Luận văn: QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC, TỰ NGHIÊN CỨU CỦA GIÁO VIÊN CÁC TRƯ¬ỜNG TRUNG CẤP TRONG QUÂN ĐỘI

2
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU
Chương 1

3
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC, TỰ NGHIÊN CỨU CỦA
GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP TRONG

10

QUÂN ĐỘI

1.1.

Lịch sử nghiên cứu vấn đề quản lý hoạt động tự học, tự

1.2.

nghiên cứu của giáo viên
Những khái niệm cơ bản của đề tài và nhân tố tác

10

động đến hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo
1.3.
Chương 2

viên các trường trung cấp trong quân đội

Thực trạng quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu

18

của giáo viên các trường trung cấp trong quân đội

32

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC,
TỰ NGHIÊN CỨU CỦA GIÁO VIÊN CÁC
TRƯỜNG TRUNG CẤP TRONG QUÂN ĐỘI

47

HIỆN NAY

2.1.

Các yêu cầu xây dựng và thực hiện biện pháp quản lý
47

2.2.

hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên
Biện pháp quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu

2.3.

của giáo viên
Khảo sát tính khả thi của hệ thống biện pháp

49
70
76
79
82

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài


3
Tự học, tự nghiên cứu là hình thức học tập trong q trình hồn thiện
nhân cách và phát triển các phẩm chất trí tuệ, là cơng việc gắn với suốt cả
cuộc đời của mỗi con người. Trong quá trình giáo dục đào tạo, người giáo
viên có vị trí vai trị đặc biệt quan trọng đến việc xây dựng và phát triển
phẩm chất, năng lực của người học. Từ ngàn xưa đến nay, nhân dân ta luôn
dành cho những người thầy giáo tình cảm q mến, kính trọng. Người thầy
giáo là tấm gương để mọi người noi theo và được xã hội tơn vinh. Chủ tịch
Hồ Chí Minh đánh giá cao vai trị của giáo viên và ln dành cho đội ngũ
nhà giáo những tình cảm đặc biệt. Người vẫn thường dẫn lại câu nói của
Khổng Tử: “Học khơng biết chán, dạy không biết mỏi” và lời dạy của
Lênin: “Học, học nữa, học mãi” để nhắc nhở các thầy, cô giáo “dù khó
khăn đến đâu cũng phải tiếp tục thi đua dạy tốt và học tốt...phải phấn đấu
nâng cao chất lượng văn hố và chun mơn” [35, tr.403]. Người cịn
khun cán bộ và giáo viên “chớ tự túc, tự mãn, cho là giỏi rồi thì dừng

lại, mà dừng lại là lùi bước, là lạc hậu, mình tự đào thải trước. Cho nên
phải cố gắng học tập để cải tạo mình, cải tạo tư tưởng của mình, cải tạo
con em và giúp vào việc cải tạo xã hội” [33, tr.489]. Phát huy truyền
thống văn hóa của dân tộc, kế tục tư tưởng Hồ Chí Minh về người giáo
viên, Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến sự nghiệp giáo dục, đến việc
bồi dưỡng, phát triển đội ngũ nhà giáo. Giáo viên là nhân tố quyết định
chất lượng của giáo dục. Chỉ thị số 40-CT/TƯ/2004 về việc nâng cao chất
lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục của Ban Bí thư Trung
ương Đảng đã chỉ rõ: “Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng
đầu, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp cơng
nghiệp hố, hiện đại hố đất nước, là điều kiện phát huy nguồn lực con
người. Đây là trách nhiệm của tồn Đảng, tồn dân, trong đó n hà giáo và
cán bộ quản lý giáo dục là lực lượng nòng cốt có vai trị quan trọng” [13, tr.1].


4
Luật Giáo dục đã khẳng định nhà giáo giữ vai trò quyết định trong
việc bảo đảm chất lượng giáo dục. Để hồn thành xuất sắc vị trí, vai trị của
mình, mỗi nhà giáo nhất thiết phải thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện, không
ngừng học tập, nghiên cứu trau dồi tri thức, làm giàu trí tuệ đáp ứng với u
cầu, địi hỏi hiện nay của xã hội. Tự học, tự nghiên cứu là nền tảng, là cơ sở,
là con đường để người giáo viên nâng cao trình độ nghề nghiệp, bồi dưỡng,
nâng cao, mở rộng tri thức về các lĩnh vực khoa học nói chung và kiến thức
chun ngành mình đảm nhiệm. Phẩm chất, năng lực, kiến thức, kỹ xảo, kỹ
năng của mỗi giáo viên chỉ được hình thành và phát triển khi họ tích cực, tự
giác tích lũy thơng qua quá trình tự học, tự nghiên cứu.
Ngày nay, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - công nghệ, của sự
bùng nổ thông tin và kinh tế tri thức đang tác động trực tiếp đến đời sống xã
hội. Yêu cầu của sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hố trong xu thế mở
cửa, giao lưu hội nhập quốc tế đòi hỏi phải có một tư duy, quan niệm mới,

đúng đắn về việc học. Nghị quyết Trung ương 2 (khoá VIII) chỉ rõ: Từng bước
áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học, bảo đảm điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, nhất
là sinh viên đại học. Phát triển mạnh phong trào tự học, tự đào tạo thường
xuyên và rộng khắp trong toàn dân”.
Để xây dựng quân đội chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, hồn
thành tốt mọi nhiệm vụ, chúng ta cần phải đào tạo đội ngũ sĩ quan, quân
nhân chuyên nghiệp, nhân viên chuyên mơn kỹ thuật, nghiệp vụ có đầy đủ
phẩm chất và năng lực, có tư duy nhạy bén, độc lập, sáng tạo, trình độ kỹ,
chiến thuật vững vàng, có khả năng ứng phó với mọi tình huống. Các
trường trung cấp trong quân đội nằm trong hệ thống các trường quân sự
của toàn quân, nhiệm vụ chủ yếu là đào tạo kỹ thuật viên, nhân viên
chuyên môn kỹ thuật, chuyên môn sử dụng đảm bảo kỹ thuật ở trình độ


5
trung cấp, sơ cấp cho các quân binh chủng trong toàn quân. Với đặc thù
đào tạo đa cấp, đa ngành của các trường trung cấp trong quân đội đòi hỏi
phải xây dựng đội ngũ giáo viên có phẩm chất, năng lực, trình độ, tay nghề
tương ứng. Muốn vậy, ở các trường trung cấp trong quân đội, việc tự học, tự
nghiên cứu và quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của đội ngũ giáo viên
là vấn đề cần thiết được quan tâm.
Hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên và quản lý hoạt động này
ở các trường trung cấp trong toàn quân hiện nay đã đạt được một số kết quả đáng
kể nhưng vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập và chưa được quan tâm đúng mức. Qua
nghiên cứu nghị quyết, báo cáo tổng kết hàng năm của các trường cho thấy:
hiện nay hoạt động tự học, tự nghiên cứu của đội ngũ giáo viên chưa đáp ứng
với yêu cầu, đòi hỏi của nhiệm vụ giáo dục - đào tạo; chưa có sự đổi mới mạnh
mẽ trong quản lý hoạt động này. Một bộ phận giáo viên có biểu hiện thỏa mãn,
dừng lại, khơng tích cực, tự giác trong tự học, tự nghiên cứu, còn để lãng phí
thời gian học tập; chất lượng thực hiện kế hoạch tự học, tự nghiên cứu chưa

