËm ch¹p, vông, tiÕt kiÖm, cò. 3.T×m c¸c tõ tr¸i nghÜa trong c¸c c©u th¬ sau: a) Sao ®ang vui vÎ ra buån b· Vừa mới quen nhau đã lạ lùng b) S¸ng ra bê suèi tèi vµo hang Ch¸o bÑ rau m¨ng vÉn s½n sµng d) Ngọt bùi nhớ lúc đắng cay Ra sông nhớ suối, có ngày nhớ đêm Đời ta gương vỡ lại lành C©y kh« c©y l¹i ®©m cµnh në hoa 13 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> §¾ng cay nay míi ngät bïi Đường đi muôn dặm đã ngời mai sau. Bài 1: Tìm các cặp từ trái nghĩa trong các thành ngữ tục nghwx dưới đây a) §oµn kÕt lµ sèng, chia rÏ lµ chÕt b) Tốt gỗ hơn tốt nước sơn Xấu người đẹp nết còn hơn đẹp người. a) -Chết đứng còn hơn sống quỳ -ChÕt vinh cßn h¬n sèng nhôc -Chết trong còn hơn sống đục. d) -Ngày nắng đêm mưa. -Kh«n nhµ d¹i chî -Lªn th¸c xuèng ghÒnh. -Kẻ ở người đi. -ViÖc nhá nghÜa lín. -Chân cứng đã mềm. -§i hái giµ, vÒ nhµ hái trÎ. -Một miêngd khi đói bằng một gió khi no. -Ðn bay thÊp m­a ngËp cÇu ao, Ðn bay cao m­a rµo l¹i t¹nh. Bài 2: Với mỗi từ in nghiêng dưới đây hãytìm một từ trái nghĩa a) giµ: - qña giµ. -người già -c©n giµ b) ch¹y: -người chạy -« t« ch¹y -đồng hồ chạy c) nh¹t: -muèi nh¹t -®­êng nh¹t -mµu ¸o nh¹t. d) cøng -thÐp cøng -häc lùc lo¹i cøng -động tác còn cứng e) non - con chim non -tay nghÒ non Bµi 3: DiÒn cÆp tõ tr¸i nghÜa thÝch hîp vµo chç trèng  Lá …. đùm lá….  Viªc nhµ th×…., viÖc c« b¸c th×…  S¸ng… chiÒu….  Nãi…..quªn…..  ….Êm….ªm.  ….®e….bóa.  GiÊy….mùc…..  §i…..vÒ……. 14 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> C¶m thô v¨n häc Bài 1: Trong bài Mùa thảo quả, nhà văn Ma Văn Kháng tả hương thơm trong thảo qu¶ nh­ sau: Gió tây lướt thướt ba qua rừng, quyến hương thảo quả đi, rải theo triền núi, đưa hương thảo quả ngọt lung, thơm nồng vào những thôn xóm Chin San. Gió thơm. Cây cỏ thơm. Đất trời thơm. Người đi rừng thảo quả về, hương thơm đạm ủ ấp trong từng nÕp ¸o, nÕp kh¨n. Hãy nêu nhận xét về cách dùng từ, đặt câu nhằm nhấn mạnh hương thơm của th¶o qu¶ chÝn trong ®o¹n v¨n trªn. Gîi ý Tác giả đã lặp lại liên tiếp 3 lần từ “thơm” (điệp từ), dùng các từ thơm nồng, thơm đậm để nhấn mạnh hương thơm của thảo quả chín. Câu đầu của đoạn văn tuy dài nhưng được ngắt thành nhiều cụm từ diễn tả cơn gió mang hương thơm của thảo quả chín trong rừng bay đi xa rộng. Ba câu ngắn tiếp theocàng khẳng định hương thơm của thảo quả chín như lan toả, thấm đượm vào tất cả thiên nhiên, đất trời. Hương thảo quả chín còn ấp ủ trong tong nếp áo, nếp khăn của người đi từ rừng về, thơm mãi với thời gian. Bµi 2: Trong bµi MÆt trêi xanh cña t«i, nhµ th¬ NguyÔn ViÕt B×nh viÕt: Rõng cä ¬i! Rõng cä! Lá đẹp, lá ngời ngời Tôi yêu thường vẫn gọi MÆt trêi xanh cña t«i. Theo em, khổ thơ trên đã bộc lộ tình cảm của tác giả đối với quê hương như thế nµo? Gîi ý Khổ thơ bộc lộ tình cảm thiết tha yêu quý của tác giả đối với rừng cọ của quê hương. Tác giả trò chuyện với rừng cọ như trò chuyện với người thân( “Rừng cọ ơi! Rừng cọ!”), tả những chiếc lá cọ vừa đẹp vừa ngời ngời sức sống. Hình ảnh “Mặt trời xanh của tôi” ở câu thơ cuối không chỉ nói lên sự liên tưởng, so sánh chính xác của tác gi¶ (l¸ cä xoÌ nh÷ng c¸nh nhá dµI tr«ng xa nh­ “mÆt trêi ” d©ng to¶ chiÕu nh÷ng “tia n¾ng xanh”) mµ cßn béc lé râ t×nh c¶m yªu mÕn vµ tù hµo cña t¸c gi¶ vÒ rõng cä cña quê hương. Bµi 3: KÕt bµi Hµnh tr×nh cña bÇy ong, nhµ th¬ NguyÔn §øc MËu cã viÕt: Bầy ong giữ hộ cho người Những loài hoa đã tàn phai tháng ngày. Qua hai dòng thơ trên, em hiểu công việc của bầy ong có ý nghĩa gì đẹp đẽ? Gîi ý Qua hai dòng thơ, ta thấy công việc của bầy ong có ý nghĩa thật đẹp đẽ: Bầy ong rong ruổi khắp nơi để tìm hoa, hút nhuỵ, mang về làm thành những giọt mật thơm 15 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> ngon. Những giọt mật ong được làm nên bởi sự kết tinh từ hương thơm vị ngọt của những loài hoa. Do vậy, khi thưởng thức mật ong, dù hoa đã tàn phai theo thời gian nhưng con người vẫn cảm thấy những màu hoa được “giữ lại” trong hương thơm, vị ngọt của mật ong. Có thể nói: bầy ong đã giữ gìn được vẻ đẹp của thiên nhiên để ban tặng con người, làm cho cuộc sống của con người thêm hạnh phúc. ========================. C¶m thô v¨n häc Bài 1: Hình ảnh người mẹ chiến sĩ trong kháng chiến chống Mĩ được nhà thơ Bằng ViÖt qua nh÷ng c©u th¬ trong bµi MÑ nh­ sau: Con bị thương, nằm lại một mùa mưa Nhí d¸ng mÑ ©n cÇn mµ lÆng lÏ Nhµ yªn ¾ng. TiÕng ch©n ®i rÊt nhÑ Giã tõng håi trªn m¸i l¸ ïa qua … Con xót lòng, mẹ hái trái bưởi đào Con nh¹t miÖng cã canh t«m nÊu khÕ Khoai nướng, ngô bung ngọt lòng đến thế Mçi ban mai to¶ khãi Êm trong nhµ. Gîi ý Hình ảnh người mẹ chiến sĩ được gợi tả qua hai khổ thơ của nhà thơ Bằng Việt thật cảm động. Mẹ thương anh chiến sĩ thương binh như thương đứa con ruột thịt, mẹ ch¨m sãc anh “©n cÇn mµ lÆng lÏ”. C¨n nhµ “yªn ¾ng” chØ cã “ tiÕng ch©n ®I rÊt nhÑ” của mẹ như giữ gìn, nâng nui giấc ngủ cho “con”. Mẹ đem đến cho “ con” tráI bưởi đào, canh tôm nấu khế để “con” đỡ “ xót lòng, nhạt miệng”. Mẹ làm cho “con” ngọt lòng bởi hương vị của khoai nướng, ngô bung đậm đà tình quê hương, khiến cho mỗi sớm mai trong nhà vấn vương làn khói ấm. Có thể nói: Hình ảnh người chiến sĩ trong bài Mẹ của nhà thơ Bằng Việt chính là hình ảnh đẹp đẽ của quê hương thân yêu. Bài 2: Trong bài Bộ đội về làng, nhà thơ Hoàng Trung Thông có viết: C¸c anh vÒ M¸i Êm nhµ vui Tiếng hát câu cười Rén rµng xãm nhá. C¸c anh vÒ Tưng bừng trước ngõ, 16 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Lớp lớp đàn em hớn hở chạy theo sau. MÑ giµ bÞn rÞn ¸o n©u Vui đàn con ở rừng sâu mới về. Em hãy cho biết: Những hình ảnh nào thể hiện niềm vui của xóm nhở khi bộ đội về? Vì sao các anh bộ đội được mọi người mừng rỡ đón chào như vậy? Gîi ý -Những hình ảnh thể hiện niềm vui của xóm nhỏ khi bộ đội về: mái ấm nhà vui, tiếng hát câu cười rộn ràng xóm nhỏ, lớp lớp đàn em hớn hở chạy theo sau, mẹ già bịn rịn áo nâu. (Niềm vui của mẹ già khi đón bộ đội về thật khó nói nên lời, chỉ dồn nén bªn ngoµi mµ kh«ng biÓu lé ra bªn ngoµi). -Các anh bộ đội được mọi người mừng rỡ đón chào như vậy bởi vì: các anh đi chiến đấu bảo vệ quê hương, đất nước, sẵn sàng hi sinh thân mình để đem lại cuộc sống ấm no hạnh phúc cho mọi người; các anh là con em của nhân dân, luôn gần gũi giúp đỡ mọi người với tình cảm yêu thương đẹp đẽ. Bài 3: Trong bài thơ Chú đi tuần của Trần Ngọc, hình ảnh người chiến sĩ đi tuần trong đêm khuya thành phố được miêu tả như sau: Trong đêm khuya vắng vẻ, Chú đi tuần đêm nay. Nép mình dưới bóng hàng cây Gió đông lạnh buốt đôi tay chú rồi! RÐt th× mÆc rÐt ch¸u ¬i! Chó ®i gi÷ m·i Êm n¬i ch¸u n»m. Đoạn thơ nói về người chiến sĩ đi tuần trong hoàn cảnh như thế nào? Hai dòng thơ cuối cho ta thấy ý nghĩa gì đẹp đẽ và sâu sắc? Gîi ý Đoạn thơ nói về người chiến sĩ đi tuần trong hoàn cảnh có những khó khăn và thử thách: đêm khuya vắng vẻ (khi mọi người đã yên giấc ngủ say), gió mùa đông ngoài trời làm lạnh buốt đôi tay. Hai dòng thơ cuối cho ta thấy ý nghĩa thật đẹp đẽ và sâu sắc: người chiến sĩ rất quan tâm và yêu thương các cháu thiếu nhi, sẵn sàng chịu đựng khó khăn gian khổ của giá rét đêm khuya (“Rét thì mặc rét cháu ơi!”) để giữ mãi cho c¸c ch¸u giÊc ngñ Êm ¸p, b×nh yªn (“Chó ®i gi÷ m·i Êm n¬i ch¸u n»m”). §ã còng chính là vẻ đẹp của tinh thần trách nhiệm với cuộc sống và tình yêu thương sâu nặng của các anh chiến sĩ đối với con người. ========================== Từ đồng âm 1. Bµi tËp: Bài 1: Đặt câu để phân biệt từ đồng âm: giá (giá tiền) - giá (giá để đồ vật) 17 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Bài 2: Đặt câu với mỗi nghĩa dưới đây của từ “đánh”. a. Làm đau bằng cách dùng tay hoặc dùng roi, gậy đập vào thân người. b. Dïng tay lµm cho ph¸t ra tiÕng nh¹c hoÆc ©m thanh. c. Làm cho bề mặt sạch hoặc đẹp ra bằng