Bài soạn Ngữ văn 7 tiết 41 Văn bản: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá (Mao ốc vị thu phong sở phá ca) Đỗ Phủ

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường THCS TT Ba Tơ. Giáo án Ngữ Văn 7. Tuần 11 : Bài 11 : Tiết 41 : Bài ca Nhà tranh bị gió thu phá . Tiết 42 : Kiểm tra văn . Tiết 43 : Từ đồng âm . Tiết 44 : Các yếu tố tự sự, Miêu tả trong Văn Biểu cảm . Ngày soạn : Ngày dạy :. Tiết: 41 Văn bản : BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ (Mao ốc vị thu phong sở phá ca) - Đỗ Phủ A. Mục tiêu yêu cầu : Giáo viên cần giúp học sinh đạt được : - Cảm nhận được tinh thần nhân đạo và lòng vị tha cao cả của nhà thơ Đỗ Phủ . - Bước đầu thấy được vị trí và ý nghĩa của những yếu tố miêu tả và tự sjư trong thơ trữ tình . - Bước dầu thấy được đặc điểm của bút pháp Đỗ Phủ của những dòng thơ miêu tả và tự sự . B. Đồ dùng dạy học : - Gv : Giáo án , Sgk … - Hs : Bài cũ + Bài mới … C. Phương pháp dạy học : - Vấn đáp - Giảng giải . D. Tiến trình lên lớp : I. Ổn định tổ chức : (1’) II. Kiểm tra bài cũ : (4’)  Em hãy đọc thuộc phần phiên âm và dịch thơ của bài “Hồi hương ngẫu thơ” ?  Tình quê hương của tác giả được thể hiện như thế nào trong bài thơ ? III. Bài mới : 1) Giới thiệu bài : (1’) Trong 3 tiết học vừa qua , các em đã được tìm hiểu 3 bài thơ thuộc thể loại cổ thơ của các nhà thơ lớn của TQ : “Lí Bạch, Hạ Tri Chương” Tiết học hôm nay các em sẽ tiếp tục học một bài thơ viết theo thể loại này. Có rất nhiều yếu tố miêu tả cụ thể , tuờng thuật chi tiết của nhà thơ Đỗ Phủ - Đó là bài ca “Nhà tranh bị gió thu phá” đây là một tác phẩm nổi tiếng của Đỗ Phủ, thể hiện tinh thần nhân đạo cao cả và nó cũng ảnh hưởng sâu rộng dến thơ ca TQ đời sau . 2) Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học : TG Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh 6’ Hoạt động 1 : Hướng dẫn hs đọc, tìm hiểu chú thích: - Gọi hs đọc văn bản . - Đọc - Gọi hs đọc chú thích . - Đọc. Nội dung I. Đọc – Chú thích : 1. Đọc văn bản : 2. Chú thích : Trang 158. Giáo viên soạn : Huỳnh Thị Quỳnh Nga Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THCS TT Ba Tơ. Giáo án Ngữ Văn 7.  Yêu cầu hs dựa vào chú thích sgk , hãy giải thích tại sao văn bản này có tên “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá”? (Hoàn cảnh sáng tác bài thơ). 6’. - Tác giả Đỗ Phủ - Một vien quan nghèo, khi từ quan ông được bạn bè và ngheo thân giúp dựng một ngôi nhà tranh. Được mấy tháng căn nhà bị gió mưa phá nát. Tên bài thơ gắn với sự việc đó. - Gv bổ sung : Gọi là bài ca - Nghe vì : Đây là một bài thơ , là tiếng lòng cao đẹp của tác giả . ( Đỗ Phủ là một nhà thơ nổi tiếng đời Đường, là danh nhân văn hóa thế giới, là nhà thơ lớn của trong lịch sử thơ ca cổ điển TQ . Thơ ông phản ánh chân thực xã hội đương thời nên được mệnh danh là “Thi sử” . Bài ca nhà tranh bị gió thu phá của Đỗ Phủ là một bài thơ độc đáo cả về nội dung và nghệ thuật .) Hoạt động 2 : Hướng dẫn học sinh tìm hiểu nội dung bài thơ:  Bài thơ gồm mấy phần ? - 4 phần .  Hãy chỉ ra ranh giới giữa + Phần 1 : Từ đầu đến các phần ? Sự việc, cảnh “nương sa”  Cảnh nhà vật được tả kể theo một bị phá trong gió thu . + Phần 2 : … “ấm ức”  trình tự như thế nào ? Cảnh cướp giật khi nhà bị gió tốc. + Phần 3 : … “cho trót”  cảnh đêm trong nhà đã bị tốc mái . + Phần 4 : Còn lại  ước muốn của tác giả .  Trong 4 nội dung đó, - Nội dung (1), (2), (3) những nội dung nào phản ánh nỗi khổ của kẻ nghèo trong hoạn nạn ?  Nội dung nào phản ánh - Nội dung (4) ước vọng của tác giả ? - Gọi hs đọc lại đoạn thơ . - Đọc đoạn 1 .  Nhà Đỗ Phủ bị phá trong - Tháng tám thu cao, gió hoàn cảnh thời tiết nào ? thét già .. II. Tìm hiểu văn bản : 1. Nổi thống khổ của người nghèo trong hoạn nạn : a) Cảnh nhà bị gió thu phá: (… nương sa ). - Tháng tám thu cao, gió thét già . Trang 159. Giáo viên soạn : Huỳnh Thị Quỳnh Nga Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường THCS TT Ba Tơ. - Một căn nhà không chống chịu nổi với gió thu, thì đó là một căn nhà như thế nào?  Chủ nhân của nó là một người như thế nào ?  Tìm những từ tả cơn gió mạnh đã làm tan nát ngôi nhà ?  Hình ảnh các mảnh tranh bị ném đi như thế gợi lên cảnh tượng như thế nào?. 6’. - Gọi hs đọc đoạn 2 .  Trong khi các mảnh tranh nhà Đỗ Phủ bị gió thu tốc đi, cảnh cướp giật đã diễn ra như thế nào ?. Giáo án Ngữ Văn 7. - Nhà đơn sơ không chắc chắn . - Chủ nhà là một người nghèo . - Thét cuộn, quay hót . - Cuộn  3 lớp tranh - Bay ba lớp tranh , bay - Rải  khắp bờ cao , bay xa . - Treo tít  ngon rừng - Tan tác , tiêu điều . xa . => (dùng nhiều động từ) đã vẽ (gợi) ra âm thanh và cảnh tượng của từng trận gió thu cuộn lên ầm ầm , giận giữ , vô tình tốc sạch mái tranh . - Đọc b) Cảnh cướp giật khi - Trẻ con trong làng tranh nhà bị gió thu phá . nhau cướp giật từng mảnh ( … ấm ức) - Trẻ con trong làng xô tranh ngay trước mắt chủ nhau cướp giật từng nhà . mảnh tranh . “Nỡ nhè ……… Cướp tranh ……” “Nỡ nhè …. - Cuộc sống cùng cực đã Cướp tranh …” làm thay đổi cuộc sống trẻ thơ  Cuộc sống khốn khổ, đáng thương ..  Trong mưa gió, trẻ con tranh nhau cướp giật từng mảnh tranh ngay trước mặt chủ nhân là một ông già . Cảnh tượng này cho thấy cuộc sống XH thời Đỗ Phủ như thế nào ?  Qua hình ảnh thơ “Môi - Già yếu, đáng thương khô ..lòng ấm ức” cho thấy tác giả là một con người như thế nào ?  Những nỗi ấm ức đang - Cách (b) và (c) diễn ra trong lòng ông lão lúc này có thể là : (a) Là nỗi cơ cực của tuổi già không còn đua chen được với đời . (b) Là nỗi cay đăng cho thân phận nghèo khổ của mình và của những người nghèo khổ . (c ) Là nỗi xót xa cho những cảnh đời nghèo khó bất lực trong thiên hạ .. - “Môi khô … lòng ấm ức”. => Tác giả là người già yếu, đáng thương . - Nỗi đắng cay cho thân phận nghèo khổ của mình và của những người nghèo khổ . - Là cảnh xót xa cho những cảnh đời nghèo khó bất lực trong thiên hạ .. Trang 160 Giáo viên soạn : Huỳnh Thị Quỳnh Nga Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường THCS TT Ba Tơ. 6’. 6’. Giáo án Ngữ Văn 7.  Em hiểu theo cách nào? - Vì đây là nỗi ấm ức của Vì sao hiểu như thế ? nhà thơ Đỗ Phủ - Có trái tim nhân đạo lớn . - Gọi hs đọc đoạn 3 : - Đọc  Từ ngữ nào tả nỗi cực - Mịt mịt, đen đặc, đối khổ mà nhà thơ đã trải qua mực,nhà dột … khi phải ngủ trong gian nhà tan nát ?  Những từ ngữ này diễn - Ngủ trong mưa, trong tả việc gì ? lạnh, cả cha và con đều như thế .  