Giáo án Ngữ văn 8 kì 2 - Trường THCS Quảng Phú

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Bµi 18. Nhí rõng Ông đồ C©u nghi vÊn ViÕt ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n thuyÕt minh. TiÕt 1, 2:. (2 tiÕt) (1 tiÕt) (1 tiÕt). Nhí rõng (ThÕ L÷). * Mục tiêu cần đạt Gióp HS - C¶m nhËn ®­îc niÒm kh¸t khao tù do m·nh liÖt, nçi ch¸n ghÐt s©u s¾c c¸i thực tại tù túng, tầm thường, giả dối được thể hiện qua lời con hổ bị nhốt ở vườn b¸ch thó. - ThÊy ®­îc t¸c dông cña thñ ph¸p nh©n ho¸, bót ph¸p l·ng m¹n ®Çy truyÒn c¶m cña bµi th¬. * TiÕn tr×nh lªn líp A. ổn định lớp, kiểm tra bài cũ. - Giáo viên ổn định những nền nếp thông thường. - KiÓm tra bµi cò: GV hái: Theo em, nh­ thÕ nµo gäi lµ th¬ cæ? KÓ tªn mét vài bài thơ cổ mà em đã học, đã đọc. HS đứng tại chỗ trả lời. GV nhận xét và nếu cần, có thể nêu một số khía cạnh để nhận diện thơ cổ như: thể thơ thất ngôn đường luật, tứ tuyệt đường luật; niêm luật chặt chẽ, ngôn ngữ tượng trưng, ước lệ, nhiều điển cố,... Sau khi nêu đặc điểm của thơ cổ, GV chuyển tiếp vào "Nhớ rừng", một bµi th¬ tiªu biÓu thuéc th¬ míi. B. tæ chøc §äc - HiÓu v¨n b¶n. Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiÓu chung vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm. - GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu nh÷ng hiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶. GV nhÊn m¹nh mét sè nÐt chÝnh.. - GV hái: "Nhí rõng" lµ mét bµi th¬ míi. VËy, so víi th¬ cæ, th¬ míi lµ lo¹i th¬ nh­ thÕ nµo? Em cã hiÓu biÕt g× vÒ phong trµo Th¬ Míi? HS suy nghÜ, lµm viÖc độc lập, GV tổng kết, bổ sung.. Nội dung chính cần đạt I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶: ThÕ L÷ (1907 - 1989), quª B¾c Ninh, lµ nhµ th¬ tiªu biÓu nhÊt cña phong trµo th¬ míi 1932 - 1935. "Khi Thơ Mới vừa ra đời, Thế Lữ như vầng sao đột hiện sáng chói khắp cả trời thơ ViÖt Nam (Hoµi Thanh). - T¸c phÈm tiªu biÓu: MÊy vÇn th¬ (1935). 2. VÒ kh¸i niÖm "th¬ míi" vµ phong trµo Th¬ Míi - Khái niệm "thơ mới" dùng để gọi thể thơ tự do có số chữ, số câu trong bài không hạn định. Nhớ rừng là một ví dụ sinh động - Phong trµo Th¬ Míi lµ tªn gäi cña phong trµo th¬ (cßn gäi lµ th¬ l·ng m¹n) ViÖt Nam 1932 1945 víi nh÷ng tªn tuæi næi tiÕng nh­: ThÕ L÷,. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú. - GV gọi một vài HS đọc, GV điều chỉnh, nhận xét và đọc mẫu. - GV hái: Bµi th¬ cã bè côc nh­ thÕ nµo? Nªn ph©n tÝch theo hướng nào cho hợp lí? HS trao đổi. GV tổng kết, định hướng. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS ph©n tÝch t×nh c¶nh con hæ trong vườn bách thú. - GV hái: HiÖn t¹i, con hæ ®ang sèng trong mét kh«ng gian nh­ thÕ nµo? HS t¸i hiÖn, ph¸t hiÖn. GV tæng kÕt. - GV hái: Sèng trong kh«ng gian đó, tâm trạng của con hổ như thÕ nµo? §éng t¸c n»m dµi tr«ng ngµy th¸ng dÇn qua ph¶i ch¨ng lµ sù b»ng lßng chÊp nhËn thùc t¹i? Giäng ®iÖu chÝnh trong hai khæ th¬ 1 vµ 4 lµ g×? HS phân tích, trao đổi, thảo luận theo nhóm, nhóm cử đại diện trả lêi. GV nhËn xÐt vµ b×nh gi¶ng định hướng.. Hoạt động 3: Hướng dẫn HS ph©n tÝch c¶nh con hæ ë chèn giang s¬n hïng vÜ. - GV hái: Chèn giang s¬n, n¬i con hæ mét thêi "tung hoµnh. L­u Träng L­, Xu©n DiÖu, Huy CËn, ChÕ Lan Viªn,... 3. §äc v¨n b¶n - Thay đổi, nhấn mạnh các sắc thái giọng điệu giÔu nh¹i, kiªu hïng, bi tr¸ng cho phï hîp víi tõng c©u, tõng ®o¹n th¬. 4. Bè côc: - Bµi th¬ 5 ®o¹n nh­ng ®­îc cÊu tróc theo hai cảnh tượng tương phản: Con hổ trong thực tại và con hæ trong dÜ v·ng. - Phân tích theo cấu trúc đó sẽ tự nhiên và thuận lîi h¬n. II. Ph©n tÝch 1. §o¹n 1 vµ 4: T×nh c¶nh cña con hæ trong vườn bách thú. - Tõ mét vÞ chóa tÓ mu«n loµi tung hoµnh chèn nước non hùng vĩ, nay con hổ bị giam hãm trong còi s¾t, mét kh«ng gian nhá bÐ, tï tóng, thËm chÝ tầm thường, giả dối: hoa chăm, cỏ xén, nước đen giả suối, mô gò thấp kém, dăm vừng lá bắt chước vÎ hoang vu... - ý thức được thực trạng đó, tâm trạng của kẻ "sa c¬" chÊt chøa c¶ "khèi c¨m hên" ngïn ngôt. - Ch¸n ghÐt, bÊt lùc, nh­ng con hæ kh«ng cam chịu chấp nhận hoà mình vào thực tại đó. - Thái độ, giọng điệu kẻ bị giam hãm vẫn toát lên vÎ ng¹o m¹n, kiªu hïng cña mét vÞ chóa tÓ rõng già: khinh bỉ lũ người ngẩn ngơ mắt bé và lũ gấu b¸o dë h¬i, v« t­ lù; khinh ghÐt vµ giÔu cît c¸i thùc t¹i cè lµm ra vÎ tù nhiªn, nh­ng cµng cè càng lộ rõ cái vẻ tầm thường, giả dối. - B»ng nh÷ng h×nh ¶nh gîi c¶m, giµu chÊt t¹o h×nh vµ dßng c¶m xóc cuån cuén, ®o¹n th¬ 1 vµ 4 đã tạo nên bức tranh đầy tâm trạng về con hổ ở vườn bách thảo, một trang anh hùng lẫm liệt, bị sa c¬ thÊt thÕ nh­ng quyÕt kh«ng hoµ nhËp víi thùc t¹i x· héi ®­¬ng thêi. 2. §o¹n 2 vµ 3: C¶nh con hæ ë chèn giang s¬n hïng vÜ trong dÜ v·ng huy hoµng. - Nh÷ng c©u th¬ miªu t¶ c¶nh s¬n l©m hïng vÜ. GV : Lª §øc Thµnh. 3 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú. hèng h¸ch" ®­îc hiÖn lªn nh­ thÕ nµo? HS t¸i hiÖn. GV tæng kÕt. - GV hái: Ch©n dung cña con m·nh thó ®­îc t¸c gi¶ kh¾c ho¹ bằng những hình ảnh đặc sắc nµo? HS ph¸t hiÖn, ph©n tÝch, b×nh gi¶ng. GV tæng kÕt, b×nh giảng định hướng.. - GV hái: D¸ng ®iÖu cña con hæ trong bèn bøc c¶nh cña bé tø b×nh nh­ thÕ nµo, cã gièng nhau kh«ng? Theo em, ®©u lµ c¸i hay của đoạn thơ này? HS trao đổi, th¶o luËn theo nhãm, nhãm cö đại diện trả lời. GV có thể gợi ý: ë bøc tranh thø nhÊt, d¸ng ®iÖu cña con hæ tr«ng gièng ai? bøc tranh thø hai, thø ba, thø t­?... GV tổng kết, bình giảng định hướng.. - GV hái: Theo em, cã thÓ thay h×nh ¶nh "m¶nh mÆt trêi" b»ng "mặt trời"; "đợi chết mảnh mặt trời" bằng "đợi lặn mảnh mặt trêi" ®­îc kh«ng? V× sao? HS trao đổi, thảo luận theo nhóm, nhóm