Giáo án Ngữ văn 7 - Năm học 2011 - 2012 - Tiết 37 đến tiết 40

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. N¨m häc 2011-2012 Ngµy so¹n: 26 /10/2011 Ngµy d¹y: /1 /2011. TiÕt 37:. cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹ch. A. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức :- Cảm nhận được tình cảm sâu nặng đối với quê hương của Lí Bạch qua đề tài vọng nguyệt hồi hương được thể hiện nhẹ nhàng giản dị mà sâu lắng ; Tác dụng của nghệ thuật đối với vai trò của câu cuối trong một bài thơ tứ tuyÖt . 2. Kĩ năng - Thấy được 1 số đặc điểm nghệ thuật của bài thơ, ngôn ngữ tự nhiên, bình dị, hình ảnh cụ thể, tình cảm giao hòa, thủ pháp đối. 3. Thái độ : Thấu hiểu nỗi lòng nhớ quê , yêu quê của tác giả. Bồi dưỡng tình yêu quê hương đất nước. B.ChuÈn bÞ: - SGK, SGV ng÷ v¨n 7 - Tư liệu có liên quan đến bài dạy và tác giả Lí Bạch C . Tổ chức các hoạt động dạy học I. ổn định tổ chức : II. KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng vµ nªu gi¸ trÞ néi dung, nghÖ thuËt cña bµi Väng L­ S¬n béc bè? III. bµi míi Vọng Nguyệt hoài hương (trông trăng nhớ quê) là 1 chủ đề phổ biến trong thơ cổ, không chỉ ở Trung Quốc mà cả ở Việt Nam. Trăng đã trở thành biểu tượng quen thuộc truyền thống, là niềm cảm hứng sáng tác của các thi sĩ. Trăng tròn tượng trưng cho sự đoàn tụ. Xa quê, trăng càng sáng, càng tròn, càng gợi nhớ quê. Trong một đêm trăng yên tĩnh, và trong sáng, xa quê hướng nghìn dặm, Lí Bạch đã gói trọn niềm thương trong nỗi nhớ quê hương của mình bằng một bµi tø tuyÖt ngò ng«n bÊt tö - §ã lµ bµi TÜnh d¹ tø. Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. Hướng dẫn tìm hiểu chung văn bản.. I. T×m hiÓu chung: 1. T¸c gi¶: LÝ B¹ch. (?) Điểm đáng lưu ý về tác giả Lí - Sớm xa gia đình, quê hương, lập công B¹ch? danh sù nghiÖp, nh­ng kh«ng to¹i (?) Chủ đề trăng trong bài thơ Lí Bạch? nguyện. - Thuở nhỏ thường trèo lên đỉnh núi Nga Mi ë quª nhµ ng¾m tr¨ng. - N¨m 25 tuæi, xa quª vµ xa m·i. Bëi vËy cø mçi lÇn thÊy tr¨ng lµ «ng l¹i nhí tíi quª nhµ. - LÝ B¹ch cã nhiÒu bµi th¬ hay vÒ tr¨ng. 2.T¸c phÈm : Bµi th¬ thæ lé t©m t×nh - Gi¸o viªn giíi thiÖu bµi th¬. nhí quª Gi¸o viªn Vò ThÞ Nga. 1 Lop7.net. Trường THCS Lương Chí.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. N¨m häc 2011-2012. TÜnh d¹ tø lµ mét bµi th¬ tr¨ng thæ lé t©m t×nh nhí quª, bµi cã khu«n khæ nhỏ nhất, ngôn từ đơn giản tinh tế nhất, ®­îc truyÒn tông r«ng r·i nhÊt. 3.ThÓ th¬ : - Gi¸o viªn giíi thiÖu thÓ th¬. (?) Em hãy đọc cả 3 văn bản (Phát âm, - Thể thơ : Cổ thể – mỗi câu thường cã5 hoÆc 7 ch÷ kh«ng bÞ rµng dÞch nghÜa, dÞch th¬) t×m c¶m xóc chñ buéc bëi nh÷ng niªm luËt chÆt đạo? chÏ. - Cảm xúc chủ đạo : Bài thơ ghi lại t×nh yªu tr¨ng, nçi nhí quª cò, t×nh (?) Hãy xác định phương thức biểu đạt yêu quê hương của Lí Bạch. - BiÓu c¶m th«ng qua miªu t¶. cña bµi th¬? - HS đọc hai câu đầu II. T×m hiÓu chi tiÕt : ? 2 c©u ®Çu cã ph¶i cã chØ t¶ c¶nh 1. 