Sáng kiến kinh nghiệm Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học tác phẩm văn học ở trường THCS

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS khai thác các hình thức tu từ trong dạy học tpvh ở trường thcs. ********************************** Phần I: đặt vấn đề – lí do chọn đề tài. I. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu d¹y V¨n theo quan ®iÓm tÝch hîp. Theo quan điểm tích hợp: Dạy Văn là sự kết hợp của ba phân môn Văn-tiếng ViệtLàm văn trên cơ sở vừa cung cấp cho học sinh (HS) một số tri thức về tiếng Việt (đặc điểm tình hình và ngữ nghĩa của các đơn vị cấu tạo từ, các qui tắc sử dụng tiếng Việt và các qui tắc chi phối sử dụng tiếng Việt để giao tiếp trong nhà trường, xã hội); Về c¸c kiÓu v¨n b¶n (v¨n b¶n tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m, nghÞ luËn...); VÒ v¨n häc (nh÷ng t¸c phÈm v¨n häc d©n téc vµ v¨n häc trªn thÕ giíi...)võa rÌn luyÖn kÜ n¨ng nghe, nãi, đọc, viết thành thạo tiếng Việt, rèn luyện năng lực tư duy theo hướng nhận thức phân tÝch, rÌn luyÖn n¨ng lùc thùc hµnh nh: sö dông tiÕng ViÖt, kh¶ n¨ng c¶m thô, ph©n tÝch, b×nh gi¸ v¨n häc; nh»m gióp c¸c em trë thµnh nh÷ng con ngêi míi cã t­ duy s¸ng t¹o vµ kh¶ n¨ng øng dông vµo cuéc sèng. Khai th¸c c¸c h×nh thøc tu tõ trong d¹y häc t¸c phÈm v¨n häc chÝnh lµ vËn dông quan ®iÓm tÝch hîp vµo gi¶ng d¹y v¨n trªn c¬ së gióp HS t×m hiÓu mÆt nghÖ thuËt ngôn ngữ- cái làm nên nội dung tác phẩm cũng như giá trị độc đáo của cách trình bày cuộc sống theo quan điểm thẩm mĩ của nhà văn để các em cảm và hiểu văn học một c¸ch s©u s¾c h¬n. II.XuÊt ph¸t tõ mèi liªn hÖ gi÷a hai ph©n m«n V¨n vµ tiÕng ViÖt. Dạy văn là quá trình hướng dẫn HS khám phá , rung động với cái hay, cái đẹp của nghệ thuật văn chương, cảm thông với những tâm trạng, tính cách, số phận của con người trước cuộc đời chứa đựng trong tác phẩm. Dạy văn giúp HS tự hoàn thiện mình về mặt nhân cách, hình thành cho các em tình yêu quê hương đất nước, ông bà, cha mÑ, xãm lµng vµ lßng nh©n ¸i s©u s¾c. Dạy tiếng Việt là quá trình hướng dẫn HS khám phá tiếng Việt, cách thức hoạt động cña tiÕng ViÖt vµ nh÷ng s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh nµy. D¹y tiÕng ViÖt rÌn luyÖn cho HS kh¶ n¨ng sö dông tÕng ViÖt v¨n ho¸, chuÈn mùc trong giao tiÕp còng nh­ n¨ng lùc vµ phÈm chÊt t­ duy khoa häc. Khai th¸c c¸c h×nh thøc tu tõ trong d¹y häc t¸c phÈm v¨n häc thÓ hiÖn mèi liªn hÖ giữa dạy Văn và tiếng Việt trong đó tiếng Việt là chất liệu, phương tiện, là cái tạo nên hình tượng nghệ thuật của văn, còn văn là mục đích cuối cùng của tiếng Việt (Tiếng Việt ta rất giàu và đẹp). Bởi văn chương là nghệ thuật của ngôn từ. Ngôn từ trong tác phẩm văn học vừa chính xác, vừa giàu sức gợi tả, gợi cảm, cô đọng, súc tích...có sức lay động tư tưởng, tình cảm của con người một cách sâu xa, mạnh liệt. “ Sự phân tích ngôn ngữ sâu sắc trong dạy học văn là cách bồi dưỡng năng lực ngôn ngữ tối ưu cho người học. Mặt khác, sự hiểu biết sâu sắc về ngôn ngữ lại tác động mạnh trở lại đến n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc cña HS ”.. Trang 1 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS PhÇn II: néi dung A. C¬ së lÝ luËn. Khai th¸c c¸c h×nh thøc tu tõ trong d¹y