Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 20 - Tiết 73: Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất (Tiết 12)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>HỌC KÌ II Soạn ngày: 10/10/2010 Tuaàn 20 Tiết 73 TỤC NGỮ VỀ THIÊN NHIÊN VAØ LAO ĐỘNG SẢN XUẤT I. Mục tiêu cần đạt : Giúp học sinh - Hiểu thế nào là tục ngữ. Hiểu nội dung ý nghĩa vàa một số hình thức nghệ thuật của những câu tục ngữ trong bài học. - Thuộc lòng những câu tục ngữ trong văn bản. II. Các bước lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2. Kiểm tra bài cũ : - Kiểm tra việc soạn bài của học sinh - Taäp, saùch giaùo khoa. 3. Bài mới : - Giới thiệu : Ở học kỳ I chúng ta đã tìm hiểu ca dao với các nội dung của nó. Trong học kỳ II này chúng ta lại tiếp tục tìm hiểu về tục ngữ cũng là một thể văn học dân gian. Nếu như ca dao thiên về diễn tả đời sống tâm hồn, tư tưởng, tình cảm của nhân dân thì tục ngữ lại đúc kết những kinh nghiệm của nhân dân về mọi mặt. Hôm nay các em sẽ được cung cấp kiến thức về tục ngữ và nôïi dung về thiên nhiên lao động và sản xuất. Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Ghi bảng Hoạt động 1 : Đọc kỹ các -Hs đọc. I. Tìm hieåu vaên baûn câu tục ngữ và chú thích để hiểu văn bản và những từ ngữ 1. Thế nào là tục ngữ? khoù. - Giáo viên đọc mẫu rồi * Chuù thích : Sgk hướng dẫn học sinh đọc. 2. Tìm hieåu noäi dung vaø - Tục ngữ là gì ? hình thức các câu tục ngữ * Chuù thích : Sgk Hoạt động 2 : Tìm hiểu văn baûn. - Có thể chia 8 câu tục ngữ  8 câu tục ngữ trong bài torng baøi laøm maáy nhoùm. Moãi chia laøm 2 nhoùm. Moãi nhoùm nhóm gồm những câu nào? goàm 4 caâu. Từ câu 1 đến 4 : Những câu tục ngữ về thiên nhiên. Từ câu 5 đến 8 : Những câu tục ngữ về lao động sản xuất. * Hoïc sinh thaûo luaän 4 caâu tục ngữ đầu tiên : Theo yêu a. Tìm hieåu noäi dung caâu cầu của câu 3 trong đọc – 1:. 1 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> hieåu vaên baûn. - Caâu 1 : Nghóa cuûa caâu tuïc ngữ này là gì? - Coù theå vaän duïng kinh nghiệm của câu tục ngữ này vào chuyện tính toán, xắp xếp công việc hoặc vào việc giữ gìn sức khỏe cho mỗi người vaøo muøa heø vaø muøa ñoâng. - Giaù trò kinh nghieäm cuûa caâu tục ngữ ?. - Giải thích câu tục ngữ số 2?. Ñeâm thaùng naêm chöa naèm - Tháng năm đêm ngắn đã sáng ngày dài, tháng mười đêm Ngày tháng mười chưa cười daøi ngaøy ngaén. đã tối.  Kinh nghiệm để nhận biết thời gian.. -Giúp con người có ý thức chủ động để nhìn nhận, sử dụng thời gian công việc, sức lao động vào những thời ñieåm khaùc nhau trong naêm.  Ngày nào đêm trước coù nhieàu sao, hoâm nay seõ nắng trời ít sao. Sẽ mưa.  Trời nhiều sao thì ít mây, do đó sẽ nắng và ngược lại.  Câu tục ngữ này giúp con người có ý thức biết nhìn sao để dự đoán thời tieát, saép xeáp coâng vieäc.. Caâu 3 : - Giải thích : Ráng mỡ - Khi trên trời xuất hiện gaø? ráng có màu sắc vàng mỡ gà tức là sắp có bão. Đây là moät trong raát nhieàu kinh nghiệm dự đoán bão. Caâu 4 : - Biết dự đoán bão thì Ở nước ta mùa lũ thuờng sẽ có ý thức chủ động giữ xảy ra vào tháng 7 âm lịch. gìn nhà cửa hoa màu. Từ kinh nghiệm quan sát nhân daân toång keát quy luaät : kieán bò nhiều vào tháng 7, thường laø boø leân cao, laø ñieàm baùo saép. Caâu 2 : Mau sao thì naéng, vaéng sao thì möa.  Kinh nghiệm để nhận biết về thời tiết (nắng, mưa). Caâu 3 : Ráng mỡ gà, xó nhà thì giữ.  Kinh ngiệm để nhận biết thời tiết khi sắp có bão.. Caâu 4 : Thaùng 7 kieán boø chæ lo laïi luït.  Kinh nghiệm để nhận biết thời tiết.. 2 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> có lụt. Kiến là loại côn trùng rất nhạy cảm với khí hậu, thời tiết nhờ cơ thể có những tế baøo caûm bieán chuyeân bieät. Vì thế khi trời chuẩn bị có mưa to kéo dài hay lũ lụt, kiến sẽ từ trong tổ kéo ra hàng đàn để tránh mưa, lụt và để lợi dụng đất mềm sau mưa làm những tổ mới.  