cử đại diện trả lời. GV nhËn xÐt, tæng kÕt vµ b×nh gi¶ng định hướng. và hình ảnh con hổ ngự trị trong đó là những câu thơ đặc sắc nhất của bài thơ. Đó là một bức cảnh d÷ déi, hoang s¬, ®Çy uy lùc cña thiªn nhiªn: bãng c¶ c©y giµ, giã gµo ngµn, nguån hÐt nói, khúc trường ca dữ dội.... - Hoµ hîp vµ næi bËt gi÷a bøc c¶nh rõng giµ lµ h×nh ¶nh con hæ oai phong, ®­êng bÖ víi nh÷ng "vũ điệu" đầy uy lực của rừng xanh: Ta bước chân lên, dõng dạc, đường hoàng - Lượn tấm th©n nh­ sãng cuén nhÞp nhµng - Vên bãng ©m thÇm l¸ gai, cá s¾c"... Sù im lÆng ©m thÇm cña nã kh«ng ph¶i lµ dÊu hiÖu b×nh yªn mµ tr¸i l¹i, đầy đe doạ đối với mọi vật. Những câu thơ sống động, giàu hình ảnh đã diễn tả chính xác và hấp dẫn vẻ đẹp uy nghi, dũng mãnh mà cũng rất mềm m¹i, uyÓn chuyÓn cña chóa s¬n l©m. - Còng t¸i hiÖn dÜ v·ng huy hoµng nh­ng ®o¹n 3 của bài thơ là một bộ tranh tứ bình tuyệt đẹp. Cả bèn c¶nh, c¶nh nµo còng cã nói rõng hïng vÜ, hoµnh tr¸ng vµ næi bËt gi÷a mçi c¶nh lµ h×nh ¶nh con hổ uy nghi, nhớ rừng đến cháy ruột. Dáng ®iÖu cña nã ®­îc kh¾c ho¹ hÕt søc phong phó, k× vÜ vµ th¬ méng. Khi th× nã ®­îc hiÖn lªn nh­ mét chàng thi sĩ lãng mạn, hào hoa đứng uống ánh tr¨ng tan bªn bê suèi; khi nã gièng mét nhµ hiÒn triết thâm trầm lặng ngắm đất trời thay đổi sau mưa bão; khi nó lại là một bậc đế vương hiền lµnh cã chim ca hÇu quanh giÊc ngñ; vµ cuèi cïng, nã lµ chÝnh nã, vÞ chóa tÓ rõng giµ tµn b¹o, d÷ déi, lµm chñ bãng tèi, lµm chñ vò trô. - M¶nh mÆt trêi lµ mét h×nh ¶nh míi l¹ trong th¬ ThÕ L÷. ë ®©y, mÆt trêi kh«ng cßn lµ mét khèi cÇu löa v« tri v« gi¸c mµ lµ mét sinh thÓ. Trong c¶ vò trô bao la réng lín, chØ cã mét kÎ duy nhÊt được chúa sơn lâm coi là đối thủ, đó là mặt trời. Nhưng cả đối thủ dáng gờm đó cũng bị chúa sơn l©m nh×n b»ng con m¾t khinh bØ, ng¹o m¹n: mÆt trêi tuy gay g¾t nh­ng còng chØ lµ mét "m¶nh". Nếu bỏ từ "mảnh" và thay từ "chết" bằng "đợi" th× c©u th¬ sÏ trë nªn l¹c lâng bëi nã kh«ng hîp. GV : Lª §øc Thµnh. 4 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú. - GV hái: Theo em, c¸c ®iÖp tõ, ®iÖp ng÷, ®iÖp c©u hái trong ®o¹n th¬ trªn cã t¸c dông nghÖ thuật như thế nào? (vấn đề tích hợp) HS trao đổi, thảo luận. GV tổng kết, bình giảng định hướng. - GV hái: Khæ th¬ cuèi thÓ hiÖn ®iÒu g×? HS t×m tßi, ph¸t hiÖn. GV tổng kết, bình giảng định hướng. - GV hái: T©m sù cña con hæ trong vườn bách thú gợi cho chúng ta những liên tưởng gì về tình cảnh của người dân Việt Nam lóc bÊy giê? HS t×m tßi, phát hiện. GV tổng kết, định hướng. Hoạt động 4: Hướng dẫn HS phân tích một số nét đặc sắc về nghÖ thuËt cña bµi th¬.. víi lo gÝch t©m tr¹ng còng nh­ tÇm vãc cña con mãnh thú. Với câu thơ "Ta đợi chết mảnh mặt trêi gay g¾t", "bµn ch©n ng¹o nghÔ cña con thó như đã giẫm đạp lên bầu trời và cái bóng của nó cơ hồ đã trùm kín cả vũ trụ" (Chu Văn Sơn). Tầm vóc của chúa tể rừng già đã được nâng lên ở mức phi thường và kì vĩ đến tột đỉnh. - Tuy nhiên, tất cả những điều đẹp đẽ trên giờ chỉ cßn lµ dÜ v·ng, lµ giÊc m¬. Mét lo¹t nh÷ng c©u nghi vÊn "Nµo ®©u...?", "§©u...?" kh«ng cã c©u tr¶ lêi ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i nh­ mét nçi ¸m ¶nh, như nỗi nhớ thương khắc khoải, vô vọng của con hæ vÒ mét thêi vµng son, huy hoµng trong qu¸ khứ xa xôi. Giấc mơ đột ngột khép lại trong một tiếng than, tiếng vọng đầy u uất, đau đớn, nuối tiÕc: "Than «i! Thêi oanh liÖt nay cßn ®©u?" - Khæ th¬ cuèi võa tiÕp tôc m¹ch t©m tr¹ng nhí tiÕc qu¸ khø võa nh­ mét tiÕng thë dµi vÜnh biÖt thêi oanh liÖt. Nh­ng dï thêi oanh liÖt kh«ng cßn n÷a, kh«ng bao giê trë l¹i th× nã vÉn thuéc vÒ thời đã mất ấy chứ không cam tâm làm đồ chơi, một kẻ tầm thường, vui lòng hoà nhập với thực tại. Nó luôn sống với những giá trị của thời đã qua để phản ứng lại với thực tại xã hội đương thời, để vươn tới cái cao cả, tự do dù chỉ là trong m¬ ­íc. - Đối lập gay gắt hai cảnh tượng, hai thế giới, tác giả đã thể hiện mối bất hoà sâu sắc đối với thực t¹i vµ niÒm kh¸t khao tù do m·nh liÖt cña nh©n vật trữ tình. Lời con hổ trong bài thơ đã tìm được sự đồng cảm trong tâm hồn các nhà thơ lãng mạn và kín đáo khơi gợi lòng yêu nước của người dân Việt Nam mất nước lúc đó. 3. Vài nét về đặc sắc nghệ thuật của bài thơ - Bµi th¬ trµn ®Çy c¶m høng l·ng m¹n: m¹ch c¶m xóc cuån cuén, giäng ®iÖu hµo hïng, bót ph¸p cường điệu và sự phù hợp tuyệt vời giữa đối tượng mô tả và nghệ thuật mô tả của tác giả. Đây là đặc điểm tiêu biểu nhất của bút pháp thơ lãng mạn và cũng là một đặc điểm quan trọng của văn. GV : Lª §øc Thµnh. 5 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú. - GV hái: T¹i sao nãi "Nhí rõng" trµn ®Çy c¶m høng l·ng mạn? HS trao đổi, thảo luận. GV định hướng. - GV hái: Nhê ®©u, b»ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× mµ c©u chuyện con hổ ở vườn bách thú l¹i cã thÓ nãi lªn mét c¸ch s©u sắc tâm sự của con người? HS t×m tßi, ph©n tÝch. GV tæng kết, định hướng. - GV hái: Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch sö dông h×nh ¶nh, ng«n ng÷ cña t¸c gi¶ trong bµi th¬? HS nhËn xÐt. GV tæng kÕt vµ nh¾c l¹i tÝnh chÊt biÓu c¶m cña thÓ loại trữ tình để thực hiện tích hîp. Hoạt động 5: Hướng dẫn HS tæng kÕt. - GV yêu cầu HS đọc phần ghi nhí, nªu kh¸i qu¸t gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬. GV nhÊn m¹nh nh÷ng nÐt chÝnh.. biÓu c¶m. - Chọn một biểu tượng rất đắt là con hổ ở vườn bách thú, khai thác triệt để thủ pháp nhân hoá, Thế Lữ đã thể hiện sâu sắc và xúc động chủ đề t¸c phÈm. T©m sù cña vÞ chó tÓ rõng xanh còng chính là tâm sự của con người, một trang anh hïng sa c¬ mang t©m sù u uÊt, kh¸t khao tù do mãnh liệt, khát