Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 11 - Tiết 41: Văn bản: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá ( mao ốc vị phu phong sở phá ca – Đỗ Phủ)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TUAÀN : 11- TIEÁT : 41 Vaên baûn. Ngày soạn : 13/10/2009 Ngaøy daïy : 19 -24 /10/2009. BAØI CA NHAØ TRANH BÒ GIOÙ THU PHAÙ ( Mao ốc vị phu phong sở phá ca – Đỗ Phủ) **************** A . MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : Giuùp hoïc sinh caûm nhaän : - Tinh thần nhân đạo , lòng vị tha cao cả của nhà thơ . - Thấy được vị trí và ý nghĩa của yếu tố miêu tả và tự sự trong thơ trữ tình . - Bước đầu thấy được bút pháp của Đỗ Phủ B . CHUAÅN BÒ : + Giáo viên : Nghiên cứu bài , tranh + Học sinh : Soạn bài C. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG DẠY VAØ HỌC HOẠT ĐỘNG THẦY  HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động  OÅn ñònh  Kieåm tra baøi cuû : Hỏi : Đọc thuộc bài thơ “ Hồi hương ngaãu thö’’ ? Qua baøi thô noùi leân ñieàu gì?  Giới thiệu bài :Thơ ca giai đoạn thịnh Đường để lại nhiều tác phẩm trữ tình đặc biệt thời kỳ sau đó rất roái ren caùc nhaø thô khoâng coøn ngắm hoa thưởng nguyệt mà dùng ngòi bút hướng thẳng đến thực tế đời sống và Đỗ phủ đã thể hiện điều đó qua tác phẩm “ Bài ca nhà tranh bò gioù thu phaù ‘’ GV ghi tựa bài. * HOẠT ĐỘNG 2: Tìm hểu văn bản Gv gọi HS đọc phần chú thích (?) Neâu ñoâi neùt veà taùc giaû ? GV boå sung theâm (?) XH TQ thời ông đang sống có biến cố gì ?. HOẠT ĐỘNG TRÒ. NOÄI DUNG. -Lớp trưởng báo cáo - HS. Lắng nghe - ghi tựa bài. 2 HS đọc HS trả lời dựa vào chú thích Laéng nghe - Loạn An Lộc Sơn , tình hình XH rối loạn , đời sống. Lop7.net. I – Tìm hieåu chung 1- Taùc giaû : Đỗ Phủ – nhà thơ nổi tiếng đời Đường (TQ) , cuộc đời của oâng ngheøo tuùng beänh.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> (?) Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào? (?) Ñaëc ñieåm baøi thô ?. nd lầm than cơ cực Dựa vào chú thích SGK -Bút pháp hiện thực tinh thần nhân đạo. (?) Vai troø vò trí cuûa nhaø thô cuõng nhö taùc phaåm ? * Giảng : Sự ảnh hưởng này còn lan rộng đến các nhà thơ VN trong đó có nhà thơ Nguyễn Du ( Sở kiến hành ) * GV hướng dẫn cách đọc +Đọc chậm 3 phần đầu giọng đau khổ , ấm ức , + Phần cuối đọc lời cao thể hiện ước mơ GV đọc mẫu – gọi HS đọc * (?) Bài thơ được chia làm mấy phần ? Nêu ý chính của từng phần ?. - Aûnh hưởng đến thơ ca TQ đời sau Laéng nghe. GV : Ở đoạn 1 các em sẽ tìm hiểu theo 3 ý (?) 5 câu đầu tg dùng phương thức biểu đạt nào ? (?) Tg keå vaø taû vieäc gì ? (?) 5 câu tiếp theo hành động của bọn trẻ ntn ? (?)Vì đâu mà bọn trẻ lại có hành động nhö theá ? GV gợi ý chú ý đến tình XH lúc bấy giờ GV boå sung. HS. (?) Trước tình như thế thái độ của tg ntn ? (?) Ông ấm ức vì những lí do gì ?. taät 2- Taùc phaåm : Đỗ Phủ được bạn bè dựng ngôi nhà tranh nhưng được vài tháng thì bò gioù thu phaù . Baøi thơ ra đời lúc đó. Laéng nghe. Đọc Hai phaàn + 18 câu đầu : Hoàn cảnh của tg? +5 câu cuối : Ước mơ , khác voïng cuûa