Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 20 - Tiết 73: Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất (tiếp theo)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường THCS TT Cầu Quan. Giáo án Ngữ văn 7. TUAÀN : 20 TIẾT : 73 – TỤC NGỮ VỀ THIÊN NHIÊN VAØ LAO ĐỘNG SẢN XUẤT. TIEÁT : 74 – CHÖÔNG TRÌNH ÑÒA PHÖÔNG PHAÀN VAÊN VAØ TLV . TIEÁT : 75 – TÌM HIEÅU CHUNG VEÀ VAÊN NGHÒ LUAÄN . Tuaàn :20- Tieát :73 TỤC NGỮ VỀ THIÊN NHIÊN Ngày soạn:26/12/2009 VAØ LAO ĐỘNG SẢN XUẤT Ngaøy daïy:28/12/2009 – 2/1/2010 A . Mục tiêu cần đạt: Giuùp HS : - Hiểu sơ lược thế nào là tục ngữ ? - Hiểu nội dung, một số hình thức nghệ thuật (kết cấu, nhịp điệu, cách lập luận) và ý nghĩa của những câu tục ngữ trong bài học. - Học thuộc lòng những câu tục ngữ trong văn bản. B. Chuaån bò: * GV: Nghiên cứu tài liệu soạn giáo án, Bảng phụ * HS: Đọc và tìm hiểu chú thích, soạn các câu hỏi tìm hiểu bài. C. Phöông phaùp : Đọc sáng tạo , gợi tìm , phân tích , thực hiện nhóm . D. Tiến trình tổ chức các hoạt động: 1.OÅn ñònh :Só soá 2. Baøi cuõ :Kieåm tra vieäc chuaån bò baøi cuûa hoïc sinh, vaø SGK 3. Bài mới : Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung HĐ 1: Giới thiệu bài I/Tục ngữ là gì ? : Tục ngữ là một thể loại Là những câu nói dân gian VHDG. Nó được ví là kho ngaén goïn , oån ñònh , coù nhòp báu của kinh nghiệm và trí -Lắng nghe và ghi tựa bài mới điệu ,hình ảnh , thể hiện kinh tueä DG, laø“Tuùi khoân DG voâ nghieäm cuûa nhaân daân veà moïi mặt (tự nhiên ,lao động sản taän”. xuất,xã hội…)được nhân dân Tục ngữ có nhiều chủ đề. vận dụng vào đời sống suy Tiết học hôm nay giới thiệu 8 nghĩ và lời ăn tiếng nói hằng câu tục ngữ chủ đề thiên ngaøy. nhiên và lao động sản xuất. Qua 1 số câu nói các em bước đầu làm quen với kinh nghieäm vaø caùch nhìn nhaän các hiện tượng thiên nhiên và lao động sản xuất, đồng thời học cách diễn đạt ngắn gọn, haømsuùc, uyeån chuyeån cuûa II. Phaân tích noäi dung caùc * Đọc. nhaân daân. Giaùo vieân : Nguyeãn Thò Xöông. Lop7.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THCS TT Cầu Quan Hoạt động 2 . Tìm hiểu khái niệm tục ngữ. Cho HS đọc chú thích (*) - Dựa vào chú thích, em hãy cho biết tục ngữ có đặc điểm gì về hình thức, nội dung, về sử dụng? GV giảng sâu hơn nữa 3 ý treân. Hoạt động 3: Phân tích nội dung các câu tục ngữ . Gọi hs đọc văn bản - Có thể chia 8 câu tục ngữ laøm maáy nhoùm? Moãi nhoùm gồm những câu nào? Đọc và gọi tên từng nhóm? Câu 1. Gọi học sinh đọc câu 1. -Caâu tục ngữ có mấy vế ? -Noäi dung cuûa noù laø gì ?. * Caù nhaân: +Hình thức: Câu nói rất ngắn gọn, kết cấu bền vững, có hình aûnh vaø nhòp ñieäu deã nhớ. + Nội dung: Diễn đạt những kinh nghieäm veà thieân nhieân, lao động saûn