cao, bị chi phối nhiều yếu tố. Nhà trường mới chỉ dừng lại ở sự động viên,
khuyến khích giáo viên tự học, tự nghiên cứu. Vai trị, trách nhiệm của cán bộ
khoa, bộ mơn trong quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo chưa
cao; việc đảm bảo cơ sở vật chất, điều kiện cho hoạt động này của giáo
viên chưa đáp ứng kịp thời... Vì vậy cần có sự xem xét, đánh giá thực
trạng tình hình tự học, tự nghiên cứu, thấy rõ sự hạn chế của công tác
quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu là một trong những yếu tố cản trở
việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. Do đó cần phải nghiên cứu
các nội dung, biện pháp nâng cao chất lượng quản lý hoạt động tự học, tự
nghiên cứu của đội ngũ giáo viên.
Trong những năm qua đã có nhiều cơng trình khoa học, nhiều nhà
khoa học nghiên cứu về vị trí vai trị tự học, nội dung con đường phương


6
pháp tự học, nâng cao chất lượng tự học dưới nhiều góc độ, khía cạnh
khác nhau nhưng đến nay vẫn chưa có cơng trình nào nghiên cứu một
cách sâu sắc, tồn diện, có hệ thống về cơng tác quản lý hoạt động tự học,
tự nghiên cứu của giáo viên trong các nhà trường quân đội nói chung, các
trường trung cấp trong tồn qn nói riêng. Với những lý do trên, tác giả
chọn vấn đề: “Quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên
các trường trung cấp trong quân đội” làm đề tài nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Tập trung làm rõ những vấn đề lý luận, thực tiễn việc quản lý hoạt động
tự học, tự nghiên cứu, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tự học, tự
nghiên cứu của giáo viên, góp phần nâng cao trình độ chun mơn, năng lực
sư phạm của giáo viên nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ giảng dạy, nghiên cứu
khoa học ở các trường trung cấp trong quân đội.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
* Khách thể nghiên cứu: Hoạt động học tập, nghiên cứu của giáo viên

các trường trung cấp trong quân đội hiện nay.
* Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của
giáo viên các trường trung cấp trong quân đội.
4. Giả thuyết khoa học
Chất lượng đội ngũ giáo viên các trường trung cấp trong quân đội
hiện nay phụ thuộc vào sự tác động tổng hợp của nhiều yếu tố, trong đó
cơng tác quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên giữ vai trò
rất quan trọng. Nếu thực hiện quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của
giáo viên khoa học, chặt chẽ như: xây dựng động cơ đúng đắn trong tự
học, tự nghiên cứu cho giáo viên; xây dựng, quản lý và tổ chức thực hiện
tốt kế hoạch tự học, tự nghiên cứu; phát huy khả năng tự quản lý của giáo
viên, xây dựng môi trường tự học tích cực và đảm bảo cơ sở vật chất cho


7
hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên thì hoạt động tự học, tự
nghiên cứu của họ sẽ đạt hiệu quả cao, góp phần trực tiếp vào việc nâng
cao chất lượng giáo dục - đào tạo của nhà trường.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ một số vấn đề lý luận về quản lý hoạt động tự học, tự nghiên
cứu của giáo viên các trường trung cấp trong quân đội.
- Khảo sát, phân tích đánh giá thực trạng hoạt động tự học, tự nghiên
cứu của giáo viên và công tác quản lý hoạt động này ở các trường trung cấp
trong quân đội.
- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của
giáo viên các trường trung cấp trong quân đội hiện nay.
6. Phạm vi, giới hạn nghiên cứu
- Về nội dung nghiên cứu: Tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý
hoạt động tự học, tự nghiên cứu ngoài thời gian lên lớp, giảng dạy của giáo
viên các trường trung cấp trong quân đội.

- Về đối tượng khảo sát: Khảo sát đội ngũ giáo viên ở một số trường
trung cấp ở khu vực phía bắc và khu vực phía nam.
- Về thời gian: Các số liệu điều tra tính từ năm 2007 đến nay.
7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận về tư tưởng học tập
thường xuyên, liên tục suốt đời của các nhà kinh điển Mác - Lênin; tư tưởng
lấy tự học làm cốt Hồ Chí Minh; dựa trên cơ sở lý luận là đường lối, quan
điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục
- đào tạo; nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của các cấp về giáo dục - đào tạo và
quản lý giáo dục - đào tạo, về yêu cầu phát triển đội ngũ giáo viên.
Đề tài sử dụng cách tiếp cận vấn đề theo quan điểm hệ thống - cấu trúc;
lịch sử - lơgíc; quan điểm thực tiễn để xem xét, phân tích những vấn đề liên


8
quan. Trong quá trình nghiên cứu, đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu
cụ thể sau đây:
- Thực hiện việc đọc tài liệu, thu thập thơng tin; phân tích, tổng hợp, hệ
thống hoá, khái quát hoá các tài liệu về đào tạo, bài giảng, dạy học, các văn bản
tổng kết giáo dục - đào tạo, các Nghị quyết, chỉ thị của các trường trung cấp
trong quản lý giáo dục và quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên.
Các chỉ thị, nghị quyết về nâng cao chất lượng giảng dạy, tự học, tự nghiên cứu,
bồi dưỡng và phát triển đội ngũ giáo viên trong tình hình hiện nay.
- Quan sát hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý của đội ngũ cán bộ
quản lý giáo dục, của các tổ chức, các cơ quan trong các nhà trường; hoạt
động dạy học; hoạt động học tập, nghiên cứu của giáo viên ở các trường
Trung cấp Phịng khơng - khơng qn, Trung cấp Biên phịng 2, Trung cấp
Xe-Máy.
- Điều tra xã hội học đối với giáo viên, học viên, cán bộ quản lý giáo
dục, các tổ chức đảng, chính quyền, và các cơ quan quản lý giáo dục, quản lý

cán bộ giáo viên ở các trường Trung cấp Phòng khơng - khơng qn, Trung
cấp Biên phịng 2, Trung cấp kỹ thuật Xe - Máy.
- Trao đổi với thủ trưởng, ban giám hiệu nhà trường (đặc biệt là hiệu
trưởng), cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên, học viên, các cơ quan, cán bộ
khoa, bộ mơn, từ đó rút ra những kết luận theo nhiệm vụ nghiên cứu.
- Nghiên cứu, tìm hiểu chương trình, quy trình đào tạo; kiến thức chung
và kiến thức chuyên ngành, bài giảng của giáo viên; các đề tài, phần mềm, tài
liệu mà giáo viên đã thực hiện; hệ thống sổ sách và kế hoạch học tập, công tác
của giáo viên ở các trường trung cấp trong quân đội.
- Nghiên cứu hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên, chất lượng
công tác, giảng dạy, kết quả mức độ hoàn thành nhiệm vụ của giáo viên (tập


9
trung vào nhiệm vụ giáo dục - đào tạo), nghiên cứu hoạt động quản lý, tổ chức
hoạt động tự học, tự nghiên cứu của nhà trường, các khoa, các bộ môn, cách
đánh đánh giá, nhằm đúc rút thành những kinh nghiệm về quản lý hoạt động tự
học, tự nghiên cứu của giáo viên.
- Xin ý kiến của một số nhà khoa học, một số giáo viên và cán bộ quản
lý, các trưởng khoa, trưởng bộ môn, cơ quan đào tạo về vấn đề lý luận và thực
tiễn có liên quan tới việc nghiên cứu đề tài.
8. Những đóng góp mới của luận văn
Xây dựng và hoàn thiện các khái niệm: Hoạt động tự học, tự nghiên
cứu và quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên.
Xây dựng hệ thống biện pháp quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu
của giáo viên các trường trung cấp trong quân đội.
Kết quả nghiên cứu của đề tài là tài liệu tham khảo cho đội ngũ cán bộ,
giáo viên cơ quan quản lý giáo dục trong các nhà trường quân sự.
9. Cấu trúc của luận văn
Cấu trúc của đề tài gồm: Mở đầu, 2 chương (6 tiết), kết luận và kiến

nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục.

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ


10
HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC, TỰ NGHIÊN CỨU CỦA GIÁO VIÊN
CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP TRONG QUÂN ĐỘI
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu
1.1.1. Những tư tưởng về tự học, tự nghiên cứu trên thế giới
Trong quá trình phát triển của giáo dục và khoa học giáo dục thế giới,
việc tự học, cách thức tự học và vấn đề bồi dưỡng nâng cao khả năng tự học
đã được nhiều nhà khoa học bàn luận.
Khổng Tử (551 - 479 tr.CN), nhà giáo dục nổi tiếng của phương Đông, quan
điểm của ông về hoạt động học tập, phát triển nhân cách là “ngọc bất trác bất thành
khí, nhân bất học bất tri lý”, “ơn cố tri tân” (ôn cũ mà biết mới). Bàn về vấn đề quản
lý hoạt động học tập, ông rất đề cao việc quản lý phải sát đối tượng, phải dựa trên
quan hệ tình cảm của con người với con người; phát huy tính năng động, tích cực
của người học, coi trọng việc học dưới sự chỉ đạo, dẫn dắt của thầy. Ông cũng nhấn
mạnh việc quản lý học tập cẩn thận, kiên trì, thường xun để đạt được mục đích,
“giáo học tương trưởng” (người dạy và người học tương tác thúc đẩy lẫn nhau
phát triển); nhưng “phải học trước đã rồi mới vừa làm, vừa học thêm được”; quản
lý học tập theo nguyên tắc “tu thân” để học thầy, học bạn, học mọi nơi. Tuy nhiên,
do hạn chế bởi điều kiện lịch sử và sự mâu thuẫn trong lập trường duy tâm, những
tư tưởng về quản lý giáo dục của ông cịn mang nặng yếu tố chủ quan, duy ý chí.
Sơ-cơ-rát (469 - 399 tr.CN), nhà triết học Hy Lạp cho rằng “chỉ khi nào
ham học, bạn mới trở thành người có học”, vì vậy “lịng ham hiểu biết và ham
học ở lứa tuổi trẻ cần được kích thích bằng mọi cách… từ phía bố mẹ, nhà
trường, bài vở và phương pháp giảng dạy”, “người tạo thuận lợi cho học sinh

và biết làm cho chúng ham mê học tập là những giáo viên”. Phơ-la-tôn (427 348 tr.CN), người kế thừa và sáng tạo ra cách phân chia học tập theo tuổi.
Theo ông, quản lý học tập là nhiệm vụ của xã hội và “quản lý học tập theo
năng khiếu từng em”.


11
Kơ-men-xky (1592 - 1670), nhà giáo dục người Cộng hồ Séc, trong tác
phẩm Khoa sư phạm vĩ đại của mình, ông khuyên: “Bạn đừng để cho trí nhớ
nghỉ ngơi…mỗi ngày nên giao cho trí nhớ một việc gì đó”; “sự học tập trau
dồi kiến thức phải được bắt đầu, phát triển và tăng cường từ cội rễ bên
trong…, muốn trau dồi kiến thức vững chắc không thể làm một lần mà phải
ơn đi ơn lại, có bài tập thường xun”. Trong quản lý hoạt động học, ông cho
rằng nhà trường và học sinh cần tạo ra sự ham học, phát huy mạnh mẽ các
chức năng tâm lý nhận thức để lĩnh hội kiến thức; người học phải “nỗ lực tổ
chức hoạt động học tập của mình, dành thời gian tối đa có thể cho việc học
tập”. Theo ơng, nhà trường là “xưởng rèn nhân cách”, quản lý học tập phải
tuân theo quy luật phát triển tự nhiên “như sinh hoạt của cỏ, cây, hoa, lá, của
cuộc sống xem có phù hợp không, nếu không phù hợp sẽ trái quy luật và dẫn
tới đổ vỡ trong giáo dục”.
C. Mác (1818 - 1883), Ph. Ăngghen (1820 - 1894). Các ông cho rằng,
trong quá trình giáo dục, điều kiện quyết định là hoạt động thực tiễn, hoạt động
lao động, học tập và hoạt động xã hội. Việc quản lý và điều khiển hoạt động
học thể chất và quân sự phải gắn bó với nhau để “thúc đẩy, hồn thiện trí tuệ,
tâm hồn”, “phải phù hợp với đặc điểm, tâm lý, sinh lý, lứa tuổi, tăng cường tổ
chức lao động sản xuất hợp lý” [35, tr.196]. Do vậy, việc tổ chức học tập trong
giáo dục tất yếu là hoạt động gắn với điều kiện xã hội lịch sử, đi liền với lao
động sản xuất và được quản lý theo quy luật khách quan, khoa học, chặt chẽ.
V.I. Lênin (1870 - 1924). Quan điểm của ông về hoạt động học tập ở
mỗi con người phải diễn ra thường xuyên, liên tục, suốt đời, phải “học, học
nữa, học mãi”. Về quản lý hoạt động này, ông chỉ rõ phải “cải tổ triệt để việc

dạy dỗ, việc tổ chức và giáo dục thanh niên”, các nhà trường phải tổ chức, vũ
trang cho thế hệ trẻ những tri thức khoa học cơ bản, hệ thống, hiện đại, bồi
dưỡng cho họ những năng lực nhận thức và phát triển trí tuệ.


