Nghiên cứu khả năng sản xuất của tổ hợp lai giữa gà HA1 và HA2

BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO
TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI
------------------




PHẠM THÙY LINH




NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG SẢN XUẤT CỦA TỔ HỢP LAI
GIỮA GÀ HA1 VÀ HA2


LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP



Chuyên ngành: CHĂN NUÔI
Mã số : 60.62.40
Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. PHÙNG ðỨC TIẾN
2. PGS.TS. BÙI HỮU ðOÀN


HÀ NỘI - 2010
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
i

LỜI CAM ðOAN

Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu và kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng ñược ai
công bố trong bất cứ công trình nào khác.
Kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và tôi xin chịu trách
nhiệm về những số liệu trong bản luận văn này và các thông tin trích dẫn
trong luận văn ñều ñã ñược chỉ rõ nguồn gốc./.


Tác giả


Phạm Thùy Linh









Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
ii



LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới :
Ban giám ñốc Trung tâm nghiên cứu gia cầm Thuỵ Phương – Viện
Chăn nuôi, Khoa sau ðại học và Khoa Chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản-
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội ñã giúp ñỡ và tạo ñiều kiện cho tôi
trong quá trình nghiên cứu học tập và bảo vệ luận văn.
Tiến sĩ Phùng ðức Tiến – Giám ñốc Trung tâm nghiên cứu gia cầm
Thuỵ Phương và PGS.TS Bùi Hữu ðoàn – Phó khoa Chăn nuôi và nuôi trồng
thủy sản, các thầy cô giáo Bộ môn Chăn nuôi chuyên khoa- Khoa Chăn nuôi
và nuôi trồng thủy sản – Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội ñã tận tình
hướng dẫn và giúp ñỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Sự giúp ñỡ nhiệt tình của cán bộ công nhân viên Trung tâm nghiên cứu
gia cầm Thuỵ Phương .
Tôi xin cảm ơn gia ñình và bạn bè ñã ñộng viên, khích lệ tôi học tập,
nghiên cứu và hoàn thành bản luận văn này.
Nhân dịp hoàn thành luận văn, một lần nữa tôi xin ñược bày tỏ lòng
biết ơn chân thành tới nhà trường, các thầy cô giáo, các cơ quan, bạn bè ñồng
nghiệp cùng người thân ñã ñộng viên, tạo ñiều kiện giúp ñỡ tôi trong suốt quá
trình học tập, nghiên cứu thực hiện ñề tài và hoàn thành luận văn.

Tác giả luận văn


Phạm Thùy Linh



Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
iii

MỤC LỤC
Lời cam ñoan i
Lời cảm ơn ii
Mục lục iii
Danh mục các chữ viết tắt v
Danh mục các bảng vi
Danh mục các sơ ñồ, biểu ñồ viii
1. MỞ ðẦU .................................................................................................92
1.1. ðặt vấn ñề ............................................................................................... 1
1.2. Mục tiêu của ñề tài .................................................................................. 2
1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài
................................................................. 3
1.3.1. Ý nghĩa khoa học của ñề tài
..................................................................................... 3
1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn của ñề tài
...................................................................................... 3
2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU........................................................................... 4
2.1. Cơ sở khoa học của lai kinh tế................................................................ 4
2.2. Cơ sở khoa học của ưu thế lai.................................................................. 9
2.2.1. Khái niệm về ưu thế lai
............................................................................................... 9
2.2.2. Bản chất di truyền của ưu thế lai
.......................................................................... 11
2.3. Cơ sở khoa học về khả năng sinh sản .................................................... 15
2.4. Cơ sở khoa học về khả năng sinh trưởng ............................................... 25
2.5. Sức sống và khả năng kháng bệnh của gia cầm...................................... 28
2.6. Tình hình nghiên cứu trong nước và nước ngoài.................................... 29
2.6.1. Tình hình nghiên cứu trong nước

.......................................................................... 29
2.6.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài
.................................................................... 32
3. ðỐI TƯỢNG, ðỊA ðIỂM, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU.............................................................................................................35
3.1. ðỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ............................................................... 35
3.2. ðỊA ðIỂM VÀ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU....................................... 35
3.3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU................................................................. 35
3.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
............................................................................ 35
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
iv



3.4.1 Sơ ñồ tạo con lai
............................................................................................................ 35
3.4.2. Phương pháp bố trí thí nghiệm
............................................................................... 36
3.4.3. Nhu cầu dinh dưỡng và chăm sóc gà thí nghiệm
............................................ 36
3.4.4. Phương pháp theo dõi các chỉ tiêu
........................................................................ 37
3.5. PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU...................................................... 40
4.KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN.......................................... 41
4.1. ðặc ñiểm ngoại hình.............................................................................. 41
Gà HA12 lúc trưởng thành ........................................................................... 43
Gà HA21 lúc trưởng thành ........................................................................... 43
4.2.Tỷ lệ nuôi sống của gà thí nghiệm qua các giai ñoạn.............................. 45
4.3. Khối lượng cơ thể của gà thí nghiệm

...................................................................... 48
4.4. Lượng thức ăn thu nhận qua các tuần tuổi
............................................................ 53
4.5. Tuổi và khối lượng gà thí nghiệm trong các giai ñoạn ñẻ ...................... 55
4.6. Khối lượng trứng ở các giai ñoạn gà ñẻ ................................................. 58
4.7. Tỷ lệ ñẻ gà thí nghiệm........................................................................... 60
4.8. Năng suất trứng ..................................................................................... 63
4.9. Hiệu quả sử dụng thức ăn giai ñoạn gà ñẻ..............................................65
4.10. Khảo sát chất lượng trứng.................................................................... 68
4.11. Kết quả ấp nở trứng gà thí nghiệm....................................................... 72
4.12. Tiêu tốn và chi phí thức ăn cho một ñời gà mái
............................................... 74
5. KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ ...................................................................... 76
5.1. KẾT LUẬN...........................................................................................76
5.2. ðỀ NGHỊ .............................................................................................. 76
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
v



DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1. Sơ ñồ bố trí thí nghiệm................................................................. 36
Bảng 3.2. Nhu cầu dinh dưỡng của gà thí nghiệm ........................................ 36
Bảng 3.3. Chế ñộ chăm sóc nuôi gà thí nghiệm............................................ 37
Bảng 4.1. ðặc ñiểm ngoại hình ....................................................................44
Bảng 4.2. Tỷ lệ nuôi sống của gà thí nghiệm giai ñoạn 0-19 tuần tuổi.......... 46