khao vươn tới cái cao cả, vĩ đại trong cuộc đời. - Hình ảnh thơ giàu chất tạo hình, đầy ấn tượng phù hợp với đối tượng miêu tả và gợi ở người đọc nh÷ng c¶m xóc m·nh liÖt. - Ng«n ng÷ vµ nh¹c ®iÖu phong phó, giµu søc biÓu c¶m, giµu tÝnh s¸ng t¹o; c©u th¬ co duçi thoải mái... Nhớ rừng đã thể hiện một đặc điểm cña th¬ míi ®­¬ng thêi lµ: t¹o l¹i d¸ng cho c©u th¬ tiÕng ViÖt. III. Tæng kÕt - Néi dung: + ThÓ hiÖn niÒm kh¸t khao tù do m·nh liÖt, nçi chán ghét cảnh sống tù túng, tầm thường, giả dối. + Khơi gợi lòng yêu nước thầm kín của người dân mất nước thuở ấy. - NghÖ thuËt: + Bµi th¬ trµn ®Çy c¶m xóc l·ng m¹n. + Hình ảnh, hình tượng thơ độc đáo, hoành tráng, giµu chÊt t¹o h×nh. + Nghệ thuật "điều khiển đội quân Việt ngữ" tài hoa của viên tướng thi từ Thế Lữ.. C. Hướng dẫn HS Luyện tập và học bài ở nhà. - §äc diÔn c¶m vµ häc thuéc lßng bµi th¬. - Phân tích làm rõ cái hay, cái đẹp của bộ tranh tứ bình trong khổ thơ thứ ba cña bµi th¬. - NÕu ®­îc chän hai c©u th¬ hay nhÊt cña bµi, em sÏ chän hai c©u nµo? C¾t nghÜa t¹i sao? - Bài thơ có bao nhiêu câu nghi vấn? Nếu thay những câu nghi vấn đó thành những câu kể thì ý nghĩa của các câu thơ có thay đổi không? Thay đổi như thÕ nµo? V× sao? - Soạn bài Ông đồ của Vũ Đình Liên.. GV : Lª §øc Thµnh. 6 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú ông đồ ( Vò §×nh Liªn). *Mục tiêu cần đạt Gióp HS: - Cảm nhận được tình cảnh tàn tạ của ông đồ và niềm cảm thương, nhớ tiếc ngậm ngùi của tác giả đối với một lớp người tài hoa, một nét sinh hoạt văn hoá từng gắn bó với đời sống của con người Việt Nam hàng trăm, nghìn năm, nay trở nªn suy tµn, v¾ng bãng. - N¾m ®­îc nghÖ thuËt kÕt cÊu chÆt chÏ, ng«n ng÷ b×nh dÞ nh­ng giµu søc gîi vµ søc truyÒn c¶m cña bµi th¬. * TiÕn tr×nh lªn líp A. ổn định lớp, kiểm tra bài cũ. - Giáo viên ổn định những nền nếp thông thường. - Kiểm tra bài cũ: GV có thể yêu cầu HS đọc thuộc lòng bài thơ hoặc một ®o¹n tiªu biÓu trong bµi Nhí rõng vµ nªu kh¸i qu¸t gi¸ trÞ cña t¸c phÈm. - Vào bài: Từ xưa, ở Trung Quốc và Việt Nam người ta đã biết thưởng thức chữ đẹp và có cái thú chơi chữ, chơi câu đối Tết. Các nhà nho, vì vậy, có một vị trí trung tâm trong đời sống văn hoá dân tộc. Nhưng từ đầu thế kỉ XX, chế độ thi cử chữ Hán bị bãi bỏ, chữ Nho bị rẻ rúng, nhường chỗ cho tiếng Pháp, chữ quốc ngữ. Các ông đồ, vì thế, trở nên lạc bước trong thời đại mới, bị người đời lãng quên dần. Xúc cảm trước tình cảnh đó, bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên đã ra đời. Bài thơ kh«ng lÝ lÏ, kh«ng bµn b¹c vÒ sù hÕt thêi cña ch÷ nho mµ chØ thÓ hiÖn t©m tr¹ng của tác giả trước sự tàn tạ rồi vắng bóng của một lớp người từng có một vai trò rất quan trọng trong đời sống văn hoá dân tộc một thời qua. B. tæ chøc §äc - HiÓu v¨n b¶n. Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1: Hướng dẫn HS đọc diÔn c¶m vµ t×m hiÓu chung vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm. - GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu nh÷ng hiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶. GV tæng kÕt, nhÊn m¹nh mét sè nÐt chÝnh.. Nội dung chính cần đạt I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶: - Vò §×nh Liªn (1913 - 1996), quª Hµ Néi, lµ mét nhµ th¬, nhµ dÞch thuËt, nhµ gi¸o. - Thơ ông thường mang nặng lòng thương người vµ niÒm hoµi cæ. - Ông đồ là bài thơ thành công xuất sắc nhất cña Vò §×nh Liªn. 2. §äc diÔn c¶m - GV gọi một vài HS đọc, GV - Hai khổ thơ đầu đọc với giọng vui, hân hoan; nhận xét và đọc mẫu. ba khổ sau đọc với giọng trầm lắng, ngậm ngùi, da diÕt.. GV : Lª §øc Thµnh. 7 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú. - GV hái: Bµi th¬ thuéc thÓ th¬ g×, bè côc bµi th¬ nh­ thÕ nµo? HS 3. ThÓ th¬ vµ bè côc bµi th¬ trao đổi, thảo luận. GV tổng kết, - Thể thơ ngũ ngôn nhiều khổ. - Bè côc: Cã thÓ t¹m chia bµi th¬ thµnh ba ®o¹n định hướng. để dễ phân tích: hai khổ đầu, hai khổ giữa và Hoạt động 2: Hướng dẫn HS khổ thơ cuối. phân tích hình ảnh ông đồ thời kì II. Phân tích 1. Hai khổ thơ đầu: Hình ảnh ông đồ thời kì đắc ý. - GV hỏi: ở hai khổ thơ đầu, ông đắc ý. đồ có một vị trí như thế nào trong - Tết đến, hoa đào nở, phố xá tưng bừng, người bức tranh và trong con mắt của xe nườm nượp qua lại - một khung cảnh đông người qua lại? HS phát hiện, phân vui, nhộn nhịp; một bức tranh giàu màu sắc, tích. GV tổng kết, bình giảng định đường nét tươi tắn, rực rỡ. Nổi bật giữa trung tâm bức tranh ấy là hình ảnh ông đồ. Ông đang hướng. là trung tâm chú ý, là đối tượng ngưỡng mộ, tôn vinh của mọi người: "Bao nhiêu người thuê viết. TÊm t¾c ngîi khen tµi". H×nh ¶nh «ng hoµ cïng cái đông vui, náo nức của phố phường ngày gi¸p TÕt. ¤ng chÝnh lµ mét trong nh÷ng n¬i gÆp gỡ, hội tụ của văn hoá - tâm linh người Việt Hoạt động 3: Hướng dẫn HS một thời. phân tích hình ảnh ông đồ, thời kì 2. Hai khổ thơ tiếp theo: Ông đồ thời kì bị quªn l·ng bÞ quªn l·ng. - GV hướng dẫn HS lần lượt phân - Cũng như bức tranh trước, ở đây, ông đồ vẫn là hình ảnh trung tâm của bức tranh, là đối tÝch, tr¶ lêi c¸c c©u hái: . ở hai khổ thơ tiếp theo, ông đồ tượng miêu tả chính của tác giả. Nhưng ngoại có một vị trí như thế nào trong trừ điều đó, xung quanh ông, mọi sự đã thay đổi. Ông đồ "vẫn ngồi đấy", giữa phố xá đông bøc tranh? đúc người qua lại nhưng lẻ loi, lạc lõng, không . Nếu ở trên ông đồ là biểu tượng ai biÕt, "kh«ng ai hay". cho thời kì đắc ý của nho học thì - Tác giả không miêu tả tâm trạng ông đồ, ở đây, hình ảnh ông đồ biểu tượng nh­ng b»ng biÖn ph¸p nh©n ho¸, hai c©u th¬: cho ®iÒu g×? "Giấy đỏ buồn không thắm - Mực đọng trong . Nỗi buồn tủi, xót xa của ông đồ nghiên sầu" đã nói lên một cách thấm thía nhất, ®­îc kh¾c ho¹ næi bËt qua nh÷ng đắt nhất nỗi buồn tủi, xót xa của nhà nho buổi h×nh ¶nh nµo? thÊt thÕ. Nçi buån tñi thÊm ®Ém lªn c¶ nh÷ng . Hai khæ th¬ gi÷a cã ph¶i dïng vật vô tri vô giác. Ông đồ "ngồi đấy" chứng để tả cảnh ông đồ ế khách không? kiÕn vµ nÕm tr¶i tÊn bi kÞch cña c¶ mét thÕ hÖ.. GV : Lª §øc Thµnh. 