12
Mục đích của giáo dục mà tác giả Raisa Roisinh đề cập trong sách
“Nền giáo dục cho thế kỷ XXI, những triển vọng châu Á thái bình dương”
[26, tr.55] là đào tạo ra những con người “hiếu học và một xã hội học tập
thường xuyên”. Người học vừa là chủ thể vừa là mục đích cuối cùng của q
trình giáo dục. Họ phải tự chỉ đạo, tự tổ chức quá trình học tập theo phẩm chất
cá nhân của mình. Tác giả chỉ rõ: “Chính trong hoạt động học, trong tiếp thu
tri thức và vận dụng tri thức mà lòng ham học được kích thích và cũng chính
từ đó khả năng học tập độc lập được phát triển”. Như vậy, tự học được hình
thành, củng cố, phát triển trong học tập. Muốn tự học, tự nghiên cứu tốt cần
phải tổ chức việc học và tăng cường quản lý việc học.
Công tác quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của người học là lĩnh
vực được đặc biệt coi trọng ở các nước trên thế giới hiện nay. Nếu như Trung
Quốc coi quản lý hoạt động học tập là “nhân tố quan trọng của chất lượng giáo
dục” thì ở Anh, người ta coi quản lý hoạt động này là một “hệ thống” trong đó
có quản lý chất lượng. Một bước ngoặt trong nhận thức của người Mỹ về quản
lý giáo dục trong những năm 90 là chuyển quản lý học tập “lấy công nghệ là
trung tâm sang lấy con người là trung tâm”. Qua các cơng trình nghiên cứu,
người ta đã xác định được vai trị, tầm quan trọng của cơng tác quản lý hoạt
động học tập đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, trên cơ sở đó
đưa ra những khuyến nghị, biện pháp khác nhau về tổ chức, chính sách và kỹ
thuật đối với ngành giáo dục - đào tạo và Chính phủ các nước.
1.1.2. Những tư tưởng tiêu biểu và các cơng trình nghiên cứu về tự
học, tự nghiên cứu ở Việt Nam
Tư tưởng quản lý hoạt tự học, tự nghiên cứu trong quá trình giáo dục đã

được đề cập khá tồn diện và sâu sắc trong lịch sử giáo dục của dân tộc ta,
nhiều tư tưởng vẫn còn giá trị về lý luận và hiện thực to lớn đối với công tác
quản lý hoạt động của người học hiện nay.


13
Chu Văn An (1292 - 1370), một nhà giáo lỗi lạc đời triều Trần, ông đã
hướng người học biết vận dụng kiến thức soi sáng cho sự tìm hiểu cuộc sống
xã hội hiện thực. Điểm nổi bật trong cách quản lý của ông là “nêu gương
sáng cho kẻ sĩ học tập” [48, tr.62].
Nguyễn Trãi (1380 - 1442), một nhà giáo dục lớn của dân tộc. Cùng với
coi trọng kinh thư, ông luôn đề cao thực hành, cách quản lý hành động học
tập làm sao cho trò “học nhiều để biết nhiều”, “đạo cốt ở thực hành”, đem
cái sự học vận dụng vào hoạt động vì mọi người [48, tr.66].
Lê Quý Đơn (1726 - 1784) đã hướng học trị với cách quản lý riêng của
mình. Theo ơng: “Học giả có ba sự nhiều: đọc sách nhiều, nghị luận nhiều,
trước tác nhiều”. Ông nêu ý kiến tiến bộ về quản lý xã hội theo mệnh đề:“Tứ
tôn” và “Ngũ quy”. Đây là những kiến giả quan trọng cho quản lý xã hội nói
chung, quản lý học tập nói riêng [17, tr.37].
Hồ Chí Minh (1890 - 1969) rất quan tâm đến giáo dục và tổ chức xây
dựng nền giáo dục nước nhà, trong đó có những tư tưởng về quản lý thể hiện
ở việc tổ chức lớp học, tổ chức hoạt động tự học và chỉ ra phương pháp tự
học. Người chỉ thị phải “mở lớp nào cho ra lớp ấy” [21, tr.52], “lấy tự học làm
cốt, có thảo luận và chỉ đạo giúp vào” [22, tr.273]. Theo Người, trong việc tổ
chức học phải: “đảm bảo tính tồn diện, hài hồ giữa học tập - nghỉ ngơi - vui
chơi - giải trí - văn nghệ - thể thao - hoạt động xã hội và lao động sản xuất,
phải động viên tự học, tự quản lý”. Lời dạy của Người có hàm ý phải: kết hợp
chặt chẽ nội lực - môi trường - sự quản lý. Người đề cao tinh thần học tập chủ
động là nhu cầu nội sinh của người học “phải tự nguyện, tự giác xem công
việc học tập cũng là nhiệm vụ của người cách mạng, phải hồn thành cho

được, do đó mà tích cực, tự động hồn thành kế hoạch học tập” [23, tr.499].
Đồng thời, người học phải có cách học phù hợp mới mang lại kết quả.
Những năm qua ở nước ta, giáo dục - đào tạo được xác định là “quốc
sách hàng đầu”. Đảng, Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách quản lý


14
để phát triển giáo dục. Theo đó, đề cập đến công tác quản lý hoạt động tự học,
tự nghiên cứu của người học, người dạy; quản lý hoạt động tự học, tự nghiên
cứu; quản lý, bồi dưỡng, phát triển đội ngũ giáo viên .
Một số cơng trình nghiên cứu về công tác quản lý giáo dục, quản lý
hoạt động học tập như: “Một số khái niệm về quản lý giáo dục” của tác giả
Đặng Quốc Bảo (1997); “Giáo trình Quản lý giáo dục và đào tạo” của tập
thể cán bộ nghiên cứu Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo Hà Nội
(2002);“Khoa học quản lý giáo dục - một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của
tác giả Trần Kiểm (2004); “Quản lý Nhà nước về giáo dục, lý luận và thực
tiễn” của tác giả Đặng Bá Lãm (2005).“Quản lý giáo dục đại học quân sự’’
của nhà xuất bản Quân đội nhân dân do tác giả Đặng Đức Thắng chủ biên.
Với các cách tiếp cận vấn đề quản lý hoạt động tự học trong các giai
đoạn lịch sử khác nhau, ở những góc độ, khía cạnh khác nhau, song các
nhà khoa học đều đi đến thống nhất nhận thức về vị trí, vai trị, tầm quan
trọng của hoạt động tự học, tự nghiên cứu và công tác quản lý hoạt động
này; đây là một quá trình, một khâu quan trọng và là nhân tố quyết định
đến trình độ, năng lực của mỗi người.
Trong quân đội, vấn đề quản lý giáo dục nói chung, quản lý hoạt động
tự học, nói riêng được đề cập khá rõ nét. Về cơng tác quản lý giáo dục, có các
đề tài: “Nâng cao chất lượng quản lý giáo dục - đào tạo trong các học viện,
trường sĩ quan quân đội đáp ứng yêu cầu mới” của tác giả Vũ Quang Lộc (chủ
nhiệm đề tài) (2005); giáo trình:“Quản lý giáo dục đại học quân sự” của tác giả
Đặng Đức Thắng (chủ biên), (2008). Các cơng trình nghiên cứu trên đã khái qt

được vị trí, vai trị, bản chất, chức năng, ngun tắc, phương pháp quản lý giáo
dục và công cụ quản lý giáo dục, quản lý trường học.
Về quản lý chất lượng học tập, các nhà nghiên cứu đề cập khá rõ nét
qua một số cơng trình tiêu biểu như đề tài: "Nâng cao chất lượng giáo dục -