Bảng 4.3. Tỷ lệ nuôi sống của gà thí nghiệm giai ñoạn sinh sản................... 47
Bảng 4.4. Khối lượng cơ thể của gà thí nghiệm qua các tuần tuổi ................ 50
Bảng 4.5. Lượng thức ăn thu nhận qua các tuần tuổi .................................... 53
Bảng 4.6. Tuổi và khối lượng gà trong giai ñoạn gà ñẻ................................ 56
Bảng 4.7. Khối lượng trứng ở các giai ñoạn gà ñẻ....................................... 59
Bảng 4.8. Tỷ lệ ñẻ của ñàn gà thí nghiệm (%) .............................................. 61
Bảng 4.9. Năng suất trứng của ñàn gà thí nghiệm (quả) ............................... 63
Bảng 4.10.Hiệu quả sử dụng thức ăn giai ñoạn ñẻ trứng...............................66
Bảng 4.11. Chất lượng trứng ........................................................................ 70
Bảng 4.12. Kết quả ấp nở trứng gà thí nghiệm ............................................. 73
Bảng 4.13. Tiêu tốn và chi phí thức ăn cho một ñời gà mái .......................... 74

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
vi



DANH MỤC ẢNH VÀ ðỒ THỊ

Ảnh 4.1. Gà thí nghiệm lúc 1 ngày tuổi, 10 tuần tuổi và trưởng thành.......... 43
Ảnh 4.2. Trứng gà thí nghiệm lúc 38 tuần tuổi ............................................. 69
ðồ thị 4.1. Khối lượng gà ở các giai ñoạn ñẻ................................................56
ðồ thị 4.2. Tỷ lệ ñẻ của gà thí nghiệm...........................................................61

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
vii



DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

1. KL : Khối lượng
2. TL : Tỷ lệ
3. TA : Thức ăn
4. HQSDTA : Hiệu quả sử dụng thức ăn
5. LTATN : Lượng thức ăn thu nhận
6. TTTA : Tiêu tốn thức ăn
7. TN : Thí nghiệm
8. TB : Trung Bình
9. SS : Sơ sinh
10. HA1, HA2 : ( ¾ Ai Cập ¼ Hyline)
11. HA12 : Gà ( Trống HA1 x Mái HA2)
12. HA21 :Gà ( Trống HA2 x Mái HA1)











Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
1



1. MỞ ðẦU

1.1. ðặt vấn ñề
Mức tiêu thụ thịt, trứng và sữa bình quân ñầu người là một trong những
chỉ tiêu quan trọng ñánh giá ñời sống của nhân dân ở mỗi quốc gia. Từ 1990 -
2005, sản lượng trứng của toàn thế giới ñã tăng gấp ñôi, ñạt 64 triệu tấn. Ngày
nay, cả thế giới ñang nuôi khoảng 4,93 tỷ con gà ñẻ, năng suất trung bình là
300 trứng/năm. Theo dự kiến của FAO, ñến năm 2015, thế giới sẽ sản xuất 72
triệu tấn trứng .
Ở các nước công nghiệp, người dân tiêu thụ trứng gấp 2 lần so với các
nước ñang phát triển, khoảng 260 quả/năm.
Theo tổng cục thống kê, năm 2009, tiêu thụ trứng bình quân ñầu người
của nước ta mới chỉ ñạt khoảng 90 quả trứng/ñầu người trong khi ñó ở các
nước phát triển là 280 - 300 trứng. Ngày 16 tháng 01 năm 2008, Chính phủ ñã
có Quyết ñịnh số 10/2008/Qð-TTg về chiến lược phát triển chăn nuôi ñến
năm 2020. Theo quyết ñịnh ñó, ñến năm 2010 nước ta sản xuất ñược khoảng
7 tỷ quả trứng và 380 ngàn tấn thịt; ñến năm 2015: khoảng 11 tỷ quả và 700
ngàn tấn; ñến năm 2020: khoảng 14 tỷ quả và trên 1.000 ngàn tấn. Bình quân
tính theo ñầu người năm 2010 ñạt 92 quả trứng; ñến năm 2015 là 116 quả
trứng và ñến năm 2020 ñạt trên 140 quả.
ðể ñạt ñược mức tiêu thụ trứng nói trên theo Quyết ñịnh của Thủ
tướng, chúng ta không thể dựa vào việc phát triển chăn nuôi ñàn gà nội vì tuy
chúng có chất lượng trứng tốt nhưng năng xuất trứng lại quá thấp, trung bình
chỉ ñạt 30 % sản lượng của các giống cao sản. ðể ñáp ứng nhu cầu về trứng
cho xã hội, nhiều nước ñã nhập và chăn nuôi gà siêu trứng, ñó cũng là con
ñường mà hầu hết các quốc gia khác ñã và ñang thực hiện. Trên thế giới hiện
nay, giống gà Hyline của Mỹ là một trong những giống gà nổi tiếng nhất thế
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
2

giới, có sản lượng trứng cao (từ 280- 300 quả/mái/năm), chất lượng khá tốt
ñược nhiều thị trường trên thế giới ưa chuộng.
Tuy nhiên, khi nhập vào nước ta, giống gà này tỏ ra vẫn còn nhiều
nhược ñiểm, chẳng hạn: quả trứng to, màu nâu sẫm (là mục ñích của các nhà
chăn nuôi trên thế giới), chất lượng trứng không bằng trứng gà nội, trong khi
thị hiếu của người tiêu dùng nước ta lại ñòi hỏi trứng gà có khối lượng vừa
phải, màu nhạt hơn, chất lượng cao hơn, trong khi người dân nước ta lại thích
trứng gà có khối lượng nhỏ hơn, màu nhạt hơn nhưng chất lượng lại phải cao
hơn. Gà Ai Cập tuy có chất lượng trứng cao, hình dáng và màu sắc trứng phù
hợp với thị hiếu người tiêu dùng nhưng năng suất trứng vừa phải, khoảng 209
quả/mái/năm ( Phùng ðức Tiến, 2001) [56].
ðể tận dụng ñược các ưu ñiểm của 2 giống gà trên và ñáp ứng nhu cầu
của thị trường nội ñịa, trong thời gian qua ñược sự quan tâm của Bộ NN &
PTNT, trên cơ sở 2 giống gà nhập nội là Ai Cập và Hyline, Trung tâm nghiên
cứu gia cầm Thụy Phương ñã lai tạo thành công gà HA1 và HA2, cho trứng
có màu sắc ñẹp, khối lượng vừa phải, chất lượng tốt... ñược thị trường trong
nước ưa chuộng.
ðể ñánh giá và phát huy ñược ưu thế lai của con lai, quan trọng hơn là
có thể chủ ñộng cung cấp giống gà chuyên trứng cho thị trường nội ñịa, chúng
tôi tiến hành nghiên cứu ñề tài: “Nghiên cứu khả năng sản xuất của tổ hợp lai
giữa gà HA1 và HA2”.
1.2. Mục tiêu của ñề tài
- Xác ñịnh khả năng sinh sản của gà HA1; HA2 và con lai giữa chúng
(HA12 và HA21).
- ðánh giá chất lượng trứng của gà HA1, HA2 và con lai giữa chúng.
- Chọn ñược tổ hợp lai có năng suất trứng cao và chất lượng trứng tốt.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
3

