Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 2 giải toán có lời văn

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Mét sè kinh nghiÖm gióp häc sinh líp 2 gi¶i to¸n cã lêi v¨n. A. Đặt vấn đề I.Lêi më ®Çu. C ïng víi c¸c m«n häc kh¸c ë bËc tiÓu häc, m«n To¸n cã vai trß v« cïng quan trọng, nó giúp học sinh nhận biết được số lượng và hình dạng không gian của thế giới hiện thực, nhờ đó mà học sinh có những phương pháp, kĩ năng nhận thức một số mặt của thế giới xung quanh. Nó góp phần rèn luyện phương pháp suy luận, suy nghĩ đặt vấn đề và giải quyết vấn đề; góp phần phát triển óc thông minh, suy nghĩ độc lập, linh động, sáng tạo cho học sinh. Mặt khác, các kiến thức, kĩ năng môn toán ở tiểu học còn có nhiều ứng dụng trong đời sống thực tế. Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy ở các khối lớp, đặc biệt nhiều năm đứng lớp ở khối 2, tôi thấy: Toán có lời văn có vị trí rất quan trọng trong chương trình Toán ở trường tiểu học. Các em được làm quen với toán có lời văn ngay từ lớp học, đặc biệt ở lớp 2 yêu cầu các em viết lời giải cho phép tính…Có thể nói, đây quả thực là một khó khăn đối với học sinh khi học giải toán có lời văn. Đọc một đề toán đang còn là khó đối với các em vậy mà còn tiếp tục phải: Tìm hiểu đề toán, tóm tắt đề, đặt câu lời giải, phép tính, đáp số…Vì vậy đây cũng là một vấn đề mà chúng tôi luôn luôn trao đổi, thảo luận trong những buổi sinh hoạt chuyên môn, tích luỹ nghiệp vụ do nhà trường tổ chức. Làm thế nào để học sinh hiểu được đề toán, viết được tóm tắt, nêu được câu lời giải hay, phép tính đúng. Điều đó đòi hỏi rất nhiều công sức và sự nỗ lực không biết mệt mỏi của người giáo viên đứng lớp . Là một giáo viên đã có nhiều năm trực tiếp chủ nhiệm và giảng dạy ở khối lớp 2, qua kinh nghiệm của bản thân và học hỏi, trao đổi kinh nghiệm cùng đồng nghiệp, tôi đã rút ra được: “ Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 2 giải toán có lời văn” để góp phần nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường nói chung và đối với học sinh lớp 2 nói riêng.. 1 Lop2.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Mét sè kinh nghiÖm gióp häc sinh líp 2 gi¶i to¸n cã lêi v¨n Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu sÏ kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, t«i rÊt mong ®­îc sự góp ý, nhận xét của Hội đồng khoa học, của các đồng nghiệp. II. Lý DO CHäN §Ò TµI. 1. C¬ së lý luËn. Gi¶i to¸n cã lêi v¨n thùc chÊt lµ nh÷ng bµi to¸n thùc tÕ, néi dung bµi to¸n được thông qua những câu văn nói về những quan hệ, tương quan và phụ thuộc, có liên quan tới cuộc sống thường xảy ra hàng ngày. Cái khó của bài toán có lời văn chính là ở chỗ làm thế nào để lược bỏ được những yếu tố về lời văn đã che đậy bản chÊt to¸n häc cña bµi to¸n. Hay nãi mét c¸ch kh¸c lµ lµm sao ph¶i chØ ra ®­îc c¸c mối quan hệ giữa các yếu tố toán học chứa đựng trong bài toán và tìm được những câu lời giải phép tính thích hợp để từ đó tìm được đáp số của bài toán. Nhưng làm thế nào để học sinh hiểu và giải toán theo yêu cầu của chương trình mới, đó là điều cần phải trao đổi nhiều đối với chúng ta – những người trực tiÕp gi¶ng d¹y cho c¸c em nhÊt lµ viÖc: §Æt c©u lêi gi¶i cho bµi to¸n. Như chúng ta đã biết: Trước cải cách giáo dục thì đến lớp 4, các em mới phải viết câu lời giải, còn những năm đầu cải cách giáo dục thì đến học kì 2 của lớp 3 mới phải viết câu lời giải…Còn đến nay theo chương trình mới thì ngay từ lớp 1 học sinh đã được yêu cầu viết câu lời giải, đây quả là một bước nhảy vọt khá lớn trong chương trình toán. Nhưng nếu như nắm bắt được cách giải toán ngay từ lớp 1, 2 thì đến các lớp trên các em dễ dàng tiếp thu, nắm bắt và gọt giũa, tôi luyện để trang bị thêm vào hành trang kiến thức của mình để tiếp tục học tốt ở các lớp sau. 2. C¬ së thùc tiÔn. Ta thấy rằng, giải toán ở tiểu học trước hết là giúp các em luyện tập, vận dụng kiến thức , các thao tác thực hành vào thực tiễn. Qua đó , từng bước giúp học sinh phát triển năng lực tư duy, rèn luyện phương pháp suy luận lôgíc . Thông qua giải toán mà học sinh rèn luyện đượcphong cách của người lao động mới: Làm việc cã ý thøc, cã kÕ ho¹ch, s¸ng t¹o vµ h¨ng say, miÖt mµi trong c«ng viÖc. Thùc tÕ qua nhiÒu n¨m trùc tiÕp gi¶ng d¹y ë khèi líp 2, toi nhËn thÊyhäc sinh khi giải các bài toán có lời văn thường rất chậm so với các dạng bài tập khác. Các 2 Lop2.