xuaát, con người, xã hội (nghĩa đen, nghóa boùng) + Sử dụng: Mọi hoạt động trong đời sống để nhìn nhận, ứng xử, thực hành và để lời nói hay hơn, sinh động, sâu sắc.. Giáo án Ngữ văn 7 câu tục ngữ: 1) Những câu tục ngữ về thieân nhieân . Caâu 1: Ñeâm thaùng 5 (aâl) ñeâm ngaén ngaøy daøi , thaùng 10 (aâl) ñeâm dài ngày ngắn.Từ phép nói quá và phép đối câu tục ngữ cho ta bài học về thời gian áp duïng vaøo coâng vieäc ñi laïi.. -đọc vanê bản * Caù nhaân: Chia 2 nhoùm: + Từ 1 4: Nói về thiên Câu 2 Câu tục ngữ với phép nhieân. đốinhịp nhàng chỉ việc nhìn + Từ 5 7: Nói về LĐSX. sao đón nắng / mưa giúp ta chủ động trong công việc. Câu 3: Khi trên trời xuất - Học sinh đọc câu 1. hieän raùng coù saéc vaøng maøu - Coù 2 veá mỡ gà tức trời sắp có -Đêm tháng 5 (âl) ngắn, ngày bão.Vận dụng câu tục ngữ thaùng 10 cuõng ngaén. đoán trước có bão mà phòng -Pheùp noùi quaù traùnh.. -Tác giả dân gian sử dụng phép tu từ nào trong câu nói ? Làm nỗi bật tính chất giữa Câu 4: Kiến bò nhiều vào -Tác dụng của phép tu từ ấy ? đêm và ngày và thời gian thaùng 7 laø ñieàm baùo saép coù -Muøa haï vaø muøa ñoâng . luït. -Thaùng 5,thaùng 10 thuoäc muøa 2) Những câu tục ngữ về lao -Bieá t theâ m ñaë c ñieå m cuû a thờ i naøo ? động sản xuất gian để saé p xeá p coâ n g vieä c . Chốt : Câu tục ngữ trên cho Câu 5: Nêu giá trị của đất, ta bieát gì ? Đất quý như vàng.vì thế ta Bình : Hiện tượng thiên nhiên nên trân trọng gìn giữ. -Laé n g nghe độc đáo ấy nếu không chú ý ta sẽ gặp khó khăn trong - Học sinh đọc câu 2 . - Nhieàu sao . công việc ,thời vụ ,đi lại … * Gọi học sinh đọc câu 2 . - Đêm trước trời nhiều sao, hôm sau sẽ nắng; trời ít sao sẽ -“Mau sao” nghóa laø gì ? Câu 6: Trong các nghề ở möa. - Câu tục ngữ này nói gì ? noâng thoân, ngheà ñem laïi -Phép đối sự khác biệt giữa nhiều lợi ích kinh tế nhất là Giaùo vieân : Nguyeãn Thò Xöông. Lop7.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường THCS TT Cầu Quan -Nghệ thuật câu nói đó ? -Kinh nghiệm này được đúc kết từ đâu và áp dụng ra sao ? Gọi học sinh đọc câu 3 - Ráng thường xuất hiện lúc naøo ? - Ráng mỡ gà là như thế nào ? - Câu tục ngữ này nói điều gì ?. * Gọi học sinh đọc câu 4. - Khi naøo kieán boø nhieàu ? - Caâu naøy noùi ñieàu gì? * Gọi học sinh đọc câu 5 -Caâu 5 noùi ñieàu gì? - Hãy giải nghĩa từng câu tục ngữ và giá trị của những kinh nghieäm maø noù theå hieän? *Gọi học sinh đọc câu 6 . - Giaûi thích “ Canh trì “ , Canh vieân” , Canh ñieàn” ? - Câu tục ngữ nói gì ?. *Gọi học sinh đọc câu 7 - Trong xaûn xuaát noâng nghieäp khaâu naøo laø quan troïng nhaát ? - Câu tục ngữ nói gì ?. *Cho học sinh đọc câu 8 . - Nhaát thì , nhì thuïc nghóa laø gì? - Cơ sở thực tiễn của những kinh nghieäm neâu trong tuïc ngữ? Giaùo vieân : Nguyeãn Thò Xöông. Giáo án Ngữ văn 7 naéng möa ra sao ? nuôi cá, kế đến là làm vườn, -Từ hiện tượng thiên nhiên dự rồi đến làm ruộng. đoán nắng mưa qua quan sát >áp dụng vào đi lại ,đồng áng Câu 7: Khẳng định thứ tự . quan troïng cuûa caùc yeáu toá - Học sinh đọc câu 3 . (nước, phân, công chăm sóc, gioáng) trong ngheà troàng luùa -Ráng thường xuất hiện chiều nước. . Caâu 8: Khaúng ñònh taàm quan - Raùng coù maøu vaøng . trọng của thời vụ và khâu - Khi trên trời xuất hiện ráng làm đất trong trồng trọt. có sắc vàng màu mỡ gà tức trời sắp có bão. -Đọc câu 4 - Khi coù luït . Kieán boø nhieàu vaøo thaùng 7 laø ñieàm baùo saép coù luït. -Đọc câu 5 -Đất quý như vàng * Caù nhaân. - Học sinh đọc . - Nuôi cá , làm vườn , làm ruoäng. - Trong các nghề ở nông thôn, nghề đem lại nhiều lợi ích kinh teá nhaát laø nuoâi caù, keá đến là làm vườn, rồi đến làm ruoäng. -Đọc câu 7 - Phân , nước, giống . - Khẳng định thứ tự quan trọng của các yếu tố (nước, phaân, coâng chaêm soùc, gioáng) trong nghề trồng lúa nước. Gọi học sinh đọc câu 8 - “Thì” là thời vụ , “Thục”làm cho đất tốt . - Kinh nghiệm thực tế do người dân đúc kết qua năm tháng lao động ….. Lop7.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường THCS TT Cầu Quan Hoạt động 4 . Tìm hiểu đặc điểm về hình thức và diễn đạt -Nhìn chung, tục ngữ có những đặc điểm gì về hình thức diễn đạt? Hãy minh hoạ những đặc điểm nghệ thuật đó và phân tích giá trị của chúng bằng những câu tục ngữ trong bài học. * Đánh giá, chốt: + Soá tieáng trong caâu raát ít: C 5, 8. + Vần lưng: năm- nằm; mườicười; nắng – vắng; bò – lo… + Các vế đối xứng nhau về hình thức, cả nội dung. + Hình ảnh trong câu tục ngữ cụ thể, sinh động cả cách nói quaù (C1, 5). Hình aûnh laøm các câu tục ngữ trở nên tươi maùt, haøm suùc vaø kinh nghieäm diễn đạt trong đó có sức thuyeát phuïc hôn. Hoạt động 4 Tổng kết . Học sinh đọc phần ghi nhớ. Giáo án Ngữ văn 7. - Ngaén goïn. - Thường có vần (vần lưng). - Ngaén goïn. - Thường có vần (vần lưng).. 3) Đặc điểm về hình thức diễn đạt: - Ngaén goïn. - Thường có vần (vần lưng). - Các vế đối xứng. - Laäp luaän chaët cheõ, giaøu hình aûnh.. -Laéng nghe. Đọc ghi nhớ. III/Toång keát : Baèng loái noùi ngaén goïn , coù vaàn,nhòp , giaøu hình aûnh , truyền đạt những kinh nghieäm quyù baùu cuûa nhaân daân ; Laø “tuùi khoân” cuûa daân gian có tính tương đối và được tổng hợp bằng quan sát.. Hs thaûo luaän nhoùm 2p Hoạt động 5: Củng cố Ngaøy nay ,khi xaõ hoäi tieán - Những câu tục ngữ trên ngày nay còn được sử dụng bộ ,khoa học đã can thiệp vào với độ chính xác cao không ? mọi lĩnh vực đời sống một số kinh nghiệm dân gian nhường choã cho khoa hoïc song moät soá câu tục ngữ vẫn còn mang giá trò nguyeân veïn. – Daën doø : - Học thuộc lòng 8 câu tục ngữ và ghi nhớ. -Giải thích nghĩa và nắm được hình thức diễn đạt. - Làm BT ở SBT trang 3,4. -Thực hiện theo nội dung và phương pháp tiết: Chương trình địa phương.. Giaùo vieân : Nguyeãn Thò Xöông. Lop7.