1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài
1.3.1. Ý nghĩa khoa học của ñề tài
Trên cơ sở của lý luận ưu thế lai luận văn ñã triển khai một số tổ hợp
lai giữa các giống gà hướng trứng ñể tạo tổ hợp lai có năng suất cao và chất
lượng trứng tốt, góp phần làm phong phú thêm nguồn thực phẩm chất lượng
cao ñể ñáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.
Kết quả của ñề tài sẽ ñưa vào sản xuất thêm tổ hợp lai mới, nhằm cung
cấp giống gà hướng trứng chất lượng cao cho các trang trại chăn nuôi.
1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn của ñề tài
Kết quả của ñề tài không những góp phần nâng cao năng suất trứng và
chất lượng trứng, mà còn làm phong phú các tổ hợp lai có hiệu quả trong chăn
nuôi gà hướng trứng. Các tổ hợp lai này nuôi ñược ở nhiều vùng sinh thái
khác nhau và có sức ñề kháng tốt.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
4



2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1. Cơ sở khoa học của lai kinh tế
Lai kinh tế là lai giữa hai cơ thể thuộc hai dòng khác nhau cùng giống,
khác giống hoặc hai giống khác loài (chủng)… ñể sử dụng con lai F1 làm sản
phẩm. Con lai này không ñể làm giống mà chỉ ñể lấy sản phẩm thịt, trứng, sữa
…. thường chủ yếu lấy thịt hay tăng sinh trưởng. Lai kinh tế ñược gọi là lai
công nghiệp vì chỉ dùng F1 làm sản phẩm, nên sản phẩm có thể sản xuất
nhanh, hàng loạt, có chất lượng trong một thời gian tương ñối ngắn (Trần
ðình Miên, Nguyễn Văn Thiện, 1995) [38].
Mục ñích lai kinh tế ñể sử dụng ưu thế lai, con lai có thể mang những

ñặc tính trội của giống gốc bố hoặc mẹ, con lai có thể phối hợp ñược những
ñặc tính của hai giống gốc, con lai có thể vẫn còn giữ nguyên tính bảo thủ của
một trong hai giống gốc, như tính ñòi ấp của gà Rhoderi ñược biểu hiện rõ rệt
theo mùa vụ.
Yếu tố di truyền( gen) và ñiều kiện ngoại cảnh là hai yếu tố cơ bản
quyết ñịnh năng suất vật nuôi. Con giống tốt ñược nuôi dưỡng trong ñiều kiện
phù hợp sẽ phát huy ñược tối ña tiềm năng di truyền và ngược lại nếu ñiều
kiện ngoại cảnh bất lợi thì sẽ ảnh hưởng ñến sức sản xuất của con giống.
Nhưng nếu ñiều kiện ngoại cảnh tối ưu mà không có con giống tốt thì cũng
không ñem lại năng suất và chất lượng cao. Vì vậy ñối với ngành chăn nuôi
phải coi giống là yếu tố quan trọng hàng ñầu, là yếu tố quyết ñịnh ñến năng
suất vật nuôi.
Bên cạnh việc cải tiến phương pháp chăn nuôi, thì việc cải tạo bản chất
di truyền vật nuôi cũng là một trong hai hướng chính của ngành chăn nuôi, ñể
làm tăng năng suất vật nuôi. Với việc nhân giống thuần chủng và chọn lọc thì
chưa ñủ ñể cải tiến bản chất di truyền, mà cần phải có lai tạo mới ñạt hiệu quả
cao và nhanh trong thời gian ngắn. Trong công tác giống, kể từ giống vật nuôi
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
5



ñầu tiên ñược tạo ra từ cuối thế kỷ 18, các giống mới thường ñược hình thành
bằng con ñường lai tạo vì những giống gốc ban ñầu ít nhiều có pha máu giữa
nhiều giống khác nhau, cho ñến nay việc tạo ra sản phẩm các loại như: thịt,
trứng, sữa, lông… phần lớn cũng ñều qua lai tạo. Việc lai tạo cũng ñã có ảnh
hưởng tốt ñến sản lượng và chất lượng của sản phẩm (Trần ðình Miên,
Nguyễn Văn Thiện, 1995 [38]).
Trong lịch sử nghiên cứu về lai tạo, Darwin là người ñầu tiên ñã nêu lên lợi
ích của lai tạo và ñi ñến kết luận: lai có lợi, tự giao có hại ñối với ñộng vật.

Hiện nay, ñể tăng năng suất vật nuôi trong công tác giống người ta
thường cho lai tạo. Theo Trần ðình Miên (1981) [35], lai tạo nhằm mục ñích
lay ñộng tính bảo thủ sẵn có trong từng cá thể, từng dòng, từng giống, phát
huy những bản chất di truyền tốt của con lai tạo, nên những tổ hợp lai mới có
năng suất cao hơn, hiệu quả chăn nuôi tốt hơn
Bên cạnh ñó, mục ñích của lai tạo còn nhằm sử dụng hiện tượng sinh học
quan trọng ñó là ưu thế lai (Heteorosis) làm cho sức sống của con vật, sức miễn
kháng ñối với bệnh tật và các tính trạng kinh tế ñược nâng cao, ñồng thời thông
qua các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật của tổ hợp lai, ưu thế lai làm căn cứ cho việc chọn
lọc giống gia súc (Lê ðình Lương, Phan Cự Nhân, 1994) [30].
Trong quá trình nghiên cứu di truyền, nguyên tắc hoàn toàn mới ñược
Mendel ñưa vào ñể nghiên cứu, ñó là phương pháp lai, liên quan ñến việc
nghiên cứu ñặc ñiểm di truyền của từng tính trạng và ñặc tính riêng rẽ.
Phương pháp này do ông phát hiện và hình thành lên những qui luật cơ bản
của di truyền, Petrop D. Ph., 1984 [42].
Từ những nguyên lý trên, ngày càng nhiều các nhà khoa học cải tiến
bản chất di truyền bằng công tác lai tạo theo nhiều hướng khác nhau. Theo
Trần ðình Miên, Nguyễn Kim ðường (1992) [36], căn cứ vào mục ñích của
lai tạo, người ta thường áp dụng những phương pháp lai khác nhau như: Lai
kinh tế, lai luân chuyển, lai cải tiến (lai hai máu), lai cải tạo, lai phối hợp (lai
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
6