2 c©u ®Çu – chñ yÕu t¶ c¶nh kh«ng ? cßn cã néi dung g× vµ néi dung nµo lµ chÝnh ? c¨n cø vµo ®©u ? - Tõ sµng cã cho ta h×nh dung vÞ trÝ , Tõ :‘sµng’, ‘nghi’ => nhà thơ đang nằm trên giường , hoạt động , trạng thái của nhà thơ ? kh«ng ngñ ®­îc, hoÆc m¬ mµng võa tØnh bÊt ngê thÊy ¸nh tr¨ng rÊt s¸ng nơi đầu giường , trong tâm tâm thế ấy - Tại sao trăng sáng lại ngỡ là sương từ nghi ( là sương) rất hợp lí, tự nhiên. V× tr¨ng s¸ng qu¸ chuyÓn thµnh mµu trên mặt đất ? - Chỉ ánh trăng ở đầu giường nhưng trắng như sương là có thật ( dạ nguyệt nhà thơ làm ta hình dung liên tưởng tự thu sương – Tiêu Cương ) - là nh÷ng g× ? ( kh«ng gian, thêi gian, kho¶nh kh¾c suy nghÜ cña nhµ th¬ cảnh vật.... đêm rất khuya,thanh tĩnh, => Trăng là sự sống thanh tĩnh của trăng rất sáng , ánh trăng như sương đêm, tả trăng => gợi sự yên tĩnh của đêm, tâm trạng của nhà thơ mê ¶o , trµn ngËp kh¾p phßng ) 2. 2 c©u cuèi – chñ yÕu t¶ t©m tr¹ng - Nỗi nhớ quê hương - Tư cố hương - Cử, vọng(nhìn từ xa, ngóng trông), đê => Cử đầu : hành động tất yếu kiểm nghiệm điều mà câu thứ 2 đã đặt ra : vừng sáng trước giường là sương hay lµ tr¨ng . - Väng – ng¾m - ¸nh m¾t nhµ th¬ chuyển từ trong ra ngoài, từ mặt đất lên bầu trời ; từ chỗ chỉ thấy ánh trăng đến thÊy c¶ vÇng tr¨ng xa. Tr¨ng s¸ng, đơn côi, lạnh lẽo gợi nỗi nhớ, tình yêu (- Cũng vậy , hành động cúi đầu là tất quê của nhà thơ. Vầng trăng hóa quê - HS đọc 2 câu cuối - T¶ t©m tr¹ng g× : t©m tr¹ng Êy®­îc thÓ hiÖn trùc tiÕp qua tõ ng÷ nµo, hµnh động , tư thế nào của nhà thơ ? - Nt trong hai câu cuối ? ( đối ) - Em h·y gi¶i thÝch mèi quan hÖ g÷a các hành động, tư thế của nhà thơ trong c©u th¬ vµ trong mèi quan hÖ víi 2 c©u trên và giá trị của phép đối ? - HS tr¶ lêi ; GV gi¶ng thªm.. Gi¸o viªn Vò ThÞ Nga. 2 Lop7.net. Trường THCS Lương Chí.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. N¨m häc 2011-2012. yếu bởi vũ trụ bao la kia là niễm hương, trời đầy trăng – trời thương thương nỗi nhớ.) nhí -Đê : Khi thấy vầng trăng đơn côi , l¹nh lÏo nh­ m×nh - cói ®Çu- DiÔn t¶ (- Cử đầu- đê đầu - ; vọng- tư (nhìn tâm trạng suy tư, không phải để kiểm ngắm xa, rộng, cao, bên ngoài- nhớ nghiệm nỗi nhớ quê mà để suy ngẫm sâu trong lòng ... tất cả trong khoảnh về quê hương kh¾c b¾t ®Çu b»ng ¸nh tr¨ng, mét ¸nh trăng đủ gợi nỗi nhớ quê- tình yêu quê của nhà thơ lớn lao, sâu nặng đến dường nào !) ) (?) V× sao tr¨ng gîi nhµ th¬ nhí quª? - Thuở nhỏ ông thường lên núi Nga Mi ng¾m tr¨ng. Lín lªn xa quª vµ m·i mãi, cứ nhìn trăng là ông lại nhớ đến (?) Dùng trăng để tỏ nỗi nhớ quê đã quê. thể hiện đề tài quen thuộc nào của thơ - Vọng nguyệt hoài hương, đề tài quen cæ ? thuéc cña th¬ cæ. (?) Em cảm nhận được gì về con người, Lý Bạch với hành động cúi đầu? - Lý Bạch là người nặng tình với quê, (?) Qua đó em tìm thấy ở Lý Bạch sự phải xa quê mãi lên tình quê của ông đồng cảm gì? võa tha thiÕt võa tñi hæ. => Cảm thương cuộc đời phiêu bạt, nhớ quê hương của nhà thơ. TÊm lßng quª m·i m·i nh­ vÇng tr¨ng (?) VÇng tr¨ng s¸ng kh¬i gîi nçi nhí