Nạn lụt thường xuyên xảy ra ở nước ta vì vậy nhân dân có ý thức dự đoán lũ lụt để chủ động phòng chống. * Đại diện từng tổ lên trình bày theo thứ tự. Giáo vieân choát laïi. * Chuùng ta chia laøm 4 toå, thaûo luaän 4 caâu coøn laïi. Caâu 5 : + Đất nước coi như vàng, quyù nhö vaøng. + Người ta có thể sử dụng câu tục ngữ này trong trường hợp nào? Caâu 6 :- Giaûi thích nghóa? - Câu tục ngữ này nói lên ñieàu gì ? - Cơ sở khẳng định thứ tự treân? - Câu tục ngữ này giúp chúng ta ñieàu gì Câu 7 :Gọi học sinh đọc câu 7 - Câu tục ngữ trên khẳng định thứ tự quan trọng của các yếu tố đối với nghề trồng lúa nước cuûa nhaân daân ta.. Caâu 5 : Tấc đất tấc vàng,  Giá trị của đất đai.. - Phê phán hiện tượng Câu 6 : Nhaát canh tró, nhò canh lãng phí đất. - Đề cao giá trị của đất. viên, tam canh điền.  Thứ tự về nguồn lợi kinh Thứ tự các nghề, các công tế của các ngành nghề. việc đem lại lợi ích kinh tế .  Từ giá trị kinh tế của các Câu 7 : vùng … Tuy nhiên không Nhất nước, nhì phân, tam phải nơi nào cũng đúng mà cần, tứ giống.  Thứ tự tầm quan trọng phải tùy từng vùng. -khai thác tốt điều kiện, của nước, phân bón, sự cần hoàn cảnh để tạo ra của cải, mẫn và giống má. vaät chaát.. 3 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> - Các em hãy tìm những câu tục ngữ khác có nội dung liên -Hs đọc. quan? - Kinh nghieäm cuûa caâu tuïc ngữ được vận dụng vào việc gì? Câu 8 :Gọi học sinh đọc câu 8 Câu tục ngữ này nhằm khẳng định tầm quan trọng của thời vụ, của đất đai đã được khai phá, chăm bón đối với nghề troàng troït. * Hoïc sinh thaûo luaän caâu hoûi 4 Sgk. - Haõy cho bieát ñaëc ñieåm về hình thức của các câu tực - Hình thức ngắn gọn. ngữ ? - Caùch laäp luaän chaët cheõ, giaøu hình aûnh. - Vaàn - Các vế thường đối xứng nhau về hình thức và noäi dung. ( Đối vế, đối ngữ, đối từ, nhịp  hình thức). b. Đặc điểm về hình thức các câu tục ngữ : - Ngaén goïn - Laäp luaän chaët cheõ giaøu hình aûnh - Vaàn löng - Các vế thường đối xứng nhau veà noäi dung laãn hình thức. * Ghi nhớ : Sgk II. Luyeän taäp - Cử đại diện 4 tổ lên thi với nhau về các câu tục ngữ mà các em đã sưu tầm ở nhà.. 4. Củng cố : Đọc lại ghi nhớ, nắm được nội dung của các câu tục ngữ. 5. Dặn dò : Về nhà sưu tầm các câu ca dao, dân ca, tục ngữ được lưu truyền ở địa phương, soạn chương trình địa phương.. 4 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Tieát 74. CHÖÔNG TRÌNH ÑÒA PHÖÔNG PHAÀN VAÊN-TAÄP LAØM VAÊN. I. Muïc ñích yeâu caàu : Giuùp hoïc sinh - Biết cách sưu tầm ca dao, tục ngữ theo chủ đề và bước đầu biết chọn lọc, xắp xếp tìm hieåu yù nghóa cuûa chuùng. - Tăng thêm hiểu biết và tình cảm gắn bó với địa phương quê hương mình. II. Các bước lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2. Kiểm tra bài cũ : - Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất 3. Bài mới : - Giới thiệu : Tiết học này chúng ta sẽ nghe các tổ trình bày những câu ca dao, tục ngữ mà các tổ đã sưu tầm được. Hoạt động của thầy Hoạt động của trò - Yêu cầu các tổ nêu những câu ca dao mà các - Đại diện các tổ lên trình bày. em đã sưu tầm được - Caùc toå thaûo luaän vaø trình baøy phaàn - Nhóm 1, 2. tục ngữ, ca dao lưu hành ở địa thảo luận của tổ. phöông. Lên non tìm quế, quế về rừng xanh - Nhóm 3, 4. tục ngữ, ca dao viết về địa phương Trách ai tréo ngọn thắt ngành. mình. Cho chaøng xa thieáp cho anh xa chaøng * Tục ngữ, ca dao ( Ca dao) - Veà saûn xuaát Baäu ra, baäu laáy oâng caâu - Veà thieân nhieân Bậu câu cá bống chặt đầu kho tiêu - Veà xaõ hoäi Kho tiêu, kho ớt, kho hành - Về con người. Kho ba lạng thịt để dành mà ăn - Sau khi nghe trình baøy, caùc toå tieán haønh thaûo ( Ca dao) luận về những đặc sắc của ca dao, tục ngữ mà các Phải đâu chàng nói mà xiêu Tại con cá bống, tại nêu nước chè tổ đã sưu tầm. ( Ca dao) .............................................. * Giaùo vieân nhaän xeùt, toång keát yù, chaám ñieåm, động viên. 4. Cuûng coá, daën doø : - Nhaän xeùt tieát hoïc. - Chuaån bò : Tìm hieåu chung veà vaên nghò luaän. 