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Mét sè kinh nghiÖm gióp häc sinh líp 2 gi¶i to¸n cã lêi v¨n em thường lúng túng khi đặt câu lời giải cho phép tính, có nhiều em làm phép tính chính xác và nhanh chóng nhưng không làm sao tìm được lời giải đúng hoặc đặt lời giải không phù hợp với đề toán đặt ra. Chính vì thế nhiều khi dạy học sinh đặt câu lời giải còn vất vả hơn nhiều so với dạy trẻ thực hiện các phép tính ấy để tìm ra đáp sè. Việc đặt lời giải ngay từ lớp 1, 2 sẽ là một khó khăn lớn đối với mỗi giáo viên trùc tiÕp gi¶ng d¹y ë líp 1, 2 nhÊt lµ nh÷ng tuÇn ®Çu d¹y to¸n cã lêi v¨n ngay ë việc giúp các em đọc đề, tìm hiểu đề…Một số em mới chỉ đọc được đề toán chứ chưa hiểu được đề, chưa trả lời các câu hỏi thầy nêu: Bài toán cho biết gì ?...Đến khi giải toán thì đặt câu lời giải chưa đúng, chưa hay hoặc không có câu lời giải…Những nguyên nhân trên không thể đổ lỗi về phía học sinh 100% được mà một phần lớn đó chính là các phương pháp, cách áp dụng, truyền đạt của những người thầy. Đây cũng là lý do mà tôi chọn đề tài này, mong tìm ra những giải pháp nhằm gãp phÇn n©ng cao kÜ n¨ng gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 2 nãi riªng vµ trong môn toán 2 nói chung. Để từ đó, các em có thể thành thạo hơn với những bài toán cã lêi v¨n khã vµ phøc t¹p ë c¸c líp trªn. III. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu. 1. Thùc tr¹ng vÒ kÜ n¨ng gi¶i to¸n cã lêi v¨n cña häc sinh líp 2. a. Thực trạng chung của nhà trường. * ThuËn lîi: - Nhà trường được sự quan tâm của chính quyền địa phương, của hội phụ huynh häc sinh. - Ban giám hiệu nhà trường năng nổ nhiệt tình, sáng tạo luôn chỉ đạo sát sao việc d¹y häc cña gi¸o viªn vµ häc sinh. - Đội ngũ giáo viên trong trường luôn nhiệt tình giảng dạy, yêu nghề mến trẻ . - Về học sinh: nhìn chung các em đều ngoan, có ý thức vươn lên trong học tập. - Bên cạnh những thuận lợi trên nhà trường còn gặp phải không ít khó khăn. * Khã kh¨n: 3 Lop2.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Mét sè kinh nghiÖm gióp häc sinh líp 2 gi¶i to¸n cã lêi v¨n - Là một xã dân cư chủ yếu sống bằng nghề nông, đời sống kinh tế còn nhiều khó khăn . chính điều đó đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc học tập cũng như chất lượng học tập của các em. - Nhiều gia đình đi làm ăn xa gửi con cho ông bà chăm sóc do ông bà đã già yếu nªn kh«ng qu¸n xuyÕn ®­îc viÖc häc hµnh cña c¸c ch¸u. - Do t©m lý chung cña häc sinh tiÓu häc cßn ham ch¬i nªn viÖc häc hµnh cña c¸c em nếu không có sự giám sát chặt chẽ của gia đình thì khó có hiệu quả cao. - Về cơ sở vật chất của nhà trường: Tuy nhà trường đã có đủ phòng học nhưng thiết bị nhà trường còn có nhiều hạn chế. - Về đội ngũ giáo viên: Nhà trường có đội ngũ giáo viên nhiệt tình giảng dạy song còn gặp nhiều khó khăn do trình độ giáo viên còn chưa đồng đều. b. Thùc tr¹ng cña líp. Năm học 2006-2007 tôi được phân công giảng dạy lớp 2a trường tiểu học…. Lớp 2a do tôi chủ nhiệm và giảng dạy có 24 học sinh. Trong đó: - Con c¸n bé c«ng chøc: 1 em. - Con gia đình nông nghiệp: 23 em. - Nam: 11 em; n÷: 13 em. Các em ở rải rác khắp các thôn trong xã, có nhiều học sinh ở xa trường nên việc đi lại của các em gặp rất nhiều khó khăn điều đó cũng ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng học tập của các em. - Qua thực tế giảng dạy và thảo luận cùng đồng nghiệp, tôi nhận thấy: + Việc đọc đề, tìm hiểu đề đang còn nhiều khó khăn đối với học sinh lớp 2. Vì kĩ năng đọc thành thạo của các em chưa cao, nên các em đọc được đề toán và hiểu đề còn thụ động, chậm chạp… + Thùc tÕ trong mét tiÕt d¹y 40 phót, thêi gian d¹y kiÕn thøc míi mÊt nhiÒu – phần bài tập hầu hết là ở cuối bài nên thời gian để luyện nêu đề, nêu câu trả lời không được nhiều mà học sinh chỉ thành thạo việc đọc đề toán. 2. KÕt qu¶, hiÖu qu¶ cña thùc tr¹ng ban ®Çu.. 4 Lop2.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Mét sè kinh nghiÖm gióp häc sinh líp 2 gi¶i to¸n cã lêi v¨n Tôi đã khảo sát kĩ năng giải toán của 24 học sinh lớp 2a và thu được kết quả nh­ sau: SÜ sè. Gi¶i thµnh th¹o. KÜ n¨ng gi¶i chËm. Ch­a n¾m ®­îc c¸ch gi¶i. 24 em. 5 em = 20,8 %. 7 em = 29,2 %. 12 em = 50%. Từ thực trạng trên, để công việc đạt hiệu quả tốt hơn, giúp các em học sinh có hứng thú trong học tập, nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường, tôi đã mạnh dạn cải tiến nội dung, phương pháp trong giảng dạy như sau:. B. Giải quyết vấn đề * c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn. 1. Häp phô huynh – Thèng nhÊt biÖn ph¸p gi¸o dôc. Chúng ta đều biết học sinh lớp 2 đến trường còn phụ thuộc hoàn toàn vào sự quan t©m, nh¾c nhë cña cha mÑ vµ thÇy c«. C¸c em ch­a cã ý thøc tù gi¸c häc tËp, chÝnh v× vËy gi¸o dôc ý thøc tÝch cùc häc tËp cho c¸c em lµ mét yÕu tè kh«ng kÐm phÇn quan träng gióp c¸c em häc tèt h¬n. Trong một lớp học, lực học của các em không đồng đều, ý thức học của nhiều em chưa cao. Để thực hiện tốt cuộc vận động “ Hai không” của ngành giáo dục và giúp cho phụ huynh có biện pháp phù hợp trong việc giáo dục con cái, tôi đã mạnh dạn trao đổi với phụ huynh học sinh về chỉ tiêu phấn đấu của lớp và những yêu cầu cần thiết giúp các em học tập như: Mua sắm đầy đủ sách vở, đồ dùng – cách hướng dẫn các em tự học ở nhà, đặc biệt nhất là đối với các ông bố vào buổi tối cố gắng bớt đi một chút thời gian chuyện trò với bạn bè, tắt (vặn nhỏ đài, ti vi) dành thời gian nhắc nhở, quan tâm cho các em học tập….Rất mừng là đa số phụ huynh đều nhiệt liệt hoan nghênh biện pháp trên vì lâu nay các phụ huynh còn đang vướng mắc nhiÒu vÒ c¸ch d¹y häc cho c¸c em – S¸ch gi¸o khoa míi cßn nhiÒu kÝ hiÖu, c¸c lệnh, yêu cầu của sách, phụ huynh chưa rõ yêu cầu bài tập; nhiều gia đình người mẹ bận việc mà người bố ngại hướng dẫn con nên việc học của con cái chưa được tập 5 Lop2.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Mét sè kinh nghiÖm gióp häc sinh líp 2 gi¶i to¸n cã lêi v¨n trung chú ý. Riêng trong phần bài tập của sách Toán, tôi hướng dẫn phụ huynh cách dạy các em luyện nêu miệng các đề toán, luyện nói và trả lời nhiều… Tuy nhiên, cuộc họp phụ huynh lần này vẫn còn một số gia đình vắng mặt do có việc đột xuất, do chưa thấy hết được tầm quan trọng của việc học, và do điều kiện gia đình còn nhiều khó khăn nên phó mặc việc học của con cái cho giáo viên, cho nhà trường. Đối với những phụ huynh vắng mặt này, tôi tìm cách gặp gỡ, trao đổi tại nhà. Các gia đình này phần lớn trình độ văn hoá của bố mẹ không có, thậm chÝ hä kh«ng biÕt c¸ch d¹y con nh­ thÕ nµo n÷a mµ chØ biÕt nh¾c nhë con: “ Häc bµi ®i” råi con häc g×, lµm g× ë bµn häc bè mÑ còng kh«ng hay…§èi víi nh÷ng em này, tôi phải hướng dẫn nhiều hơn ở lớp để về nhà các em tự học. Một số học sinh thiếu Sách giáo khoa và Vở bài tập, tôi gặp gỡ trao đổi với phụ huynh, động viên họ mua s¸ch ( s¸ch cò còng ®­îc) t¹o ®iÒu kiÖn cho con em häc tËp; t«i trùc tiÕp kªu gäi nh÷ng em häc sinh cò ( líp 2 n¨m ngo¸i) ñng hé sè s¸ch cò cña c¸c em cho nhµ trường để nhà trường giúp đỡ những em có hoàn cảnh gia đình khó khăn. Còn vở bài tËp t«i cho ph« t« l¹i cho nh÷ng em thiÕu, v× kh«ng