tạo thành). Song lai kinh tế là phương pháp sử dụng phổ biến nhất. Trong quá
trình lai kinh tế người ta quan tâm ñến khả năng phối hợp (Nicking) vì sự
phối hợp tốt sẽ cho ưu thế lai xuất hiện mang lại hiệu quả kinh tế cao. Vì thế
người ta phải chọn những con giống gốc, những dòng thuần lai với nhau
nhằm tạo nên những tổ hợp gen mới kết hợp ñược các tính trạng vốn có ở

giống gốc nhưng ở mức ñộ cao hơn theo mục ñích của con lai. Người ta có
thể lai giữa các loài hay tạo ra cả dòng ñồng huyết và cho chúng lai với nhau(
Giang Misengu, 1982) [15].
ðể lai kinh tế có hiệu quả phải chọn lọc tốt các dòng thuần. Trong quần
thể dòng thuần các cá thể dị hợp tử sẽ giảm ñi và các cá thể ñồng hợp tử sẽ
tăng lên, (Nguyễn Ân và cộng sự, 1983) [3]. Giống gia súc, gia cầm là một
quần thể gia súc, gia cầm lớn. Trong giống lại bao gồm các dòng, mỗi dòng
có ñặc ñiểm chung của giống, nhưng có ñặc ñiểm di truyền riêng biệt. Sự
khác biệt mỗi dòng về kiểu gen chính là yếu tố quyết ñịnh sẽ làm xuất hiện ưu
thế lai, nhưng nếu sự khác biệt quá xa thì khi cho lai không có sự kết hợp
(Nicking). Người ta lai các loại gen, nhưng lại có khả năng kết hợp ñặc ñiểm
ñược trong cùng một cơ thể sinh vật. Chính vì vậy, phải chọn những dòng
trong các giống, hoặc các dòng trong cùng một giống có khả năng kết hợp.
Theo tài liệu của Aggarwal C.K and Ahuja S.D. (1979) [63],

chỉ ra rằng
muốn ñạt ñược ưu thế lai siêu trội thì phải cho giao phối giữa các dòng gà
xuất phát khác nhau về kiểu gen nhưng lại phải có khả năng kết hợp tốt với
nhau.
ðể có ñược sự phối hợp cao giữa các dòng thì trong công tác giống
phải ñi theo một hướng nhất ñịnh, nếu không thì sự phối hợp giữa các dòng
sẽ kém và năng suất, chất lượng của thế hệ con lai sẽ bị giảm sút. Bởi vậy,
không thể tạo ra ñược những gia cầm lai tốt bằng cách cho giao phối một cách
tình cờ và tuỳ tiện giữa các dòng. Muốn gia cầm lai có năng suất cao, phải có
giao phối giữa dòng ñã ñược qui ñịnh, những dòng này ñã ñược phối hợp về
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
7

chất lượng, năng suất theo một phương pháp chọn giống nhất ñịnh và ñược
thực hiện trong những cơ sở giống. Bởi vậy, người ta chỉ cho lai giữa những
dòng có khả năng kết hợp tốt. ðể xác ñịnh ñược khả năng phối hợp ñó, dùng
phương pháp cho phối giống giữa các dòng rồi kiểm tra ñánh giá chất lượng
thế hệ sau.
Hiệu quả của phương pháp lai giữa dòng cao hơn nhiều so với phương
pháp nhân giống thuần chủng. Lai giống chủ yếu ñược dùng ñể có những cá
thể có tính di truyền pha trộn, có mức ưu thế lai cao nhất, tức là ñạt ñược hiệu
quả của ưu thế lai (Branudsch A. and Biichel H., 1978) [6]. Theo phương
pháp nhân giống thuần chủng, công tác chọn giống ñược kỹ càng, ñàn giống
sinh sản ñược chọn lọc ở những cá thể có năng suất cao hơn hẳn năng suất
bình quân toàn ñoàn. Tuy nhiên, không phải những cá thể có năng suất cao
hơn năng suất bình quân toàn ñoàn ấy ñều có chất lượng tốt. Bởi vậy, muốn
nâng cao chất lượng, năng suất gia cầm, không thể không dùng phương pháp
chọn giống theo dòng bằng cách ñánh giá năng suất chất lượng của thế hệ sau.
Nhưng việc chọn giống theo dòng ñó cũng có giới hạn nhất ñịnh, phụ thuộc
vào những quy luật sinh vật học. Một dòng khó có thể ñạt ñược năng suất tối
ña với mọi ñặc trưng kinh tế có lợi, vì vậy người ta phải cho lai. Lai nghĩa là
cho giao phối giữa hai, ba hay nhiều dòng tuỳ theo chất lượng và mục ñích
chọn giống hoặc dùng ñể sản xuất thịt, trứng. Phối hợp ñó tạo ra con lai ñược
gọi là những gia cầm lai giữa dòng.
Theo Phan Cự Nhân (1998) [40], gà lai là một phương pháp phổ biến ở
nhiều nước vì người ta ñã xác ñịnh rõ về mặt di truyền: gà mang gen dị hợp tử
có năng suất cao hơn gà mang gen ñồng hợp tử.
Tóm lại: cần lựa chọn những con giống có những giá trị di truyền cộng
tính mạnh nhất. Tuy nhiên, ñối với một số tính trạng nhất là những tính trạng
về sinh sản phần phương sai cộng tính trong phương sai tổng cộng là rất nhỏ,
như vậy là có rất ít sai khác về giá trị cộng tính giữa những cá thể cấu thành
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
8

