Giáo án dạy Ngữ văn 8 tiết 65, 66: Hai chữ nước nhà

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TUAÀN 17 BAØI 17. Ngày soạn : 16 / 12 / 04 Tieát 65, 66. I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : Giuùp HS : -- Cảm nhận được nội dung trữ tình yêu nước trong đoạn thơ : Tình cảm ruột thịt thống nhất với tình yêu nước sâu nặng của cha con Nguyễn Phi Khanh trong hoàn cảnh nứơc mất nhà tan, ý chí phục thù cứu nước. -- Tìm hiểu sức hấp dẫn nghệ thuật của ngòi bút Trần Tuấn Khải : cách khai thác đề tài lịch sử, sự lựa chọn thể thơ thích hợp, việc tạo dựng không khí, tâm trạng, giọng điệu thơ thống thiết… II. CHUAÅN BÒ GV : Tìm đọc tư liệu về Nguyễn Trãi, đọc Sách GV, soạn giáo án HS : Đọc văn bản, chuẩn bị câu hỏi theo SGK III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC 1. OÅN ÑÒNH (1’) Kieåm tra só soá, tö theá taùc phong HS 2. KIEÅM TRA (6’) ? Đọc thuộc lòng bài thơ “Muốn làm thằng Cuội” ? Qua bài thơ, em hiểu gì về tâm hồn lãng mạn của nhà thơ Tản Đà ? ? So với thơ cổ điển, bài thơ có những điểm gì mới ? 3. BAØI MỚI GIỚI THIỆU BAØI (1’). Tuy sinh sau Tản Đà 6 năm, nhưng Trần Tuấn Khải vẫn đựơc coi là nhà thơ lãng mạn cùng thời với Tản Đà. Nếu Tản Đà có những ước mơ thoát tục vươn lên chốn cung trăng, thì thi sĩ họ Trần lại thường trốn tránh thực tại, thả hồn về với quá khứ qua những trang lịch sử hào hùng trong quá khứ dân tộc. Qua những câu chuyện, những nhân vật lịch sử, Trần Tuấn Khải gửi gắm lòng yêu nước, thương dân một cách thiết tha mà kín đáo. Chúng ta sẽ tìm hiểu điều đó trong bài học hôm nay. TL. HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG 1 + Hướng dẫn HS đọc văn bản 10 Đoạn thơ rất đa dạng về cảm xúc ( khi nuối tiếc, tự hào, khi caêm uaát, thieát tha) Cần đọc diễn cảm để lột tả những cảm xúc đó. Lưu ý đọc kĩ những chú thích từ Hán Việt ? Dựa vào chú thích, hãy giới thieäu vaøi neùt veà taùc giaû?. HOẠT ĐỘNG CỦA HS HOẠT ĐỘNG 1 . Đọc theo yêu cầu.  Trả lời theo sách giáo khoa. Lop8.net. KIẾN THỨC I. ĐỌC – TÌM HIỂU CHÚ THÍCH Taùc giaû Traàn Tuaán Khaûi (1895 – 1983) buùt hieäu AÙ Nam, queâ Nam Ñònh, laø nhaø thô noåi tiếng vào những năm 20 của theá kæ XX . Taùc phaåm : Hai chữ nước nhà là bài thơ.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> -- Theå thô song thaát luïc baùt ? Baøi thô laøm theo theå thô gì ? Naâng cao : Ñaây laø theå thô daân tộc, rất thích hợp để diễn tả những tiếng lòng sầu thảm hay những nỗi giận dữ, oán thán.. TÍCH HỢP :. 5. ? Em hãy cho biết chúng ta đã hoïc vaên baûn naøo cuõng laøm theo theå thô song thaát luïc baùt ? ? Hai chữ nước nhà là nhan đề baøi thô cho thaáy noäi dung chính cuûa baøi thô naøy laø gì ? ? Taùc giaû baøi thô coù boäc loä caûm xúc của mình trực tiếp không ?. ? Như vậy tâm sự yêu nước ở đây chính là tâm sự của ai ? ? Haõy xaùc ñònh caùc phaàn cuûa vaên baûn ?. HOẠT ĐỘNG 2 + Gọi HS đọc 8 câu thơ đầu . ? Cảnh tượng cuộc ra đi của người cha được diễn ra trong hoàn cảnh nào ?. 15 ? Không gian ải Bắc và giời Nam đặt trong thế đối lập đã phaûn aùnh traïng thaùi taâm tö naøo của con người ? ? Caùc chi tieát maây saàu , gioù thổi, hổ thét, chim kêu gợi tính chaát gì cuûa khung caûnh cuoäc ra ñi ?. mở đầu tập Bút quan hoài. -- Theå thô song thaát luïc baùt .. Ví duï : Baøi Sau phuùt chia ly (lớp 7).  