8 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú. HS t×m tßi, ph¸t hiÖn, vµ th¶o luËn §ã lµ sù tµn t¹, suy sôp hoµn toµn cña nÒn Nho nhãm ë c©u hái cuèi. GV gîi ý, häc. H×nh ¶nh "l¸ vµng" l×a cµnh vµ "m­a bôi tổng kết, bình giảng định hướng. bay" trong trời đất mênh mang là những ẩn dụ độc đáo cho sự tàn tạ, sụp đổ đó. - Hai khổ thơ tả cảnh nhưng chính là để thể hiện nỗi lòng của người trong cảnh. Đó là nỗi xót xa lặng lẽ, nỗi đau đớn ngậm ngùi của lớp nhµ nho buæi giao thêi. Hoạt động 4: Hướng dẫn HS 3. Khổ thơ cuối: Ông đồ - người "muôn năm cò" ph©n tÝch khæ th¬ cuèi. - GV hướng dẫn HS lần lượt phân - Hoa đào vẫn nở, Tết vẫn đến, quy luật thiên nhiên vẫn tuần hoàn, nhưng người thì không tÝch, tr¶ lêi c¸c c©u hái: . Các em hãy so sánh cảnh ở khổ thấy nữa: "Không thấy ông đồ xưa." Tứ thơ: thơ cuối với cảnh ở bốn khổ thơ cảnh cũ còn đó, người xưa ở đâu và hình ảnh đầu xem có gì giống và khác "người muôn năm cũ" gợi lên trong lòng người đọc niềm cảm thương, tiếc nuối vô hạn. nhau? . "Những người muôn năm cũ" là - "Người muôn năm cũ", trước tiên là các thế hệ nhà nho và sau đó còn là "bao nhiêu người thuê ai? . Câu hỏi "Những người muôn viết" thời đó. Vì vậy, "hồn" ở đây vừa là hồn n¨m cò, Hån ë ®©u b©y giê?" cña c¸c nhµ nho, võa lµ linh hån cña nÐt sinh dùng để hỏi hay để nhà thơ bộc lộ hoạt văn hoá truyền thống tốt đẹp đã từng gắn bó thân thiết với đời sống của con người Việt c¶m xóc lµ chÝnh? Nam hµng tr¨m ngh×n n¨m. HS trao đổi, thảo luận.GV tổng - Hai câu cuối là câu hỏi nhưng không để hỏi kết, bình giảng định hướng và mà như một lời tự vấn. Dấu chấm hỏi đặt ở cuối nhÊn m¹nh chøc n¨ng, ý nghÜa bµi th¬ nh­ r¬i vµo im lÆng mªnh m«ng nh­ng cña c¸c c©u nghi vÊn trong bµi th¬ từ đó dội lên bao nỗi niềm. Đó là nỗi day dứt, để thực hiện tích hợp. tiếc nhớ, thương xót ngậm ngùi của tác giả và còng lµ cña c¶ mét thÕ hÖ c¸c nhµ th¬ míi. §ã còn là nỗi mong ước tìm lại, gặp lại vẻ đẹp của một thời đã qua. 4. T©m tr¹ng cña t¸c gi¶ Hoạt động 5: Hướng dẫn HS - Bài thơ chủ yếu khắc hoạ hình ảnh ông đồ, tác ph©n tÝch t©m tr¹ng cña t¸c gi¶. gi¶ kh«ng trùc tiÕp béc lé t×nh c¶m cña m×nh. - GV hái: Vò §×nh Liªn miªu t¶ Tuy nhiªn, th«ng qua giäng th¬ lóc h©n hoan, ông đồ bằng thái độ, tình cảm như lúc trầm lắng; qua hình ảnh thiên nhiên lúc đẹp thế nào? Tình cảm đó có được tươi, lúc rơi rụng tàn tạ; qua những câu nghi béc lé b»ng nh÷ng c©u c¶m trùc vÊn mµ thùc chÊt lµ lêi tù vÊn, nçi day døt, tiÕp nh­ trong "Nhí rõng" kh«ng? GV : Lª §øc Thµnh. 9 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú. HS phát hiện, trao đổi. GV tổng người đọc có thể dễ dàng nhận ra một Vũ Đình kÕt. Liên như đang lặng lẽ đứng ở một góc phố khuất dõi theo số phận của ông đồ với một niềm mến yêu, thương cảm và nhớ tiếc rưng Hoạt động 6: Hướng dẫn HS rưng. phân tích một số nét đặc sắc về 5. Vài nét về nghệ thuật đặc sắc của bài thơ - ThÓ th¬ ngò ng«n võa phï hîp víi lèi kÓ nghÖ thuËt bµi th¬. - GV hỏi: Em có nhận xét gì về chuyện, vừa thích hợp để diễn tả tâm tình. kết cấu cũng như cách sử dụng - Kết cấu đầu cuối tương ứng chặt chẽ của bài hình ảnh, ngôn ngữ của tác giả thơ đã làm nổi bật chủ đề tác phẩm: quá trình trong bµi th¬? HS kh¸i qu¸t. GV tµn t¹, suy sôp cña nÒn nho häc. - Ng«n ng÷, h×nh ¶nh trong s¸ng, b×nh dÞ nh­ng tổng kết, định hướng. hµm sóc, ®Çy ¸m ¶nh, giµu søc gîi. Hoạt động 7: Hướng dẫn HS tổng III. Tổng kết - Néi dung: Bµi th¬ thÓ hiÖn s©u s¾c t×nh c¶nh kÕt. - GV yêu cầu HS đọc phần ghi đáng thương của ông đồ và niềm cảm thương, nhớ, nêu khái quát giá trị nội nuối tiếc của tác giả đối với một lớp người, một dung và nghệ thuật của bài thơ. nét sinh hoạt văn hoá truyền thống tốt đẹp của d©n téc. GV nhÊn m¹nh nh÷ng nÐt chÝnh. - NghÖ thuËt: TÊt c¶ ®­îc thÓ hiÖn qua kÕt cÊu chÆt chÏ, ng«n ng÷, h×nh ¶nh th¬ b×nh dÞ, trong s¸ng mµ ¸m ¶nh, giµu søc gîi. C. Hướng dẫn HS luyện tập và học bài ở nhà. - §äc diÔn c¶m vµ häc thuéc lßng bµi th¬. - Qua bài thơ, hãy nêu cảm nghĩ sâu sắc của em về hình ảnh ông đồ. - Bµi th¬ cã bao nhiªu c©u nghi vÊn? Nh÷ng c©u nghi vÊn nµy cã vai trß, chøc n¨ng g×? - So¹n bµi C©u nghi vÊn.. TiÕt 3 :. C©u nghi vÊn. * Mục tiêu cần đạt. Gióp HS : - Hiểu rõ đặc điểm của câu nghi vấn. Phân biệt câu nghi vấn với các kiểu c©u kh¸c. - Nắm vững chức năng chính của câu nghi vấn là dùng để hỏi.. GV : Lª §øc Thµnh. 10 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú. * TiÕn Tr×nh lªn líp : a. ổn định lớp. Kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thường. - Kiểm tra bài cũ : GV có thể hỏi HS về tình thái từ, qua đó HS thấy được mục đích và sắc thái của câu có từ tình thái (để hỏi, nghi vấn, biểu cảm). Từ đó giíi thiÖu vµo bµi míi : C©u nghi vÊn. b. tổ chức các hoạt động dạy học.. Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. Hoạt động 1 :. I. §Æc ®iÓm vµ chøc n¨ng chÝnh.. - GV cho 1 HS đọc đoạn văn trích trong - Các câu nghi vấn trong đoạn văn : Tắt đèn và nêu các câu hỏi (SGK).. + Sáng nay người ta đấm u có đau lắm. + C©u nµo lµ c©u nghi vÊn, v× sao ?. kh«ng?. + Dùng để làm gì ?. (DÊu hiÖu : cã... kh«ng ?). HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả + Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không lêi. Líp nhËn xÐt, GV bæ sung.. ¨n khoai ? (DÊu hiÖu : cã ... mµ kh«ng... ? ) + Hay là u thương chúng con đói quá? (DÊu hiÖu : hay "lµ"). Những câu nghi vấn trên dùng để hỏi.. - GV cho HS đặt các câu nghi vấn khác. - Ghi nhớ về đặc điểm và chức năng Gọi 1 HS trình bày đặc điểm và chức chính của câu nghi vấn: có hình thức năng của câu nghi vấn. Lớp bổ sung. nghi vấn và chức năng để hỏi (các từ Gọi 1 HS khác đọc phần ghi nhớ (SGK). nghi vấn, dấu chấm hỏi ở cuối câu khi HS ghi v¾n t¾t vµo ë.. viÕt). Hoạt động 2 :. II. LuyÖn tËp.. - GV cho HS đọc yêu cầu bài tập 1. HS Bài tập 1 : làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả lời, a. Chị khất tiền sưu đến mai phải không ? lớp nhận xét. GV bổ sung. HS ghi nhanh b. Tại sao con người lại phải khiêm tốn đáp án đúng. nh­ thÕ ? c. Văn là gì ? chương là gì ? d.. GV : Lª §øc Thµnh. 11 Lop8.net. Chú mình muốn cùng tớ đùa vui.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú không ? đùa trò gì ? cái gì thế ? chị Cốc béo xù đứng trước cửa nhà ta hả ? ®. Bè ch¸u cã nhµ kh«ng? MÊt bao giê? Sao mµ mÊt nhanh thÕ ? (Nh÷ng tõ in nghiªng vµ dÊu (?) cuèi c©u lµ dÊu hiÖu h×nh thøc cña c©u nghi vÊn).. - GV cho 1 HS đọc yêu cầu bài tập 2. Bài tập 2 : HS làm việc theo nhóm. Đại diện nhóm + Căn cứ xác định câu nghi vấn trong 3 trả lời. Lớp nhận xét. GV bổ sung cho câu văn đó là có từ hay (để hỏi). đầy đủ.. + Trong 3 c©u trªn kh«ng thÓ thay tõ. (HS có thể đặt thêm một số câu tương tự hay bằng từ hoặc được. Nếu thay thì câu để thay thế và nhận xét). sÏ sai ng÷ ph¸p vµ biÕn thµnh c©u trÇn thuËt víi ý nghÜa kh¸c h½n - GV cho 1 HS đọc yêu cầu bài tập 3. Bài tập 3 : HS làm việc theo nhóm, trao đổi và trình + Không thể đặt dấu chấm hỏi ở cuối bày trước lớp. GV tổ chức và gợi ý cho các câu văn đó được, vì đó không phải HS trao đổi, tìm ra các từ nghi vấn và là các câu nghi vấn. xem c¸c c©u nµy cã chøa néi dung nghi + C©u a, b cã c¸c tõ nghi vÊn (t¹i sao) vấn không ? GV giải thích, bổ sung để nhưng những kết cấu chứa những từ này HS hiÓu râ h¬n.. chØ lµm chøc n¨ng bæ ng÷ trong mét c©u. + C©u c, d tõ nµo (còng), ai (còng) lµ những từ bất định (đâu cũng, bao giờ còng, bao nhiªu còng, g× còng...) cã ý nghĩa khẳng định tuyệt đối chứ không ph¶i lµ nghi vÊn BT4.. - GV cho HS làm bài tập 4. HS đứng tại Bài tập 4 : chç tr¶ lêi. Líp bæ sung Khác nhau về hình thức: có... không, đã ... ch­a. Kh¸c nhau vÒ ý nghÜa: c©u hái 1 kh«ng có giả định là người được hỏi trước đó có vấn đề sức khoẻ. Câu hỏi 2 có giả định là người được hỏi có vấn đề về sức khoÎ.. GV : Lª §øc Thµnh. 12 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú. - GV cho 1 HS đọc yêu cầu bài tập 4. Bài tập 5: HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả + Câu a : Bao giờ đứng ở đầu câu, hỏi về lêi. Líp nhËn xÐt. GV bæ sung. thời điểm của một hành động "Đi Hà Nội" sẽ diễn ra trong tương lai. + Câu b : bao giờ đứng ở cuối câu, hỏi về thời điểm của một hành động "đi Hà Nội" đã diễn ra trong quá khứ. + C©u "MÊt bao giê?" kh«ng thÓ viÕt l¹i là "Bao giờ mất", vì không biết trước ®­îc viÖc "mÊt". - GV cho häc sinh lµm BT6 theo nhãm. Bµi tËp 6: Đại diện nhóm trình bày. Lớp nhận xét, + Câu a đúng, do cảm nhận. bæ sung. + C©u b sai, v× kh«ng biÕt gi¸ c¶ nh­ thÕ nµo? c. Hướng dẫn học ở nhà.. - Nắm đặc điểm và chức năng của câu nghi vấn, cách sử dụng các từ nghi vÊn cho hîp lý. - Lµm bµi tËp : ViÕt ®o¹n v¨n ph¸t biÓu c¶m nghÜ khi häc xong bµi th¬ Nhí rõng cña ThÕ L÷ (§o¹n v¨n kho¶ng 10 c©u vµ cã sö dông c¸c tõ nghi vÊn, dÊu chấm hỏi đúng chỗ). - ChuÈn bÞ bµi cho tiÕt sau : ViÕt ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n thuyÕt minh.. TiÕt 4 : ViÕt ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n thuyÕt minh * Mục tiêu cần đạt. Gióp HS biÕt c¸ch s¾p xÕp ý trong ®o¹n v¨n thuyÕt minh cho hîp lý.. * TiÕn tr×nh lªn líp. a. ổn định lớp. Kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thường. - KiÓm tra bµi cò. GV có thể kiểm tra về đoạn văn, thuyết minh một loại thể văn học. Sau đó chuyÓn tiÕp vµo bµi míi.. GV : Lª §øc Thµnh. 13 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học.. Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. Hoạt động 1 :. I. §o¹n v¨n trong v¨n b¶n thuyÕt minh.. - GV cho HS đọc yêu cầu về đoạn văn 1. Nhận dạng các đoạn văn thuyết minh. và chia 2 nhóm để tìm câu chủ đề và từ - Đoạn văn là bộ phận của văn bản. Viết ngữ chủ đề. Các nhóm trình bày ý kiến. tốt đoạn văn góp phần viết tốt cả văn bản. Lớp nhận xét. GV bổ sung. HS tự ghi ý + Đoạn (a) câu 1 là câu chủ đề: Thế giới chÝnh vµo vë.. thiếu nước sạch... các câu sau bổ sung thông tin làm rõ ý câu chủ đề. + Đoạn (b) từ ngữ chủ đề là Phạm Văn §ång. C¸c c©u tiÕp theo cung cÊp th«ng tin vÒ Ph¹m V¨n §ång theo lèi liÖt kª... 2. Söa l¹i ®o¹n v¨n thuyÕt minh ch­a. - GV cho 1 HS đọc 2 đoạn văn giới chuẩn. thiệu bút bi, đèn bàn. GV nêu câu hỏi : + Đoạn văn giới thiệu bút bi không theo Em cã nhËn xÐt vÒ c¸ch tr×nh bµy c¸c ý 1 tr×nh tù hîp lý, lén xén. trong 2 ®o¹n v¨n Êy ? CÇn söa l¹i : t¸ch thµnh 2 ®o¹n (®o¹n GV cho HS lµm viÖc theo nhãm. §¹i nãi vÒ cÊu t¹o gåm vá, ruét...; vµ ®o¹n diện nhóm trình bày, trao đổi.. nãi vÒ c¸c lo¹i bót bi).. GV nhận xét, đánh giá, bổ sung. + Đoạn giới thiệu chiếc đèn bàn cũng lén xén, kh«ng theo tr×nh tù hîp lý. Nên tách thành 3 đoạn văn để giới thiệu chiếc đèn thì hợp lý hơn (phần đèn, chao đèn, đế đèn). - Ghi nhí (SGK).. - GV cho HS trao đổi thêm về đoạn văn, + Mỗi ý lớn viết thành 1 đoạn văn, một HS đọc phần Ghi nhớ trong SGK. kh«ng lÉn víi ®o¹n v¨n kh¸c. GV l­u ý HS khi viÕt ®o¹n v¨n thuyÕt + ViÕt ®o¹n v¨n nªn theo thø tù cÊu t¹o minh. HS ghi ý chÝnh vµo vë. cña sù vËt, theo thø tù nhËn thøc, theo thø tù diÔn biÕn sù viÖc.... GV : Lª §øc Thµnh. 14 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú. Hoạt động 2:. II. LuyÖn tËp. - GV tæ chøc cho HS lµm BT1, x©y Bµi tËp 1: dựng ý cho 2 đoạn Mở bài và Kết bài - Tìm ý để viết 2 đoạn văn Mở bài và (giíi thiÖu mét hiÖu s¸ch tù chän).. KÕt bµi.. HS làm việc độc lập. Gọi 2 HS lên trình + Viết về trường em : Nhìn từ xa, cổng bày trên bảng (chia đôi bảng).. trường, sân trường, cây cối, các dãy nhà,. Líp nhËn xÐt, bæ sung.. c¸c líp, bµn ghÕ, b¶ng, ®ang trong giê. GV nhận xét chung, đánh giá.. häc.... HS ghi ý chÝnh vµo vë bµi tËp.. + Dựa vào các ý đã xác định. + Chú ý cách dùng từ, đặt câu, diễn đạt. - GV cho HS viết thành đoạn hoàn chỉnh để đúng với yêu cầu giới thiệu, thuyết (nội dung giới thiệu trường em) HS làm minh. Chú ý kết hợp miêu tả, kể, bình việc độc lập, đứng tại chỗ trình bày. Lớp luận  hấp dẫn (khi Mở bài cũng như nhận xét. GV đánh giá, bổ sung các bài Kết bài). viÕt cña HS. Bµi tËp 2: - GV cho HS làm BT2. HS đứng tại chỗ Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại của nhân tr¶ lêi. GV bæ sung. dân Việt Nam. Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Người luôn luôn phấn đấu vượt qua bao gian khổ, toàn tâm toàn ý phôc vô nh©n d©n... c. Hướng dẫn học ở nhà :. - Nắm chắc yêu cầu viết đoạn văn thuyết minh (sắp xếp ý, dùng từ, diễn đạt...) - Lµm bµi tËp 3. + ViÕt ®o¹n v¨n giíi thiÖu bè côc s¸ch Ng÷ v¨n 8, tËp 1. + Chú ý cách sắp xếp ý, dùng từ, đặt câu, diễn đạt... - Chuẩn bị bài tiết sau : Văn bản Quê hương Bµi 19. Quê hương (1 tiÕt) Khi con tu hó (1 tiÕt) C©u nghi vÊn (tiÕp theo) (1 tiÕt) Thuyết minh một phương pháp (cách làm) (1 tiÕt). TiÕt 1:. quê hương (TÕ Hanh) * Mục tiêu cần đạt GV : Lª §øc Thµnh. 15 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú. Gióp HS: - Cảm nhận được vẻ đẹp tươi sáng, khoẻ khoắn, đầy sức sống của một làng quê lao động miền biển và tình yêu quê hương tha thiết, đằm thắm của tác giả. - ThÊy ®­îc ng«n ng÷ méc m¹c, gi¶n dÞ; h×nh ¶nh giµu tÝnh s¸ng t¹o vµ gîi c¶m cña bµi th¬. * TiÕn tr×nh lªn líp A. ổn định lớp, kiểm tra bài cũ. - Giáo viên ổn định những nền nếp thông thường. - Kiểm tra bài cũ: GV yêu cầu HS đọc thuộc lòng bài thơ Ông đồ và nêu kh¸i qu¸t gi¸ trÞ néi dung, nghÖ thuËt cña t¸c phÈm. - Vµo bµi: TÕ Hanh lµ nhµ th¬ cã mÆt trong phong trµo Th¬ Míi chÆng cuối. Thơ Tế Hanh là một hồn thơ lãng mạn. Tế Hanh được biết đến nhiều nhất như một nhà thơ của quê hương, gắn bó máu thịt với quê hương. Cái làng chài ven biển có dòng sông bao quanh, nơi Tế Hanh được sinh ra, luôn đau đáu trong nỗi nhớ thương của Tế Hanh, gợi những nguồn cảm hứng vô tận cho thơ ông, giúp ông viết nên những vần thơ hay nhất, đẹp nhất. Quê hương là một trong những vần thơ nh­ vËy. B. tæ chøc §äc - HiÓu v¨n b¶n. Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiÓu chung vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm. - GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu nh÷ng hiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶. GV tæng kÕt, nhÊn m¹nh mét sè nÐt chÝnh.. - GV gọi một vài HS đọc. GV nhận xét, điều chỉnh và đọc mẫu. - GV hái: Bµi th¬ thuéc thÓ th¬ g×? Theo em, nªn ph©n tÝch bµi th¬ theo bè côc nh­ thÕ nµo? HS trao đổi, thảo luận. GV tổng kết, định hướng. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS ph©n tÝch c¶nh d©n chµi b¬i thuyền đi đánh cá. - GV hái: §oµn thuyÒn ra kh¬i. GV : Lª §øc Thµnh. Nội dung chính cần đạt I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ - TÕ Hanh sinh n¨m 1921, quª Qu¶ng Ng·i. - TÕ Hanh ®­îc mÖnh danh lµ nhµ th¬ cña quª hương. - Bài thơ Quê hương được in trong tập Hoa niªn 1945. 2. §äc v¨n b¶n vµ t×m hiÓu bè côc bµi th¬ * Bµi th¬ thuéc thÓ th¬ tù do, c©u 8 ch÷. * Đọc với giọng vui, khoẻ; khổ cuối đọc với giäng trÇm l¾ng, da diÕt h¬n. * Bè côc: 8 c©u ®Çu giíi thiÖu chung vÒ "lµng t«i" vµ c¶nh d©n chµi ra kh¬i; 8 c©u tiÕp theo lµ c¶nh thuyÒn c¸ vÒ bÕn; khæ cuèi béc lé t×nh cảm của tác giả đối với quê hương. II. Ph©n tÝch 1. T¸m c©u th¬ ®Çu: C¶nh d©n chµi b¬i thuyền đi đánh cá. - §oµn thuyÒn ra kh¬i trong mét buæi b×nh minh đẹp, khoáng đạt: bầu trời cao rộng, trong. 16 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú. trong mét khung c¶nh thiªn nhiªn vµ víi mét khÝ thÕ nh­ thÕ nµo? HS t¸i hiÖn, ph©n tÝch, GV tæng kết, bình giảng định hướng.. - GV hái: Theo em, cã khËp khiÔng hay kh«ng khi t¸c gi¶ so s¸nh "c¸nh buåm" víi "m¶nh hån lµng"? ý nghÜa cña sù so s¸nh này? HS trao đổi, thảo luận theo nhóm, nhóm cử đại diện trả lời. GV tæng kÕt, b×nh gi¶ng, tiÓu kÕt vµ chuyÓn tiÕp ý sang phÇn 2.. Hoạt động 3: Hướng dẫn HS ph©n tÝch c¶nh thuyÒn c¸ vÒ bÕn. - GV hỏi: Cảnh dân chài đón thuyÒn c¸ vÒ bÕn lµ mét c¶nh nh­ thÕ nµo? Em cã nhËn xÐt g× vÒ cách miêu tả hình ảnh người dân chµi vµ con thuyÒn n»m nghØ trªn bÕn cña TÕ Hanh? HS t¸i hiÖn, ph©n tÝch, th¶o luËn. NÕu cÇn, GV cã thÓ gîi ý: Ngo¹i h×nh, néi t©m của người dân chài được khắc hoạ nh­ thÕ nµo? "Th©n h×nh nång thë vÞ xa x¨m" nghÜa lµ g×? Con thuyÒn cã thùc biÕt ­u t­ nh­ TÕ. GV : Lª §øc Thµnh. trÎo ®­îc ®iÓm bëi nh÷ng tia n¾ng hång rùc rì. ChØ mét c©u th¬: Khi trêi trong, giã nhÑ, sớm mai hồng, tác giả đã vẽ được một không gian réng lín, v« tËn. - Næi bËt gi÷a kh«ng gian ªm ¶ Êy, ®oµn thuyÒn b¨ng m×nh ra kh¬i víi khÝ thÕ dòng m·nh cña mét con tuÊn m·. H×nh ¶nh so s¸nh và một loạt các động từ mạnh đã làm toát lên sức sống mạnh mẽ và vẻ đẹp hùng tráng, bất ngờ của những con người lao động. - H×nh ¶nh c¸nh buåm c¨ng giã vèn mang mét vẻ đẹp lãng mạn, có thể quan sát được, bất ngờ ®­îc so s¸nh víi hån lµng lµ nh÷ng g× lín lao, thiªng liªng, phi vËt thÓ. Sù so s¸nh nµy kh«ng lµm cho c¸nh buåm ®­îc miªu t¶ cô thÓ h¬n nhưng nó đã gợi nên một vẻ đẹp mới, lớn lao, thiªng liªng, võa th¬ méng, võa hïng tr¸ng. BiÓu hiÖn linh hån lµng chµi b»ng h×nh ¶nh c¸nh buåm tr¾ng no giã biÓn kh¬i lµ mét s¸ng tạo độc đáo của Tế Hanh. - Víi ©m ®iÖu m¹nh mÏ, s«i næi, b»ng nh÷ng hình ảnh so sánh độc đáo, tám câu thơ đầu vừa vẽ ra một bức tranh thiên nhiên tươi sáng, vừa khắc hoạ đậm nét bức tranh lao động khoẻ khoắn, đầy sức sống của người dân nơi biển c¶. 