quần thể.
Trong những ñiều kiện ñó, ñiều logic là tìm cách sử dụng những thành
phần không cộng tính của giá trị tức là những mối tác ñộng qua lại (tính trội
và những mối tác ñộng qua lại giữa các lôcut). Những mối tác ñộng qua lại
này chủ yếu thể hiện qua hiện tượng ưu thế lai ñược quan sát thấy ở những cơ
thể lai, những phương pháp chọn giống tìm cách sử dụng nguồn biến dị ñó
chủ yếu dựa vào sự lai giống.
Trong những năm qua, ngành chăn nuôi trên thế giới ñã có những thay
ñổi mạnh mẽ, những thay ñổi này liên quan ñến việc áp dụng phương pháp
sản xuất sản phẩm. Bằng cách phối hợp tốt những dòng gà ñã ñược quy ñịnh
và thông qua phương pháp lai này người ta ñạt ñược hiệu quả tốt của ưu thế
lai ở thế hệ sau, nghĩa là ñạt ñược các chỉ tiêu chính như khả năng ñẻ trứng,
khối lượng trứng, thời gian của chu kỳ ñẻ trứng, sức sống, tốc ñộ sinh trưởng,
chất lượng thịt, tiêu tốn thức ăn... hơn hẳn dòng thuần.
Trong chăn nuôi gia cầm khi lai kinh tế có thể lai ñơn hoặc lai kép
Lai ñơn: Là phương pháp lai kinh tế ñể sử dụng ưu thế lai cao nhất. Lai
ñơn thường ñược dùng khi lai giữa giống ñịa phương và giống nhập ngoại cao
sản. Phương pháp này là phổ biến và ñược sử dụng nhiều trong sản xuất gà
kiêm dụng trứng thịt hoặc thịt trứng nhằm tận dụng khả năng dễ nuôi, sức
chống chịu cao của gà ñịa phương và khả năng lớn nhanh, sức ñẻ cao, ấp nở
tốt, khối lượng trứng cao,… của gà nhập nội. Ở nước ta có nhiều công trình
sử dụng phương pháp lai ñơn ñể lai tạo giữa các giống: gà Rode Island Red,
gà Sussex, gà Plymouth Rock, gà Leghorn với gà Ri (Tạ An Bình, 1973) [5],
Trần ðình Miên (1981) [35], Bùi Quang Tiến, Nguyễn Hoài Tao (1985) [50]
ñã chứng minh hiệu quả của phương pháp này.
Lai kép: Là phương pháp lai phổ biến ñể tạo gà thương phẩm trứng,
thịt. ðối với gà hướng trứng lai 4 dòng như Golline 54, Hisex, ISA Brown,

Hyline Brown, Brownick, BB Cock B380, Lohman Brown, gà hướng thịt như
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
9



BE88. Theo các tác giả thì lai 4 dòng là tốt nhất ñối với gà hướng trứng và
hướng thịt. Ngoài việc tạo ưu thế lai ñối với con thương phẩm còn có hiện
tượng di truyền liên kết với giới tính phân biệt trống mái từ 1 ngày tuổi thông
qua màu lông và tốc ñộ mọc lông cánh. ðối với gà broiler ngoài lai ñơn giản,
người ta còn có thể lai kép 3 - 4 dòng.
2.2. Cơ sở khoa học của ưu thế lai
2.2.1. Khái niệm về ưu thế lai
Theo Lasley J.F (1974) [27], ưu thế lai là hiện tượng sinh học chỉ sự
tăng sức sống của ñời con so với bố mẹ khi có sự giao phối giữa những cá thể
không thân thuộc. Ưu thế lai không chỉ bao gồm sức chịu ñựng, nó bao hàm
sự giảm ñộ tử vong, tăng tốc ñộ sinh trưởng, tăng sức sản xuất và ñộ mắn ñẻ,
vì vậy người ta xem hiện tượng ñó như một sinh lực.
Ưu thế lai là hiện tượng sinh học biểu hiện ở sự phát triển mạnh mẽ có
thể ở những cá thể do lai tạo các con gốc không cùng huyết thống. Cũng có
thể hiểu ưu thế lai theo nghĩa toàn bộ tức là sự phát triển toàn khối của cơ thể
con vật, sự gia tăng cường ñộ trong quá trình trao ñổi chất, sự tăng thêm của
các tính trạng sản xuất,… Mặt khác có thể ưu thế lai theo từng mặt từng tính
trạng một, có khi chỉ là một vài tính trạng phát triển còn các tính trạng khác
giữ nguyên, có tính trạng giảm ñi, Trần ðình Miên, Nguyễn Văn Thiện
(1995) [38].
Theo Lê ðình Lương và Phan Cự Nhân (1994) [30], khi các loài,
chủng, giống hoặc các dòng nội khác nhau phối với nhau thì dạng lai F1
thường vượt các dạng bố mẹ ban ñầu về tốc ñộ sinh trưởng, về khả năng sử
dụng chất dinh dưỡng, tính chống chịu bệnh tật. Ưu thế lai làm tăng sức sống,

sức chịu ñựng và năng suất của ñời con do giao phối không cận huyết và nuôi
trong ñiều kiện khác nhau, Lebedev M.M (1972) [30].
Kushner K.F., (1978) [25] cho rằng ưu thế lai có nghĩa là sự tăng
trưởng và phát triển mạnh mẽ ở ñời con, tính chịu ñựng, năng suất của nó cao
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
10



hơn so với các dạng bố mẹ.
Nhìn chung ưu thế lai là một hiện tượng sinh học thể hiện trên nhiều
mặt, thế hệ lai hơn hẳn bố mẹ về tốc ñộ sinh trưởng, khả năng sinh sản, khả
năng sống, khối lượng trứng, thời gian của chu kỳ ñẻ trứng, sự chuyển hoá
thức ăn và những ñặc tính kinh tế có lợi khác, từ ñó năng suất con lai ñược
nâng lên.
Theo Nguyễn Ân, Hoàng Gián và Lê Viết Ly, Nguyễn Văn Thiện, Trần
Xuân Thọ (1983) [3], trong chăn nuôi việc lai các cá thể khác dòng, khác
giống, khác chủng nói chung ñã có xuất hiện ưu thế lai ở các tính trạng sản
xuất. Ưu thế lai trong chăn nuôi thể hiện ña dạng, khó xếp loại thật rành
mạch, nhưng một ñiều thể hiện rõ nhất là con lai F1 có ưu thế lai cao hơn so
với bất kỳ con lai nào ở các thế hệ tiếp theo là F2, F3, …Fn, song dựa vào sự
biểu hiện của tính trạng mà người ta thấy ưu thế lai của ñộng vật có thể phân
thành các loại như sau:
- Con lai F1 vượt bố mẹ về khối lượng và sức sống.
- Con lai F1 có khối lượng cơ thể ở mức ñộ trung gian giữa 2 giống
song khả năng sinh sản và sức sống có thể hơn hẳn bố mẹ.
- Con lai F1 trội hơn bố mẹ về thể chất, sức làm việc, song nó mất một
phần hoặc hoàn toàn khả năng sinh sản.
- Một dạng ưu thế lai ñặc biệt là từng tính trạng riêng rẽ có khả năng di
truyền theo tuýp trung gian, song có khi liên quan ñến sản phẩm cuối cùng thì

lại khác.
ðể xác ñịnh mức ñộ biểu hiện ưu thế lai phần lớn các tác giả như
Falconer D.S (1960) [71], Khavecman (1972) [22], Lasley J.F (1974) [27],
Nguyễn Văn Thiện, Trần ðình Miên (1995) [38] cho rằng ưu thế lai là hiệu
số giữa giá trị tính trạng của con lai với bố mẹ và thường là vượt lên trung
bình của bố mẹ.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
11