Em hiểu như thế nào về - Đêm nhà bị dột nát câu hỏi của tác giả : Đêm không ngủ, tác giả mong dài ướt át sao cho trót ? cho đêm nay chóng hết . - Tác giả tự hỏi nỗi khổ đêm nay có phải là nỗi khổ cuối cùng của gia đình mình hay không . - Ý nghĩa của câu hỏi này có thể được hiểu theo nhiều cách : (a) Phản ảnh nỗi cực khổ Đỗ Phủ . (b) Phê phán thực trạng bế tắt của XH đương thời . (c ) Mong cho XH đổi thay  Em chọn cách hiểu nào ? - Cả 3 ý trên . - Nhất là ý nghĩa (b) và (c) . - Gọi hs đọc đoạn cuối . - Đọc  Giả sử không có 5 dòng - Vẫn là một bài thơ hay thơ cuối thì ý nghĩa, giá trị có giá trị biểu cảm (vừa biểu cảm của bài thơ sẽ nói lên được nỗi khổ của giảm đi như thế nào ? mình song vẫn quan tâm đến việc đời) - Có 5 dòng cuối thì nỗi khổ của một người , 1 gia đình mới trở thành tấm gương phản chiếu nỗi đau của muôn người, muôn nhà .  Đỗ Phủ ước mong như - Ước được nhà rộng … thế nào ?  Tại sao ước nhà cho kẻ - Kẻ sĩ nghèo … sĩ ? - Đỗ Phủ là một người nghèo nên hiểu nỗi khổ của họ .. c) Cảnh đêm trong nhà đã bị gió tốc mái : ( … cho trót ) - Buổi chiều gió nổi lên . - Đêm đổ mưa (mây tối mực, trời mịt mịt, đêm đen đặc, …) => Cả nhà Đỗ Phủ ngủ trong mưa, trong lạnh, trong bóng tối. 2. Ước vọng của tác giả: ( đoạn cuối). - Ước được nhà rộng, muôn ngàn gian . Che khắp thiên hạ kẻ sĩ .. Trang 161 Giáo viên soạn : Huỳnh Thị Quỳnh Nga Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trường THCS TT Ba Tơ. 4’. 1’.  Phản ánh xã hội lúc bấy giờ như thế nào ?  Qua việc ước mong ta thấy tác giả là một người như thế nào ? + Vị tha (chỉ nghĩ đến người khác ) + Nhân đạo (ước mong mọi người được hân hoan, vui sướng) - Gv có thể dẫn chứng : Ước kéo dòng ngân rửa giáo gươm, xếp xó từ đây không động dụng . hay Ước được cày bừa thôi đánh nhau, khắp trời không quan cướp tiền dân .  Em hiểu như thế nào về hình ảnh 2 câu thơ cuối bài thơ ? (Gv quay lại chủ đề bài thơ nói chuyện nhà cửa)  Bố cục của tác phẩm trở nên hết sức hoàn chỉnh , chặt chẽ .  Em hãy xác định phương thức biểu đạt của mỗi đoạn trong bài thơ ?  Tại sao trong bài thơ có 4 đoạn nhưng dài ngắn khác nhau, có số câu lẽ …?. Hoạt động 3 : Tổng kết - Cho hs đọc phần ghi nhớ. Giáo án Ngữ Văn 7. - Là người có tài, đức nhưng nghèo khổ . - Hs trả lời . => Đây là ước mơ cao cả chan chứa lòng vị tha và tính nhân đạo .. - Biểu cảm trực tiếp : ước vọng cao cả nhưng chua xót . - Vị tha  xả thân .. “ Than ôi! …. Riêng liều ta nát …” => Đặt nỗi khổ của hiên hạ lên trên nỗi khổ của mình .. - Hs kẻ bảng xác định 3. Tìm hiểu phương phương thức biểu đạt vào thức biểu đạt : vở . - Hs kẻ bảng sgk tr 134 + Đ1 : miêu tả kết hợp tự sự . + Đ2 : Tự sự kết hợp biểu cảm . + Đ3 : Miêu tả kết hợp biểu cảm . + Đ4 : Biểu cảm trực tiếp. - Không công thức, gò bó, phần phân đoạn, câu, gieo vần  tất cả do nhu cầu diễn đạt quyết định . - Hs đọc phần ghi nhớ. III. Tổng kết : Ghi nhớ sgk tr 134. Trang 162 Giáo viên soạn : Huỳnh Thị Quỳnh Nga Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Trường THCS TT Ba Tơ. Giáo án Ngữ Văn 7. 3) Củng cố : (2’) - Đỗ Phủ là một nhà thơ hiện thực vĩ đại . - Ông đã phanh phui những mặt xấu xa của xh đương thời . - Trong bài thơ này ông không chỉ nói lên nỗi khổ của riêng mình (nhà bị gió thu phá, ngủ trong mưa, lạnh …) mà còn vượt lên trên bất hạnh cá nhân , bộc lộ khao khát muốn giúp đỡ mọi người nghèo khổ trong xã hội … 4) Đánh giá tiết học : (1’) 5) Dặn dò : (1’) - Học thuộc bài thơ . - Học nội dung bài . - Làm phần luyện tập vào vở . - Chuẩn bị cho tiết kiểm tra văn .(1tiết) IV. Rút kinh nghiệm , bổ sung :. Trang 163 Giáo viên soạn : Huỳnh Thị Quỳnh Nga Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>