Bài soạn môn Ngữ văn 7 - Tiết 85: Sự giàu đẹp của Tiếng Việt

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngày soạn : 8 /2/2009 Ngaøy daïy : 10 /2/2009. Tuaàn 22 Tieát 85 (Ñaëng. Thai Mai). I. MUÏC TIEÂU: Giuùp hoïc sinh: - Hiểu được trên những nét chung sự giàu đẹp của Tiếng Việt qua sự phân tích chứng minh của taùc giaû. - Nắm được những đặc điểm nổi bật trong nghệ thuật nghị luận của bài văn lập luận chặt chẽ, chứng cứ toàn diện, văn phong có tính khoa học. - GDHS có ý thức giữ gìn trong sáng của Tiếng Việt. II. CHUAÅN BÒ: - Giaùo vieân: Thieát keá baøi giaûng + Chaân dung giaùo sö Ñaëng Thai Mai - Học sinh: soạn bài. III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG: 1.Ổn định tổ chức: (1’) KT sĩ số 2. KTBC: (4’) - Để chứng minh “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước.Đó là một truyền thống quý báu của ta ” HCM đã đưa ra những dẫn chứng nào và được sắp xếp theo trình tự như thế nào? - Theo em nghệ thuật nghị luận ở bài “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta” có những đặc ñieåm gì noåi baät ? 3. Bài mới: Giáo viên giới thiệu bài. Từ trước cách mạng, nhà thơ Huy Cận đã viết trong bài thơ “Nằm trong tiếng nói yêu thương”, trong đó có những câu vừa duyên dáng vừa sâu sắc : “Nằm trong tiếng nói yêu thương”; Nằm trong tiếng Việt vấn vương một đời” Cố thủ tướng PhạmVăn Đồng có bài viết rất hay về tiếng Việt : “… Tiếng Việt của chúng ta rất giàu; tiếng ta giàu bởi đời sống muôn màu, đời sống tư tưởng và tình cảm dồi dào của dân tộc ta… Tiếng Việt của chúng ta rất đẹp; đẹp ntn, đó là điều khó nói…”. GS Đặng Thai Mai lại có những suy nghĩ riêng về vấn đề hấp dẫn và lý thú này. TG. HOẠT ĐỘNG CỦA GV VAØ HS. NOÄI DUNG. 12’. HOẠT ĐỘNG 1: HDHS TÌM HIỂU CHUNG. HS. Đọc chú thích (*) SGK. H. Cho biết vài nét về tác giả và xuất xứ của taùc phaåm? GV. Nhaän xeùt, boå sung moät vaøi neùt veà taùc giaû Ñaëng Thai Mai ,xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác. GV. HDHS đọc và đọc mẫu 1 đoạn, 2,3 HS đọc . Chú ý: Giọng đọc cần rõ ràng, mạch lạc khi thể hiện những câu dài, có nhiều thành phần phụ, nhấn mạnh khi đọc tới câu mở đầu 1 đoạn, những chỗ in nghieâng trong vaên baûn. HS. Tìm hieåu caùc chuù thích trong SGK. GV. Giải thích thêm 1 số từ khó: Nhân chứng: Người làm chứng, người có mặt, tai nghe, mắt thấy sự việc xảy ra. H. Bài văn gồm mấy (phần ) đoạn? Nêu nội dung từng phần?. I. TÌM HIEÅU CHUNG 1.Taùc giaû ,taùc phaåm. - Taùc giaû : Ñaëng Thai Mai (1902 – 1984) . Queâ Ngheä An . + Là nhà văn ,nhà nghiên cứu văn học,nhà hoạt động xã hội có uy tín - Xuất xứ : Trích từ bài nghiên cứu dài “Tiếng Việt – một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân toäc” (1946) 2. Đọc và tìm hiểu chú thích. 3.Thể loại: Nghị luận chứng minh. 4. Boá cuïc: 3 phaàn. - Phần 1 : Từ đầu đến “của nó” : Niềm tự hào về sự giàu đẹp của tieáng Vieät .. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> - Phần 2 : TT đến “văn nghệ”: Phân tích và chứng minh sự giàu đẹp của tiếng Việt . - Phần 3 : Còn lại : Khẳng định sức soáng maïnh meõ cuûa tieáng Vieät . 19’. HOẠT ĐỘNG 2. HDHS TÌM HIỂU VĂN BẢN: PHAÂN TÍCH PHAÀN 1.. H. Đoạn trích nêu lên vấn đề gì?. HS. PHAÂN TÍCH PHAÀN 2 : HS . Đọc lại đoạn : “Tiếng Việt … lịch sử”. I. TÌM HIEÅU VAÊN BAÛN: 1.Nêu vấn đề : Sự giàu đẹp của tiếng Việt. - Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình . 2. Giải quyết vấn đề:. a. Tiếng Việt rất đẹp : H. Trong đoạn này,tác giả nhận định : “Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp,một thứ tiếng hay ” và nhận định này được giải thích cụ thể - Là một thứ tiếng hài hoà về âm hưởng, thanh điệu mà cũng rất tế nhö theá naøo? nhò, uyeån chuyeån trong caùch ñaët caâu. HS. Được giải thích một cách cụ thể có tính khẳng - Tiếng Việt có đầy đủ khả năng định là “Thứ tiếng hài hòa về mặt âm hưởng,thanh diễn đạt tư tưởng,tình cảm,thỏa ñieäu … teá nhò,uyeån chuyeån trong caùch ñaët caâu. Coù maõn caùc yeâu caàu phaùt trieån cuûa khả năng diễn đạt tình cảm,tư tưởng …”. đời sống xã hội. - > Giaûi thíchâ thích cuï theå . H. Để chứng minh cho vẻ đẹp của tiếng Việt, tác giả đã đưa ra những chứng cứ gì và sắp xếp các chứng cứ ấy như thế nào? GV. Nhaán maïnh : Saép xeáp theo loái taêng tieán (Từ những người ít hiểu biết đến những người thành thạo về ngôn ngữ tiếng Việt ) .. – Nhiều người ngoại quốc sang thăm nước ta nhận xét : Tiếng Việt là một thứ tiếng giàu chất nhaïc. - Một giáo sĩ nước ngoài đã nói đến Tiếng việt là một thứ tiếng đẹp… tục ngữ. - > Saép xeáp theo loái taêng tieán.. H. Theo tác giả,vẻ đẹp ấy có ý nghĩa như thế nào? HS. Lòng tự hào trước vẻ đẹp về mặt hình thức dễ đi sâu vào lòng người. H. Em có nhận xét gì về cách đưa dẫn chứng của taùc giaû? GV: Nhận xét, bổ sung: Các dẫn chứng khá toàn  Taùc giaû khoâng baøn nhieàu,noùi dieän, bao quaùt nhieàu maët. Ñaëc bieät, taùc giaû ñöa ra nhiều mà chỉ đưa ra 2 lời bình dẫn chứng là nhận xét của người nước ngoài: Một phẩm của 2 người nước ngoài là của người hoàn toàn không biết gì về Tiếng nhưng đã bao quát toát lên vẻ đẹp Vieät, chæ nghe roài caûm nhaän moät caùch caûm tính cuûa tieáng Vieät. cái chất nhạc độc đáo của tiếngViệt.Hai là của một giáo sĩ giỏi tiếng Việt không kém gì người Vieät Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span>  Đây là 2 dẫn chứng rất khách quan và tiêu bieåu.. H. Tác giả đã chứng minh sự giàu có và khả năng phong phú của tiếng Việt về những mặt nào ?. H . Cách đưa dẫn chứng về sự giàu có có gì khác khi đưa dẫn chứng về cái đẹp của tiếng Việt? HS. Ñöa moät caùch cuï theå,tæ mæ .  Giải thích ngắn gọn, rõ ý, chứng minh bằng chứng cụ thể và toàn diện. H. Cho HS tìm một số từ ngữ mới xuất hiện trong thời gian gần đây để chứng minh từ vựng TieángVieät moãi ngaøy moät nhieàu phong phuù. Ví duï: Ma–két-tinh, Com–pu –tơ, đối tác, hội thảo, giao löu,… GV choát: Taùc giaû ñöa ra caùch giaûi thích ngaén goïn, rõ ý, chứng minh bằng chứng cụ thể và toàn diện (từ vựng, ngữ pháp, ngữ âm) đã làm nổi bật cái hay ,cái đẹp của tiếng Việt. GV giảng : Đưa ra một số ví dụ để phê phán việc lạm dụng từ Hán Việt, cách nói tắt, chen ngang từ nước ngoài khi nói và viết làm cho TiếngViệt bị ngheøo naøn, lai taïp.. 3’. b. Tieáng Vieät raát giaøu: - Coù moät heä thoáng nguyeân aâm, phuï aâm phong phuù. - Giaøu veà thanh ñieäu. - Giàu về hình tượng ngữ âm. - Veà maët cuù phaùp (pheùp ñaët caâu) Tiếng Việt rất tự nhiên về cân đối, nhòp nhaøng,uyeån chuyeån,chính xaùc . - Từ vựng dồi dào. -Tieáng vieät giaøu chaát thô, nhaïc, hoạ. - Ngữ âm không ngừng đặt ra những từ mới …những khái niệm mới.  