15
đào tạo đại học ở Học viện Chính trị quân sự hiện nay" của tác giả Trương
Thành Trung (chủ biên)(2005); “Biện pháp quản lý hoạt động nghiên cứu
khoa học của học viên ở Học viện chính trị” của tác giả Nguyễn Quốc
Hưng( 2010); “Biện pháp quản lý hoạt động tự học của học viên Trường Sỹ
quan Lục quân 1”của tác giả Đỗ Xuân Đô (2011). Luận văn thạc sĩ của tác
giả Dương Đức Sáu, Đại học Sư phạm Hà Nội “Các biện pháp quản lý đội
ngũ giáo viên Trường Cao đẳng Sư phạm Quảng Bình” (2005). Luận văn thạc
sĩ của tác giả Nguyễn Xuân Dũng, Đại học Sư phạm Hà Nội “Biện pháp quản
lý đội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa - Vũng Tàu” (2007).
Các công trình trên tập trung luận giải những vấn đề về chất lượng, quản lý
chất lượng, quản lý học viên và hệ thống các biện pháp quản lý chất lượng
học tập của học viên ở một số học viện, nhà trường trong và ngoài quân đội.
Cuốn sách: “Những vấn đề cơ bản của quá trình đổi mới và nâng cao
chất lượng cơng tác huấn luyện giáo dục” do Học viện Chính trị - Qn sự
xuất bản (1982). Trong cơng trình nghiên cứu này, đã nêu ra những yêu cầu
cao về phẩm chất chính trị, trình độ năng lực giảng dạy, nghiên cứu khoa học
trong xây dựng đội ngũ giáo viên. Luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý và
tổ chức công tác văn hố giáo dục của tác giả Lê Đình Hùng, “Những biện
pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng đội ngũ giảng viên ở
Trường Sĩ quan chỉ huy kỹ thuật Thông tin” (2000), tác giả đưa ra nhóm giải
pháp quản lý giúp cho đội ngũ giáo viên củng cố, mở mang, nâng cao hệ
thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo chun mơn nghiệp vụ sẵn có nhằm nâng cao
chất lượng giảng dạy, nghiên cứu khoa học.

Cơng trình nghiên cứu “Nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ giáo viên
khoa học xã hội nhân văn trong quân đội giai đoạn hiện nay” của tác giả Đặng
Đức Thắng chủ biên (2005) đã khẳng định ví trí, vai trị quan trọng của đội ngũ
giáo viên khoa học xã hội và nhân văn quân sự, xây dựng một hệ thống tiêu chí


16
đánh giá chất lượng đào tạo, xác định mục tiêu, xây dựng mơ hình đào tạo và
đưa ra hệ thống giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ giáo viên
khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay.
Đề tài “Nghiên cứu các giải pháp nâng cao năng lực sư phạm cho đội
ngũ giáo viên Trường Trung cấp kỹ thuật Hải quân” của tác giả Hoàng Ngọc
Khải (2005) đã đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao năng lực sư phạm cho đội
ngũ giáo viên của nhà trường, trong đó có biện pháp quản lý tự học, tự nghiên
cứu của đội ngũ giáo viên. Tác giả Mai Công Hiếu, “Một số biện pháp quản lý
quá trình đào tạo nâng cao chất lượng dạy học ở Trường Trung cấp kỹ thuật
Hải quân” (2008), trong các biện pháp quản lý quá trình đào tạo nâng cao chất
lượng dạy học có biện pháp quan trọng là quản lý nâng cao chất lượng tự học, tự
rèn, tự nghiên cứu của đội ngũ giáo viên nhà trường. Luận văn thạc sĩ quản lý
giáo dục của tác giả Khuất Duy Hùng, Học viện Chính trị “Biện pháp nâng cao
chất lượng đội ngũ giảng viên Trường Sĩ quan Lục quân 1 hiện nay” (2008) đã
xác định nội dung và tiêu chí đánh giá chất lượng đội ngũ giảng viên đồng thời
đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên ở Trường sĩ quan
Lục quân 1 hiện nay, trong đó có biện pháp phát huy tính tự giác trong tự học,
của đội ngũ giảng viên. Luận văn thạc sĩ quản lý giáo dục của tác giả Trần Ngọc
Tam, Học viện Chính trị “Biện pháp chuẩn hố đội ngũ giảng viên Trường Sĩ
quan Chính trị hiện nay” (2009). Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận - thực
tiễn của chuẩn hoá đội ngũ giảng viên tác giả luận văn đề xuất những biện pháp
chuẩn hoá đội ngũ giảng viên ở Trường Sĩ quan Chính trị hiện nay.
Với cách tiếp cận vấn đề quản lý giáo dục trong đó có hoạt động tự học, tự

nghiên cứu của người học, người giáo viên trong các giai đoạn lịch sử khác
nhau, các nhà khoa học đều đi đến thống nhất nhận thức về vị trí, vai trị,
tầm quan trọng của hoạt động tự học, tự nghiên cứu và công tác quản lý
hoạt động này; đây là một quá trình, một khâu quan trọng và là nhân tố


17
quyết định đến chất lượng dạy, chất lượng học nhằm nâng cao chất l ượng
giáo dục - đào tạo của nhà trường.
Một số vấn đề rút ra từ các công trình nghiên cứu trên:
Bằng nhiều cách tiếp cận khác nhau, các nhà nghiên cứu đã khẳng định
tầm quan trọng của công tác quản lý hoạt động tự học đối với việc nâng cao
chất lượng giảng dạy, công tác của giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục - đào tạo. Tuy nhiên, các cơng trình chưa bàn nhiều đến hoạt động tự
học, tự nghiên cứu và quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên.
Từ các cơng trình nghiên cứu về tự học, quản lý hoạt động tự học đã tổng
quan ở trên, có thể rút ra một số nhận xét sau:
Thứ nhất, về vấn đề tự học, tự nghiên cứu và quản lý hoạt động tự
học, tự nghiên cứu, trong lịch sử giáo dục thế giới đã được các nhà giáo
dục nói tới từ rất lâu. Họ đã khái quát tổng kết thành những luận điểm sư
phạm và cao hơn là những tác phẩm lý luận viết về vấn đề này. Cùng với
luận bàn về tự học, tự nghiên cứu, vấn đề quản lý hoạt động học tập, tự học
của người học cũng đã được một số tác giả đề cập nhưng chỉ ở dưới dạng
một yêu cầu dạy học cần quan tâm. Đến nay chưa có những cơng trình
chun sâu nghiên cứu về hoạt động tự học, tự nghiên cứu và quản lý hoạt
động này của giáo viên nói chung và giáo viên các trường trung cấp trong
quân đội nói riêng.
Thứ hai, về vấn đề tự học, quản lý hoạt động tự học ở Việt Nam đã có
những cơng trình chun khảo, đề tài nghiên cứu với các khía cạnh khác nhau
như: Hoạt động tự học của sinh viên các trường đại học; về công tác quản lý

học viên; quản lý chất lượng học tập…nhưng cũng chưa có các đề tài nghiên
cứu để tìm ra con đường, biện pháp quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu
của giáo viên; vấn đề đó chưa được viết thành lý luận để định hướng cho việc
thực hiện quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên ở các nhà