5 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Tieát 75,76 TÌM HIEÅU CHUNG VEÀ VAÊN NGHÒ LUAÄN I. Muïc tieâu baøi hoïc :Giuùp hoïc sinh - Hiểu rõ nhu cầu nghị luận trong đời sống , đặc điểm chung của văn bản nghị luận. II. Các bước lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2. Kiểm tra bài cũ : - Sự chuẩn bị bài mới của học sinh. 3. Bài mới : Giới thiệu : Trong đời sống, đôi khi ta kể lại một câu chuyện, miêu tả một sự vật, sự việc hay bộc bạch những tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của mình qua các thể loại kể chuyện, miêu tả hay biểu cảm. Người ta thường bàn bạc, trao đổi những vấn đề có tính chất phân tích, giới thiệu hay nhận định. Đó là nhu cầu cần thiết của văn nghị luận. Vậy thế nào là văn nghị luận? Tiết học hôm nay chúng ta sẽ làm quen với thể loại này. Hoạt động của Thầy Hoạt động của trò Ghi bảng Hoạt động 1 : I. Nhu caàu nghò luaän vaø vaên -Hs đọc. - Gọi học sinh đọc phần 1, nhu baûn nghò luaän. caàu nghò luaän. 1. Nhu caàu nghò luaän + Trong đời sống em có gặp  Đó là những câu hỏi mà - Muốn sống đẹp ta phải làm các vấn đề và câu hỏi kiểu ta thường bắt gặp trong gì? (theo em như thế nào là đời sống. nhö theá kg? sống đẹp?) + Haõy neâu theâm caùc caâu hoûi  Vấn đề cần giải quyết, bàn  - Muốn sống cho đẹp ta bạc để tìm ra hành động đúng về các vấn đề tương tự ? phaûi laøm gì ? đắn. Tạo nên lối sống đẹp. -Vì sao huù t thuoá c laù laø coù + Khi gặp các vấn đề và câu hỏi loại đó em trả lời bằng hại ? * Trong đới sống ta thường caùch naøo trong caùc caùch sau :  Duøng vaên nghò luaän vì gaëp vaên nghò luaän. vaên nghò luaän duøng lyù leõ keå, taû, bieåu caûm, nghò luaän + Vì sao các phương thức còn để phân tích, bàn bạc, lại không đáp ứng yêu cầu trả đánh giá và giải quyết lời các câu hỏi? Nó có tác vấn đề. dụng gì đối với văn nghị luận?  Nó có tác dụng hỗ trợ * Cho hoïc sinh thaûo luaän laøm cho laäp luaän saéc beùn, thêm sức thuyết phục. theo toå. -Trong đời sống em thường gặp văn bản nghị luận dưới daïng naøo? - Hãy kể các loại văn bản nghị  Bài xã luận, bình luận, phaùt bieåu caûm nghó, caùc yù luaän maø em bieát? * Trong đời sống ta thường kiến trong cuộc họp.. 6 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> gặp văn nghị luận dưới dạng naøo? Hoạt động 2 : Gọi học sinh đọc văn bản chống nạn thất hoïc? - Bác viết bài này để làm gì? Cuï theå Baùc keâu goïi nhaân daân laøm gì? - Em hãy gạch dưới các câu văn thể hiện ý kiến đó? (luận ñieåm). - Để có sức thuyết phục Bác Hồ đã nêu những lý lẽ nào ? Keå ra? + Vì sao nhaân daân ta phaûi bieát đọc, biết viết?. + Việc chống nạn mù chữ có thực hiện được hay không?. - Baøi phaùt bieåu cuûa Baùc nhaèm xác lập cho người đọc, người nghe những tư tưởng, quan ñieåm naøo? - Nhhững luận điểm Bác ñöa ra coù roõ raøng vaø thuyeát.  + Tuyên ngôn độc lập + Lời kêu gọi toàn quốc khaùng chieán 23/ 9 cuûa Baùc 2. Ñaëc ñieåm chung cuûa vaên Hoà. nghò luaän. * Vaên baûn : “choáng naïn thaát -Hs đọc. hoïc” - Luận đề : Chống nạn thất -Keâu goïi, thuyeát phuïc hoïc. nhaân daân choáng naïn thaát - Luaän ñieåm hoïc. + Có kiến thức … xây dựng đất nước + Biết đọc, biết viết, truyền + Có kiến thức… xây dựng bá chữ quốc ngữ … mù chữ đất nước + Mọi người phải biết quyền + Biết đọc, viết, truyền bá lợi, bổn phận của mình … nước chữ quốc ngữ, giúp đồng nhà. bào thoát nạn mù chữ. - Lý lẽ dẫn chứng + Mọi người Việt Nam + 95% người Việt Nam mù phải biết quyền lợi, bổn chữ thì tiến bộ sao được phận của mình … nước + Người biết chữ dạy cho nhaø. ) người không biết chữ.  Pháp cai trị tiến hành + Người chưa biết chữ gắng chính saùch ngu daân. sức học cho biết. - 95% Người Việt Nam  Tư tưởng, quan điểm : mù chữ … Bằng mọi cách phải gắng sức - Nay dành được độc lập xây dựng nước nhà . phaûi naâng cao daân trí. )  Lý lẽ dẫn chứng thuyết  - Được. phuïc. - Người biết chữ dạy cho người không biết. - Người chưa biết gắng sức học. - Người giàu có mở lớp học ở tư gia. - Phụ nữ cần phải học để theo kịp nam giới. -Baèng moïi caùch phaûi. 