Mmẹ + Mbố
Mcon lai >
2

Theo Lasley J.F (1974) [25]: ưu thể lai thường ñược thể hiện bằng giá
trị % và tính theo công thức sau:

X
F1
– (
X
P1
+
X
P2
):2
H (%) = ---------------------------------------- x100

(
X
P1
+
X
P2
):2
Trong ñó H(%) là ưu thế lai của con so với bố mẹ

X
F1
là giá trị trung bình của tính trạng ở con lai F1

X
P1
,
X
P2
là giá trị trung bình của tính trạng ở bố, mẹ.
Theo Vũ Kính Trực (1973) [61] việc sử dụng ưu thế lai ñúng ra ñược
nghiên cứu chú ý từ lâu trên 200 năm nay. Song, trong tài liệu khoa học danh
từ “Ưu thế lai” mới ñược làm quen từ năm 1914 do Sull (nhà di truyền học
Mỹ) ñề nghị sử dụng.
Trong lịch sử chăn nuôi ưu thế lai ñược biểu hiện trong việc lai Lừa
với Ngựa tạo con La. Kết quả con ñược tạo ra hơn hẳn gốc bố mẹ về nhiều
mặt: tầm vóc, sức thồ, sức dẻo dai, sức chịu ñựng (Trần ðình Miên, Nguyễn
Văn Thiện, 1995), [38].
2.2.2. Bản chất di truyền của ưu thế lai
Ưu thế lai càng cao khi bố mẹ càng xa nhau. Vì vậy, bản chất của ưu
thế lai ñược giải thích tập trung vào hai thuyết chính, Trần ðình Miên,

Nguyễn Văn Thiện, (1995) [38].
Theo thuyết gen trội:
t
heo thuyết gen trội những tính trạng như sức
sống, khả năng sinh sản là những tính trạng số lượng do nhiều gen ñiều khiển,
nên rất hiếm có tỷ lệ ñồng hợp. Thế hệ con ñược tạo ra do lai giữa hai cá thể
sẽ ñược biểu hiện do tất cả các gen trội trong ñó một nửa thuộc gen trội ñồng
hợp của cha mẹ và một nửa thuộc gen trội dị hợp. Khi cha mẹ xa nhau trong
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
12



quan hệ huyết thống (khác dòng, khác giống, khác loài) thì xác suất ñể mỗi
cặp cha mẹ truyền lại cho con những gen trội khác nhau càng tăng lên, từ ñó
mà dẫn ñến mức ñộ ưu thế lai càng tăng. Ví dụ:
ðời cha mẹ AAbbccDDee x aaBBccddEE
Số lô cut mang gen trội 2 2
ðời con AaBbccDdEe
Số lô cut mang gen trội 4

Trong trường hợp trên tất cả các gen lặn (trừ e) ñều bị át chế bởi gen
trội. Như vậy con lai hơn cha mẹ và có ưu thế lai là tác ñộng hỗ trợ nhau của
các gen trội.
Tuy nhiên thuyết này chưa giải thích ñược hoàn chỉnh, vì bên cạnh
những gen trội có lợi, cũng có gen trội có hại và ngược lại. Thuyết gen trội
này chưa giải thích ñược một hiện tượng thực tế là khi tạp giao các hợp tử với
nhau ñể có con lai giữa bốn dòng thì chúng lại hơn con lai giữa hai dòng.

Theo thuyết siêu trội: hiệu quả của một alen ở trạng thái dị hợp
thường khác với hiệu quả của từng alen này biểu hiện ở trạng thái ñồng hợp.
Cho nên có thể có tính trạng ở trạng thái dị hợp (trạng thái trội) sẽ vượt lên
bất kỳ dạng nào. Trạng thái siêu trội có thể là do ở thể dị hợp sự tương tác
giữa 2 alen sẽ có tác ñộng lớn vào kiểu hình. Trong phần lớn các trường hợp
alen trội là thắng thế (Trần ðình Miên, Nguyễn Văn Thiện, 1995) [38]. Theo
tài liệu của Nguyễn Huy ðạt (1991) [10], năm 1907 một số tác giả cho rằng
cơ sở của ưu thế lai chính là ở ngay tính dị hợp tử theo nhiều nhân tố di
truyền, Shull (1908 – 1952) và nhiều tác giả khác. Các tác giả cho rằng ở
cùng một cứ ñiểm nếu nhiều alen khác nhau thì sẽ tăng nhiều khả năng phụ
trách các quá trình tổng hợp sinh hoá khác nhau, ñảm bảo tốt hơn sự tiến triển
các chức năng sinh lý cần thiết cho cơ thể, giúp cho cơ thể dị hợp tử phát triển
hơn cơ thể ñồng hợp tử. Kết quả nghiên cứu của Hutt (1978) [14] cho thấy cơ
thể ở dạng Aa phát triển mạnh hơn cơ thể ở dạng AA và aa. Ưu thế lai của Aa
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
13



là ở chỗ mỗi alen trong quá trình tổng hợp sinh hoá ñảm ñương một chức
năng ít nhiều khác với alen cùng loại, kết quả là gây ảnh hưởng bổ sung cho
nhau, từ ñó tăng hiệu quả tác ñộng.
Theo Lasley J.F (1974) [25] khi nghiên cứu về tính trạng số lượng cho
thấy những tính trạng số lượng có hiệu ứng xấu nhất khi có sự cận huyết thì
lại thể hiện mạnh mẽ nhất do ưu thế lai và những tính trạng có h
2
cao dường
như ít chịu ảnh hưởng của ưu thế lai. Trong khi ñó những tính trạng có h
2
thấp

lại chịu ảnh hưởng nhiều hơn. Mức ñộ ưu thế lai phụ thuộc vào mức ñộ sai
khác di truyền của các cặp bố mẹ ñem lai.
Kết hợp cả hai giả thuyết chúng ta thấy ñó là quan niệm về sự thay ñổi
trạng thái hoạt ñộng hoá sinh của hệ thống enzim,… trong cơ thể sống, ñó là
tính dị hợp và tương tác với nhau của các cặp gen mới có ưu thế lai.
ðể hiểu rõ hơn hiện tượng của ưu thế lai, Trần ðình Miên, Nguyễn Kim
ðường (1992) [36] ñã cho biết ưu thế lai phụ thuộc hai yếu tố: trạng thái hoạt
ñộng của dạng dị hợp (d) và sự khác nhau giữa hai quần thể xuất phát (i):
H
F1
= ∑dy
2
; H
F2
= 1/2H
F1
; H
F3
= 1/4H
F1

