Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 21: Bài ca côn sơn ( cơn sơn ca - Trích ) - ( Nguyễn Trãi)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường THCS Cầu Khởi. Tiết: 21 Ngaøy daïy : 21/09/2011. Giáo án Ngữ văn. BAØI CA COÂN SÔN ( Côn sơn ca - trích ) - ( Nguyễn Traõi) ( Đọc thêm ). BUỔI CHỀU ĐỨNG Ở PHỦ THIÊN TRƯỜNG TRÔNG RA ( Thiên Trường vãn vọng ) - ( Trần Nhân Tông ) ( Hướng dẫn đọc thêm ) I . MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức: - Sô giaûn veà taùc giaû Nguyeãn Traõi - Sô boä veà ñaëc ñieåm theå thô luïc baùt - Sự hoà nhập giữa tâm hồn Nguyễn Trải với cảnh trí Côn Sơn được thể hiện trong vaên baûn - Bức tranh làng quê thôn dã trong một sáng tác của Trần Nhân Tông – người này sau này trở thành vị tổ thứ nhất của thiền phái Trúc Lâm Yên Tử - Tâm hồn cao đẹp của một vị vua tài đức - Đặc điểm của thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật qua một sáng tác của Trần Nhaân Toâng 2. Kó naêng: - Nhaän bieát theå thô luïc baùt - Phân tích đoạn thơ chữ Hán được dịch sang tiếng Việt theo thể thơ lục bát - Vận dụng kiến thức về thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật đã học vào đọc hieåu moät vaên baûn cuï theå - Nhận biết được một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong bài thơ - Thấy được sự tinh tế trong trong lựa chọn ngôn ngữ của tác giả để gợi tả bức tranh đậm đà tình quê hương 3. Thái độ: - Yêu thích văn học cổ, yêu quê hương đất nước và con người Việt Nam. - Giáo dục cho học sinh có ý thức trong việc giữ gìn, bảo vệ môi trường tự nhiên, môi trường sinh thái. II. CHUAÅN BÒ : Giáo viên: Ảnh chân dung Nguyễn Trãi,tranh chùa Yên Tử, bảng phụ. Học sinh: Đọc, soạn bài và chuẩn bị bài trước ở nhà, sách vở. III. PHÖÔNG PHAÙP Đọc diễn cảm, gợi mở, tái tạo , phân tích, Giaùo vieân Nguyeãn Thò Phuïng Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THCS Cầu Khởi. Giáo án Ngữ văn. Giảng bình,nêu vấn đề, thảo luận, trực quan IV. TIEÁN TRÌNH 1. Ổn định tổ chức : Kiểm tra sĩ số hoïc sinh 2. Kiểm tra bài cũ : Đọc thuộc lòng bài thơ: Nam quốc sơn Đọc thuộc lòng bài thơ ( 5 đ ) haø” ( 5 ñieåm ) Bài thơ được coi là bản tuyên ngôn độc Vì sao bài thơ được coi là bản tuyên lập đầu tiên của dân tộc vì : ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc ? ( 5 - Lần đầu tiên khẳng định rõ ràng chủ ñieåm ) quyền của đất nước. ( 2.5 đ ) - Lần đầu tiên khẳng định ý chí quyết tâm bảo vệ độc lập chủ quyền ấy.( 2.5 đ ) 3. Bài mới : Giới thiệu bài: Tiết học này sẽ học hai tác phẩm thơ. Một bài là của vị vua yêu nước, có công lớn trong công cuộc chống ngoại xâm, đồng thời cũng là nhà văn hoá, nhà thơ tiêu biểu của đời Trần, còn một bài là của danh nhân lịch sử của dân tộc, đã được UNESCO công nhận là danh nhân văn hoa ùthế giới. Hai tác phẩm này là hai sản phẩm tinh thần cao đẹp của hai cuộc đời lớn, hai tâm hồn lớn, hẳn sẽ đưa lại cho chúng ta những điều lí thú bổ ích. Hoạt động của thaày - troø. Noäi dung baøi daïy A. Văn bản : “ Bài ca Côn Sơn ” ( Đọc thêm ) I. Đọc và tìm hiểu chú thích : 1. Đọc. * Hoạt động 1: Đọc và tìm hiểu chú thích Hướng dẫn đọc: ngắt nhịp 2/2/2, 2/2/2/2, gioïng eâm aùi, ung dung, nhòp nhaøng Giáo viên đọc mẫu Học sinh đọc 2. Chuù thích: Nhận xét, sửa chữa a. Taùc giaû: Học sinh đọc chú thích dấu * - Nguyễn Trãi ( 1380 - 1442 ), Hiệu:  Trình bày vài nét về tác giả Nguyễn ức trai. Trãi ? - Là danh nhân văn hoá thế giới - GV cho HS quan sát ảnh chân dung b. Taùc phaåm: Nguyễn Traõi . Giaùo vieân Nguyeãn Thò Phuïng Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường THCS Cầu Khởi. Giáo án Ngữ văn.  