18
trường trong tồn qn nói chung và các trường trung cấp nói riêng. Đó chính
là vấn đề cần thiết đang được thực tiễn đặt ra.
Thứ ba, về nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, các tác giả đã nhấn
mạnh vị trí vai trị của giáo viên, đưa ra các tiêu chí đánh giá chất lượng và đề
xuất các biện pháp bồi dưỡng, nâng cao chất lượng giáo viên. Các cơng trình
nghiên cứu đã khảng định: tự học, nghiên cứu là hình thức, là con đường cơ
bản để tiếp nhận, trau dồi, hoàn thiện, nâng cao kiến thức, kỹ xảo, kỹ năng,
trình độ tay nghề của mỗi con người, là hoạt động đặc biệt cần thiết đối với đội
ngũ giáo viên nhằm đáp ứng với yêu cầu đòi hỏi của thực tiễn nhiệm của nhiệm
vụ giáo dục đào tạo ở nhà trường, trong đó hoạt động quản lý của nhà trường,
khoa giáo viên và bộ môn là rất cần thiết và khơng thể thiếu.
Trên thực tế đã có nhiều cơng trình khoa học bàn về vị trí vai trị tự học;
nội dung con đường phương pháp, hình thức tự học; quản lý tự học của nhiều
đối tượng trong và ngoài qn đội. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có cơng trình
nghiên cứu về quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên các nhà
trường quân sự nói chung và ở các trường trung cấp trong quân đội nói riêng.
Do vậy, đề tài nghiên cứu “Quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của
giáo viên các trường trung cấp trong quân đội” sẽ góp phần giải quyết một
trong những đòi hỏi cấp bách về đổi mới, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên nhằm hoàn thành tốt nhiệm vụ giáo dục - đào tạo của nhà trường.
1.2. Những khái niệm chủ yếu của đề tài và nhân tố tác động đến hoạt
động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên các trường trung cấp trong quân đội
1.2.1. Những khái niệm chủ yếu của đề tài

Khái niệm hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên
Vấn đề tự học, tự nghiên cứu từ trước đến nay có rất nhiều cách tiếp cận
từ nhiều góc độ khác nhau. Nếu xem tự học, tự nghiên cứu là một hình thức tổ
chức học tập thì nhấn mạnh góc độ tổ chức, sắp xếp các giờ, các buổi tự học,


19
tự nghiên cứu của giáo viên. Tuy nhiên, cũng có cách tiếp cận khác cho rằng, tự
học, tự nghiên cứu được xem là một phương pháp học tập. Cách tiếp cận này nhấn
mạnh cách thức phối hợp các hoạt động, các thao tác học tập, nghiên cứu của
người giáo viên nhằm nâng cao về tri thức và năng lực sư phạm. Nếu coi tự học,
tự nghiên cứu là quá trình học tập của giáo viên thì nhấn mạnh đến các khâu, các
bước kế tiếp nhau của một quá trình tự học. Dưới góc độ quản lý giáo dục, tự học,
tự nghiên cứu được xem là phương thức tự tổ chức, tự điều khiển các hoạt động
học tập của người giáo viên, dưới sự chỉ đạo, quản lý, tác động của nhà trường,
khoa, bộ mơn nhằm nâng cao kiến thức, trình độ năng lực sư phạm của người giáo
viên, đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của nhiệm vụ giáo dục - đào tạo.
Hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên thực chất là hoạt động tự
nhận thức của họ. Phương thức tự nhận thức là tổng hợp các cách thức tự tổ
chức, tự điều khiển hoạt động tư duy của bản thân trong quá trình thực hiện
các nhiệm vụ giảng dạy. Khi người giáo viên tự mình huy động các chức năng
tâm lý để tìm tịi khám phá độc lập nhằm mục đích chiếm lĩnh tri thức, tức là
họ tiến hành hoạt động tự học, tự nghiên cứu.
Hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên có thể diễn ra dưới sự
chỉ đạo, tác động của cán bộ khoa, bộ môn nhằm thực hiện một nhiệm vụ
cụ thể nào đó theo yêu cầu của tổ chức. Hoạt động tự học, tự nghiên cứu
còn xuất phát từ đòi hỏi của tự thân người giáo viên đó nhằm nâng cao
trình độ năng lực, trí tuệ, tầm hiểu biết của chính bản thân mình. Lúc này,
người học tự mình sắp xếp kế hoạch, huy động năng lực bản thân và các
điều kiện vật chất để học tập, nghiên cứu, lĩnh hội kiến thức mới. Hoạt

động tự học, tự nghiên cứu của người giáo viên có thể diễn ra ở mọi lúc,
mọi nơi; diễn ra ở cả trong giờ hành chính và ở ngồi giờ hành chính, cả ở
trong đơn vị và ngồi đơn vị, thậm chí người giáo viên cịn học tập, nghiên
cứu ở tại nhà riêng vào giờ nghỉ, ngày nghỉ.


20
Như vậy, hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên có phạm vi rất
rộng, hồn tồn độc lập, sáng tạo; là quá trình tự tổ chức, tự điều khiển của
chính họ. Với mục tiêu và phạm vi nghiên cứu của đề tài, tác giả chỉ xem xét
việc quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên ở các trường trung
cấp trong quá trình học tập ngoài giờ giảng dạy ở trên lớp. Ở phạm vi luận
văn này, tự học, tự nghiên cứu của giáo viên được tiếp cận với tư cách là một
hình thức tổ chức học tập, nghiên cứu của người giáo viên.
Đội ngũ giáo viên ở các trường trung cấp trong quân đội là những sĩ
quan, quân nhân chuyên nghiệp được đào tạo cơ bản và chuyên sâu các
chuyên nghành khác nhau phù hợp với tính chất, nhiệm vụ của các quân
chủng, binh chủng trong tồn qn. Với trình độ đa phần từ đại học trở lên, đã
được đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm nhất định, giáo viên các trường
trung cấp có nhiệm vụ giảng dạy cho các đối tượng học viên đào tạo các
chuyên ngành ở các quân binh chủng từ 6 tháng đến 2 năm. Từ nội dung
chương trình giảng dạy của từng chuyên ngành đã xác định cho mỗi giáo viên,
với đặc thù đào tạo đa cấp, đa nghành, nhiều đối tượng khác nhau về trình độ
học vấn và kinh nghiệm thực tiễn đòi hỏi người giáo viên phải thường xuyên tự
học, tự nghiên cứu nâng cao trình độ, kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo và tay nghề sư
phạm. Việc học không chỉ học để biết, học để hiểu và vận dụng mà cịn học sự
phân tích, tổng hợp, đánh giá; học phương pháp, tác phong; rèn luyện bản lĩnh,
kỹ năng, năng lực sư phạm quân sự, nhất là học phương pháp học tập, học có
kế hoạch, học có tư duy và học sáng tạo, đặc biệt là khả năng tự học, tự nghiên
cứu một cách tự giác, bền bỉ của người giáo viên nhằm chiếm lĩnh hệ thống tri

thức và kỹ năng do chính người giáo viên tiến hành nhằm hình thành hứng thú,
niềm tin và năng lực học tập, nghiên cứu suốt đời.
Hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên ở các trường trung cấp
trong quân đội có những đặc điểm nổi bật là:


21
Thứ nhất, hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên chịu sự tác
động chi phối của đặc điểm hoạt động sư phạm quân sự ở các trường trung
cấp. Đó chính là tính biến động cao của nội dung, chương trình, đối tượng
giảng dạy; của vũ khí, trang bị, đối tượng tác chiến; của yêu cầu cao về năng
lực, tay nghề sư phạm trong giảng dạy thực hành…Vì vậy, người giáo viên
phải có sự nỗ lực cao về trí tuệ, ý chí và sức lực mới có thể hồn thành tốt mọi
nhiệm vụ được giao trong đó có nhiệm vụ tự học, tự nghiên cứu.
Thứ hai, tự học, tự nghiên cứu của giáo viên ở các trường trung cấp cịn
gặp nhiều khó khăn do sự thiếu thốn về nguồn tài liệu, về cơ sở vật chất và
đặc biệt là sự đòi hỏi chưa cao về độ sâu rộng về kiến thức và khả năng
nghiên cứu khoa học. Từ đó mà chưa tạo ra một mơi trường tích cực về tự
học, tự nghiên cứu. Có quan niệm cho rằng: kiến thức, kỹ xảo, kỹ năng cần
thiết để giảng dạy cho học viên trung cấp, sơ cấp ở mức độ trung bình, vừa
phải, khơng địi hỏi cao nên khơng cần đầu tư nhiều cho hoạt động tự học, tự
nghiên cứu mà vẫn hoàn thành tốt nhiệm vụ.
Từ những đặc điểm trên, đòi hỏi giáo viên các trường trung cấp trong
quân đội phải có sự nhận thức về hoạt động tự học, tự nghiên cứu và công tác
quản lý tự học, tự nghiên cứu thích hợp. Hoạt động tự học, tự nghiên cứu của
giáo viên có vị trí đặc biệt quan trọng, quyết định đến hiệu quả, chất lượng
giảng dạy. Hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên có tính chất độc đáo
về mục đích và kết quả hoạt động, nó khơng làm thay đổi đối tượng tác động
mà hướng vào thay đổi chính bản thân mình.
Vì vậy: Hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên ở các trường

trung cấp trong quân đội là những hành động tự giác, tích cực tự tổ chức, tự
điều khiển nhận thức của mình trong quá trình học tập, nghiên cứu nhằm chiếm
lĩnh tri thức khoa học, rèn luyện nâng cao trình độ, tay nghề sư phạm qn sự,
góp phần hồn thành tốt chức năng, nhiệm vụ của người giáo viên.


22
Hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên là tồn bộ những hành
động mang tính tự giác cao, có chủ định, và sáng tạo được điều khiển, chỉ đạo
bởi các chủ thể quản lý theo một chương trình, nội dung, kế hoạch cụ thể,
nhằm đạt được các yêu cầu về lĩnh hội tri thức, củng cố và vận dụng các kiến
thức kỹ xảo, kỹ năng, phát triển tư duy khoa học, rèn luyện phẩm chất nhân
cách đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ giáo dục - đào tạo của nhà trường.
Ở các trường trung cấp trong quân đội, hoạt động tự học, tự nghiên cứu
của giáo viên được tổ chức thực hiện phong phú đa dạng với nhiều hình thức và
phương pháp khác nhau. Cán bộ khoa, bộ môn giữ vai trò định hướng, tác động,
người giáo viên phát huy tính chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong việc tổ chức
mọi hành động học tập, nghiên cứu của mình. Ngoài ra, hoạt động tự học, tự
nghiên cứu của giáo viên còn chịu sự chi phối của các quy định, chế độ, nền nếp
giáo dục - đào tạo, môi trường, tập thể sư phạm và điều lệnh quản lý bộ đội.
Khái niệm quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên
Quản lý là sự tác động có ý thức nhằm điều khiển, hướng dẫn các quá
trình xã hội, những hành vi hoạt động của con người để đạt tới mục đích đúng
với ý định của nhà quản lý và phù hợp với quy luật khách quan.
Tự học, tự nghiên cứu của giáo viên là một hoạt động diễn ra trong suốt
q trình học tập, cơng tác, trong một tổ chức qn sự có tính kế hoạch, tính
kỷ luật cao. Từ những phân tích trên, có thể khái quát như sau:
Quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên các trường
trung cấp trong quân đội là cách thức của cán bộ quản lý, chủ yếu là cán bộ
khoa, bộ môn sử dụng tổng hợp các tác động lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức, kiểm

tra hoạt động tự học, tự nghiên cứu của cán bộ, giáo viên nhằm làm cho hoạt
động này có hiệu quả, góp phần hồn thành mục đích, nhiệm vụ giảng dạy
của cá nhân và tập thể sư phạm.
Thực chất, quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên là
những tác động quản lý có định hướng sư phạm của chủ thể quản lý đến đối


23
tượng quản lý nhằm phát huy tính chủ động, tích cực, tự giác, sáng tạo, tìm
tịi, nghiên cứu, lĩnh hội tri thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành, phát triển, hoàn
thiện phẩm chất nhân cách người giáo viên các trường trung cấp trong quân đội.
Theo quan niệm đó, quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên các
trường trung cấp trong quân đội có các đặc điểm chính sau:
Mục tiêu quản lý: là phát huy tối đa tiềm năng, trí tuệ, sự năng động,
sáng tạo, tính tích cực, tự giác của đội ngũ giáo viên nhằm nâng cao chất lượng
hoạt động tự học, tự nghiên cứu, hoàn thiện phẩm chất, năng lực, tay nghề sư
phạm của họ; đúc rút ra những kinh nghiệm quản lý hoạt động tự học, tự
nghiên cứu hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo.
Chủ thể quản lý: là Ban giám hiệu nhà trường; cán bộ khoa, bộ mơn,
các cơ quan chức năng có liên quan, khoa, bộ môn và tự quản lý của từng
giáo viên.
Khách thể quản lý: là đội ngũ cán bộ, giáo viên ở các khoa và hoạt
động tự học, tự nghiên cứu của họ chịu sự tác động của chủ thể quản lý trong
suốt q trình cơng tác. Như vậy, cán bộ, giáo viên vừa là khách thể, vừa là
chủ thể trong quá trình tổ chức quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của
mình. Điều đó đặt ra u cầu khách quan về mục tiêu, kế hoạch, nội dung,
phương pháp, thời gian và không gian của hoạt động quản lý để xác định các
biện pháp quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu của đội ngũ giáo viên một
cách khoa học, khả thi, phù hợp.
* Nội dung quản lý:

Tổ chức giáo dục xây dựng động cơ, trách nhiệm, trong tự học, tự
nghiên cứu cho giáo viên.
Xây dựng động cơ, thái độ trách nhiệm của giáo viên trong hoạt động
tự học, tự nghiên cứu là nội dung quan trọng nhất, giúp người giáo viên tích
cực, tự giác, có hứng thú, say mê trong cơng việc, tự mình tìm đến với tri thức