2. T¸m c©u th¬ tiÕp theo: C¶nh thuyÒn c¸ vÒ bÕn. - Cảnh dân chài đón thuyền cá về bến cũng là một bức tranh lao động náo nhiệt, đầy ắp niềm vui vµ sù sèng. - Bốn câu thơ miêu tả người dân chài và con thuyÒn n»m nghØ trªn bÕn sau chuyÕn ra kh¬i là những câu thơ đặc sắc nhất, tinh tế nhất của bài Quê hương. Hình ảnh người dân chài vừa nổi bật với vẻ đẹp ngoại hình rắn rỏi, vạm vỡ: "làn ra ngăm rám nắng", vừa gợi mở vẻ đẹp của một tâm hồn mộc mạc, đằm thắm, mặn mà - vẻ đẹp của biển cả. Đó là một vẻ đẹp vừa ch©n thùc võa l·ng m¹n. Hai c©u th¬ võa t¶ 17. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú. Hanh t¶ kh«ng? BiÖn ph¸p nh©n ho¸ nµy cã ý nghÜa, t¸c dông g×? GV tổng kết, bình giảng định hướng.. - GV hỏi: Thái độ của Tế Hanh nh­ thÕ nµo khi «ng kh¾c ho¹ hình ảnh người dân chài và chiếc thuyÒn n»m nghØ ng¬i trªn bÕn? ( Hoặc: Tế Hanh đã viết những câu thơ này bằng tình yêu quê hương hay b»ng sù tinh tÕ trong quan s¸t cña mét nhµ nghÖ sÜ?) HS trao đổi, thảo luận. GV tổng kết, bình gi¶ng,. Hoạt động 4: Hướng dẫn HS ph©n tÝch khæ th¬ cuèi. - GV hái: T×nh c¶m cña nhµ th¬ đối với quê hương được diễn đạt nh­ thÕ nµo? Em hiÓu "c¸i mïi nång mÆn" nghÜa lµ g×, ph¶i ch¨ng nã lµ mïi vÞ cña mét mãn ăn hay một mùi vị cụ thể nào đó của quê hương? HS phát hiện, trao đổi theo nhóm. GV tổng kết, bình giảng định hướng.. GV : Lª §øc Thµnh. thực vừa gợi cho người đọc những liên tưởng s©u xa, thó vÞ. - Hai c©u th¬ t¶ chiÕc thuyÒn nghØ ng¬i trªn bến cũng là một sáng tạo độc đáo của Tế Hanh. T¸c gi¶ kh«ng chØ nh×n thÊy mµ cßn c¶m nhËn thÊy "sù mÖt mái say s­a" cña con thuyền. Con thuyền vô tri đã trở thành một tâm hån tinh tÕ kh«ng kÐm chñ nh©n cña nã. Sau bao ngày tháng lênh đênh, miệt mài trên biển, giê ®©y, nã ®ang n»m vµ l¾ng nghe chÊt muèi mÆn mßi cña biÓn thÊm dÇn vµo tõng thí vá, như một người lao động đang nằm và ngẫm nghÜ l¹i c¶ chÆng ®­êng vÊt v¶, nh÷ng giät må hôi mà mình đã đổ xuống để có được thành quả lao động như ngày hôm nay. - Trong c¸ch miªu t¶ cña TÕ Hanh, ta thÊy cã sù g¾n bã lµm mét gi÷a thiªn nhiªn cuéc sèng với tâm hồn con người nơi đây. Và dù tác giả kh«ng biÓu lé trùc tiÕp t×nh c¶m cña m×nh nhưng trong cách miêu tả của ông, người đọc c¶m nhËn ®­îc sîi d©y t×nh c¶m thiªng liªng s©u nÆng nèi liÒn t©m hån «ng víi thiªn nhiªn, cuộc sống và con người nơi đây. Không phải là một người con yêu dấu của quê hương, không yêu quê hương bằng tình yêu máu thịt và kh«ng cã sù tinh tÕ tµi hoa cña mét nhµ nghÖ sÜ th× kh«ng thÓ viÕt ®­îc nh÷ng c©u th¬ s©u xa, xúc động như vậy. 3. Khổ thơ cuối: Tình cảm nhớ thương quê hương của tác giả. - Quê hương được viết trong xa cách, trong niềm thương nhớ khôn nguôi của tác giả. Nỗi nhí ®­îc nãi lªn mét c¸ch gi¶n dÞ, tù nhiªn, ch©n thµnh mµ s©u s¾c. TÕ Hanh nhí tÊt c¶, tõ màu nước xanh, cá bạc, cánh buồm vôi... rồi cuèi cïng héi tô l¹i ë c¸i mïi nång mÆn. C¸i mùi nồng mặn, trong tâm tưởng nhà thơ, chính là hồn thơm, hồn thiêng của quê hương. Những tưởng không có cách nào diễn tả tình yªu vµ nçi nhí quª gi¶n dÞ mµ s©u s¾c, xóc 18. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú. Hoạt động 5: Hướng dẫn HS phân tích một số nét đặc sắc nghệ thuËt cña bµi th¬. - GV hái: PhÇn lín sè c©u th¬ trong bµi th¬ lµ c©u miªu t¶, vËy theo em, ph¶i ch¨ng, bµi th¬ "Quª hương" được viết theo phương thøc miªu t¶ lµ chÝnh? V× sao? HS trao đổi theo nhóm, nhóm cử đại diện trả lời. GV tổng kết, định hướng. - GV hái: Theo em, nÐt nghÖ thuËt đặc sắc nhất của bài thơ là gì? HS kh¸i qu¸t, nhËn xÐt. GV tæng kÕt.. Hoạt động 6: Hướng dẫn HS tổng kÕt. - GV yêu cầu HS đọc phần ghi nhí, nªu kh¸i qu¸t gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬. GV nhÊn m¹nh nh÷ng nÐt chÝnh.. động hơn nữa vậy. 4. Vài nét đặc sắc nghệ thuật của bài thơ. - Tuy phÇn lín sè c©u th¬ lµ c©u miªu t¶, song toàn bộ hình ảnh miêu tả đó đều nằm trong dòng tưởng nhớ, trong tình yêu quê hương da diÕt cña chñ thÓ tr÷ t×nh. V× vËy, miªu t¶ chØ lµ mét yÕu tè phôc vô cho biÓu c¶m. H¬n n÷a, tình cảm của một người con xa quê, nhớ quê lu«n ®Çy ¾p sau mçi c©u ch÷, h×nh ¶nh; thæi linh hån vµo tõng c©u ch÷, h×nh ¶nh lµm cho bức tranh quê hương mang một vẻ đẹp lớn lao, bÊt ngê vµ ®Çy l·ng m¹n. - Nét nghệ thuật đặc sắc nhất của bài thơ Quê hương là ở sự sáng tạo hình ảnh thơ. Bài thơ kh¸ phong phó h×nh ¶nh. C¸c h×nh ¶nh ë ®©y vừa chân xác, cụ thể, vừa độc đáo, bay bổng, lãng mạn, có khả năng gợi ra những trường liên tưởng phong phú ở người đọc. III. Tæng kÕt - Nội dung: Quê hương đã khắc hoạ được bức tranh tươi sáng, khoẻ khoắn, đầy sức sống về cuộc sống lao động của một làng quê miền biển, qua đó thể hiện tình yêu quê hương tha thiết, đằm thắm của tác giả. - NghÖ thuËt: Bµi th¬ b×nh dÞ, giäng th¬ méc m¹c, ch©n thµnh, h×nh ¶nh th¬ giµu tÝnh s¸ng t¹o vµ gîi c¶m.. C. Hướng dẫn HS luyện tập và học bài ở nhà. - §äc diÔn c¶m vµ häc thuéc lßng bµi th¬ - Sưu tầm những câu thơ, bài thơ hay về quê hương trong ca dao và thơ nói chung. - Em h·y chän nh÷ng c©u th¬ mµ em cho lµ hay nhÊt trong bµi vµ ph©n tÝch làm rõ cái hay đó. - So¹n bµi Khi con tu hó cña Tè H÷u.. TiÕt 2:. khi con tu hó (Tè H÷u) * Mục tiêu cần đạt Gióp HS:. GV : Lª §øc Thµnh. 