Cho biết bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh nào? Và được viết theo thể thơ gì ? GV chốt lại những thông tin cơ bản về tác giả và tác phẩm. Bài ca Côn Sơn được sáng tác trong thời gian ông cáo quan về sống ở Côn Sôn Nguyên tác của bài thơ được viết bằng chữ Hán và đã được dịch sang thể luïc baùt Học sinh đọc giải nghĩa: đàn cầm, thoâng, nieâm * Hoạt động 2: Đọc - hiểu văn bản Hợp tác nhóm 8 phút Đọc tìm hiểu nội dung, nghệ thuật của văn bản. Các nhóm trình bày – nhận xét Chốt ý: Bài ca về niềm vui sống thanh thản hoà hợp của con người với thiên nhiên bắt nguồn từ nhân cách thanh cao, tâm hồn thi sĩ của chính Nguyễn Trãi.. GV gọi 1 HS đọc ghi nhớ * Hoạt động 3: Luyện tập Học sinh đọc đề bài Đọc thuộc lòng bài thơ. - Hoàn cảnh sáng tác: bài thơ được viết khi ông sống ở Côn Sơn - Theå thô: Bài thơ viết theo thể thơ lục bát.. c. Giải nghĩa từ: SGK II . Đọc - hiểu văn bản :. 1. Nội dung: Bài ca về niềm vui sống thanh thản hoà hợp của con người với thiên nhiên bắt nguồn từ nhân cách thanh cao, tâm hồn thi sĩ của chính Nguyễn Trãi. 2. Nghệ thuật: - Giọng thơ tươi vui, nhẹ nhàng, êm ái. - Sử dụng các biện pháp so sánh, điệp ngữ có hiệu quả nghệ thuật. - Bản dịch theo thể thơ lục bát, lời thơ dịch trong sáng sinh động. - Đan xen các chi tiết tả cảnh và tả người. - Sử dụng từ xưng hô “ ta”. * Ghi nhớ: SGK/81 III. Luyeän taäp 2. Đọc thuộc lòng Bài ca Côn Sơn B. Văn bản : “ Buổi chiều đứng ở phủ. Giaùo vieân Nguyeãn Thò Phuïng Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường THCS Cầu Khởi. Giáo án Ngữ văn. Thiên Trường trông ra ”. ( Hướng dẫn đọc thêm ) * Hoạt động 4: Đọc và tìm hiểu chú I. Đọc và tìm hiểu chú thích thích 1. Đọc - Hướng dẫn đọc: chú ý nhịp điệu : 2/2/3. Học sinh đọc bài thơ Lớp nhận xét – giáo viên nhận xét Học sinh đọc chú thích dấu * 2. Chuù thích Học sinh quan sát tranh; ảnh di tích lịch sử Yên Tử - Quảng Ninh  Trình baøy vaøi veà taùc giaû Traàn Nhaân a. Taùc giaû Toâng? Traàn Nhaân Toâng ( 1258 – 1308 )  Trần Nhân Tông ( 1258 – 1306 ); một vị vua yêu nước; anh hùng nổi tiếng khoan hoà, nhân ái, có công lao to lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên xâm lược; vị tổ thứ nhất của dòng thiền Trúc Lâm Yên Tử, một nhà thơ tiêu biểu đời Trần.  Bài thơ này có hình thức giống với bài b. Taùc phaåm thơ nào đã học ?  Giống bài “ Nam quốc sơn hà ”.  Em có nhận xét gì về thể thơ ? - Theå thô : thất ngôn tứ tuyệt  Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt  Bài thơ này sử dụng phương thức biểu đạt nào ? .  Phương thức : Miêu tả để biểu cảm.  Cho biết bài thơ được sáng tác trong - Hoàn cảnh sáng tác:Viết trong hoàn cảnh nào? dòp veà queâ Học sinh đọc giải nghĩa: mục đồng, c. Giải nghĩa từ: SGK saùo vaúng * Hoạt động 5: Đọc - hiểu văn bản :  Văn bản này tạo ra một bức tranh II . Đọc - hiểu văn bản : làng quê với những cảnh tượng nào ?  2 cảnh tượng : + Cảnh tượng thôn xóm. + Cảnh ngoài đồng. Học sinh đọc hai câu thơ đầu Giaùo vieân Nguyeãn Thò Phuïng Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trường THCS Cầu Khởi. Giáo án Ngữ văn. Hai câu thơ đầu vẽ lên cảnh tượng gì ? 1. Bức tranh cảnh vật làng quê thôn dã.  Cảnh chiều trong thôn xóm : .  Cho biết thời gian quan sát và không - Thời gian : buổi chiều. gian được miêu tả ở đây có gì đáng chú ý - Không gian : thôn xóm ? - Ánh sáng mờ mờ như khói phủ  - Thời gian : buổi chiều. - Không gian : thôn xóm - Ánh sáng mờ mờ như khói phủ  Em có nhận xét gì về cảnh tượng đó ? Thể hiện vẻ đẹp mơ màng, yên tĩnh nơi thôn dã. * GV chốt: Quang caûnh chung cuûa phuû Thieân Trường vào lúc chiều sắp tối trong không khí êm đềm tĩnh lặng cho nên mọi vật đều như chìm lặng vào sương khoùi.  Theo em bức tranh nơi thôn dã được tạo bởi cảnh thực hay sự cảm nhận tinh tế của taùc giả ?  Một phần do cảnh thực, nhưng phần nhiều do cảm nhận riêng của tác giả. Học sinh đọc hai câu thơ cuối Thảo luận nhoùm ( 3 phuùt )  Tiếp theo 2 câu cuối vẽ ra cảnh tượng gì ?  