24
bằng mọi hình thức, biện pháp; có quyết tâm cao, huy động mọi sức lực, trí
tuệ cho hoạt động học tập, nghiên cứu của mình.
Xem xét mức độ nhận thức về vai trị vị trí, sự cần thiết của tự học, tự
nghiên cứu của giáo viên.
Mức độ nhận thức của giáo viên về vị trí, vai trị của tự học, tự nghiên
cứu là một nội dung quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả của hoạt
động này. Người giáo viên phải thấy rõ được lý do phải tự học, tự nghiên cứu.
Tự học, tự nghiên cứu giúp gì cho họ trong công tác, giảng dạy và giải quyết
các vấn đề nảy sinh trong cuộc sống đời thường. Nhà trường phải thường
xuyên tiến hành đồng thời nhiều biện pháp và hình thức giáo dục, nâng cao
nhận thức về mục tiêu, yêu cầu về phẩm chất năng lực, tay nghề, trình độ
nghề nghiệp của đội ngũ giáo viên; mục tiêu, yêu cầu và các chế độ, quy chế,
quy định về giáo dục - đào tạo, xây dựng bầu khơng khí tích cực tự học, tự
nghiên cứu trong tập thể khoa giáo viên.
Quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch tự học, tự nghiên cứu.
Việc xây dựng kế hoạch tự học, tự nghiên cứu giúp giáo viên biết mình
phải làm gì, đạt mục tiêu nào; thực hiện vào lúc nào, làm cho quá trình tự học,
tự nghiên cứu diễn ra đúng dự kiến. Hoạt động quản lý giúp giáo viên thực
hiện có hiệu quả các nhiệm vụ tự học, tự nghiên cứu và tự kiểm sốt được
tồn bộ q trình tự học, tự nghiên cứu một cách thuận lợi, tiết kiệm được
thời gian và đạt hiệu quả cao.
Kế hoạch tự học, tự nghiên cứu của giáo viên càng rõ ràng, chi tiết cụ

thể thì sẽ thuận tiện cho việc thực hiện kế hoạch và việc kiểm tra, đánh giá kết
quả tự học, tự nghiên cứu và mức độ đạt mục tiêu tự học, tự nghiên cứu của
họ. Muốn vậy, kế hoạch đó cần được cụ thể hố thành thời gian biểu tự học,
tự nghiên cứu trong từng buổi, từng tuần, từng tháng.v.v. Do vậy, quản lý việc
xây dựng kế hoạch và quản lý việc thực hiện kế hoạch sẽ góp phần nâng cao
hiệu quả tự học, tự nghiên cứu của giáo viên.


25
Định hướng nội dung và phương pháp tự học, tự nghiên cứu
Để quản lý được nội dung tự học, tự nghiên cứu của giáo viên và
hướng cho nội dung đó phù hợp yêu cầu nhiệm vụ giảng dạy, nghiên cứu
khoa học, cán bộ khoa, bộ môn phải định hướng những nội dung tự học, tự
nghiên cứu cần thiết cho giáo viên, bao gồm: Các nhiệm vụ tự học, tự nghiên
cứu có tính chất bắt buộc; các nội dung nghiên cứu chuyên sâu, mở rộng tri
thức từ các vấn đề trong thực tiễn; các yêu cầu về phương pháp, nội dung
chuẩn bị và thực hành giảng dạy; những nội dung kiến thức chung, kiến thức
tổng hợp và kiến thức chuyên ngành giảng dạy. Hướng dẫn cho giáo viên xây
dựng kế hoạch tự học, tự nghiên cứu, trao đổi, phổ biến những kinh nghiệm
về phương pháp học tập, nghiên cứu của những cán bộ, giáo viên có kết quả
giảng dạy, nghiên cứu, học tập tốt để các giáo viên khác tham khảo.
Để giải quyết vấn đề quản lý nội dung, phương pháp tự học, tự nghiên
cứu phải bắt đầu từ việc xác định mục đích, động cơ tự học đúng đắn đến việc
lựa chọn các cách thức, biện pháp học, nghiên cứu phù hợp… Do vậy, giáo
viên cần biết quản lý, biết sáng tạo ra điều kiện cần để đảm bảo cho việc học
tập, nghiên cứu, học tập suốt đời, học ở mọi người, mọi lúc, mọi nơi. Muốn tự
học, tự nghiên cứu thành công, mỗi giáo viên phải biết tự vượt khó, vượt khổ,
khắc phục mọi hồn cảnh bất lợi, loại bỏ thói quen, hành vi khơng phù hợp
của bản thân; phải tìm ra được nội dung và phương pháp học tập phù hợp với
điều kiện và năng lực của mình, có ý chí, quyết tâm thực hiện đúng kế hoạch;

tận dụng được sự giúp đỡ của cán bộ, đồng nghiệp, bạn bè và gia đình.
Quản lý kết quả tự học, tự nghiên cứu thông qua các sản phẩm hoạt động
của giáo viên.
Cần nắm chắc số lượng, chất lượng các công trình nghiên cứu, các bài báo,
tài liệu, các nội dung, phương pháp giảng dạy mới, các sáng kiến, cải tiến kỹ thuật
của giáo viên được ứng dụng vào giảng dạy; thời gian hồn thành và tính hiệu quả
của các sản phẩm.


26
Quản lý nền nếp, chế độ học tập, nghiên cứu và kết quả hoạt động tự
học, tự nghiên cứu của giáo viên.
Duy trì chặt chẽ việc tự học, tự nghiên cứu của giáo viên một cách linh
hoạt, sáng tạo, đảm bảo thường xuyên, liên tục theo nề nếp khoa học, phù
hợp với quy định của quân đội, nhà trường và đơn vị; khơng để xảy ra sự gị
ép, khó chịu trong hoạt động học tập, nghiên cứu của giáo viên. Cần nắm chắc
kết quả tự học, tự nghiên cứu theo từng thời điểm, từng giai đoạn thông qua
các sản phẩm tự học, nghiên cứu, chất lượng bài giảng và chất lượng cơng
tác của từng giáo viên. Từ đó đặt ra yêu cầu cụ thể để giáo viên tự kiểm tra,
tự đánh giá, tự điều chỉnh trong quá trình thực hiện kế hoạch tự học, tự
nghiên cứu của bản thân.
Quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả tự học, tự nghiên cứu của giáo viên.
Thường xuyên hoặc định kỳ kiểm tra việc xây dựng kế hoạch tự học,
tự nghiên cứu của giáo viên. Kiểm tra việc thực hiện kế hoạch theo các
mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ giảng dạy, công tác, phát hiện sai lệch, giúp
giáo viên điều chỉnh hoạt động học tập, nghiên cứu cho phù hợp. Thường
xuyên kiểm tra sản phẩm tự học, tự nghiên cứu của giáo viên như: kiểm
tra các cơng trình, đề tài khoa học, các bài báo, tài liệu, giáo trình, các
sáng kiến kỹ thuật và những kết quả của tự học, tự nghiên cứu được ứng
dụng trong giảng dạy.

Quản lý các điều kiện đảm bảo cho tự học, tự nghiên cứu
Chủ thể quản lý phải thực hiện quản lý các điều kiện đảm bảo cho
hoạt động tự học, tự nghiên cứu của giáo viên trên các mặt như: Bảo đảm
kinh phí, cơ sở vật chất kỹ thuật, tài liệu trong nhà trường, khoa, bộ mơn.
Quản lý, bổ sung sách giáo khoa, giáo trình, tài liệu tham khảo và phương
tiện kỹ thuật dạy học. Quản lý việc đảm bảo thời gian tự học, tự nghiên
cứu của giáo viên.