Hướng trả lời -- Noäi dung baøi thô laø caûm nghó về con người và đất nước mình. -- Tác giả mượn lời ông Nguyễn Phi Khanh nói với con trai Nguyeãn Traõi khi oâng bò quaân Minh baét giaûi sang Trung Quoác. -- Tâm sự của Trần Tuấn Khải Caùc phaàn : -- Nỗi lòng người cha trong cảnh ngộ phải rời xa đất nước. -- Tình cảnh nước mất, nhà tan . -- Lời trao gửi cho con. HOẠT ĐỘNG 2  Đọc theo yêu cầu  Hướng trả lời : -- Boái caûnh ko gian : aûi Baéc mây sầu ảm đạm, giời Nam gió thaûm ñìu hiu, boán beà hoå theùt chim keâu. -- Phaûn aùnh taâm traïng phaân ñoâi vừa thân thiết ( giời Nam), vừa xa lạ( ải Bắc). Đó là tâm trạng của người yêu nước buộc phải xa đất nước.. Boá cuïc : Đoạn 1 : Từ đầu ………. Con nhớ lấy lời cha khuyên..  Nỗi lòng người cha trong cảnh ngộ phải rời xa đất nước. Đoạn 2 : Giống Hồng Lạc …….. đàn sau đó mà  Tình cảnh nước mất, nhà tan. Đoạn 3 : Còn lại  Lời trao gửi cho con. II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1. Nỗi lòng người cha trong caûnh ngoä eùo le Choán aûi Baéc maây saàu aûm đạm, Cõi giời Nam gió thảm đìu hiu. Boán beà hoå theùt chim keâu. Đoái nom phong cảnh như kheâu baát bình.. -- Buồn bã, thê lương, đe doạ con người.  Caûnh vaät buoàn baõ, theâ lương, ghê sợ.. MỞ RỘNG:. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> 7. Cuộc chia li diễn ra ở 1 nơi biên giới ảm đạm, heo hút. Biên ải là nơi tận cùng của đất nước, đ/với cuộc ra đi ko có ngày trở về của Nguyễn Phi Khanh thì ñaây laø ñieåm cuoái cùng để rồi vĩnh biệt với quê höông, Toå quoác. Taâm traïng aáy đã phủ lên cảnh vật 1 màu tang toùc, theâ löông vaø caûnh vaät aáy laïi caøng nhö giuïc côn saàu trong lòng người. Đoạn thơ dù dùng những từ ngữ ước lệ, cũ mòn nhưng vẫn tạo được sức hấp dẫn chung cho toàn bài. ? Giữa khung cảnh ấy, hình ảnh  Đọc 4 câu thơ tiếp người cha hiện lên từ những lời Hạt máu nóng thấm quanh hồn nước thô naøo ? Chút thân tàn lần bước dặm khôi Troâng con taàm taõ chaâu rôi, Con ơi, con nhớ lấy lời cha khuyeân. ? Em hieåu nhö theá naøo veà  Hướng trả lời : -- Cha giaø thì uaát ngheïn caûm những hình ảnh ấy ? thấy mình bất lực, con thì sụt BÌNH : suøi khoùc thöông cha. Câu chuyện lịch sử kì diệu o thiêng liêng ấy, người dân Việt -- Cha bị giải sang Tàu, k mong ngày trở lại, con muốn đi Nam ai cũng biết, nay được nhà thơ nhấn mạnh, cho nên dù theo phụng dưỡng cha già cho tròn đạo hiếu, nhưng cha phải trong ngôn ngữ có “máu” hoà với “châu rơi”, vẫn là lời chân dằn lòng khuyên con trở lại để thật mà tác giả đã hoá thân vào lo tính việc trả thù nhà, đền nợ nước. taâm traïng Nguyeãn Phi Khanh, -- Đối với 2 cha con, tình nhà, đẻ dặn dò, trăng trối với con. nghóa nước đều sâu nặng, da Trong boái caûnh ko gian vaø taâm diết và đau đớn, xót xa…. trạng như thế, lời người cha thiêng liêng và xúc động, có sức truyền cảm, mạnh hơn bao giờ hết, khiến người nghe phải khaéc coát, ghi xöông.. HEÁT TIEÁT 1. Lop8.net. Haït maùu noùng thaám quanh hồn nước Chút thân tàn lần bước dặm khôi Troâng con taàm taõ chaâu rôi, Con ơi, con nhớ lấy lời cha khuyeân.  Hoàn cảnh éo le, tình nhà nghĩa nước đều sâu đậm, da dieát, xoùt xa.. ( Sức truyền cảm mạnh mẽ).