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trường THCS TT Cầu Quan. Giáo án Ngữ văn 7. Tuaàn :20- Tieát :74 CHUÔNG TRÌNH ÑÒA PHÖÔNG Ngày soạn:26/12/2009 PHAÀN VAÊN VAØ TAÄP LAØM VAÊN Ngaøy daïy:28/12/2009 – 2/1/2010 A . Mục tiêu cần đạt: Giuùp HS : - Biết cách sưu tầm ca dao, tục ngư õtheo chủ đề và bước đầu biết chọn lọc, sắp xếp, tìm hieåu yù nghóa cuûa chuùng. - Tăng thêm hiểu biết và tình cảm gắn bó với địa phương quê hương mình. B. Chuaån bò: *GV: Tư liệu sưu tầm về ca dao, tục ngữ địa phương . * HS: Tham khảo hướng dẫn, phân công sưu tầm, ghi chép, tổng hợp. C.Phöông phaùp: -Đàm thoại ,gợi tìm ,thực hành nhóm . D. Tiến trình tổ chức các hoạt động: 1. Ổn định : Kiểm diện, trật tự. 2. Baøi Cuõ : Kieåm tra vieäc chuaån bò baøi cuûa hoïc sinh . 3. Bài mới Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung HĐ1: giới thiệu bài * Söu taàm ca dao, daân ca, tuïc ngữ địa phương là 1 việc làm có nhiều ý nghĩa, là dịp để -Lắng nghe và ghi tựa bài tìm hiểu về địa phương mình mới để có tri thức về địa phương: Tên đất, tên người, các phong tuïc, taäp quaùn, caùc di tích lịch sử, Cách Mạng, … mới xác định được đâu là ca dao, daân ca veà ñòa phöông, vừa giúp ta rèn luyện đức tính kieân trì. Tieát hoïc hoâm nay, cô sẽ hướng dẫn các em 1) Nguoàn söu taàm: söu taàm ca dao, daân ca, tuïc -Saùch, baùo caùc phöông ngữ lưu hành ở địa phương tieän thoâng tin … * Caù nhaân: mình. - Hỏi người thân .. + Caà n Thô gaï o traé n g nướ c Hoạt động 2: Hình thành trong kiến thức 2)Caùch söu taàm: Sưu tầm 10 câu ca dao - Ai đi đến đó lòng không - Sưu tầm, ghi nhận. dân ca, tục ngữ nói về địa muốn về. Giaùo vieân : Nguyeãn Thò Xöông. Lop7.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Trường THCS TT Cầu Quan phöông. - Ca dao - dân ca, tục ngữ là gì? - Theá naøo laø 1 caâu ca dao? - Theá naøo laø “ Ca dao – daân ca, tục ngữ lưu hành ở địa phöông”? VD?. Giáo án Ngữ văn 7 + Sông Cửu Long, con rồng - Phân loại 9 khuùc - Sắp xếp theo thứ a,b ,c chữ Tính con người lúc đục, lúc cái đầu dòng … trong Thöông em thöông gaùi maù hoàng Thương người nề nếp thuỷ chung moät loøng . ................................................ .............. * Nghe và tự ghi nhận.. * Gợi ý để HS thấy rõ các nguoàn söu taàm: + Hỏi cha mẹ, người già cả ở ñòa phöông. + Luïc tìm trong baùo (saùch baùo noùi veà queâ höông). + Các bộ sưu tập lớn về tục ngữ, ca dao nói về địa phöông mình …. * Nghe và tự ghi nhận.. * Gợi ý cách sưu tầm: + Cheùp vaøo soå tay. + Phân loại riêng phần ca dao với tục ngữ. + Sắp xếp theo thứ tự A, B, C (của chữ cái đầu câu). Daën doø : - Moãi caù nhaân söu taàm 5 caâu. -Tổ trưởng tổng hợp, loại bỏ những câu trùng và sắp xếp (thi đua giữa các tổ). - Soạn bài: Tìm hiểu chung văn nghị luận (Đọc và trả lời theo yêu cầu câu hỏi trang 7, 8, 9). Giaùo vieân : Nguyeãn Thò Xöông. Lop7.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Trường THCS TT Cầu Quan. Tuaàn :20- Tieát :75 Ngày soạn:26/12/2009 Ngaøy daïy:28/12/2009 – 2/1/2010. Giáo án Ngữ văn 7. TÌM HIEÅU CHUNG VEÀ VAÊN NGHÒ LUAÄN. A . Mục tiêu cần đạt: Giuùp HS : Hiểu được nhu cầu nghị luận trong đời sống và đặc điểm chung của văn bản nghị luận. B. Chuaån bò: *GV: Nghiên cứu tài liệu, soạn giáo án.. * HS: Đọc và soạn các câu hỏi trong bài. C.Phöông phaùp : -Quy nạp ,gợi tìm,nêu vấn đề ,tích hợp ,thực hành nhóm D. Tiến trình tổ chức các hoạt động: 1. Ổn định Kiểm diện, trật tự. 2. Baøi cuõ : Kieåm tra vieäc chuaån bò baøi cuûa hoïc sinh . 3. Bài mới Hoạt động thầy Hoạt động trò Noäi dung Hoạt động 1 : giới thiệu bài Trong đời sống có nhiều vấn đề cần làm rõ .Vì thế người ta dùng văn nghị luận -Lắng nghe và ghi tựa bài để thỏa nhu cầu văn mới chöông.Tieát hoïc hoâm nay caùc em sẽ được tìm tiểu nội dung 1/ Nhu caàu nghò luaän : . Trong đời sống, ta Hoạt động 2:Tìm hiểu nhu thường gặp văn nghị luận * Đọc. caàu nghò luaän dưới dạng các ý kiến,xã luận * Caù nhaân: * Cho HS đọc mục a. ,bình luaän, baøi phaùt bieåu … + Vì sao con caù i phaû i hieá u - Trong đời sống, em có gặp các vấn đề và câu hỏi như thảo với ông bà, cha mẹ? thế không? Hãy đặt thêm các + Vì sao phải giữ cho trái đất câu hỏi về các vấn đề tương sạch và xanh? + Vì sao phaûi luoân tu boå vaø tự? baûo veä ñeâ ñieàu? + Vì sao phaûi sieâng naêng, caàn maãn trong hoïc taäp? * Caù nhaân: Không! Vì các câu hỏi đó Giaùo vieân : Nguyeãn Thò Xöông. Lop7.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Trường THCS TT Cầu Quan. - Gặp các vấn đề và câu hỏi loại đó, em có thể trả lời baèng caùc kieåu vaên baûn nhö đã học như kể chuyện, miêu taû, bieåu caûm hay khoâng? Haõy giaûi thích vì sao?. - Để trả lời những câu hỏi nhö theá, haèng ngaøy treân baùo chí, qua đài phát thanh, truyền hình, em thường gặp những kiểu văn bản nào? Kể teân 1 vaøi kieåu vaên baûn maø em bieát. -Chốt : Từ đó, em thấy nhu caàu nghò luaän trong cuoäc soáng nhö theá naøo? Hoạt động 3 : Tìm hiểu văn nghò luaän laø gì? * Cho HS đọc văn bản: Choáng naïn thaát hoïc. - Baùc Hoà vieát baøi naøy nhaèm muïc ñích gì?. - Để thực hiện mục đích ấy, bài viết đã đưa ra những ý kieán naøo?. - Những ý kiến ấy được diễn đạt thành những luận điểm naøo? Tìm caâu vaên mang luaän ñieåm? (luaän