19 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú. - C¶m nhËn ®­îc lßng yªu cuéc sèng, niÒm kh¸t khao tù do ch¸y báng cña người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi đang bị giam cầm trong tù ngục. - HiÓu ®­îc thÓ th¬ lôc b¸t mÒm m¹i, h×nh ¶nh th¬ giµu mµu s¾c, ©m thanh vµ gîi c¶m . * TiÕn tr×nh lªn líp A. ổn định lớp, kiểm tra bài cũ. - Giáo viên ổn định những nền nếp thông thường. - Kiểm tra bài cũ: GV yêu cầu HS đọc thuộc lòng bài thơ Quê hương, nêu khái quát chủ đề tác phẩm và chuyển tiếp sang bài mới. B. tæ chøc §äc - HiÓu v¨n b¶n. Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1: Hướng dẫn HS đọc diễn cảm và tìm hiểu chung vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm. - GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu nh÷ng hiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶. GV tæng kÕt, nhÊn m¹nh mét sè nÐt chÝnh.. - GV gọi một vài HS đọc, GV nhận xét, điều chỉnh và đọc mẫu. - GV hái: Bµi th¬ thuéc thÓ th¬ g×? HS ph¸t hiÖn, GV tæng kÕt, bæ sung.. GV hái: Em cã nhËn xÐt g× vÒ nhan đề bài thơ? Có thể phân tÝch bµi th¬ theo bè côc nh­ thÕ nào? HS trao đổi, thảo luận, GV tổng kết, định hướng.. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS. GV : Lª §øc Thµnh. Nội dung chính cần đạt I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ - Tè H÷u (1920 - 2003), quª Thõa Thiªn HuÕ. - Tè H÷u lµ "l¸ cê ®Çu cña th¬ ca c¸ch m¹ng ViÖt Nam". C¸c chÆng ®­êng th¬ Tè H÷u g¾n liÒn víi c¸c chÆng ®­êng cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam. - Bµi th¬ Khi con tu hó ®­îc s¸ng t¸c th¸ng 7/1939 t¹i nhµ lao Thõa Phñ, HuÕ, khi t¸c gi¶ bÞ b¾t giam vµo ®©y vµ ®­îc in trong tËp th¬ Tõ Êy. 2. §äc diÔn c¶m - 6 câu đầu đọc với giọng vui, hân hoan, 4 câu sau đọc với giọng buồn bực, nhịp mạnh, gấp hơn. 3. ThÓ th¬: - ThÓ th¬ lôc b¸t nhÞp nhµng, uyÓn chuyÓn, giµu âm hưởng, có khả năng chuyển tải những tình cảm, cảm xúc dồi dào, vô tận của con người. 4. Nhan đề và bố cục bài thơ: - Khi con tu hó chØ lµ vÕ phô cña mét c©u. TiÕng chim tu hú là tín hiệu của mùa hè sôi động. Tên bài thơ, vì vậy đã gợi mở mạch cảm xúc của toàn bµi. - Bµi th¬ ®­îc ng¾t lµm hai ®o¹n: 6 c©u ®Çu t¶ c¶nh mïa hÌ, 4 c©u cuèi diÔn t¶ t©m tr¹ng cña t¸c gi¶. II. Ph©n tÝch 1. Sáu câu thơ đầu: Bức tranh mùa hè sôi động. - Với âm điệu du dương trầm bổng, nhịp thơ khoan thai, êm ái, 6 câu thơ đầu đã vẽ ra một bức. 20 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Ng÷ V¨n 8. Trường thcs Quảng Phú. ph©n tÝch s¸u c©u th¬ ®Çu. - GV hái: Bøc tranh mïa hÌ trong hồi tưởng của người trong ngôc ®­îc hiÖn lªn nh­ thÕ nµo? (kh«ng gian? mµu s¾c? ¸nh s¸ng? ©m thanh? h×nh ¶nh?...) HS t×m tßi, ph©n tÝch, b×nh gi¶ng. GV gîi ý, tæng kÕt, b×nh giảng định hướng.. - GV hái: Bøc tranh mïa hÌ ®­îc c¶m nhËn b»ng nh÷ng gi¸c quan nào? Thái độ, tình cảm cña t¸c gi¶ khi miªu t¶ bøc tranh ấy? HS trao đổi, thảo luận. GV gợi ý, tổng kết, bình giảng định hướng.. Hoạt động 3: Hướng dẫn HS phân tích tâm trạng của người chiÕn sÜ trong ngôc tï. - GV hỏi: Tâm trạng của người chiÕn sÜ trong tï lµ t©m tr¹ng nh­ thÕ nµo? Ch¸n n¶n, bi quan, lo l¾ng hay sÇu muén? T©m trạng đó được diễn tả bằng nh÷ng yÕu tè nghÖ thuËt tiªu biÓu nµo? HS ph©n tÝch, th¶o luận theo nhóm, nhóm cử đại diÖn ph¸t biÓu. GV tæng kÕt, định hướng. - GV hái: m thanh tiÕng chim tu hó cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo. GV : Lª §øc Thµnh. tranh mùa hè tuyệt đẹp, một mùa hè rộn rã âm thanh, rùc rì s¾c mµu vµ trµn trÒ nhùa sèng. TÊt cả đều đang hứa hẹn, đang ở độ thanh xuân nhất: lóa chiªm ®ang chÝn, tr¸i c©y ngät dÇn, ve míi b¾t ®Çu ran, n¾ng cßn rÊt míi... TÊt c¶ võa míi bắt đầu, như tuổi trẻ của người thanh niên cộng sản vừa bắt gặp lí tưởng. Tất cả đều tươi đẹp, rực rỡ: trời xanh, nắng đào, bắp vàng, trái chín... Tất cả, từ tiếng chim đến "đôi con diều sáo lộn nhào tầng không" đều đang được hưởng một cuộc sèng tù do gi÷a bÇu trêi cao réng. - Mùa hè chỉ thức dậy trong niềm hồi tưởng của tác giả, nhưng đọc 6 câu thơ đầu, người đọc tưởng như người viết đang sống giữa nó, miêu tả nó trực tiếp bằng sự tinh tường của tất cả các giác quan từ thính giác, thị giác, đến vị giác, khướu giác... Phải có một niềm yêu đời, yêu sự sống thiÕt tha, m·nh liÖt míi vÏ ®­îc bøc ho¹ mïa hÌ bằng thơ đẹp, sinh động trong một hoàn cảnh đặc biÖt nh­ vËy. 2. Bốn câu thơ cuối: Tâm trạng của người chiến sÜ trong ngôc tï. - 4 c©u th¬ cuèi trùc tiÕp béc lé c¶m xóc, t©m tr¹ng cña t¸c gi¶. §ã lµ t©m tr¹ng ®au khæ, bùc béi, uÊt øc, ngét ng¹t nh­ng kh«ng hÒ cã vÎ bi quan, chán chường, tuyệt vọng của một tâm hồn yếu đuối dễ bị gục ngã, quy phục trước hoàn cảnh. Nhịp thơ đang đều đều, êm ái đến câu 8 và 9 bỗng bị ngắt bất thường 6/2, 3/3; các từ ngữ, hình ảnh đang vui tươi, đến đây bỗng trở nên m¹nh mÏ, d÷ déi: ®Ëp tan phßng, chÕt uÊt, ngét... Tất cả đều thể hiện khát khao cháy bỏng muốn thoát khỏi cảnh tù ngục của người chiến sĩ cộng s¶n trÎ tuæi khi ®ang ph¬i phíi trªn con ®­êng c¸ch m¹ng bçng ®©u "giã c¶n c¸nh chim b»ng". - ë trong tï, cuéc sèng nh­ dån vµo ph¹m vi ©m thanh.Trong bµi T©m t­ trong tï, Tè H÷u viÕt: Cô đơn thay là cảnh thân tù. Tai mở rộng và lòng sôi rạo rực. Tôi lắng nghe tiếng đời lăn náo nức. Âm thanh là sợi dây liên hệ với cuộc đời 21 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>