<span class='text_page_counter'>(4)</span> TIEÁT 2. -- Người cha nhắc con về + Đọc vàhướng dẫn tìm hiểu 20 truyền thống lịch sử dân tộc và tình cảnh đất nước dưới gót caâu tieáp theo ? Nguyễn Phi Khanh nhắc nhở chân xâm lược . -- Đất nước có truyền thống con ñieàu gì ? cao quý, lịch sử lâu đời, nhiều ? Qua các sự tích giống Hồng anh huøng haøo kieät. Lạc, giời Nam riêng 1 cõi, anh hùng hiệp nữ, tác giả muốn lưu yù ñieàu gì ?. 15. 5. 2. Hiện tình đất nước trong cảnh nước mất, nhà tan : Giống Hồng Lạchoàng thiên đã định, Mấy ngàn năm suy thịnh đổi thay. Giời Nam riêng 1 cõi này, Anh hùng hiệp nữ xưa nay kém gì.  Tự hào về truyền thống daân toäc. Bốn phương khói lửa bừng ? Tâm sự yêu nước của tác giả -- Quê hương khói lửa bừng bừng, thể hiện qua những hình ảnh, bừng, thành tung quách vỡ, chi tieát naøo? người dân chết chóc, bỏ vợ lìa Xiết bao thảm hoạ xương rừng maùu soâng con, chòu caûnh tang toùc xöông Nôi ñoâ thò thaønh tung quaùch rừng máu sông . vỡ Chốn nhân gian bỏ vợ lìa con.  Caûnh ñau thöông, tang toùc, nước mất nhà tan. ? Hoạ mất nước gieo đau thươg Thảm vong quốc kể sao xiết kể Thảm vong quốc Trông cơ đồ nhường xé tâm can ..nhường xé tâm can cho dân tộc được diễn tả qua Ngậm ngùi đất khóc giời than đất khóc giời than caùc hình aûnh ngheä thuaät naøo? Thöông taâm noøi gioáng, laàm than thöông taâm GIAÛNG noãi naøy ! Khoùi Nuøng Lónh nhö xaây khoái Tác giả nhập vai người trong uaát Khoùi Nuøng Lónh nhö xaây khoái cuộc để miêu tả hiện tình đất Sông Hồng Giang nhường vật uaát, nước và kể tội ác của quân Sông Hồng Giang nhường vật côn saàu xâm lược, cảm xúc chân thnàh côn saàu ( Nhân hoá, so sánh) làm xúc động tâm can người  Phép nhân hoá và so sánh  Nỗi đau mất nước thiêng đọc. Hơn thế nữa, người đọc liêng, cao cả, kinh động cả những năm 20 của thế kỉXX đất trời . cuõng laø naïn nhaân vong quoác, seõ  Sức truyền cảm sâu sắc, deã daøng caûm nhaän nhö noãi ñau maïnh meõ. của chính mình, khi đối chiếu ngôn ngữ hình ảnh thơ với thực tế cuộc sống đất nước ta lúc bấy giờ. Do đó đoạn thơ có sức truyeàn caûm maïnh meõ, saâu saéc. ? Trong đoạn thơ, ngoài những -- Tác giả còn trực tiếp bày tỏ hình ảnh , chi tiết lịch sử, Trần cảm xúc. Con ôi, caøng noùi caøng ñau Tuấn Khải còn sử dụng cách Lấy ai tế độ đàn sau đó mà? nói nào để bày tỏ cảm xúc ?. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> NAÂNG CAO :. 15. Nhà thơ đã sử dụng nhiều từ ngữ khoa trương, nhiều ẩn dụ đặc sắc, rất sát hợp những cung bậc cảm xúc vừa đau đớn xót xa, vừa căm hờn cháy bỏng, chẳng khác nào những tiếng hịch truyền , thức tỉnh nhân dân, đồng bào nhận rõ hiện tình đất nước để có những suy nghĩ, những hành động đúng đắn, kịp thời đứng lên cứu nước. + Gọi HS đọc 8 câu thơ cuối  Đọc theo yêu cầu ? Những lời thơ nào diễn tả tình  Hướng trả lời : Cha xót phận tuổi già sức yếu cảnh thực của người cha ? Lỡ sa cơ đành chịu bó tay Thaân löôn bao quaûn vuõng laày ? Tại sao khi khuyên con trở