cã vë bµi tËp c¸c em sÏ gÆp rÊt nhiều khó khăn khi làm bài tập nhất là trong khi kĩ năng đọc, viết chưa thành thạo nh­: em Chung, em S¬n, em Träng Hïng, em HiÕu… 2. ChuÈn bÞ cho viÖc gi¶i to¸n. §Ó gióp cho häc sinh cã kÜ n¨ng thµnh th¹o trong viÖc gi¶i to¸n th× chóng ta không chỉ hướng dẫn học sinh trong giờ toán mà một yếu tố không kém phần quan trọng đó là luyện kĩ năng nói trong giờ Tiếng việt. * Chúng ta đã biết, học sinh lớp 2 còn thụ động, rụt rè trong giao tiếp. Chính vì vậy , để các em mạnh dạn tự tin khi phát biểu, trả lời người giáo viên cần phải: lu«n lu«n gÇn gòi, khuyÕn khÝch c¸c em giao tiÕp, tæ chøc c¸c trß ch¬i häc tËp, ®­îc trao đổi, luyện nói nhiều trong các giờ Tiếng việt giúp các em có vốn từ lưu thông; trong c¸c tiÕt häc c¸c em cã thÓ nhËn xÐt vµ tr¶ lêi tù nhiªn, nhanh nhÑn mµ kh«ng rụt rè, tự ti. Bên cạnh đó, người giáo viên cần phải chú ý nhiều đến kĩ năng đọc cho học sinh: Đọc nhanh, đúng, tốc độ, ngắt nghỉ đúng chỗ giúp học sinh có kĩ năng nghe, hiÓu ®­îc nh÷ng yªu cÇu mµ c¸c bµi tËp nªu ra. 6 Lop2.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Mét sè kinh nghiÖm gióp häc sinh líp 2 gi¶i to¸n cã lêi v¨n Tãm l¹i: §Ó gióp häc sinh gi¶i to¸n cã lêi v¨n thµnh th¹o, t«i lu«n lu«n chó ý rèn luyện kĩ năng nghe, nói, đọc, viết cho các học sinh trong các giờ học Tiếng Việt, bởi vì học sinh đọc thông, viết thạo là yếu tố “đòn bẩy” giúp học sinh hiểu rõ đề và tìm cách giải toán một cách thành thạo. * Theo chương trình SGK mới đến tuần 23 học sinh lớp 1 mới tập giải toán có lời văn. ở lớp 1 yêu cầu học sinh nhìn tranh nêu phép tính, tập nêu tiếp câu hỏi để hoàn chỉnh đề toán, tập viết câu lời giải ở dạng đơn giản và chưa yêu cầu lời giải hay, chÝnh x¸c. Trong khi thêi gian dµnh cho c¶ tiÕt häc lµ kh«ng qu¸ 40 phót, víi nhiÒu yªu cÇu kiÕn thøc kh¸c nhau nªn c¸c em ch­a ®­îc rÌn luyÖn nhiÒu. V× vËy, khi lên lớp 2 những tuần đầu khi học đến phần giải toán có lời văn, nhiều em lúng túng kể cả một số em có lực học khá. Mặc dù giáo viên đã hướng dẫn các em nêu đề toán, tìm hiểu đề và gợi ý nêu miệng lời giải nhưng cách trình bày, sự trau truốt lời giải của các em chưa được thành thạo. Hiểu được những thiếu sót đó của các em , ở những tiết toán có bài toán giải tôi thường dành nhiều thời gian hơn để hướng dẫn kĩ vµ kÕt hîp tr×nh bµy mÉu nhiÒu bµi gióp c¸c em ghi nhí vµ h×nh thµnh kÜ n¨ng. Ví dụ: Sau khi đọc đề toán ở trang 11 SGK Toán 2. “ Líp 2A cã 18 häc sinh ®ang tËp h¸t, líp 2B cã 21 häc sinh ®ang tËp h¸t. Hái c¶ hai líp cã bao nhiªu häc sinh ®ang tËp h¸t?”. - Học sinh tập nêu bằng lời để tóm tắt bài toán: Líp 2A cã :. 18 häc sinh.. Líp 2B cã :. 21 häc sinh.. Hái cã tÊt c¶ :. ? häc sinh.. - Häc sinh nªu miÖng c©u lêi gi¶i: C¶ hai líp cã tÊt c¶ sè häc sinh ®ang tËp h¸t lµ: Häc sinh nªu miÖng phÐp tÝnh: 18 + 21 = 39 (b¹n) - Tiếp đó, học sinh được làm quen với việc tóm tắt rồi nêu đề toán bằng lời sau đó nêu cách giải rồi tự giải. ở dạng bài này, giáo viên cũng cần cho học sinh luyện nêu miệng đề toán nhiều lần để các em ghi nhớ một bài toán. VÝ dô: Bµi tËp 2 (trang 25 - SGK to¸n 2) 7 Lop2.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Mét sè kinh nghiÖm gióp häc sinh líp 2 gi¶i to¸n cã lêi v¨n An cã: 11 b­u ¶nh. B×nh nhiÒu h¬n An: 3 b­u ¶nh. …b­u ¶nh.. B×nh cã:. - Tôi cho học sinh đọc thầm, đọc miệng tóm tắt rồi nêu đề toán bằng lời theo yªu cÇu. Häc sinh: An cã 11 b­u ¶nh. B×nh cã sè b­u ¶nh nhiÒu h¬n sè b­u ¶nh cña An lµ 3 c¸i. Hái B×nh cã tÊt c¶ cã bao nhiªu c¸i b­u ¶nh? Sau đó cho các em luyện cách trả lời miệng: Sè b­u ¶nh cña B×nh cã lµ: 11 + 3 = 14 (b­u ¶nh) Råi tù tr×nh bµy bµi gi¶i: Bµi gi¶i Sè b­u ¶nh cña B×nh cã lµ: 11 + 3 = 14 (b­u ¶nh) §¸p sè: 14 b­u ¶nh. 3. ¸p dông qua c¸c tiÕt d¹y. Khác với lớp 2 chương trình CCGD, chương trình Toán lớp 2 mới thường được cho dưới các dạng