s¸ng. quê của tác giả? Nhưng vầng trăng Lý Bạch mượn vầng trăng để tỏ tấm sáng còn soi tỏ tấm lòng quê của nhà lòng trong sáng của mình đối với quê thơ. Đó là tấm lòng quê như thế nào? hương. Câu thơ nào thể hiện chủ đề bài thơ ? ( c©u cuèi – c©u th¬ qua trong nhÊt III.Tæng kÕt: cña bµi th¬ ) 1.Nội dung : Nỗi lòng đối với quê hương da diết, sâu nặng trong tâm hồn (?) Qua bài thơ em cảm nhận được gì tình cảm người xa quê. vÒ t×nh c¶m cña t¸c gi¶ trong bµi? Em 2. NghÖ thuËt : - H×nh ¶nh gÇn gòi ; hiÓu g× vÒ t©m hån vµ tµi n¨ng nhµ th¬ ng«n ng÷ tù nhiªn , b×nh dÞ Lý B¹ch? - Phép đối * . Ghi nhí: SGK IV. LuyÖn tËp: GV cho häc sinh nhËn xÐt 2 c©u th¬ dÞch ë SGK trang 125. Cho HS liªn hÖ, so s¸nh 2 bµi th¬ cña Lý Bạch để giúp học sinh thấy tâm hồn nh¹y c¶m, phong phó, giµu tÝnh nh©n v¨n vµ phãng kho¸ng cña Lý B¹ch. Gi¸o viªn Vò ThÞ Nga. 3 Lop7.net. Trường THCS Lương Chí.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. N¨m häc 2011-2012. IV. Hướng dẫn HS tự học ở nhà: - Nắm được nội dung bài học, làm bài tập trong sgk và sbt, đọc thuộc bài thơ. - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo: NgÉu Nhiªn ViÕt Nh©n buæi míi vÒ quª. D. §¸nh gi¸, ®iÒu chØnh tiÕt d¹y : ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. --------------------------------------------Ngµy so¹n: /10/2011 Ngµy d¹y: / /2011 TiÕt 38:. NgÉu Nhiªn ViÕt Nh©n buæi míi vÒ quª (Hồi hương ngẫu thư) - Hạ Tri Trương A. Mục tiêu cần đạt: 1.Kiến thức : - Thấy được tính độc đáo trong việc thể hiện tình cảm quê hương sâu nặng bền chặt của nhà thơ, hiểu được phép đối và tác dụng của nó ; Vai trß cña c©u kÕt trong bµi th¬ thø tuyÖt . 2. Kĩ năng : - Đọc hiểu bài thơ tuyệt cú ,nhận ra phép đối trong bài thơ §­êng 3 Thái độ : Bồi dưỡng cho học sinh tình cảm, tình yêu với quê hương. B.ChuÈn bÞ: - SGK, SGV ng÷ v¨n 7 - Tư liệu có liên quan đến bài dạy và tác giả C . TiÕn tr×nh bµi d¹y- häc : I. ổn định tổ chức : II. KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng mét trong hai bµi th¬ vµ nªu C¸ch thể hiện tình cảm với quê hương , đất nước của Lý Bạch? III. bµi míi Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. I. T×m hiÓu chung: - Là người có tình cảm sâu nặng với 1. Tác giả: (659-744) nhà thơ lớn của quê hương. Trung Quèc thêi §­êng ,lµ b¹n vong Là một vị đại thần được vua vị nể. niªn cña LÝ B¹ch. §Ó l¹i nhiÒu bµi th¬ hay. 2. T¸c phÈm : - Là một trong hai bài thơ hồi hương ngÉu th­ næi tiÕng cña nhµ th¬ . Gi¸o viªn Vò ThÞ Nga. 4 Lop7.net. Trường THCS Lương Chí.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. N¨m häc 2011-2012. GV đọc mẫu - GV gọi 3 HS đọc.. -S¸ng t¸c khi nhµ th¬ võa trë vÒ quª sau 50 n¨m xa quª - ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt §­êng luËt. - B¶n dÞch b»ng th¬ lôc b¸t kh¸c vÒ vÇn, nhÞp. 3. §äc v¨n b¶n: 4. T×m hiÓu tõ khã: ThiÕu, tiÓu, l·o, tương. 