Cảnh chiều ngoài đồng :  Taùc giả cảm nhận bằng những giác quan gì ? - Âm thanh: tiếng sáo mục đồng.  Thính giác: tiếng sáo mục đồng - Màu sắc: cò trắng - Thị giác: coø trắng.  Bằng những giác quan đó cho em thấy moät khoâng gian nhö theá naøo ?  Một không gian thoáng đãng, yên ả trong sạch.  Sự sống bình yên của thiên nhiên và  Cảnh tượng đó gợi ra một sự sống ra của con người hoà quyện với nhau. sao ?  Một cuộc sống bình yên, hạnh phúc. * GV chốt: Giaùo vieân Nguyeãn Thò Phuïng Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Trường THCS Cầu Khởi. Giáo án Ngữ văn. - Hai cấu cuối tạo nên không gian thoáng đãng , yên ả. - Gợi lên một cuộc sống bình yên, hạnh phúc.  Em coù caûm nhaän gì veà taâm traïng cuûa 2. Con người nhà thơ. tác giả trước cảnh tượng đó? - Cái nhìn “ vãn vọng” của vị vua thi  Điều đó chứng tỏ tác giả là một vị sĩ. vua toái cao nhöng taâm hoàn vaãn gaén boù - Tâm hồn gắn bó máu thịt với cuộc máu thịt với quê hương thôn dã. sống bình dị.  Em cảm nhận được nét đặc sắc nào về - Có cảm xúc sâu lắng. nghệ thuật và noäi dung ở bài thơ này ? 3. Nghệ thuật: - Kết hợp giữa điệp ngữ và tiểu đối, tạo nhịp điệu thơ êm ái, hài hoà. - Sử dụng ngôn ngữ đậm chất hội hoạ, làm hiện lên hình ảnh thơ đầy thú vị. - Dùng cái hư làm nổi bật cái thực và ngược lại, qua đó khắc hoạ hình ảnh nên  Bài thơ thể hiện điều gì? thơ, bình dị.  Thể hiện hồn thơ thắm thiết tình quê của vị vua anh minh tài đức Trần Nhân Tông. Ghi nhớ SGK * Ghi nhớ: SGK/77 Học sinh đọc ghi nhớ * Hoạt động 6: Luyện tập III. Luyeän taäp Thaûo luaän nhoùm ( 3 phuùt ) Bình giaûng hai caâu thô cuoái Tác giả đả khắc hoạ được các chi tieát tieâu bieåu ñieån hình cho caûnh vaät thoân queâ vaøo luùc chieàu veà. Qua caùc chi tiết đó, thấp thoáng hiện lên một làng queâthanh bình maø traàm laëng nhöng không hui quạnh vì ở đây vẫn ánh lên sự sống con người 4. Củng cố vaø luyeân taäp - Đọc diễn cảm văn bản “ Bài ca Côn Sơn ” . - Đọc diễn cảm văn bản “ Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trong ra” - Tìm những điểm giống nhau giữa hai vaên baûn “ Bài ca Côn Sơn ” và “ Thiên Trường vãn vọng ” Giaùo vieân Nguyeãn Thò Phuïng Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Trường THCS Cầu Khởi. Giáo án Ngữ văn. Tả Cảnh để bộc lộ cảm xúc. Có tâm hồn gắn bó máu thịt với cuộc sống bình dị nơi thôn dã. 5. Hướng dẫn tự học ở nhà - Học thuộc ( ghi nhớ ) của hai vaên baûn để nắm chắc noäi dung, nghệ thuật của mỗi bài thơ. - Học thuộc lịng hai văn bản và phân tích chi tiết văn bản “ Buổi chiều đứng ở phủThiên trường trông ra” . - Nhớ được 8 yếu tố Hán Việt trong văn bản: Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra. -Trình bày nhận xét về hình ảnh nhân vật ta được miêu tả trong bài thơ Bài ca Côn Sơn. - Đọc thêm : Đêm Côn Sơn Chuẩn bị : Soạn “ Bánh trơi nước ” . Tìm hieåu các tầng ý nghĩa, ngheä thuaät cuûa baøi thô V. RUÙT KINH NGHIEÄM Noäi dung ........................................................................................................................ ....................................................................................................................................... Phöông phaùp .................................................................................................................. ....................................................................................................................................... Tổ chức .......................................................................................................................... ........................................................................................................................................ Giaùo vieân Nguyeãn Thò Phuïng Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>