oâng. - HS thaûo luaän nhoùm + Chiến tranh loạn lạc , đs nghèo đói nên trẻ con cũng thay đổi ca tính cách - lòng ấm ức - Vì mất của , đau đớn vì trẻ thô cuõng bieán chaát. Laéng nghe * GV bình giảng : Sự ấm ức đó không phải vì mất của mà là vì nổi đau đời . Thời loạn người ta sẵn sàng bỏ cả nhân cách và - Gió ngừng , mây đen kéo cuoäc soáng (?) Sau trận gió dữ dội ấy điều gì xảy ra ? đến , mưa to dột nát cả mái. Lop7.net. II/ Phaân tích 1- Hoàn cảnh của nhaø thô : - Thaùng taùm gioù thoåi maïnh phaù naùt maùi nhaø tranh . - Trẻ con cướp mất tranh -> ấm ức vì sự mất của và sự đau xót vì sự đời - Noåi khoå ñeâm möa nhàrách ước lạnh -> không ngũ được vì loạn lạc.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> nhaø - Miêu tả kết hợp biểu cảm (?) Ông dùng bút pháp gì để tái hiện cảnh aáy ? (?) Taïi sau oâng laïi ích nguû?. (?) XH rối loạn có liên quan gì khiến ông maát nguõ ?. (?) Từ cách miêu tả em thấy mưa thu có ñaëc ñieåm ra sau ? (?) Neáu möa ban ngaøy thì sau ?. Vì sự biến loạn của An Lộc Sơn Sử Tử Minh làm tình hình XH roái ren - Vì loạn lạc thì cuộc sống của nd nghèo đói sing bệnh maø caùi to hôn laø gì oâng lo lắng cho vận nước , cs của nd - Mưa đến rất nhanh , gió tới mang theo möa laïnh _ Thì không đến nổi khổ như vaäy Laéng nghe. Giảng : Bao nhiêu nổi khổ dồn dập đến ông là hình ảnh cho người dân ở đây . GV chuyeån yù GV gọi hs đọc 5 câu cuối (?)Ông ước mơ điều gì ? (?) Để được ước mơ ấy ông nhận điều kieän ra sao? (?) Em coù nhaän xeùt gì veà tg ? (?) Đoạn này tg dùng biện pháp biểu đạt gì ? Em có nhận xét gì về số câu , số chữ giữa các đoạn ? (?) Neáu khoâng coù 5 doøng cuoái baøi thô naøy seõ ra sau ? (?) Vaäy tinh thaàn aáy laø gì ? (?) Em nhaän xeùt ntn veà keát caáu cuûa baøi thô?. HS Coù nhaø roäng muoân ngaøn gian che ch khaép daân ngheøo - Rieâng oâng lieàu naùt , chòu chết rét cũng được - Lòng nhân đạo vị tha cao cả - Biểu cảm trực tiếp. - Khoâng theå hieän heát tinh thần nhân đạo của tg. + loøng vò tha + Yêu mọi người - Chặt chẽ , hoàn chỉnh. 2- Ước mơ khác vọng cuûa nhaø thô - Ước mơ có nhà cửa vững chắc cho tất cả người nghèo - Đổi lại ông chết rét cũng được . -> Vượt lên nỗi đau cá nhaân hi sinh mình cho hạnh phúc muôn người . Một con người có loøng vò tha baùc aùi 3 Ngheä thuaät : -Kể thực , tả thực gián tieáp - Đoạn cuối là trực tieáp baøi toû khaùt voïng -Thể hiện sinh động noåi khoå cuûa baûn thaân - Boäc loä khaùt voïng cao. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> GV gọi hs đọc ghi nhớ SGK. * HOẠT ĐỘNG 3 :Củng cố + Dặn dò + Gọi HS đọc diễn cảm lại bài thơ -Học thuộc bài thơ và ghi nhớ - Hoïc caùc baøi vaên baûn tieát sau kieåm tra 1 tieát. HS – Ghi toång keát. HS Nghe ghi nhaän. Lop7.net. - Tính hiện thực trong thô saâu saéc III /TOÅNG KEÁT : ước mơ có nhà rộng vững chắc cho mọi người nghèo.