5. Bè côc: 4 phÇn: Khai, thõa, chuyÓn, hîp. II. T×m hiÓu chi tiÕt 1. Nhan đề và cấu tứ của bài thơ: * Nhan đề - Ngẫu nhiên viết : Tình huống đột ngột => Tác giả không có chủ định làm thơ khi vừa đặt chân tới quê. - Em hiÓu ngÉu nhiªn viÕt lµ ntn ? - T¹i sao kh«ng chñ ®inh viÕt t¹i sao l¹i viÕt , l¹i cã th¬ ? ( v× vÒ víi quª- vÒ nhµ , l¹i bÞ coi lµ kh¸ch quª – t×nh huèng kÞch tÝnh - ®©y lµ duyªn cí ( ®iÒu ngÉu nhiªn) khiÕn t¸c gi¶ viÕt bµi th¬ ) ? T×nh huèng ngÉu nhiªn nh­ng t×nh c¶m cã ngÉu nhiªn ? (Kh«ng chñ ®inh mµ cã th¬, th¬ hay, ngÉu nhiªn mµ kh«ng ngÉu nhiªn chøng tá t×nh c¶m víi quª s©u nÆng vµ luôn thường trực. tình cảm ấy như một dây đàn đã cang hết cỡ chỉ cần một sự va ch¹m nhÑ sÏ vang lªn nh÷ng thanh ©m , có sèc chÝnh lµ sù va cham Êy lµm tứ thơ hồi hương ngẫu thư ra đời ....) - NgÉu- cã lµm gi¶m ý nghÜa ( ngÉu – bÊt chît nªn t¹m thêi ...) ? - HS đọc 2 câu thơ đầu. (?) Nhắc lại phép đối trong thơ thất ngôn. Xác định phép đối trong 2 câu ®Çu? (?) Nhận xét gì về các vế đối ở trên? Tác dụng của phép đối đó? GV bình: 50 năm sống ở kinh đô- rất gắn bó, như quê hương thứ 2, được trọng dụng, sủng ái, có danh vọng, địa vÞ , quª víi cuéc sèng nhung gÊm vµng son , v× sao nhµ th¬ quyÕt døt ¸o về quê ? Đó chính là tình cảm đều và phải có ở mỗi con người. Tình cảm đó ®­îc KhuÊt Nguyªn dïng lèi nãi Èn dô kh¸ næi bËt: Hå tö bÊt th­ kh©u(c¸o chÕt quay vÒ nó cò). Gi¸o viªn Vò ThÞ Nga. * Tình yêu quê hương sâu nặng, thường trùc bÊt kú lóc nµo còng cã thÓ béc lé ®­îc.. =>- cấu tứ độc đáo - NgÉu – ý th¬®­îc n©ng lªn gÊp béi phÇn . 2. Hai c©u th¬ ®Çu: (Khai – thõa) - Tiểu đối: Thiếu tiểu / li gia >< Lão đại / hồi. Hương âm / vô cải >< Mấn mao / tồi. => §èi chØnh c¶ ý vµ lêi b»ng tõ tr¸i nghÜa . - Câu đầu :kể khái quát ngắn cuộc đời xa quª cña t¸c gi¶ nay giµ míi trë vÒ, hÐ më t©m tr¹ng, t×nh c¶m s©u nÆng của tác giả với quê hương : cảm xúc buồn buồn, bồi hồi trước sự chảy trôi cña thêi gian.. 5 Lop7.net. Trường THCS Lương Chí.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. N¨m häc 2011-2012 - C©u 2 – miªu t¶ - Phép đối -Lấy cái thay đổi làm nổi bật cái không đổi– Sự gắn bó với quê hương bằng linh hồn => Phép đối với 2 yếu tố vừa thực vừa tượng trưng đã làm nổi bật tình cảm gắn bó rất sâu nặng với quê hương. - Giäng ®iÖu b×nh th¶n => Song ph¶ng phÊt buån.. (?) H·y chØ ra giäng ®iÖu ë 2 c©u nµy? ? NhËn xÐt vÒ b¶n dÞch ?. 3. Hai c©u cuèi: (ChuyÓn – hîp) - KÓ, t©m sù - Lũ trẻ con ra đón, cười hỏi : Kh¸ch tßng hµ xø lai. => T×nh huèng ngÉu nhiªn, hîp lÝ. - HS đọc 2 câu cuối. - Dùng phương thức nào là chính ? - T×nh huèng nµo s¶y ra víi nhµ th¬ khi vừa đặt chân về đến làng ? Hãy hình dung : cảnh nhà thơ vừa đặt ch©n xuèng kiÖu , mét lò trÎ con ïa ra tß mß nh×n «ng l·o ®Çu tãc b¹c ph¬ lô khụ chống gậy bước xuống kiệu như một người xa lạ. Ông lão chưa kịp nói chúng đã nhanh miệng hỏi ... ? Điều đó có hợp lí ? ? Cảnh diễn ra đó vui hay buồn ? ? T©m tr¹ng nhµ th¬ trong hoµn c¶nh nµy ? ? V× sao l¹i cã t©m tr¹ng nh­ vËy ?. - C¶nh vui( hµi) - Ng¹c nhiªn-> buån tñi, ngËm ngïi, xót xa cùng ập đến - Vì vốn là người quê vậy mà trở về chẳng ai nhận ra ; lũ trẻ con đón mình như khách lạ- khách lạ giữa quê hương m×nh - B¹n bÌ cïng løa tuæi víi «ng ch¼ng cßn ai.. ? §iÒu nµy v« lÝ, hîp lÝ ë chç nµo ? -Vô lí : chủ thành khách , người quê mµ kh«ng ai biÕt , nhËn ra - Hîp lÝ : b¹n cïng trang løa ch¾c kh«ng cßn ( nh©n sinh thÊt thËp...) ? 