7 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> phuïc hay khoâng?. chống nạn thất học để xây dựng nước nhà, giúp đất nước tiến bộ, phát triển.  Coù, roõ raøng vaø thuyeát * Vaäy ñaëc ñieåm chung cuûa phuïc. vaên nghò luaän laø gì ? + Nhaân daân khoâng bieát bò lừa dối, bóc lột - Theo em mục đích của văn + Có liến thức mới có thể nghò luaän laø gì? xây dựng đất nước - Mời 1 em đọc cho cô phần + Phụ nữ phải học để bình * Ghi nhớ : Sgk. ghi nhớ. Sau đó gọi 3 học sinh đẳng với nam giới. - Luaän ñieåm roõ raøng II. Luyện tập khaùc nhaéc laïi. *Luyện tập. - Lý lẽ, dẫn chứng thuyết -Gv hướng dẫn hs luyện tập các phuïc. - Laø vaên nghò luaän vì taùc bài tập sgk. giả đã nêu ý kiến của : Gọi học sinh đọc văn bản  Nhằm xác lập cho nguời mình nhaèm xaùc laäp cho “cần tạo ra thói quen tốt trong đọc, người nghe một tư người đọc, người nghe một đời sống xã hội”. quan ñieåm laø : Caàn taïo ra tưởng, quan điểm nào đó. * Nêu câu hỏi trong sách * Ghi nhớ : Sgk. một thói quen tốt trong đời giaùo khoa sống xã hội là vấn đề cần - Ñaây coù phaûi laø vaên nghò giaûi quyeát; Xoùa boû thí luaän khoâng? Vì sao. quen xaáu, hình thaønh thoùi -Hs đọc. - Tác giả đã đề xuất ý kiến gì? quen toát. Gạch dưới câu thể hiện. - Đoạn cuối - Để thuyết phục người 1. Có một người biết phân đọc, tác giả nêu lý lẽ, dẫn bieät toát xaáu, nhöng vì thoùi chứng nào? quen neân raát khoù boû, khgoù - Vấn đề nhà văn nêu có sửa. (đoạn đầu) trong thực tế không? 2. Thói quen xấu ta thường - Em coù taùn thaønh yù kieán gaëp haøng ngaøy … thaønh teä naïn cuûa baøi vieát khoâng? Vì sao? ( đoạn 2,3) - Là vấn đề thường thấy trong thực tế. - Coù taùn thaønh vì xaõ hoäi Hoạt động 2 : muốn phát triển, đất nước * Gọi học sinh đọc văn muoán vaên minh, khoâng theå baûn : Hai Bieån Hoà! tồn tại những thói quen xấu. 8 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> - Bài văn là văn tự sự hay vaên nghò luaän, vì sao? - Học sinh làm vào vở. - Chấm điểm, từ 5 đến 7 em laøm nhanh nhaát.. 4. Cuûng coá : 5. Daën doø :. aáy. - Là văn tự sự vì nó kể lại đặc ñieåm cuûa 2 Bieån Hoà, tuy taùc giả đã rút ra ý nghĩa chung từ 2 đặc điểm đó nhưng không nêu lên tư tưởng, quan điểm của người viết để giải quyết một vấn đề nào đó trong cuộc soáng. - Đọc lại ghi nhớ.Nắm được nội dung của bài. - Chuaån bò phaàn luyeän taäp cuûa baøi hoïc naøy. 9 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Tuần 21- Tieát 77 TỤC NGỮ VỀ CON NGƯỜI VAØ XÃ HỘI Soạn ngày: 17/01/2010 I. Muïc ñích yeâu caàu : Giuùp hoïc sinh - Hiểu nội dung, ý nghĩa và một số hình thức diễn đạt (so sánh, ẩn dụ, nghĩa đen, nghĩa bóng) của những câu tục ngữ trong bài học. II. Các bước lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2. Kieåm tra baøi cuõ : - Nhắc lại khái niệm thế nào là tục ngữ. - Đọc các bài tục ngữ mà em đã học và sưu tầm được những chủ đề thiên nhiên và lao động sản xuất. 3. Bài mới : Giới thiệu : Tục ngữ thường ví như “túi khôn dân gian”. Không những thế tục ngữ là những lời vàng ngọc, là sự kết tinh kinh nghiệm, trí tuệ của nhân dân bao đời. Ngoài những kinh nghiệm về thiên nhiên và lao động sản xuất, tục ngữ còn là kho báu những kinh nghiệm của dân gian về con người và xã hội. Hôm nay chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu thêm một số câu tục ngữ nói về thiên nhiên và xã hội. Hoạt động của GV Hoạt đông của Hs Ghi bảng Hoạt động 1 : Đọc văn bản I. Tìm hieåu baøi : -Hs đọc. - Giáo viên đọc mẫu sau đó học sinh đọc lại. - Cho học sinh đọc phần chú thích sgk Hoạt động 2 : Tìm hiểu văn Caâu 1 baûn  Đề cao giaù trò con ngườ i . Một mặt người bằng mười mặt * Theo em, câu tục ngữ này muốn nói với chúng ta điều Con người là quý nhất, quý của hơn mọi thứ của cải trên  Con nguời quý hơn của cải gì? đời, con người quý hơn của  Nghệ thuật so sánh caûi. - Em có đồng tình với nhận  Con người là một nhân tố xét này của người xưa quyết định trong mọi việc. Người làm ra của chứ của khoâng? taïi sao? - Nghệ thuật trình bày của không làm ra người. câu tục ngữ này có điều gì  Từ, mặt ở đây được dùng để