sau: + Líp 2A cã 15 b¹n g¸i, sè häc sinh trai cña líp Ýt h¬n sè häc sinh g¸i 3 b¹n. Hái líp 2A cã bao nhiªu häc sinh trai? + Tháng trước tổ em được 16 điểm mười, tháng này tổ em được nhiều hơn tháng trước 5 điểm mười. Hỏi tháng này tổ em được bao nhiêu điểm mười?... Nh­ng dï ë h×nh thøc nµo, d¹ng nµo t«i còng tËp trung luyÖn cho häc sinh c¸c kÜ n¨ng: T×m hiÓu néi dung bµi to¸n, t×m c¸ch gi¶i bµi to¸n vµ kÜ n¨ng tr×nh bµy bµi giải, được tiến hành cụ thể qua các bước sau: Bước 1: Tìm hiểu nội dung bài toán. Cần cho học sinh đọc kĩ đề toán giúp học sinh hiểu chắc chắn một số từ khoá quan trọng nói lên những tình huống toán học bị che lấp dưới cái vỏ ngôn từ thông thường như: “ ít hơn”, “ nhiều hơn”, “tất cả”…. 8 Lop2.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Mét sè kinh nghiÖm gióp häc sinh líp 2 gi¶i to¸n cã lêi v¨n NÕu trong bµi to¸n cã tõ nµo mµ häc sinh ch­a hiÓu râ th× gi¸o viªn cÇn hướng dẫn cho học sinh hiểu được ý nghĩa và nội dung của từ đó ở trong bài toán đang làm, sau đó giúp học sinh tóm tắt đề toán bằng cách đăt câu hỏi đàm thoại: “ Bài toán cho gì? Bài toán hỏi gì?” và dựa vào tóm tắt để nêu đề toán… Đối với những học sinh kĩ năng đọc hiểu còn chậm, tôi dùng phương pháp giảng giải kèm theo các đồ vật, tranh minh hoạ để các em tìm hiểu, nhận xét nội dung, yêu cầu của đề toán. Qua đó học sinh hiểu được yêu cầu của bài toán và dựa vào câu hỏi của bài, các em nêu miệng câu lời giải, phép tính, đáp số của bài toán råi cho c¸c em tù tr×nh bµy bµi gi¶i vµo vë bµi tËp. Bước 2: Tìm cách giải bài toán. a. Chän phÐp tÝnh gi¶i thÝch hîp: Sau khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu đề toán để xác định cái đã cho và cái ph¶i t×m cÇn gióp häc sinh lùa chän phÐp tÝnh thÝch hîp: Chän “ phÐp céng” nÕu bµi to¸n yªu cÇu “ nhiÒu h¬n” hoÆc “ gép”, “ tÊt c¶”. Chän “tÝnh trõ” nÕu “bít” hoÆc “ t×m phÇn cßn l¹i” hay lµ “Ýt h¬n”… VÝ dô: Vườn nhà Mai có 17 cây cam, vườn nhà Hoa có ít hơn vườn nhà Mai 7 cây cam. Hỏi vườn nhà Hoa có mấy cây cam? Để giải được bài toán này, học sinh cần phải tìm được mối liên hệ giữa cái đã cho và cái phải tìm. Hướng dẫn học sinh suy nghĩ giải toán thông qua các câu hỏi gîi ý nh­: + Bài toán cho biết gì? ( Vườn nhà Mai có 17 cây cam) + Bài toán còn cho biết gì nữa? (Vườn nhà Hoa có ít hơn vườn nhà Mai 7 cây) + Bài toán hỏi gì? (Vườn nhà Hoa có bao nhiêu cây cam) + Muốn biết vườn nhà Hoa có mấy cây cam em làm tính gì? (tính trừ) + LÊy mÊy trõ ®i mÊy? (17 – 7) + 17 – 7 b»ng bao nhiªu? ( 17 – 7 = 10 ) b. §Æt c©u lêi gi¶i thÝch hîp.. 9 Lop2.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Mét sè kinh nghiÖm gióp häc sinh líp 2 gi¶i to¸n cã lêi v¨n Thực tế giảng dạy cho thấy việc đặt câu lời giải phù hợp là bước vô cùng quan trọng và khó khăn nhất đối với học sinh lớp 2. Chính vì vậy việc hướng dẫn học sinh lựa chọn và đặt câu lời giải hay cũng là một khó khăn lớn đối với người dạy. Tuỳ từng đối tượng học sinh mà tôi lựa chọn các cách hướng dẫn sau: - C¸ch 1: (§­îc ¸p dông nhiÒu nhÊt vµ dÔ hiÓu nhÊt): Dùa vµo c©u hái cña bài toán rồi bỏ bớt từ đầu “hỏi” và từ cuối “mấy” rồi thêm từ “là” để có câu lời giải: “Vườn nhà Hoa có số cây cam là:” - Cách 2: Nêu miệng câu hỏi: “Vườn nhà Hoa có mấy cây cam?” Để học sinh trả lời miệng: “Vườn nhà Hoa có số cây cam là:” rồi chèn phép tính vào để có cả bước giải (gồm câu hỏi, câu lời giải và phép tính): Vườn nhà Hoa có số cây cam là: 17 – 7 = 10 (c©y cam). §¸p sè: 10 (c©y cam). Tóm lại: Tuỳ từng đối tượng, từng trình độ học sinh mà hướng dẫn các em cách lựa chọn, đặt câu lời giải cho phù hợp. Trong một bài toán, học sinh có thể có nhiều cách đặt khác nhau như 2 cách trªn. Song trong khi gi¶ng d¹y, ë mçi mét d¹ng bµi cô thÓ t«i ®­a cho c¸c em suy nghĩ, thảo luận theo bàn, nhóm để tìm ra các câu lời giải đúng và hay nhất phù hợp