cách sát hoặc xoa. ============================= «n tËp c¸c thµnh phÇn cÊu t¹o c©u. - Chñ ng÷ vµ vÞ ng÷ lµ hai thµnh phÇn chÝnh cña c©u. Chñ ng÷ nªu sù vËt lµm chñ sự việc nói đến trong câu ; vị ngữ chỉ hoạt động hoặc trạng thái, tính chất ,vị trí, để miêu tả hoặc nhận xét về người, sự vật được nêu ở chủ ngữ. - Ngoài hai thành phần chính, câu còn có một thành phần phụ thường đứng ở đầu c©u, bæ sung thªm nghÜa vÒ t×nh huèng c©u, gäi lµ tr¹ng ng÷. Tr¹ng ng÷ cã thÓ chØ thêi gian, nơi chốn, mục đích, nguyên nhân,… - Các danh từ, động từ, tính từ trong câu cũng có thể có thành phần phụ. Những từ ngữ nêu chi tiết, ý cụ thể thêm chọ sự vật được nêu ở danh từ trong câu, gọi là định ng÷. Danh từ có thể có định ngữ ở trước và sau. Còn những từ ngữ nêu chi tiết, ý cụ thể nêu cho hành động, trạng thái, tính chất của động từ và tính từ trong câu gọi là bổ ngữ. Có những bổ ngữ chỉ đứng trước động từ, tính từ. Có những bổ ngữ chỉ đứng sau động từ, tÝnh tõ. - ë líp 5, c¸c em cßn t×m hiÓu mét sè thµnh phÇn phô kh¸c cña c©u lµ h« ng÷. §ã là những từ ngữ dùng để làm hô gọi, gây chú ý ở người nghe hoặc biểu lộ cảm xúc. Hô ngữ thường ở đầu hoặc cuối câu. - Ngoài ra, trong câu có thể có những thành phần đồng loại cùng giữ chức vụ gièng nhau, vÝ dô cïng lµ chñ ng÷, cïng lµ vÞ ng÷, cïng tr¹ng ng÷, cïng lµ h« ng÷, cùng là định ngữ, gọi là bộ phận song song. Có thể hình dung các thành phần câu trong sơ đồ sau: C©u. C¸c bé phËn chÝnh trong c©u (nßng cèt c©u) Chñ ng÷. VÞ ng÷. C¸c bé phËn phô trong c©u. Bé phËn phô cña c©u. Bé phËn phô tõ trong c©u 18. Tr¹ng ng÷ Lop1.net. H« ng÷. §Þnh ng÷. Bæ ng÷.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> C¸c bé phËn song song cña c©u. Chñ ng÷. VÞ ng÷. Tr¹ng ng÷. H« ng÷. §Þnh ng÷. Bæ ng÷. c¶m thô v¨n häc Bài 1: Trong bài Nhớ Việt Bắc (TV3-tập1) nỗi nhớ của người cán bộ về xuôi được nhµ th¬ Tè H÷u gîi t¶ nh­ sau: Ta vÒ mÝnh cã nhí ta Ta về, ta nhớ những hoa cùng người. Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi §Ìo cao n¾ng ¸nh dao gµi th¾t l­ng. Ngµy xu©n m¬ në tr¾ng rõng Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang… Em hãy cho biết: Người cán bộ về xuôi nhớ những gì ở chiến khu Việt Bắc? Nỗi nhớ ấy bộc lộ tình cảm gì ở người cán bộ: Gîi ý -Người cán bộ về xuôi nhớ “những hoa cùng người” (cảnh và người) ở chiến khu ViÖt B¾c: +Cảnh: Hoa chuối rừng đỏ tươi nổi bật trên nền lá xanh (“Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi”), hoa mơ nở trắng khắp cánh rừng khi mùa xuân về (“Ngày xuân mơ nở trắng rõng”). +Người: Người đi rừng trên nương (“Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng”), người ®an nãn cÇn cï, ch¨m chØ “chuèt tõng sîi giang”. -Nỗi nhớ ấy bộc lộ tình cảm yêu thương, gắn bó sâu nặng của người cán bộ với mảnh đất và con người Việt Bắc-“cái nôi” của cách mạng Việt Nam trong những năm kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Bài 2: Trong bài Đất nước, nhà thơ nguyễn Đình Thi có viết: Nước chúng ta, Nước những người chưa bao giờ khuất Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất Nh÷ng buæi ngµy x­a väng nãi vÒ. 19 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Em hiÓu nh÷ng c©u th¬ trªn nh­ thÕ nµo? Hai dßng th¬ cuèi muèn nh¾c nhë chóng ta ®iÒu g×? Gîi ý -Đất nước Việt Nam là đất nước của những người dũng cảm, kiên cường chưa bao giờ chịu khuất phục trước kẻ thù xâm lược. Đêm đêm, “rì rầm trong tiếng đất” là lời nãi cña cha «ng tõ ngh×n x­a väng vÒ nh¾n nhñ con ch¸u. -Hai dßng th¬ cuèi muèn nh¾c nhë ta h·y ghi nhí vµ ph¸t huy truyÒn thèng bÊt khuất của cha ông từ “những buổi ngày xưa” (những ngày tháng đầy vẻ vang và đáng tự hào về lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc). Bµi 3: Trong bµi NghÖ nh©n B¸t trµng, nhµ th¬ Hå Minh Hµ t¶ nÐt vÏ cña c« g¸i lµm đồ gốm như sau: Bót nghiªng lÊt phÊt h¹t m­a Bút chao gợn nước Tây Hồ lăn tăn Hµi hoµ ®­êng nÐt hoa v¨n D¸ng em, d¸ng cña nghÖ nh©n B¸t Trµng. Đoạn thơ giúp em cảm nhận được nét bút tài hoa của người nghệ nhân Bát Tràng nh­ thÕ nµo? Gîi ý Nét bút trên tay người nghệ nhân Bát Tràng thật tài hoa: -Khi “bót nghiªng” (phÈy nhanh nhanh tõ trªn xuèng), nh÷ng h¹t m­a bçng hiÖn ra nh­ ®ang bay lÊt phÊt ngoµi trêi. -Khi “bút chao” (đưa qua đưa lại nhẹ nhàng), những gợn nước (làn sóng nhẹ) Tây Hồ như đang chuyển động lăn tăn trước mắt ta. Nh÷ng “®­êng nÐt hoa v¨n” rÊt “hµi hoµ” còng ®­îc t¹o nªn tõ c©y bót Êy- c©y bút làm cho vẻ đẹp của cuộc sống hiện ra một cách sinh động trên đồ gốm Bát Tràng. =================================. Bµi1: Ph©n tÝch thµnh phÇn chÝnh vµ thµnh phÇn phô cña c¸c c©u sau: a. Khoảng gần trưa, khi sương tan, đấy là lúc chợ náo nhiệt nhất. b. Giữa lúc Nhĩ nhìn thấy trong tưởng tượng chính mình trong tấm áo màu xanh trứng sáo và chiếc mũ nan rộng vành như một nhà thám hiểm đang chậm rãi đặt từng bước lên cái mặt đất dính phù sa,chợt nghe sau lưng có tiếng ho, Nhĩ quay lại . Bµi lµm a, Trạng ngữ: Khoảng gần trưa, khi sương tan Chủ ngữ: đấy VÞ ng÷: lµ lóc chî naã nhiÖt nhÊt. b, Chñ ng÷ : NhÜ VÞ ng÷ : Quay l¹i Tr¹ng ng÷ : Gi÷a lóc NhÜ nh×n thÊy……cã tiÕng ho 20 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>