chỉ đơn vị. Trong quan đáng lưu ý? hệ so sánh giữa 2 vế : Một. 10 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> mặt người bằng mười mặt của, trong sự đối lập giữa một và mười. Từ đó toát lên ý người quý hơn của. - Em còn biết câu tục ngữ - Người ta là hoa đất. nào đề cao giá trị con người - Người sống đống vàng. nữa không * Học sinh đọc câu tục ngữ soá 2 : - Em hiểu gì về câu tục ngữ  Nêu lên quan niệm thẩm naøy? mỹ về nét đẹp của con người. - Nói tới nét đẹp của con  Nét đẹp về hình thức người là có rất nhiều yếu tố, vậy tại sao ở đây lại nói tới bên ngoài của con người “caùi raêng, caùi toùc”? đều do tạo hóa tạo nên khó thay đổi. Răng tóc cũng theá, tuy nheâin raêng vaø toùc ta có thể tác động tới, ví dụ như đánh răng cho trắng saïch, toùc tai goïn gaøng, phuø hợp với khuôn mặt thì con * Học sinh đọc câu 3 : - Từ sạch, thơm ở đây nghĩa người sẽ đẹp hơn, bởi vì laø gì? raêng vaø toùc laø boä phaân deã gây ấn tượng nhất. + Saïch : Thieân veà nghóa trong saïch hôn laø nghóa saïch seõ. - Em coù theå cho bieát yù nghóa + Thôm : Thieân veà của câu tục ngữ ? nghóa tieáng thôm danh thôm hôn laø nghóa thôm tho + Nghóa ñen + Nghĩa bóng : Đừng vì - Nhaän xeùt veà maët keát caáu ngheøo tuùng maø xaáu xa toäi và về lối nói trong câu này? lỗi, phải giữ gìn phẩm giá của mình trong bất cứ hoàn. Caâu 2 : Caùi raêng caùi toùc laø goác con người.  Theå hieän caùch nhìn nhaän, đánh giá, bình phẩm con người cuûa nhaân daân.. Caâu 3 : Đói cho sạch, rách cho thơm  Phải giữ gìn phẩm giá của con người trong bất cứ hoàn caûnh naøo. - Ngheä thuaät : AÅn duï - Vaàn löng (traéc) - Nhòp 3/3.. 11 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> -Học sinh đọc câu 4 : -Câu tục ngữ này muốn khuyeân chuùng ta ñieàu gì?. - Thoâng qua ñaâu maø em khẳng định điều đó?. - Nghệ thhuật sử dụng trong caâu - Hãy tìm những câu tục ngữ khaùc coù yù khuyeân nhö nhaân daân ta trong noùi naêng giao tieáp. * Học sinh đọc câu 5 : - Em hiểu gì về câu tục ngữ naøy ?. *Học sinh đọc câu 6 :. caûnh naøo. + Kết cấu : Ở đây, cách đối (đối vế, đối từ. Được dùng chặt chẽ theo hướng kết hợp chơi chữ) + Loái noùi : Hai veá taùch ra các từ (như, đói, rách) được hieåu taùch baïch thì coù theå hieåu theo nghóa heïp. Nhöng goäp hai veá laïi caùc từ đói rách mang nghĩa khái quát, chỉ sự nghèo khoå, saïch thôm mang nghóa khái quát chỉ sự trong sạch. Hai vế diễn đạt cùng một ý cơ bản, nhờ lối nói sóng đôi nên có sự nhịp nhàng, giaøu hình aûnh.  Caùi gì cuõng phaûi hoïc keå cả những cái nhỏ bé nhất mà mình ngỡ là biết rồi ( ăn, nói, gói, mở)  Caùch noùi naêng trong giao tiếp, nói thế nào cho người khác nghe được, hiểu được, không phật ý, phật lòng, nói có đầu, có đuôi hay noùi caùch khaùc laø aên noùi cho kheùo leùo, deã nghe. (Hai từ gói, mở không thể hieåu theo nghóa ñen maø coøn hieåu theo nghóa boùng mở lời, gói lời). Từ giản dị, gần gũi với đời thường. Điệp từ học dược nhắc đi nhắc lại. + Chim khoân … deã nghe.. Caâu 4 : Hoïc aên hoïc noùi, hoïc goùi hoïc mở.  Điệp từ. Lời khuyên về tinh thần học hỏi, về sự vén khéo trong cách ứng xử và giao tiếp.. 12 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> - Taøy ? - Vaäy noäi dung hai caâu tục ngữ này có liên quan với nhau nhö theá naøo ?  Hai câu tục ngữ này vừa đề cao vai trò của thầy, vừa đề cao vai trò của bạn. Hoïc baïn vaø hoïc thaày caû hai đều đúng. Mới đầu tưởng chừng như mâu thuẫn, đối lập nhau, nhưng thực ra chuùng boå sung cho nhau. Khuyeân nhuû chuùng ta phaûi bieát taän duïng caû hai hình thức học bạn và học thầy để nâng cao trình độ. - Để nhấn mạnh vai trò cuûa vieäc hoïc thaày vaø hoïc bạn, câu tục ngữ này sử duïng loái noùi gì ? (noùi quaù sự thật) - Hãy tìm những câu tục ngữ tương tự như cặp câu trên ? *Học sinh đọc câu 7 : - Câu tục nhữ này khuyên chuùng ta ñieàu gì ? Taïi sao ? * Học sinh đọc câu 8 : - Em hieåu gì veà caâu tuïc ngữ này ? - Em hãy kể vài sự việc nói leân loøng bieát ôn cuûa mình ? - Em coù nhaân xeùt gì veà hình ảnh sử dụng trong bài ? *Học sinh đọc câu 9 : - Từ 1 cây, 3 cây, chụm lại ở đây có nghĩa gì ?. + Lời nói … tiền mau … nhau. Nhaán maïnh vai troø cuûa người thầy trong việc hướng dẫn, giúp đỡ học sinh học tập. Đố  khó, hieám.  