Ưu thế lai cao nhất ở ñời F1 sau ñó giảm dần. Như vậy ñến các ñời sau
ưu thế lai giảm bớt nhiều, có sự thay ñổi trong tác ñộng tương hỗ và tương
quan giữa các gen thuộc các lô cut khác nhau, hơn nữa biểu hiện của một tính
trạng như trên ñã nói bao giờ cũng chịu ảnh hưởng không những của kiểu di
truyền mà còn cả của ngoại cảnh, cho nên sự thay ñổi trong quan hệ giữa các
gen cũng xảy ra trong ñiều kiện ngoại cảnh nhất ñịnh. Nói cách khác mức ñộ
ưu thế lai cao hay thấp còn tuỳ thuộc vào sự tương quan âm hay dương giữa
môi trường và kiểu di truyền
Ưu thế lai thể hiện mức ñộ khác nhau ở các tính trạng khác nhau: các

tính trạng số lượng thường ñược thể hiện, còn các tính trạng chất lượng
thường ít ñược thể hiện và các tính trạng có hệ số di truyền cao như tốc ñộ
mọc lông, tăng trọng ít chịu ảnh hưởng của ưu thế lai.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
14



* Khả năng phối hợp (Nicking):
ðể có ưu thế lai phải chọn cặp bố mẹ có khả năng phối hợp tốt. Theo
Trần ðình Miên, Nguyễn Kim ðường (1992) [36] cho thấy trong thực tế chăn
nuôi, không phải giống, dòng nào cho lai cũng có kết quả tốt, tức là khi chọn
phối các cặp bố mẹ phải có khả năng phối hợp. Khả năng phối hợp phụ thuộc
vào mức ñộ chọn lọc các giống gốc, nếu các giống gốc có áp lực chọn lọc cao,
có tiến bộ di truyền (∆g) lớn thì khi cho lai với nhau mới có khả năng phối
hợp cao. Trong chăn nuôi gà, với mỗi dòng khác nhau, ñều phải ñược chọn
lọc chặt chẽ ñể có tổ hợp lai cho năng suất cao. Tuy nhiên, khả năng phối hợp
cũng là một hiện tượng tổ hợp mới ñược tạo ra khi chọn phối, bởi vì khả năng
ñó ñã có sẵn nằm ở gen con ñực và con cái và khả năng sẵn có ñó phải ñược
những nhà chọn giống có nhiều kinh nghiệm phát hiện và chọn phối.
Ngoài quan niệm kết hợp chung như ñã nói còn có khả năng kết hợp
ñặc biệt, khả năng kết hợp chung thường là do hoạt ñộng của các gen trội, gen
lấn át, có cả ảnh hưởng của sinh thái môi trường, có tương quan giữa môi
trường và di truyền.
* Một số yếu tố ảnh hưởng ñến ưu thế lai
+ Môi trường: mức ñộ thể hiện ưu thế lai bị ảnh hưởng bởi môi trường
sống, Barlaw. R. (1981) [65].Ở gà những thay ñổi trong ưu thế lai thường xảy
ra những trường hợp có liên quan ñến ñịa ñiểm nuôi, chế ñộ dinh dưỡng, vị trí
ñịa lý, Hull P.R. và cộng sự (1963) [78], ưu thế lai còn chịu ảnh hưởng của
chế ñộ chăm sóc chuồng trại, Blyth J.S.S. and Sang J.H. (1960) [66], ưu thế

lai còn chịu ảnh hưởng của mùa vụ ấp nở trong năm, nhiệt ñộ môi trường.
+ Tuổi: theo Aggarwal C.K và cộng sự (1979) [63], Horn P. và cs
(1980) [77], Gowe và Faifull (1985) [64], ưu thế lai ñối với một số tính trạng
bị ảnh hưởng bởi tuổi trong thời gian sinh trưởng ñầu và ảnh hưởng bởi
những chu kỳ ñẻ cao.
+ Chọn giống: Nghiên cứu của Hull và Cole (1973) [79], Gowe R.S.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
15



and Faifull (1985) [74] về chọn lọc giữa các dòng ñã minh hoạ làm sáng tỏ sự
chọn lọc giống và ảnh hưởng của nó ñến lai tạo.
Như vậy khi chọn lọc các dòng ñể lai tạo, mức ñộ biểu hiện ưu thế lai
phụ thuộc vào nhiều yếu tố như môi trường, ñộ tuổi và chọn giống.
2.3. Cơ sở khoa học về khả năng sinh sản
Khả năng sinh sản của gia cầm ñược thể hiện bởi các chỉ tiêu về sản
lượng, khối lượng, hình dạng, chất lượng trứng, khả năng thụ tinh và ấp nở.
ðối với các giống gia cầm khác nhau, khả năng sinh sản cũng rất khác nhau.
- Năng suất trứng
+ Cơ sở giải phẫu của năng suất trứng
Các nhà phôi thai học cho rằng trứng gà là một tế bào sinh sản khổng lồ
. Cấu tạo của trứng bao gồm: lòng ñỏ, lòng trắng, màng vỏ và vỏ.
Buồng trứng có chức năng tạo lòng ñỏ, còn ống dẫn trứng co chức năng
tiết ra lòng trắng ñặc, lòng trắng loãng, màng vỏ, vỏ mỏng và lớp keo mỡ bao
ngoài vỏ trứng. Thời gian trứng lưu lại trong ống dẫn trứng từ 20-24 giờ.
Các tài liệu nghiên cứu của nhiều tác giả như Card L.E. y Nesheim
M.C., (1970) [67] ñều xác ñịnh ở giai ñoạn phôi thai, hai phía phải và trái của
gà mái ñều có buồng trứng phát triển nhưng sau khi nở thì buồng trứng bên
phải tiêu biến chỉ còn lại buồng trứng bên trái.