với câu hỏi của bài toán đó. Tuy nhiên cần hướng dẫn học sinh lựa chọn cách hay nhất (cách 1) còn các cách kia giáo viên đều công nhận là đúng và phù hợp nhưng cần lựa chọn để có câu lời giải là hay nhất để ghi vào bài giải. Bước 3: Trình bày bài giải: Như chúng ta đã biết, các dạng toán có lời văn học sinh đã phải tự viết câu lời giải, phép tính, đáp số, thậm chí cả tóm tắt nữa. Chính vì vậy, việc hướng dẫn học sinh trình bày bài giải sao cho khoa học, đẹp mắt cũng là yêu cầu lớn trong quá trình dạy học. Muốn thực hiện yêu cầu này trước tiên người dạy cần tuân thủ cách trình bày bài giải theo hướng dẫn, quy định. 10 Lop2.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Mét sè kinh nghiÖm gióp häc sinh líp 2 gi¶i to¸n cã lêi v¨n - Đầu tiên là tên bài (Viết sát lề bên trái có gạch chân), tiếp đó ghi tóm tắt, sau gÇn tãm t¾t lµ tr×nh bµy bµi gi¶i. Tõ: “Bµi gi¶i” ghi ë gi÷a trang vë (cã g¹ch ch©n), c©u lêi gi¶i ghi c¸ch lÒ kho¶ng 2 -> 3 « vu«ng, ch÷ ë ®Çu c©u viÕt hoa, ë cuèi c©u cã dÊu hai chÊm (:), phÐp tÝnh viÕt lïi vµo so víi lêi gi¶i kho¶ng 2 -> 3 ch÷, cuối phép tính là đơn vị tính được viết trong dấu ngoặc đơn. Phần đáp số ghi sang phần vở bên phải ( có gạch chân) và dấu hai chấm rồi mới viết kết quả và đơn vị tính (không phải viết dấu ngoặc đơn nữa). Song song với việc hướng dẫn các bước thực hiện, tôi thường xuyên trình bày bài mẫu trên bảng và yêu cầu học sinh quan sát, nhận xét về cách trình bày để từ đó học sinh quen nhiều với cách trình bày. Bên cạnh đó, tôi còn thường xuyên chấm bài và sửa lỗi cho những học sinh trình bày chưa đẹp; tuyên dương trước lớp những học sinh làm đúng, trình bày sạch đẹp, cho các em đó lên bảng trình bày lại bài làm của mình để các bạn cùng học tập… Bên cạnh việc hướng dẫn cách trình bày như trên, tôi cũng luôn luôn nhắc nhở, rèn luyện cho học sinh kĩ năng viết chữ - viết số đúng mẫu - đẹp. Việc kết hợp giữa chữ viết đẹp và cách trình bày đúng cũng là một yếu tố góp phần tạo nên sự thành công trong vấn đề giải toán có lời văn của các em. Cïng víi viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ngay tõ ®Çu n¨m häc vµ ¸p dông trùc tiếp các biện pháp vào bài dạy đầu tiên về giải toán có lời văn, tôi đã cho học sinh lµm mét sè d¹ng bµi tËp gi¶i to¸n cã lêi v¨n nh­ sau: VÝ dô 1: Nam cã 6 l¸ cê, Hïng cã 9 l¸ cê. Hái c¶ hai b¹n cã bao nhiªu l¸ cê? Không cần hướng dẫn, học sinh lớp tôi thực hiện được ngay cách làm như sau: Tãm t¾t. Bµi gi¶i. Namcã:. 6 l¸ cê.. C¶ hai b¹n cã sè l¸ cê lµ:. Hïng cã:. 9 l¸ cê.. 6 + 9 = 15 ( l¸ cê). C¶ hai b¹n : … l¸ cê?. §¸p sè: 15 l¸ cê. 11 Lop2.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Mét sè kinh nghiÖm gióp häc sinh líp 2 gi¶i to¸n cã lêi v¨n VÝ dô 2: H¶i cã 15 hßn bi, H¶i cho b¹n 6 hßn bi. Hái H¶i cßn l¹i bao nhiªu hßn bi? Häc sinh líp t«i thùc hiÖn nh­ sau: Tãm t¾t. Bµi gi¶i. H¶i cã:. 15hßn bi.. H¶i cßn l¹i sè hßn bi lµ:. Cho b¹n:. 6 hßn bi.. 15 – 6 = 9 (hßn bi). Cßn l¹i: … hßn bi?. §¸p sè: 9 hßn bi.. TiÕp tôc tiÕn hµnh kiÓm tra nhiÒu kÜ n¨ng gi¶i to¸n cña häc sinh víi nhiÒu d¹ng bµi kh¸c nhau, tæng hîp kÕt qu¶ qua chÊm ch÷a bµi cho häc sinh t«i thu ®­îc kÕt qu¶ sau: - Sè bµi giái:. 8 bµi.. - Sè bµi kh¸:. 9 bµi.. - Sè bµi trung b×nh:. 7 bµi.. - Sè bµi yÕu:. Kh«ng cã.. 4. KhÝch lÖ häc sinh t¹o høng thó khi häc tËp. §Æc ®iÓm chung cña häc sinh tiÓu häc lµ thÝch ®­îc khen h¬n chª, h¹n chÕ chª c¸c em trong häc tËp, rÌn luyÖn . Tuy nhiªn, nÕu ta kh«ng biÕt kÕt hîp t©m lý tõng häc sinh mµ cø qu¸ khen sÏ kh«ng cã t¸c dông kÝch thÝch. §èi víi nh÷ng em chËm tiến bộ, thường rụt rè, tự ti, vì vậy tôi luôn luôn chú ý nhắc nhở, gọi các em trả lời hoặc lên bảng làm bài. Chỉ cần các em có một “tiến bộ nhỏ” là tôi tuyên dương ngay, để từ đó các em sẽ cố gắng tiến bộ và mạnh dạn, tự tin hơn. Đối với những em học khá, giỏi phải có những biểu hiện vượt bậc, có tiến bộ rõ rệt tôi mới khen.Chính sự khen, chê đúng lúc, kịp thời và đúng đối tượng học sinh trong lớp đã có tác dụng khÝch lÖ häc sinh trong häc t©p. Ngoµi ra, viÖc ¸p dông c¸c trß ch¬i häc tËp gi÷a c¸c tiÕt häc còng lµ mét yÕu tè kh«ng kÐm phÇn quan träng gióp häc sinh cã niÒm h¨ng say trong häc tËp, mong 12 Lop2.