baèng So saùnh vieäc hoïc thaày vaø học bạn. Trong thực tế thường chúng ta thường gaëp baïn nhieàu hôn, coù nhiều điều học được ở bạn, lại có thể học bạn được thường xuyên hơn nên có theå ñem laïi hieäu quaû.. Caâu 5 : Không thầy đố mày làm nên  Duøng loái noùi quaù Vai trò quan trọng của người thaày. Caâu 6 : Hoïc thaày khoâng taøy hoïc baïn.  Đề cao việc học hỏi bạn bè.. + Baùn anh em xa mua laùng gieàng gaàn. + Một giọt máu đào hơn ao Câu 7 : Thương người như thể thương nước là. thaân.  Nên hết lòng, hết dạ  Nên hết lòng hết dạ giúp đỡ giúp đỡ kẻ khó khăn. người gặp khó khăn. Trong cuoäc soáng nhieàu khi vì một lý do nào đó, họ bị rơi vào hoàn cảnh lao đao, khốn đốn (lụt, hạn hán, soùng thaàn …) Chính luùc naøy họ rất cần những tấm lòng nhân ái của mọi người. Vaäy chuùng ta haõy coi noãi Caâu 8 : đau của họ như của chính -Ăn quả nhớ kẻ trồng cây. chúng ta và tạân tâm giúp  Lời khuyên về lòng biết ơn. 13 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> đỡ.. - Vaäy yù nghóa caâu tuïc ngữ này là gì ? - Loái noùi trong baøi naøy có gì đáng lưu ý.  Khaúng ñònh, phuû định để nêu bật ý muốn nói đó là tinh thần đoàn kết. Hoạt động 3 : Toång keát. - Qua những câu tục ngữ vừa tìm hieåu em coù theå ruùt ra những nhận xét chung gì về nội dung và hình thức nghệ thuaät. + Nội dung : Những câu tục ngữ này luôn chú ý, tôn vinh giá trị con người, đưa ra nhận xét, lời khuyên về phaåm chaát vaø loái soáng maø con người cần có. + Nghệ thuật :- diễn đạt : so saùnh (caâu 1) - diễn đạt : ẩn dụ (câu 3, 8, 9)duøng loái noùi quaù (caâu 5, 6)từ, câu có nhiều nghĩa (caâu 4) * Mời học sinh đọc ghi nhớ :. đối với người đã làm nên thánh quaû cho mình..  Chuùng ta caàn bieát ôn những người đã gieo hạt giống để tạo nên quả thơm traùi ngoït cho chuùng ta hưởng thụ hôm nay. Và lòng hưởng thụ, biết ơn ở đây không chỉ dừng lại ở choã keû aên quaû bieát ôn người trồng cây mà sâu xa hôn laø phaûi bieát ôn taát caû những người đã giúp đỡ, laøm neân thaønh quaû cho mình hưởng thụ.  Bieát ôn cha meï, thaáy coâ, anh huøng lieät só …  “Quaû, caây”  bình dò, gaàn guõi, quen thuoäc. Lối diễn đạt dễ hiểu nhưng yù nghóa saâu xa. + Một cây : Lẻ loi. Cô độc + Ba caây : maø laïi laø 3 caây. Chụm lại tạo nên thế vững chaõi khoù lay chuyeån. + Chụm lại : gắn bó, đoàn keát.  Tinh thần đoàn kết sẽ tạo nên sức mạnh to lớn.. Caâu 9 : Moät caây laøm chaúng leân non Ba caây chuïm laïi neân hoøn nuùi cao  Sức mạnh của sự đoàn kết. Ngheä thuaät : aån duï.. Ghi nhớ : Sgk II. Luyeän taäp Gọi học sinh đọc những câu tục ngữ mà các em đã sưu tầm.. 4. Củng cố : Học sinh đọc lại ghi nhớ 5. Daën doø : Chuaån bò baøi tieáp theo : Ruùt goïn caâu.. 14 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Tieát 78 RUÙT GOÏN CAÂU I. Muïc ñích yeâu caàu : Giuùp hoïc sinh Nắm được cách rút gọn câu và tác dụng của câu rút gọn. II. Các bước lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2. Kieåm tra baøi cuõ : 3. Bài mới : Giới thiệu : Trong giao tiếp hằng ngày đôi khi để thông tin nhanh gọn ta lược bỏ một số thành phần của câu. Như vậy là ta đã vô tình tạo thành câu rút gọn. Nhưng “rút gọn câu” laø gì ? Chuùng ta seõ cuøng tìm hieåu cuï theå qua tieát hoïc ngaøy hoâm nay. Hoạt động của gv Hoạt động của hs Ghi bảng I.Thế nào là rút gọn câu? Hoạt động 1 : Theá naøo laø - VD 1 : ruùt goïn caâu? - Các em cho biết cấu tạo của  a có không có chủ nghữ và câu a và câu b có gì khác nhau b có chủ ngữ) (a có không có chủ nghữ và ? b có chủ ngữ) Hoïc aên, hoïc noùi, hoïc goùi, - Các em hãy tìm những từ có -Chúng ta,ta, chúng em … học mở. thể làm chủ ngữ trong câu a ? - Theo em, vì sao chủ ngữ (Vì câu tục ngữ là lời  Thiếu thành phần chủ trong câu a được lược bỏ ? khuyên chung cho tất cả mọi ngữ người dân Việt Nam, là lời  có thể hiểu là : (thaûo luaän) nhắc nhở mang tính đạo lý (Chúng ta) học ăn, học truyền thống của dân tộc nói, học gói, học mở. Vieät Nam). - Trong những câu in đậm sau + Caùc em haõy tìm theâm VD 2 : ñaây, thaønh phaàn naøo cuûa caâu những từ ngữ thích hợp vào Hai ba người đuổi theo được lược bỏ ? - Bạn đã điền đúng chưa ? Vậy các câu in đậm để chúng nó. Rồi ba bốn người, sáu được đầy đủ nghĩa ? bảy người (đuổi theo nó) caùc em haõy so saùnh caâu baïn + Câu a  Lược bỏ vị (Lược bỏ thành vừa điền vào và câu ban đầu ngữ. phần vi ngữ) có những thành phần câu nào + Caâu b  Lược VD 3 : Bao giờ cậu đi Hà được lược bỏ ? bỏ chủ ngữ và vị ngữ. Noäi ? Ngaøy mai. (mình ñi - Tại sao có thể lược bỏ vị ngữ ở vd a và chủ ngữ + vị ngữ ở (  Chúng ta lược bỏ như thế Hà Nội) để làm cho câu gọn hơn (Lược bỏ chủ ngữ, vị ngữ vd b?. 15 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> nhưng vẫn đảm bảo được  nòng cốt câu) - Qua quá trình phân tích lượng thông tin cần truyền các ví dụ trên em nào có thể đạt.) định nghĩa được cho cô thế nào * Ghi nhớ : Sgk laø caâu ruùt goïn ? * Ghi nhớ : Sgk Hoạt động 2 : Caùch duøng II. Caùc duøng caâu ruùt goïn caâu ruùt goïn : - Giaùo vieân vieát ví duï 4 leân VD 4 : Saùng chuû nhaät baûng. trường em tổ chức cắm - Cho cô biết những câu in đậm trại. Sân trường thật đông cuûa ví duï 4 thieáu thaønh phaàn vui, chaïy laêng quaêng. naøo? Nhaûy daây, chôi keùo co. - Có nên rút gọn như vậy hay ( thành phần chủ ngữ )  Khoâng neân ruùt goïn vì khoâng ? người đọc, người nghe khó - Em nào có thể khôi phục ( Không nên rút gon như hiểu hoặc hiểu sai nội vaäy, vì nhö theá seõ gaây cho dung caâu noùi. laïi ví duï 4 naøy ? - Đọc yêu cầu 2 trong sách người đọc, người nghe khó  Sáng chủ nhật trường em tổ chức cắm trại. Sân hieåu ) giaùo khoa trường thật đông vui. (một -Giaùo vieân treo ví duï leân baûng. soá baïn) chaïy laêng quaêng. - Em coù nhaân xeùt gì veà caâu traû (một số bạn nữ) thì chơi lời của người con trong ví dụ nhaûy daây. Xa xa, (moät toáp treân? baïn nam) chôi keùo co. - Vậy chúng ta cần thêm những - Meï ôi hoâm nay con ( Khoâng leã pheùp ) từ ngữ nào vào câu rút gọn này được điểm 10 để thể hiện thái độ lễ phép ? - Con ngoan quaù, baøi naøo ( “dạ thưa” vào đầu câu được điểm 10 thế ? - Bài kiểm tra toán ạ hoặc “ạ” vào cuối câu )  Coäc loác, khoâng leã pheùp.  Do đó các em cần lưu  Phải thêm từ tình thái *Từ 2 ví dụ trên, em hãy cho ý không nên rút gọn câu với “ạ” vào cuối câu hoặc “dạ biết khi rút gọn câu thì chúng người lớn, người bề trên (ông, bà, cha mẹ, thầy, cô …) thưa” vào đầu câu. ta cần chú ý những điều gì ? neáu duøng thì phaûi keøm theo từ tình thái : dạ, ạ, … để tỏ ý - Học sinh đọc bài tập 1: - Trong các câu tục ngữ, câu thành kính. * Ghi nhớ : Sgk * Ghi nhớ : Sgk naøo laø caâu ruùt goïn ?(b,c). 16 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> - Những thành phần nào của câu được rút gọn ? (chuû ngữ) - Rút gọn câu như vậy để laøm gì ?  Tục ngữ nêu quy tắc ứng xử chung cho mọi người nêu đều có thể rút gọn chủ ngữ để cho câu ngắn gọn hơn. - Gọi học sinh đọc bài tập 2: (thaûo luaän) - Haõy tìm caâu ruùt goïn trong bài thơ “Qua đèo ngang” và bài ca dao “Đồn quan tướng coù danh”. - Cho bieát vì sao trong thô, ca dao thường có nhiều câu rút goïn nhö vaäy ? ( Toå 1, 2  caâu 1. Toå 3, 4  caâu 2 ) Baøi taäp 3 : - Đọc ví dụ “mất rồi” - Vì sao cầu bé và người khaùch hieåu nhaàm nhau ? - Qua caâu chuyeän, em ruùt được bài học gì về cách nói naêng ?. III. Luyeän taäp :. - Qua đèo ngang. (Tôi) bước tới … tà (Tôi) dừng chân đứng lại (nhìn) trời non nước. (Người ta) đồn rằng … (Quan) cưỡi ngựa … (Vua) ban khen … (Vua) ban cho … (Quan) đánh giặc … (Quan) xoâng vaøo … … (Quan trở về dọi …  Sở dĩ trong văn vần (thơ, ca dao) thường có nhiều caâu ruùt goïn nhö vaäy vì traïng thaùi, tính chaát trong văn vần thường cô đúc. Thơ, ca dao thường giới hạn số lượng câu chữ, tùy theo theå thô laøm cho caâu goïn hôn.. Baøi taäp 4 : - Gọi học sinh đọc văn bản. - Cho bieát chi tieát naøo trong truyeän coù taùc duïng gaây. 17 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> cười và phê phán.. *Vaên baûn : Maát roài - Hieåu nhaàm vì caäu beù duøng caâu ruùt goïn - Qua caâu chuyeän naøy em rút ra được bài học về cách noùi naêng laø trong giao tieáp khoâng phaûi luùc naøo cuõng duøng caâu ruùt goïn maø phaûi tùy thuộc vào ngữ cảnh, hoøan caûnh. Vì neáu duøng tùy tiện sẽ làm cho người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu noùi. .