Dẫn chứng cụ thể,chi tiết .. 3. Kết thúc vấn đề : Khẳng định sức sống của tieángVieät.. PHAÂN TÍCH PHAÀN 3 . H. Em có nhận xét gì về cách kết thúc vấn đề ? GV nhaán maïnh : Tác giả sơ bộ kết thúc vấn đề ( vì đây không phải - … Tiếng Việt với khả năng thích ứng với hoàn cảnh lịch sử … một là toàn bộ văn bản) bằng lời khẳng định sức sống chứng cứ khá rõ về sức sống của mạnh mẽ lâu bền ở cấu tạo và khả năng thích noù. ứng của tiếng Việt trong tiến trình lịch sử Việt Nam. III. TOÅNG KEÁT. HOẠT ĐỘNG 3 : HDHS TỔNG KẾT. H. Sau khi đọc xong văn bản này,em có đồng tình Lop7.net. * GHI NHỚ SGK/ 37.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> với vấn đề mà tác giả đưa ra không? Tại sao? HS. Đồng tình bởi bên cạnh những lí lẽ là những daãn chứng cụ thể ,chặt chẽ toàn diện . H. Điểm nổi bật trong nghệ thuật nghị luận ở bài vaên naøy laø gì? (Caâu hoûi khoù, GV HDHS neâu những ưu điểm NT trong bài). HS. Ngheä thuaät: + Kết hợp giải thích, chứng minh bình luận. + Lập luận chặt chẽ: đưa nhận định ngay ở phần mở bài, tiếp đó giải thích và mở rộng nhận định ấy, sau cùng dùng các dẫn chứng để chứng minh. - Các dẫn chứng được đưa ra khá toàn diện, bao quaùt không quá cụ thể  người đọc phải hiểu biết cụ thể để minh hoạ cho các chứng cứ của tác giả. - Sử dụng biện pháp mở rộng ở nhiều câu  làm rõ nghĩa hoặc bổ sung) GV. Khaùi quaùt noäi dung vaø ngheä thuaät baøi vaên, văn bản .Ghi nhớ SGK/37 HS. Đọc ghi nhớ. 4. CUÛNG COÁ: ( 4’) - Em hãy tìm thêm những dẫn chứng trong các tác phẩm thơ văn để minh hoạ cho vẻ đẹp C ủa TV? (GV gợi ý:) a. Đẹp ở sư trong sáng,giản dị : Người thanh tiếng nói cũng thanh Chuông kêu khẽ đánh bên thành cũng kêu. (Ca dao) Hỡi cô tác nước bên đàng Sao cô múc ánh trang vàng đổ đi. (Ca Dao) Long lanh đáy nước in trời Thaønh xaây khoùi bieât non phôiboùng vaøng.( Nguyeãn Du) Người lên ngựa, kẻ chia bào. Rừng phong thu đã nhuốm màu quan san! (Nguyễn Du) b. Đẹp trong sự tế nhị ,uyển chuyển,duyên dáng gợi cảm : Bây giờ mận mới hỏi đào… (Ca dao) c. Đẹp trong sự hồn nhiên,dí dỏm,nghệ thuật : Chuoät chuø cheâ khæ raèng hoâi … Coâ kia caét coû beân soâng …( Ca dao). d.Tieáng Vieät raát giaøu : - Giàu nhạc điệu: Sự có mặt của 6 thanh làm cho tiếng nói của dân tộc nhẹ nhàng,uyển chuyển gợi cảm: Em ôi, Ba Lan muøa tuyeát tan Đường bạch dương sương trắng nắng tràn. (Tố Hữu) - Giàu vốn từ : Từ ăên : ăn ,xơi,chén ; Chết : mất,từ trần,lên tiên … - Giàu hình thức diễn đạt: Màu vàng : Vàng xuộm,vàng hoe,vàng lịm,vàng ối,vàng tươi … * Qua bài học em thấy mình cần phải làm gì để giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt ? Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gợi ý : Biết trân trọng ,yêu quýtiếng nói giàu đẹp của dân tộc . * Theo quan niệm của tác giả, điều gì đã tạo nên cái hay,vẻ đẹp của Tiếng việt? - GV. Củng cố bằng sơ đồ.. 5. DAËN DOØ: ( 2’) - Học bài, ghi nhớ SGK/37 - Nắm được nội dung, nghệ thuật của bài. - Hoàn chỉnh bài tập 1 + 2 SGK/37 - Chuẩn bị kỹ CH : Qua 2 tác phẩm nghị luận vừa học, em hiểu thế nào là chứng minh, giải thích ? - Chuẩn bị bài mới: “THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU” + Tìm đặc điểm của trạng ngữ ? Về hình thức ? Ý nghĩa?. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>