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Mét sè kinh nghiÖm gióp häc sinh líp 2 gi¶i to¸n cã lêi v¨n muốn nhanh đến giờ học và tiếp thu kiến thức nhanh hơn, chắc hơn. Vì chúng ta đều biÕt häc sinh tiÓu häc nãi chung, häc sinh líp hai nãi riªng cã trÝ th«ng minh kh¸ nhạy bén, sắc sảo, có óc tưởng tượng phong phú. đó là tiền đề tốt cho việc phát triển tư duy toán học nhưng các em cũng rất dễ bị phân tán, rối trí nếu bị áp đặt, căng th¼ng hay qu¸ t¶i. H¬n n÷a c¬ thÓ cña c¸c em cßn ®ang trong thêi k× ph¸t triÓn hay nãi cô thÓ h¬n lµ c¸c hÖ c¬ quan cßn ch­a hoµn thiÖn v× thÕ søc dÎo dai cña c¬ thÓ còn thấp nên trẻ không thể ngồi lâu trong giờ học cũng như làm một việc gì đó trong một thời gian dài. Vì vậy muốn giờ học có hiệu quả thì đòi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy học tức là kiểu dạy học :“ Lấy học sinh làm trung tâm.”, hướng tập trung vào học sinh, trên cơ sở hoạt động của các em. Trong mỗi tiết học, tôi thường dành khoảng 2 – 3 phút để cho các em nghỉ giải lao tại chỗ b»ng c¸ch ch¬i c¸c trß ch¬i häc tËp võa gióp c¸c em tho¶i m¸i sau giê häc c¨ng thẳng, vừa giúp các em có phản ứng nhanh nhẹn, ghi nhớ một số nội dung bài đã häc…. Tóm lại: Trong quá trình dạy học người giáo viên không chỉ chú ý đến rèn luyện kĩ năng, truyền đạt kiến thức cho học sinh mà còn phải quan tâm chú ý đến viÖc: KhuyÕn khÝch häc sinh t¹o høng thó trong häc tËp.. 13 Lop2.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Mét sè kinh nghiÖm gióp häc sinh líp 2 gi¶i to¸n cã lêi v¨n. C. KÕt luËn 1. KÕt qu¶ nghiªn cøu.. Nhờ áp dụng, kết hợp các biện pháp trên trong giảng dạy mà tôi đã thu được nh÷ng kÕt qu¶ ban ®Çu trong viÖc d¹y häc “Gi¶i to¸n cã lêi v¨n” nãi riªng vµ trong chất lượng môn Toán nói chung bởi vì “Giải toán có lời văn” là dạng toán khó và mới của chương trình thay sách. Học sinh phải đặt lời giải trước phép tính và kết qu¶ cña bµi to¸n. NÕu c¸c em n¾m ch¾c ®­îc c¸ch gi¶i to¸n ë líp hai ch¾c ch¾n sau nµy c¸c emhäc lªn c¸c líp trªn sÏ cã ®iÒu kiÖn tèt h¬n ë d¹ng to¸n khã h¬n. Trong năm học trước: (2005 – 2006) có những em khi giải toán còn đặt câu lêi gi¶i nh­: “Cã tÊt c¶ bao nhiªu lµ:” hoÆc “Hái sè gµ cßn l¹i lµ:”… Những lỗi đó đến nay không còn nữa, học sinh lớp tôi không những biết cách đặt câu lời giải hay, viết phép tính đúng mà còn biết cách trình bày bài giải đúng, đẹp. N¨m häc 2006 – 2007 nµy t«i ®­îc ph©n c«ng trùc tiÕp chñ nhiÖm vµ gi¶ng d¹y líp 2a. Tæng sè häc sinh cña líp lµ 24 em. Cã 13 em n÷. C¸c em ph©n bè r¶i r¸c ë các thôn. Ngay từ đầu năm học mới, sau khi nhận lớp, tôi đã thử nghiệm ngay những ý tưởng của mình. Những kết quả mà các em đạt được sau những lần thi do nhà trường, Phòng GD, Sở GD ra đề đã cho thấy công sức tôi bỏ ra đã có kết quả nhất định. Năm học 2006 – 2007 lớp 2a do tôi trực tiếp chủ nhiệm và giảng dạy có kết quả như sau: (kết quả tính đến tháng 4). SÜ sè. Gi¶i thµnh th¹o. KÜ n¨ng gi¶i chËm. 24 em. 15 em = 62,5 %. 9 em = 37,5 %. Ch­a n¾m ®­îc c¸ch gi¶i 0 em = 0%. Cã ®­îc kÕt qu¶ nh­ vËy mét phÇn nhê tinh thÇn häc tËp tÝch cùc, tù gi¸c cña học sinh, sự quan tâm nhắc nhở của phụ huynh học sinh, bên cạnh đó là các biện pháp giáo dục đúng lúc, kịp thời của giáo viên. Qua kết quả đã đạt được trên, tôi thấy số học sinh yếu đã không còn, số học sinh khá giỏi tăng. So với năm học trước thì kết quả trên thật là một điều đáng mừng. Điều đó cho thấy những cố gắng trong đổi mới phương pháp dạy học của tôi 14 Lop2.