2 Câu thơ cho thấy những đổi thayntn ? Cña ai ? ( GV : dùnhà thơ biết đó là quy luật tự nhiªn cña thêi gian tr«i ch¶y nh­ng tù đáy lòng vẫn nhói lên nỗi đau, tủi buån v× t×nh yªu, nçi nhí trong tim dån nén đã nửa thế kỉ, trải bao nỗi buồn vui c/đ mong ước về cố hương , tìm về với cố hương để được san sẻ nỗi ấm lạnh cuộc đời , được ôm ấp trong vòng tay mẹ quê hương yêu dấu, ấm áp trong Gi¸o viªn Vò ThÞ Nga. => Sự đổi thay quá lớn của nhà thơ và của quê hương . - T×nh buån ( bi) => Giäng ®iÖu bi hµi thÊp tho¸ng Èn hiện sau những lời tường thuật khách quan, hãm hØnh.. 6 Lop7.net. Trường THCS Lương Chí.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. N¨m häc 2011-2012. t×nh b¹n, t×nh th©n, nµo ngê ®©u vÒ gi÷a quê, mình vẫn chỉ là khách- một người l¹ . NiÒm mong ­íc kh¸t khao ch¸y bỏng được đáp đền bằng cử chỉ nồng nhiÖt mµ v« t×nh . Lò trÎ cµng vui, hín hë lßng nhµ th¬ cµng buån, cµng thª lương , cái ấm áp vui cười bên ngoài cña c¶nh ch¼ng thÓ lÊp nçi buån , c¶m giác lạnh, cô đơn trống trải hẫng hụt ch¬i v¬i trong lßng nhµ th¬ ..ChÝnh t×nh huống đặc biệt này tạo nên màu sắc, giọng điệu bi hài thấp thóáng đằng sau lêi kÓ cã vÎ kh¸ch quan.) ? Em nhËn xÐt g× vÒ hai b¶n dÞch ? III. Tæng kÕt N 1. Néi dung: (?) Nội dung mà bài thơ thể hiện là gì? - Vẻ đẹp tâm hồn thuỷ chung với quê ( Tình quê hương là một trong những hương được biểu hiện chân thực, sâu t×nh c¶m l©u bÒn, thiªng liªng nhÊt cña s¾c, hãm hØnh. 2. NghÖ thuËt: con người ) - Sö dông c¸c yÕu tè tù sù - Cấu tứ độc đáo ? NghÖ thuËt? - Sử dụng phép đối - Giäng ®iÖu bi hµi IV. LuyÖn tËp: HS lµm bµi tËp 1: - GV kh¸i qu¸t bµi häc. So s¸nh nguyªn t¸c víi b¶n dÞch? DÞch ch­a chuÈn, ch­a tho¸t ®­îc ý. - Hướng dẫn tổng kết - Luyện tập.. IV. Hướng dẫn HS tự học ở nhà: - N¾m ®­îc néi dung bµi häc, - Làm bài tập trong sgk và sbt, đọc thuộc bài thơ. - So sánh nỗi nhớ quê, tình yêu quê hương của Lý Bạch với Hạ Tri Chương qua 2 bài thơ đã được học. - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo: Tõ tr¸i nghÜa. uwL - ¤n tËp v¨n häc chuÈn bÞ kiÓm tra vµo tiÕt 42 D. §¸nh gi¸, ®iÒu chØnh tiÕt d¹y : ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. Gi¸o viªn Vò ThÞ Nga. 7 Lop7.net. Trường THCS Lương Chí.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. TiÕt 39:. N¨m häc 2011-2012 Ngµy so¹n : 1/11/2011 Ngµy d¹y: /11/2011 Tõ tr¸i nghÜa. A. Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc : N¾m v÷ng kh¸i niÖm tõ tr¸i nghÜa , t¸c dông cña viÖc sö dông tõ tr¸i nghÜa 2. KÜ n¨ng : - NhËn biÕt vµ sö dông tõ tr¸i nghÜa trong hoµn c¶nh giao tiÕp 3. Thái độ : Có ý thức lựa chọn từ trái nghĩa khi sử dụng B.ChuÈn bÞ: - SGK, SGV ng÷ v¨n 7 - Tư liệu có liên quan đến bài dạy - B¶ng phô C. Tổ chức các hoạt động dạy học I. ổn định tổ chức : II. Kiểm tra bài cũ: ? Thế nào là từ đồng nghĩa ? nêu ví dụ và làm bài tập 6,7 sgk . III. bµi míi Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. - Hướng dẫn tìm hiểu khái niệm từ trái I. Thế nào là từ trái nghĩa: nghÜa. - GV chÐp 2 v¨n b¶n th¬ vµo b¶ng phô NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª C¬ së chung: - HS đọc - §éng t¸c tr¸i C¸c cÆp tõ tr¸i (?) Em h·y t×m c¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa ngược nhau. nghÜa: trong 2 bµi th¬? - Tuæi t¸c tr¸i NgÈng Cói (?) H·y t×m c¬ së chung cña c¸c cÆp tõ ngược nhau. TrÎ - Giµ tr¸i nghÜa võa t×m ®­îc? - Hướng di §i - Trë l¹i (?) Hãy tìm các cặp từ trái nghĩa khác? chuyển ngược (?) Tõ nh÷ng vÝ dô trªn em hiÓu tõ tr¸i nhau. nghÜa lµ g×? NhËn xÐt: Nãi nh­ vËy cã nghÜa lµ c¸c tõ tr¸i - Tõ tr¸i nghÜa lµ nh÷ng tõ cã nghÜa tr¸i nghĩa biểu thị những hành động, tính ngược nhau, xét trên một cơ sở chung chất, sự việc trái ngược nhau, sự trái nào đó. ngược về nghĩa là dựa trên một cơ sở chung, một tiêu chí nhất định, trên cơ së tiªu chÝ tõ tr¸i nghÜa n»m ë 2 cùc đối lập nhau. Bµi tËp 2 (?) T×m c¸c tõ tr¸i nghÜa víi nh÷ng tõ Kq : - C¸ ­¬n, hoa hÐo. in ®Ëm trong c¸c côm tõ sau? - ¡n khoÎ, häc lùc giái. => Häc sinh lµm bµi tËp theo nhãm. - Chữ đẹp, đất tốt. (?) Qua viÖc gi¶i bµi tËp 2 em h·y cho - Rau non, cau non. Gi¸o viªn Vò ThÞ Nga. 8 Lop7.net. Trường THCS Lương Chí.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. N¨m häc 2011-2012. biÕt: - Muèn t×m tõ tr¸i nghÜa ta ph¶i l­u ý ®iÒu g×? => Dùa vµo c¬ së chung cña c¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa. - Em cã nhËn xÐt g× vÒ nÐt nghÜa cña các từ: Già, tươi, yếu, xấu? (?) Qua đó em thấy giữa từ nhiều nghÜa vµ tõ tr¸i nghÜa cã quan hÖ nh­ thÕ nµo? => Nh­ vËy ë phÇn 1 chóng ta cÇn nhí được những vấn đề sau: (?) Theo em muốn hiểu đúng về tứ trái nghÜa ta ph¶i lµm thÕ nµo? VÝ dô: CÆp tõ tr¸i nghÜa: Cao - H¹ ta cã thÓ nãi. - Gi¸ cao - gi¸ h¹. - Nhưng không thể nói: Trình độ cao, trình độ hạ mà phải là trình độ thấp. (?) VËy c¸ch dïng tõ tr¸i nghÜa nh­ thÕ nµo vµ sö dông tõ tr¸i nghÜa cã t¸c dông g×? - Hướng dẫn tìm hiểu cách sử dụng tõ tr¸i nghÜa. - ở văn bản 1: Ngẩng – Cúi đã gợi ra rõ nét hình tượng nhân vật trữ tình, 2 tư thế trái ngược nhau mà chứa bao nỗi niÒm, t©m tr¹ng. - ë v¨n b¶n 2: CÆp tõ tr¸i nghÜa: TrÎ - Giµ, Lín – BÐ, Đi- Trở lại : tạo ra cặp tiểu đối, tạo hình tượng tương phản có ý nghĩa khái quát, kể lại cả 1 cuộc đời xa quê của t¸c gi¶. (?) ViÖc sö dông tõ tr¸i nghÜa trong 2 bµi th¬ trªn cã t¸c dông g×? GV tæng hîp, kÕt luËn: * bµi tËp 1: Bµi tËp 1: C¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa: - Båi – Lë; Trong - §ôc. - ChÝn – Xanh; Giµu – NghÌo. - Ng¾n – Dµi; Lµnh - R¸ch. - §ªm – Ngµy; S¸ng – Tèi. Học sinh đọc, tìm từ trái nghĩa? ?.Qua viÖc gi¶i bµi tËp em thÊy tõ tr¸i Gi¸o viªn Vò ThÞ Nga. => Các từ tươi, yếu, xấu, già, là những tõ nhiÒu nghÜa - Mét tõ nhiÒu nghÜa cã thÓ thuéc nhiÒu cÆp tõ tr¸i nghÜa kh¸c nhau. Ghi nhí:SGK. => Muốn hiểu đúng về từ trái nghĩa ta phải đặt từ trái nghĩa đó trong một văn c¶nh cô thÓ.. II. Sö dông tõ tr¸i nghÜa:. * Để tạo hình tượng tương phản , gây ấn tượng mạnh - ë 2 v¨n b¶n th¬ trªn viÖc viÖc dïng các cặp từ trái nghĩa đã tạo hình tượng tương phản, gây ấn tượng mạnh cho người đọc khi cảm nhận sự biến đổi kh¸c nhau cña t©m t­ t¸c gi¶.. 9 Lop7.net. Trường THCS Lương Chí.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. N¨m häc 2011-2012. nghĩa thường được sử dụng trong những trường hợp nào? (?) T¸c dông cña viÖc sö dông tõ tr¸i nghĩa trong văn chương? Ngoµi ra ta cßn hay gÆp viÖc sö dông tõ tr¸i nghÜa ë c¸c thµnh ng÷ . VËy b©y giê c¸c nhãm h·y thi nhau t×m c¸c thµnh ng÷ cã sö dông cÆp tõ tr¸i nghÜa. (?) Em h·y nªu t¸c dông cña viÖc dïng c¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa Êy trong thµnh ng÷. (?) ở lớp 6 các em đã được học cách gi¶i nghÜa tõ? (2 c¸ch) - GV kÕt luËn: (?) Như vậy người ta còn dùng từ trái nghĩa để làm gì? (?) VËy qua ph©n tÝch vÝ dô vµ gi¶i bµi tËp em rót ra nh÷ng nhËn xÐt g× trong viÖc sö dông tõ tr¸i nghÜa? - GV bæ sung: Ngoµi c¸c c¸ch dïng tõ tr¸i nghÜa trªn người ta còn sử dụng từ trái nghĩa làm phương tiện rất thú vị để chơi chữ trong th¬ v¨n: VÝ dô: Tr¨ng…non. - Mặt khác người ta còn dùng từ trái nghĩa là một trong những phương thức cÊu t¹o tõ ghÐp tiÕng viÖt. VÝ dô: Næi – Ch×m: Nổi chìm kiếp sống lênh đênh. Tè Nh­ ¬i lÖ ch¶y quanh th©n KiÒu (Tè H÷u). R¾n – n¸t: R¾n n¸t mÆc dÇu tay kÎ nÆn Mµ em vÉn gi÷ tÇm lßng son. - Sử dụng trong văn chương => Tạo ra thể đối, tạo ra hình tương phản, gây ấn tượng mạnh, làm cho lời nói sinh động, tăng hiệu quả biểu đạt. - Dùng từ trái nghĩa trong thành ngữ để tạo sự hài hoà, cân đối, tăng sư hiệu quả diễn đạt.. - Dùng từ trái nghĩa để giải nghĩa từ. VÝ dô: - Tù do lµ kh«ng bÞ rµng buéc. §éc lËp lµ kh«ng lÖ thuéc vµo bÊt cø ai.. III. LuyÖn tËp: - Hướng dẫn luyện tập. Gi¸o viªn cho häc sinh lµm bµi tËp 3, Bµi tËp : 3,4,5 SGK 4, 5 . IV. Hướng dẫn HS tự học ở nhà: - N¾m ®­îc néi dung bµi häc, biÕt sö dông tèt tõ tr¸i nghÜa trong giao tiÕp. - lµm bµi tËp trong sgk vµ sbt,. - Chuẩn bị bài tiếp theo: Luyện nói văn biểu cảm về sự vật , con người. Gi¸o viªn Vò ThÞ Nga. 10 Lop7.net. Trường THCS Lương Chí.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. N¨m häc 2011-2012. D. §¸nh gi¸, ®iÒu chØnh tiÕt d¹y : ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. -------------------------***------------------------Ngµy so¹n: 2/11/2011 Ngµy so¹n: /11/2011 TiÕt 40: LuyÖn nãi: Văn biểu cảm về sự vật, con người A. Mục tiêu cần đạt: 1.Kiến thức : Củng cố kiến thức về văn biểu cảm về sự vật, con người 2. KÜ n¨ng :- RÌn luyÖn kü n¨ng lËp dµn bµi cïng víi luyÖn nãi tõng ý, tõng đoạn theo chủ đề biểu cảm. - Thể hiện sự tự tin khi trình bày cảm nghĩ trước tập thể. 3.Thái độ : Tích cực chủ động tự tin trong giờ luyện nói B.ChuÈn bÞ: - SGK, SGV ng÷ v¨n 7 - Tư liệu có liên quan đến bài dạy - B¶ng phô C . TiÕn tr×nh bµi d¹y- häc : I. ổn định tổ chức : II. KiÓm tra bµi cò: KiÓm tra sù chuÈn bÞ bµi cña HS III. bµi míi Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. - GV hướng dẫn tìm hiểu mục I. - HS đọc Quà bánh tuổi thơ. (?) Bµi v¨n kÓ vÒ kû niÖm g×? (?) Từ những kỉ niệm đó t/g đã nêu lên c¶m nghÜ g×? T/c Êy cã ch©n thËt kh«ng? (?) T/g đã dùng phương thức diễn đạt g×? (?) Qua đó hãy cho biết bài làm văn biÓu c¶m cÇn chó ý ®iÒu g×?. I. ChuÈn bÞ : - Kû niÖm : ¨n quµ thuë nhá: Khoai, tõ, kÑo võng… - Thái độ : Yêu mến trân trọng, nâng niu Êp ñ nh÷ng kØ niÖm. - Phương thức : So sánh, liên tưởng, hồi ức, tưởng tượng, liệt kê… Chú ý : Sự vật, con người. T/c, cảm xúc, suy nghĩ của người viết phải chân thực => dùng phương thức so sánh, liên tưởng để diễn đạt.. I. - Giáo viên chia nhóm và giao đề cho II. Luyện nói trước lớp: từng nhóm trao đổi. 1. LËp dµn ý: - Hướng dẫn HS lập dàn ý Đề 1: Đối tượng thầy cô - người dạy dỗ đem đến cho tôi những hiểu biết, vèn v¨n ho¸ øng xö trong cuéc sèng. Gi¸o viªn Vò ThÞ Nga. 11 Lop7.net. Trường THCS Lương Chí.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. N¨m häc 2011-2012. - Thầy cô là những người cha, mẹ mẫu mực, như người đưa đò vô danh. - Phương thức diễn đạt: Sử dụng, hồi ức, kỉ niệm, liên tưởng … Tr×nh bµy bµi nãi. §Ò 2: T×nh b¹n lµ thø t×nh c¶m cao quý - Giáo viên cho đại diện nhóm trình thiêng liêng nơi neo đậu tâm hồn mỗi người. bày trước lớp. - Gi¸o viªn tæng hîp ý kiÕn, nhËn xÐt, - Håi øc l¹i kØ niÖm vÒ t×nh b¹n thuë nhá, liªn hÖ hiÖn t¹i. đánh giá, bổ sung. - Phương thức diễn đạt, liên tưởng, … thÓ hiÖn sù tha thiÕt ch©n thµnh. §Ò 3: S¸ch vë lµ n¬i cung cÊp tri thøc đem đến cho người đọc sự hiểu biết lòng say mê yêu đời. - T×nh c¶m: Yªu quý, tr©n träng s¸ch vë. - Phương thức diễn đạt: Nhân hoá, ẩn dô. §Ò 4: Mãn qïa thêi th¬ Êu: §å ch¬i s¸ch vë … - T×nh c¶m : Yªu mÕn, tr©n träng những tặng vật....xem đó như là những kØ niÖm khã phai nh¹t. II. Tæng kÕt: Tæng kÕt: Bè côc: 3 phÇn. Qua 4 đề cụ thể em hãy rút ra yêu cầu Nội dung: chung cña bµi v¨n biÓu c¶m. - Chú ý đến sự vật, sự việc, con người, một cách đầy đủ, làm nền tảng cho nh÷ng t×nh c¶m, c¶m xóc, suy nghÜ. - Chó ý yÕu tè tù sù, miªu t¶. - Vận dụng các phương thức diễn đạt. t×nh c¶m, c¶m xóc, suy nghÜ ph¶i ch©n thËt. IV. Hướng dẫn HS tự học ở nhà: - Luyện nói trước gương những đề đã thực hiện - chuÈn bÞ bµi : Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ D. §¸nh gi¸, ®iÒu chØnh tiÕt d¹y: ................................................................................................................................. .................................................................................................................................. Gi¸o viªn Vò ThÞ Nga. 12 Lop7.net. Trường THCS Lương Chí.

<span class='text_page_counter'>(13)</span>