ñieåm: theå hieän quan ñieåm cuûa taùc giaû).. Giaùo vieân : Nguyeãn Thò Xöông. Giáo án Ngữ văn 7 đòi hỏi phải trả lời bằng lí lẽ kèm theo những dẫn chứng xác đáng thì mới trả lời được thông suốt (tức là phải nghị luaän) – (VD SGV trang 13). * Caù nhaân: Caùc baøi xaõ luaän, bình luaän, caùc yù kieán trong cuoäc hoïp, baøi phaùt bieåu.. - Vaên baûn nghò luaän toàn taïi khaép nôi trong cuoäc soáng.. * Đọc. * Caù nhaân: - Kêu gọi toàn thể nhân dân VN cùng đi học để ai ai cũng biết đọc, biết viết chữ nước nhaø. - Leân aùn chính saùch ngu daân của Pháp trước đây. Nay đã có độc lập ta phải biết đọc biết viết để góp sức xây dựng nước nhà. Mọi người phaûi giuùp nhau hoïc taäp. * Thaûo luaän, trình baøy: +“Một công việc phải thực hieän caáp toác luùc naøy laø naâng cao daân trí” ø +“Mọi người VN … chữ Quốc Ngữ” + Tiêu đề: “ Chống nạn thất hoïc”. * Thaûo luaän nhoùm2p Đó là câu khẳng định một ý kiến, một tư tưởng. * Caù nhaân: + Tình traïng thaát hoïc, laïc. Lop7.net. 2) Theá naøo laø vaên baûn nghò luaän? - Vaên nghò luaän laø vaên baûn vieát ra nhaèm xaùc laäp cho người đọc ,người nghe một tư tưởng ,quan điểm nào đó. -Vaên nghò luaän phaûi coù luaän ñieåm roõ raøng ,coù lí leõ ,daãn chứng thuyết phục . -Những tư tưởng ,quan điểm phải hướng tới giải quyết những vấn đề đặt ra trong đời sống thì mới có ý nghĩa.. Trang.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Trường THCS TT Cầu Quan - Câu có luận điểm có đặc hậu trước CM tháng 8. ñieåm gì? + Những điều kiện cần phải có để xây dựng nước nhà. - Để ý kiến có sức thuyết + Những khả năng trong thực phục, bài viết đã nêu lên tế những lí lẽ nào? Gợi ý: Vì sao dân ta ai cũng phải biết đọc, biết viết? Việc chống nạn mù chữ có thực hiện được khoâng? trong vieäc choáng naïn thaát -Tác giả có thể thực hiện học. mục đích của mình bằng văn - Không! Vì trong trường hợp kể chuyện, miêu tả, biểu này phải dùng lí lẽ để nêu cảm được không? Vì sao? bật vấn đề, để lời kêu gọi có. Giáo án Ngữ văn 7. sức thuyết phục cao làm cho mọi ngườiđều hiểu, đều thấy Chốt :Em hiểu thế nào là đúng, hay và cùng hăng hái vaên baûn nghò luaän? thực hiện. * Caù nhaân. - Ñaëc ñieåm chung cuûa vaên baûn nghò luaän? * Caù nhaân. Cho HS đọc ghi nhớ. Cuûng coá –daën doø: -Văn bản nghị luận cần có * Đọc. những yêu cầu gì ? -Đọc lại văn bản nghị luận cuûa phaàn tìm hieåu baøi . -Xem phaàn baøi taäp SGK trang 7 - Daën doø : * Học ghi nhớ. * Veà laøm BT3 trang 10. * Soạn bài: Tục ngữ về con người và xã hội. + Đọc văn bản, tìm hiểu nghĩa. + Trả lời 4 câu hỏi trang 12, 13 vào vở bài soạn.. Ngày ....tháng ....năm 2009 Duyệt BGH. Giaùo vieân : Nguyeãn Thò Xöông. Lop7.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(10)</span>