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> TUAÀN 11 – TIEÁT 12. Ngày soạn : 13/10/2009 Ngaøy daïy : 19 - 24/10/2009. KIEÅM TRA VAÊN A . MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : Giúp học sinh nắm vững kiến thức về các văn bản : từ đầu năn đến nay ( nội dung ,nghệ thuật Giaù trò cuûa tönng2 taùc phaåm vaän duïng vaøo baøi kieåm tra , caùch laäp luaän B . CHUAÅN BÒ + THẦY : Đề kiểm tra + Troø : Hoïc baøi , giaáy , vieát C . TIẾN TRÌNH LÊN LỚP HOẠT ĐỘNG THẦY *HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động OÅn ñònh Thu noäp taøi lieäu *HOẠT ĐỘNG 2: Phát đề và coi kiểm tra * Phát đề cho HS Theo doõi hoïc sinh laøm baøi *Thu baøi *HOẠT ĐỘNG 3: Dặn dò - Soạn bài từ đồng âm +Nghieân cuù cau hoûi SGK. HOẠT ĐỘNG TRÒ -. lớp trưởng báo cáo -Noäp taøi lieäu. -. Nhận đề Nghieâm tuùc laøm baøi Noäp baøi. NOÄI DUNG. Kieåm tra 1tieát. Đề. - Nghe ghi nhaän. ĐỀ KIỂM TRA I – PHAÀN TRAÉC NGHIEÄM: (4ñieåm) Khoanh tròn câu trả lờ đúng . Mỗi câu 0,5 điểm Câu 1: Điền từ đúng vào câu ca dao sau. “ Đường vô xứ Huế ……………. Non xanh nước biết như tranh họa đồ’’ a) Quanh quanh b) Loanh quanh c )Quanh co d) Xanh xanh Câu 2: Bài thơ “ Bạn đến chơi nhà ‘’ø được viết theo theå thô. a) Song thaát luïc baùt. Caâu 5: Baøi thô : “ Phoø giaù veà kinh ‘’cuûa Traàn Quang Khải được viết theo thể a) Song thaát luïc baùt c) Thất ngôn bát cú Đường luật c) Ngũ ngôn tứ tuyệt Đường luật d) Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật Câu 6 : Bài thơ “ Bánh trôi nước ‘’ được viết theo theå thô. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> b) Thất ngôn bát cú Đường luật c) Thất ngôn tứ tuỵêt Đường luật d) Ngũ ngôn tứ tuyệt Đường luật Câu 3: Câu “ Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu’’ đã sử dụng nghệ thuật . a) Hoán dụ b) Aån duï c) Nhaân hoùa d) So saùnh Caâu 4: “Thaân em nhö haït möa sa. Hạt vào đài các , hạt ra ruộng cày .’’ a) Caâu haùt than thaân b) Caâu haùt chaâm bieám c) Câu hát về tình yêu quê hương đất nước con người d) Caâu haùt veà tình caûm gia ñình. a) Song thaát luïc baùt c) Thất ngôn bát cú Đường luật c) Ngũ ngôn tứ tuyệt Đường luật d) Thất ngôn tứ tuyệt Đường luậta) Song thất lục baùt Câu 7: Nhà thơ nào được gọi là : “Tam Nguyên Yên Đỗ’’ a) Nguyeãn Khuyeán b) Lí Baïch c) Nguyeãn Traõi d) Đỗ Phủ Câu 8: Trong đoạn thơ “ Sau phút chia li ‘’ của Đoàn Thị Điểm có sử dụng nghệ thuật đặc sắc là a) Aån duï b) Điệp ngữ c) So saùnh d) Chơi chữ. II- PHẦN TỰ LUẬN : (6điểm) Caâu 1 : Cheùp phaàn dòch thô , baøi thô Hoài höông ngaãu thö cuûa Haï Tri Chöông . Phaân tích hai caâu cuoái . (4ñieåm) Câu 2: Có bạn cho rằng : ngữ Ta với ta trong bài thơ : Qua Đèo ngang và Bạn đến chơi nhà bạn đến chơi nhà hoàn toàn chẳng có gì khác nhau . Em có tán thành ý kiến đó không ? vì sao ? (2điểm). ĐÁP ÁN I- PHAÀN TRAÉC NGHIEÄM (4ñieåm ) Caâu Trả lời. 1 a. 2 b. 3 d. 4 a. 5 c. 6 d. 7 a. II PHẦN TỰ LUẬN (6điểm ) Câu 1: Chép như phần dịch thơ SGK ( Bài 1 hoặc 2) . Phân tích được tâm trạng của nhà thơ. Câu 2: Không . Vì Ta với ta trong bài qua đèo ngang là chỉ có tác giả đối diện với chính mình . Còn trong bài : Bạn đến chơi nhà là tác giả và bạn .. Lop7.net. 8 b.