* Truyeän : Tham aên. - Ñaây - Moãi Tieät.. 4. Củng cố : Khi rút gọn câu, ta cần chú ý những điều gì ? 5. Dặn dò : Học bài, làm bài Xem trước bài : Đặc điểm của văn nghị luận. 18 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Tieát 79 ÑAËC ÑIEÅM CUÛA VAÊN BAÛN NGHÒ LUAÄN I. Muïc ñích yeâu caàu : Giuùp hoïc sinh Nắm được đặc điểm của văn bản nghị luận : Bao giờ cũng có một luận điểm, luận cứ và lập luận gắn bó mật thiết với nhau. - Biết xác định luận điềm, luận cứ và lập luận trong một văn bản mẫu. II. Các bước lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2. Kieåm tra baøi cuõ : - Theá naøo laø vaên nghò luaän ? - Chúng ta thường gặp văn nghị luận ở đâu ? 3. Bài mới : Hoạt động của Thầy Hoạt động của trò Ghi bảng Hoạt động 1 : Tìm hieåu I. Luận điểm, luận cứ và lập luaän : luaän ñieåm -Hs đọc. * Vaên baûn : Choáng naïn thaát - Gọi học sinh đọc văn bản hoïc Choáng naïn thaát hoïc. 1. Luaän ñieåm : - Tìm cho coâ yù chính cuûa baøi -Choáng naïn thaát hoïc. -Dưới dạng nhan đề. - YÙ chính : Choáng naïn thaát vaên naøy ? hoïc. - Ý chính của bài văn được + Mọi người Việt Nam …  Nhan đề. thể hiện dưới dạng nào ? - Tìm cho cô các câu nào đã + Những người đã biết chữ - Các câu văn cụ thể hóa ý … chính. cụ thể hóa ý chính đó ? + Những người chưa biết + Mọi người Việt Nam … + Những người đã biết chữ Vạây các em thấy vai trò chữ . chính của ý chính trong bài - Ý chính thể hiện tư tưởng … văn nghị luận này là gì? Hay bài văn. Hay luận điểm thể + Những người chưa biết chữ … nói cách khác, ý chính thể hiện tư tưởng bài văn. - Ý chính thể hiện tư tưởng hieän ñieàu gì cuûa baøi vaên ? baøi vaên. Hay luaän ñieåm theå - Caùc em thaáy yù chính hiện tư tưởng bài văn. choáng naïn thaát hoïc naøy coù roõ raøng khoâng? Vaø ñaây coù phaûi là vấn đề được nhiều người quan taâm khoâng ? * Giảng thêm : Vấn đề choáng naïn thaát hoïc khoâng chỉ là vấn đề được nhiều người quan tâm vào những. 19 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> naêm 1945 maø hieän nay, ñaây cũng là một trong những vấn đề đang được quan tâm hàng đầu. Trong nước ta hiện có rất nhiều tỉnh, thành đã phổ cập tiểu học và có một số đã phổ cập được bậc trung học cơ sở. Nhö vaäy, muoán cho yù chính có sức thuyết phục thì ý chính phải rõ ràng, đúng đắn là vấn đề luôn được mọi người quan tâm, là vấn đề đáp ứng được nhu cầu thực teá. * Vaø trong vaên nghò luận thì người ta gọi ý chính naøy laø luaän ñieåm. Vaäy em naøo cho coâ bieát luaän ñieåm laø gì? - Chúng ta đã biết luận điểm là gì rồi. Bây giờ chuùng ta seõ tìm hieåu xem theá nào là luận cứ. - Vậy chúng ta đã biết luaän ñieåm laø gì roài, luaän ñieåm laø yù chính cuûa vaên baûn, vậy người viết đã triển khai yù chính cuûa vaên baûn (luaän ñieåm) baèng caùch naøo? - Trong vaên baûn “choáng naïn thất học” thì đầu tiên tác giả ñöa ra lyù leõ gì ?. -(sgk). 2. Luận cứ :.  Bằng lý lẽ, dẫn chứng cụ thể làm cơ sở cho luận ñieåm .. Lyù leõ : Phaùp cai trò. Lyù leõ : Phaùp cai trò.  chính saùch ngu daân. . chính. saùch. ngu daân Luận cứ 1: Dẫn chứng: 95% ngườ Việt nam thất học.. -Người Việt nam thất học. -Nâng cao dân trí … Lyù. leõ. :. Khi. giành được (Tham gia vaøo coâng cuộc xây dựng nước nhà cao. độc lập  nâng daân trí …. Những người đã biết chữ Luận cứ 2: - Với chính sách cai trị …những người không biết - Daãn như thế thì dẫn đến hậu quả chữ … những. chứng. 20 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>