Frege A., (1978) [14] xác ñịnh số lượng trứng lúc gà bắt ñầu ñẻ từ
900-3600 nhưng chỉ có một số lượng hạn chế trứng chín và dụng. Trong thời
gian phát triển, lúc ñầu các tế bào trứng ñược bao bọc bởi một tầng tế bào,
không có liên kết với biểu bì phát triển, tàng tế bào này phát triển trở thành
nhiều tầng và sự tạo thành tiến tới bề mặt buồng trứng, cấu tạo gọi là
follicun trông giống như một cái túi. Trong thời kì ñẻ trứng, nhiều follicun
chín dần làm thay ñổi hình dạng buồng trứng trông giống như “chùm nho”
Sau thời kì ñẻ trứng, buồng trứng trở lại hình dạng ban ñầu, các follicun trứng
vỡ ra, quả trứng chín chuyển ra ngoài cùng với dịch của fllicun và rơi vào
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
16



phễu ống dẫn trứng. Sự rụng trứng ñầu tiên báo hiệu sự thành thục sinh dục.
Các tài liệu nghiên cứu ñều cho rằng, hầu hết vật chất lòng ñỏ trứng gà
ñược tạo thành trước khi ñẻ trứng 9-10 ngày. Trong 1- 3 ngày ñầu, tốc ñộ
sinh trưởng của lòng ñỏ chậm, khi ñường kính ñạt 6 mm bắt ñầu vào thời kì
sinh trưởng cực nhanh và có thể tăng 4 mm trong 24 giờ cho tới khi ñạt 40
mm. Tốc ñộ sinh trưởng của lòng ñỏ không tương quan ñến cường ñộ ñẻ
trứng. Quá trình hình thành trứng và rụng trứng là một quá trình sinh lý phức
tạp do sự ñiều khiển của hocmon. Thời gian từ lúc ñẻ trứng ñến khi rụng
trứng quả trứng tiếp theo kéo dài từ 15 -75 phút.
- Một số yếu tố ảnh hưởng ñến sức ñẻ trứng của gia cầm
Sức ñẻ trứng của gia cầm chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác nhau,
mỗi yếu tố ảnh hưởng ñến sức ñẻ trứng ở mức ñộ nhất ñịnh. Một số yếu tố chính
ảnh hưởng ñến sức ñẻ trứng của gia cầm như các yếu tố di truyền cá thể, giống
dòng gia cầm, tuổi, chế ñộ dinh dưỡng, ñiều kiện ngoại cảnh (Nguyễn Thị Mai và Cs,
2009) [32].
+ Các yếu tố di truyền cá thể

Sức ñẻ trứng: là một tính trạng số lượng có lợi ích kinh tế quan trọng
của gia cầm ñối với con người. Có 5 yếu tố di truyền ảnh hưởng ñến sức ñẻ
trứng của gia cầm: tuổi thành thục sinh dục, cường ñộ ñẻ trứng, tính nghỉ ñẻ,
thời gian kéo dài chu kỳ ñẻ trứng sinh học và tính ấp bóng
Tuổi thành thục sinh dục là một yếu tố năng suất trứng và có liên quan
ñến sức ñẻ trứng của gia cầm. Thành thục sớm cũng là một tính trạng mong
muốn, tuy nhiên cần phải chú ý ñến khối lượng cơ thể. Tuổi bắt ñầu ñẻ và
kích thước cơ thể có tương quan nghịch. Chọn lọc theo hướng tăng khối
lượng trứng sẽ làm tăng khối lượng cơ thể gà và làm tăng tuổi thành thục sinh
dục. Tuổi thành thục sinh dục của cá thể ñược xác ñịnh thông qua tuổi ñẻ quả
trứng ñầu tiên. Tuổi thành thục của một nhóm hay một ñàn gia cầm ñược xác
ñịnh theo tuổi ñạt tỷ lệ ñẻ 5% (Nguyễn Thị Thanh Bình, 1998).
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........
17



Thể trạng và ñộ dài ngày chiếu sáng ảnh hưởng ñến khả năng thành thục
sinh dục, những gà thuộc giống có tầm vóc nhỏ thì phần lớn bắt ñầu ñẻ trứng
sớm hơn những giống gà có tầm vóc lớn.
Ngoài ra, tuổi thành thục sinh dục sớm hay muộn phụ thuộc vào giống,
loài, giới tính, thời gian nở ra trong năm… Gà hướng trứng tuổi thành thục
sớm hơn gà hướng thịt. Thời gian gà ñẻ mạnh là vào những ngày ngắn của thu
ñông, ñiều ñó cũng nói lên rằng thời gian chiếu sáng trong ngày ảnh hưởng
ñến tuổi thành thục sinh dục. Theo ðặng Hữu Lanh và Cs (1999) [26] cho
biết, hệ số di truyền của tính trạng này là h
2
= 0,32.
Cường ñộ ñẻ trứng là sức ñẻ trứng trong một thời gian ngắn. Theo Card
L.E (1968)[11] và Nesheim (1970)[67] cho rằng, cường ñộ ñẻ trứng thường

ñược xác ñịnh theo khoảng thời gian 30 – 60 ngày và 100 ngày. Các tác giả
này còn cho biết, ñối với các giống gà chuyên trứng cao sản thường có cường
ñộ ñẻ trứng lớn nhất vào tháng thứ hai và ba sau ñó giảm dần ñến hết năm ñẻ.
Nguyễn Mạnh Hùng và Cs (1994)[20] cùng nhiều tác giả khác cho biết, có sự
tương quan rất chặt chẽ giữa cường ñộ ñẻ trứng của 3 – 4 tháng ñầu tiên với
sức ñẻ trứng cả năm. Vì vậy, người ta thường dùng cường ñộ ñẻ trứng ở 3 – 4
tháng tuổi ñầu tiên ñể dự ñoán sức ñẻ trứng của gia cầm mà ghép ñôi và chọn
lọc giống. Cường ñộ ñẻ trứng còn liên quan mật thiết với thời gian hình thành
trứng và chu kỳ ñẻ trứng.
Thời gian nghỉ ñẻ: Ở gà, thường có hiện tượng nghỉ ñẻ trong một thời
gian, có thể kéo dài trong năm ñầu ñẻ trứng, từ vài ngày tới vài tuần, thậm chí
kéo dài 1 – 2 tháng. Thời gian nghỉ ñẻ thường vào mùa ñông, nó có ảnh
hưởng trực tiếp ñến sản lượng trứng cả năm. Gia cầm thường thay lông vào
mùa ñông nên thời gian này gà nghỉ ñẻ. Trong ñiều kiện bình thường, lúc thay
lông ñầu tiên là thời ñiểm quan trọng ñể ñánh giá gà ñẻ tốt hay xấu. Những
ñàn gà thay lông sớm, thời gian bắt ñầu thay lông từ tháng 6 – 7 và quá trình
thay lông diễn ra chậm, kéo dài 3 – 4 tháng là những ñàn gà ñẻ kém. Ngược