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Mét sè kinh nghiÖm gióp häc sinh líp 2 gi¶i to¸n cã lêi v¨n đã có kết quả khả quan. Những thầy cô giáo trường bạn trong lần thanh tra trường khi dự giờ lớp tôi cũng đã công nhận lớp học sôi nổi, nắm kiến thức vững chắc. Đó chính là động lực để tôi tiếp tục theo đuổi ý tưởng của mình. Víi kÕt qu¶ nµy, ch¾c ch¾n khi c¸c em häc lªn c¸c líp trªn, c¸c em sÏ vÉn tiÕp tục phát huy hơn nữa với những bài toán có lời văn yêu cầu ở mức độ cao hơn. II. BµI HäC KINH NGHIÖM. Qua những vướng mắc thực tế, cùng với lòng say mê, nhiệt tình nghiên cứu và áp dụng thực tế vào lớp học do tôi chủ nhiệm đã giúp tôi hoàn thành ý tưởng của m×nh. Mçi lÇn thùc hiÖn, vËn dông vµo thùc tÕ líp häc t«i l¹i rót ra ®­îc mét vµi kinh nghiÖm sau: - Người giáo viên phải thực sự có lòng nhiệt tình, say mê với nghề nghiệp, với lương tâm trách nhiệm của người thầy. - Trong quá trình giảng dạy phải luôn nắm bắt, đúc rút những vướng mắc, khó khăn thực tế ở lớp mình dạy, để từ đó nghiên cứu tìm ra hướng giải quyết tốt nhÊt. - Mỗi biện pháp giáo dục của giáo viên phải được thực hiện đúng thời điểm, đúng nội dung ở từng bài học. - Kh«ng nªn qu¸ phô thuéc vµo s¸ch gi¸o viªn, v× s¸ch gi¸o viªn chØ lµ tµi liệu hướng dẫn – tham khảo, không thể áp dụng đại trà với mọi đối tượng học sinh trong líp ®­îc. - Cần quan tâm, động viên, khuyến khích, giúp đỡ các em vượt qua mọi khó khăn để học tập tốt hơn. - Trong quá trình hướng dẫn giải toán có lời văn ( ở lớp 2 ) giáo viên cần lưu ý hơn nữa tới việc hướng dẫn cho các em cách đặt câu lời giải cho hay, cho xúc tích. Vì việc thực hiện phép tính các em đều có thể nêu được ngay sau khi đọc xong đề toán. - Để giúp học sinh có kĩ năng giải toán thành thạo, người giáo viên cần chú ý nhiều đến kĩ năng: nghe - đọc – nói – viết trong môn Tiếng việt. Luyện kĩ năng 15 Lop2.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Mét sè kinh nghiÖm gióp häc sinh líp 2 gi¶i to¸n cã lêi v¨n hỏi - đáp giúp các em có vốn từ ngữ lưu thông hơn, giúp các em dễ dàng đặt câu lời gi¶i cho bµi to¸n. - Ph¶i cè g¾ng kh¾c phôc c¸c sai lÇm cña c¸c em trong mçi bµi, mçi phÇn, mỗi dạng toán, tránh để các sai lầm dồn lại sẽ khó giải quyết. - §iÒu rÊt quan träng n÷a lµ sù mÒm máng, kiªn tr× uèn n¾n häc sinh cña gi¸o viªn trong mäi lóc cña giê häc. - Trong từng tiết học, người giáo viên cũng cần tìm ra nhiều biện pháp, nhiều hình thức hoạt động học tập như: Làm việc chung với lớp, làm việc cá nhân, làm việc theo nhóm… và tập trung chú ý tới cả 3 đối tượng để giúp các em học tốt h¬n. - Người giáo viên cần phải luôn luôn có ý thức học hỏi và trau dồi kiến thức để đáp ứng với yêu cầu ngày một đổi mới của xã hội. Muốn thế, người giáo viên phải giành nhiều thời gian để nghiên cứu, tự tìm tòi trong các tài liệu có liên quan, tham gia tích cực vào các lớp nghiệp vụ do ngành, trường tổ chức. Điều quan trọng nhất trong dạy học là: Lòng yêu nghề và trình độ chuyên môn của mỗi giáo viên. - Nếu được thực hiện đồng bộ, đúng lúc, kịp thời các biện pháp trên, tôi tin rằng chất lượng môn toán nói chung và phần giải toán có lời văn nói riêng của các em lớp 2 sẽ có kết quả nhất định và là nền móng vững chắc để các em học tốt hơn ở c¸c líp sau. - Với một vài kinh nghiệm này, tôi mong muốn được đóng góp một phhần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng dạy học nói chung và với dạng bài “Giải toán có lêi v¨n” trong m«n To¸n 2 nãi riªng. Tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp, bổ sung của hội đồng khoa học, của các đồng nghiệp để tôi hoàn thiện mình hơn góp phần nâng cao chất lượng d¹y vµ häc. Th¸ng 4 n¨m 2007 Người viết. 16 Lop2.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Mét sè kinh nghiÖm gióp häc sinh líp 2 gi¶i to¸n cã lêi v¨n. 17 Lop2.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span>