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> TUAÀN 11 – TIEÁT 43. Ngày soạn :14/10/2009 Ngaøy daïy: 19-24/10/2009. Tieáng Vieät. TỪ ĐỒNG ÂM ***** A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : Giuùp hoïc sinh : + Hiểu được thế nào là từ đồng âm + Biết cách xác định nghĩa của từ đồng âm + Cẩn thận khi sử dụng từ đồng âm B . CHUAÅN BÒ + Thaày : Baûng phuï + Trò : soạn bài C . TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG DẠY VAØ HỌC HOẠT ĐỘNG THẦY HOẠT ĐỘNG TRÒ  HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động -Lớp trưởng báo cáo  OÅn ñònh :  Kieåm tra baøi cuõ : HS Hỏi : Thế nào là từ trái nghĩa ? Cho ví dụ . HS Hỏi : Dùng từ trái nghĩa ra sao ? Tìm vài câu có từ trái nghĩa . * GV giới thiệu bài : Trong cuộc sống có -Lắng nghe - ghi tựa bài nhiều từ giống nhau về âm nhưng lại khác nhau về nghĩa . Người ta gọi đó là từ đồng âm -> GV ghi tựa bài HOẠT ĐỘNG 2: Tìm hiểu từ đồng aâm * GV treo baûng phuï Giải thích nghĩa của mỗi từ lồng trong ccaù caâu sau : -Con ngựa đang đứng bỗng lồng lên. - Mua được con chim , bạn tôi nhốt ngay noø vaøo loàng . - loàng (1): chæ hñ ñang đứng nhảy dựng lên của con ngựa - loàng (2) :chuoàng nhoát. Lop7.net. NOÄI DUNG. I- Thế nào là từ đồng âm Từ đồng âm là từ giống nhau veà aâm nhöng khaùc xa nhau veà nghóa , khoâng lieân quan gì nhau . Ví duï : Tôi vừa đi câu cá vừa ngâm moät caâu thô.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> chim (?) Nghóa cuûa chuùng ntn? (?) Aâm đọc ntn? *GV chốt : Trường hợp ấy gọi là từ đồng âm (?) Vậy từ đồng âm là gì ?. Haõy cho vd GV Chốt lại – gọi Hs đọc ghi nhớ *HỌAT ĐỘNG 3 : Tìm hiểu cách dùng từ đồng âm (?) Nhờ đâu mà em phân biệt nghĩa của từ đồng âm trên ? * GV treo baûng phuï Caâu : “ Ñem caù veà kho ’’ coù maáy nghóa ? (?) Làm sao cho người ta phân biệt được nghóa cuûa noù ?  Gv choát (?) Để tránh hiểu lầm ta cần chú ý điều gì?  HOẠT ĐỘNG 4 : LUYỆN TẬP GV gọi hs đọc bài tập 1 trang 136 GV nhận xét khi các nhóm hoàn thành. - khác nhau hoàn toàn -âm đọc giống nhau HS laéng nghe HS dựa vào thb trả lời. Hs Hs đọc ghi nhớ. _ Dựa vào ngữ cảnh. - coù 2 nghóa - Phaûi vieát caâu cho roõ raøng. II- Sử dụng từ đồng âm Trong giao tieáp caàn chuù yù đầy đủ ngữ cảnh để tránh hiểu sai nghĩa của từ , tránh dùng từ với nghĩa nước đôi (do đồng âm). - Chú ý đến ngữ cảnh Thực hiện 4 nhóm. GV gọi hs đọc bài tập 2 trang 136. Thực hiện hội ý trong baøn. GV gọi hs đọc bài tập 3 trang 136. HS laøm caù nhaân. Lop7.net. III LUYEÄN TAÄP 1/136 Tìm từ đồng âm + cao (chieàu cao- thaïch cao) +ba (ba traêm – ba maù ) +tranh (veõø tranh – tranh chaáp) +sang (sang đò–sang hèn) +nam (phía nam – nam giới ) +sức (sức lực – sức học ) +nheø (nheø côm –khoùc nheø) +tuoát (tuoát luùa –maát tuoát) 2/136 Giaûi thích nghóa *cổ :phần nối đầu với thân * coå : xöa cuõ * coå : tuïc leä * coå(phaàn) : goùp voán k doanh => Từ đồng âm với từ cổ : cổ vũ , cổ điển , cổ động 3/136 Ñaët caâu -Năm nay cháu được năm.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> tuoåi -Ruộng sâu tốt lúa thường có saâu. *HOẠT ĐỘNG 5 : DẶN DÒ - Thực hiện bài tập 4 còn lại - Hoïc baøi - Soạn bài : “ Cảnh khuya ” , “ Rằm thaùng gieâng ‘’ + Đọc văn bản tìm hiểu chú thích + Trả lời câu hỏi SGK. Nghe ghi nhaän. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> TUAÀN : 11–TEÁT : 44 TAÄP LAØM VAÊN. Ngày soạn :14/10/2009 Ngaøy daïy: 19-24/10/2009. CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ , MIÊU TẢ TRONG VAÊN BIEÅU CAÛM A . MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : Giuùp hoïc sinh : + Hiểu được vai trò của các yếu tố tự sự ,miêu tả trong văn biểu cảm và có ý thức vận dụng vào vieát vaên + Reøn luyeän thoâng qua caùc baøi taäp B . CHUAÅN BÒ : * THẦY: Nghiên cứu bài * TRÒ : Soạn bài trước C . TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG DẠY VAØ HỌC HOẠT ĐỘNG THẦY HOẠT ĐỘNG TRÒ NOÄI DUNG  HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động -Lớp trưởng báo cáo  Ổn định lớp  Kiểm tra bài cũ : kiểm tra sự chuẩn bị cuûa HS Lắng nghe – ghi tựa bài  GV giới thiệu bài Em đã biết các phương thức tự sự , miêu tả , biểu cảm . Ta vận dụng 2 yếu tố đầu để biểu cảm cho tốt hơn trong văn biểu cảm GV ghi tựa bài * Hoạt Động 2 : Hình thành kh ai ùniệm  GV treo baûng phuï Gọi Hs đọc (?) Tìm các yếu tố kể và tả trong đoạn 1? (?) Neâu vai troø cuûa chuùng ? (?) Ở đoạn 2 có mấy yếu tố ?. HS đọc bài thơ của Đỗ Phuû + tự sự : 2 câu đầu +mieâu taû : 3 caâu sau => Taïo boái caûnh cho toàn bài thơ +yếu tố tự sự +yeáu toá bieåu caûm => uất ức . đau khổ. Lop7.net. I- Tự sự và miêu tả trong vaên bieåu caûm 1- Vai trò : Tự sự và miêu tả dùng trong văn biểu cảm để gợi ra đối tượng biểu cảm và gửi gắm cảm xúc.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> (?) Taùc giaû boäc loä caûm xuùc gæ? (?) Ở đoạn 3 có sự tham gia của các yếu tố naøo ?. -Tự sự , miêu tả , biểu caûm. - Biểu cảm trực tiếp - > tình cảm cao thượng vị (?) Đoạn 4 dùng phương thức biểu đạt nào ? tha - HS kết luận từ lập luận  GV chốt : Vậy yếu tố tự sự và miêu tả trên HS –ghi baøi coù vai troø gì trong baøi thô ? * Gv gọi hs đọc ghi nhớ HS đọc * GV gọi hs đọc đoạn văn số 2 SGK - Mt aû baøn chaân boá (?) Đoạn văn miêu tả cái gì ? - Keå chuyeän boá ngaâm (?) Tg kể những gì? nước muối , bố đi làm lụng vất vả sớm khuya - Bày tỏ cảm xúc thướng (?) Kể và tả như thế để làm chi ? bố ở cuối bài Choát : Caùi gì chi phoái keå vaø taû ?. - Tình caûm , caûm xuùc người viết HS ruùt ra keát luaän. 2- Taùc duïng ; Tự sự và miêu tả nhằm khêu gợi cảm xúc , do cảm xúc chi phối chứ không nhằm mục đích kể , tả đầy đủ sự việc , phong caûnh. (?) Đoạn văn viết ra nhằm mục đích gì ?  HOẠT ĐỘNG 3 : LUYỆN TẬP  Baøi 1 trang 138 GV gọi hs đọc bài tập 1 Gv tổ chức nhận xét , đánh giá , cho điểm. HOẠT ĐỘNG4: Củng cố + dặn dò - Gọi hs đọc lại ghi nhớ - Thực hiện bài tâp’ - Soạn bài : Chuẩn bị kiểm tra Tieáng Vieät + Tất cả những bài vừa học qua. . HS thaûo luaän nhoùm Hs goùp yù. HS Nghe ghi nhaän. Lop7.net. II- LUYEÄN TAÄP + Baøi taäp : 1/138 HS keå laïi baøi thô “ Baøi ca nhaø tranh bò gioù thu phaù ’’ Baèng vaên xuoâi bieåu caûm.

<span class='text_page_counter'>(12)</span>