về -- Người cha nói đến cái thế tìm cách cứu nước, trả thù nhà, bất lực của mình, để nhằm kích thích, hun đúc cái ý chí “gánh người cha lại nói tới cảnh ngộ vác” của người con, làm cho bất lực của mình? lời trao gửi càng thêm sức nặng tình caûm. Tiếp đó, người cha mong con -- Tổ tông đã vì nước gian lao, nhớ đến tổ tông khi trước. Đó vì ngọn cờ độc lập. laø 1 toå toâng nhö theá naøo? ? Hình ảnh ngọn cờ độc lập -- Khích leä con noái nghieäp veû vẫn còn in máu đào của cha vang cuûa toå toâng. ông có ý nghĩa gì? Mục đích lời --Lời thơ thống thiết, chân khuyên của cha ở đây là gì? thaønh. Nhận xét về giọng điệu của lời thô khuyeân nhuû naøy ?. BÌNH :. Loøi Phi Khanh daïy con, hay chính là những tâm sự của Trần  Tuấn Khải muốn gửi tới bạn đọc đương thời. Chàng thi sĩ lãng mạn đã hoá thân vào nhân vật lịch sử để giãi bày tâm sự, khát vọng của chính mình. Đó vừa là lời của cha ông dặn lại con cháu, cũng là lời hịch của lịch sử, của đất nước vọng về, là lời tâm sự của nhà thơ, muốn. Nghe giaûng. Lop8.net. 3. Nỗi lòng người cha trao gửi cho con. Cha xót phận tuổi già sức yếu Lỡ sa cơ đành chịu bó tay Thaân löôn bao quaûn vuõng laày.  Thế bất lực của người cha Giang sôn gaùnh vaùc sau naøy caäy con .  Kích thích yù chí, traùch nhiệm của người con.. Con nên nhớ tổ tông khi trước Đã từng phen vì nước gian lao Bắc Nam bờ cõi phân mao Ngọn cờ độc lập máu đào còn daây ….  Lời thơ thống thiết chân thaønh, khích leä con noái nghieäp toå tieân..

<span class='text_page_counter'>(6)</span> 5. 3. chia sẻ những khát vọng và niềm tin tới thếhệ trẻ, tới nhân dân lúc bấy giờ. Nếu ta nối kết những dòng đầu “ Giời Nam riêng 1 cõi này, Anh hùng hiệp nữ xưa nay kém gì !...” với mấy dòng cuối “Bắc Nam bờ cõi phân mao, ngọn cờ độc lập máu đào còn dây”sẽ thấy khúc ca “Hai chữ nước nhà”đã rung động “ dây đàn yêu nước”trong lòng bạn đọc 1 thời và truyền tới chúng ta ngày nay như thế đó. + Hướng dẫn HS tổng kết ? Đọc bài thơ, em hiểu gì về tấm lòng người cha trong hoàn cảnh nước mất nhà tan? ? Sức gợi cảm lớn của bài thơ 1 phần là nhờ vào âm điệu tình caûm ñaëc bieät cuûa 1 theå thô daân tộc mà em đã học, đó là thể thơ gì?. TÍCH HỢP :.  Hướng trả lời --Tình yêu con hoà hợp với tình yêu đất nước thiết tha sâu naëng. -- Từ đó em cảm nhận tấm lòng tha thiết với vận mệnh đất nước của tác giả Trần Tuấn Khaûi, nhaø thô khích leä loøng yeâu nước của mọi người, tôn trọng và tự hào về những anh hùng cứu nước trong lịch sử dân tộc. --Theå thô song thaát luïc baùt. GHI NHỚ / SGK . Đọc ghi nhớ SGK.  Thaûo luaän nhoùm Nhớ con sông quê hương (Teá Hanh) Chiêu hồn nước (Phaïm Taát Ñaéc). Cảm nghĩ về quê hương đất nước là 1 đề tài lớn trong thơ văn. Em hãy tìm những câu thơ nào khác mà em đã học về chủ đềø này ? (2’) HƯỚNG DẪN HỌC TẬP + Học bài, biết cảm nhận những nội dung cơ bản của bài thơ. + Chuẩn bị bài Kiểm tra tổng hợp học kì I. RUÙT KINH NGHIEÄM. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>