häc t¸c phÈm v¨n häc chØ lµ c¸ch ®i s©u vµo một khía cạnh nhỏ trong tổng quát phương pháp phân tích tác phẩm văn học. I. Tác phẩm văn học và việc dạy tác phẩm văn học ở trường THCS. 1.T¸c phÈm v¨n häc. T¸c phÈm v¨n häc lµ mét chØnh thÓ thèng nhÊt gi÷a hai mÆt néi dung vµ h×nh thøc. Nội dung là những hiện thực đời sống được phản ánh theo ý thức chủ quan của nhà văn cßn h×nh thøc lµ nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®­îc t¸c gi¶ sö dông mét c¸ch chän läc theo ý đồ sáng tác của mình. a. MÆt néi dung cña t¸c phÈm v¨n häc: - Nội dung của tác phẩm văn học bao giờ cũng thể hiện ở hai phương diện: đó là hiện thực được phản ánh và tư tưởng thái độ tình cảm của tác giả gửi gắm qua tác phẩm. Hai phương diện này luôn gắn bó chặt chẽ và có mối quan hệ thâm nhập vào nhau. - Néi dung cña t¸c phÈm v¨n häc b¾t nguån tõ mèi quan hÖ gi÷a v¨n häc víi hiÖn thực. “ Đó là mối quan hệ nhất định của con người đối với hiện tượng đời sống đã được phản ánh. Đó vừa là cuộc sống được ý thức, vừa là sự ý thức cảm xúc đánh giá đối với cuộc đời đó”. - Nội dung của tác phẩm văn học là “ Cuộc sống được lí giải đánh giá, là nhận thức và lí tưởng đã hoá thành máu thịt hiển hiện” thể hiện qua những trăn trở băn khoăn, một tình cảm yêu thương hay căm phẫn của nhà văn trước những vấn đề xã hội. “ Tắt đèn” là nổi thương tâm của một gia đình cùng cực như chị Dậu, làm lụng quanh năm vẫn không đủ ăn đến nổi suất suư thân cũng phải bán con, bán chó để có tiền nộp thuế. b. MÆt h×nh thøc cña t¸c phÈm: - H×nh thøc lµ sù biÓu hiÖn cña néi dung. Nhµ v¨n s¸ng t¹o h×nh thøc ph¶i dïng thñ pháp, phương tiện nghệ thuật. Nhưng chất liệu và phương tiện nghệ thuật chỉ trở thành h×nh thøc nghÖ thuËt chõng nµo nã trë thµnh sù biÓu hiÖn cña néi dung, trë thµnh h×nh thøc cã tÝnh néi dung cña mét néi dung cô thÓ. “ChÝnh v× vËy h×nh thøc cña t¸c phÈm v¨n häc mang tÝnh cô thÓ, kh«ng lÆp l¹i” - H×nh thøc cña t¸c phÈm v¨n häc bao gåm c¸c yÕu tè vµ lo¹i thÓ, kÕt cÊu, cèt truyÖn, nh©n vËt, chi tiÕt, ng«n ng÷... §Æc biÖt “ Ng«n ng÷ lµ h×nh thøc chñ yÕu cña t¸c phÈm v¨n häc”. +Ngôn ngữ trong tác phẩm văn học trước tiên nó phải là ngôn ngữ nghệ thuật mà theo TônxTôi “Ngôn ngữ văn học khác với lời nói thường ở chỗ nó gợi ra một tập hợp không sao kể xiết những ý tưởng, những tình cảm, những sự giải thích”. Nghĩa là ngôn ng÷ trong t¸c phÈm v¨n häc ph¶i mang tÝnh t¹o h×nh, biÓu c¶m, cã søc biÓu tr­ng lín, có sức lay động tư tưởng, tình cảm của con người một cách sâu xa mãnh liệt. + Ngôn ngữ trong tác phẩm văn học là ngôn ngữ dùng các phương tiện nghệ thuật để biểu đạt nội dung bao gồm các phương tiện ngữ âm (như vần, thanh điệu) các hình thøc tu tõ ( Nh­ Èn dô, nh©n ho¸, ho¸n dô, so s¸nh, c©u hái tu tõ, ®iÖp ng÷...). +Ngôn ngữ trong tác phẩm văn học là ngôn ngữ được gọt giũa chọn lọc theo ý đồ cña nhµ v¨n. Nã thÓ hiÖn c¸ tÝnh s¸ng t¹o cña nhµ v¨n, cã gi¸ trÞ vÒ mÆt thÈm mÜ. Trang 2 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS Hay nãi mét c¸ch kh¸i qu¸t h¬n: Ng«n tõ trong t¸c phÈm lµ ng«n tõ võa mang tính hình tượng, vừa mang tính cá thể và tính cụ thể hoá. c. Mèi quan hÖ gi÷a néi dung vµ h×nh thøc trong t¸c phÈm v¨n häc: - Trong t¸c phÈm v¨n häc, néi dung vµ h×nh thøc cã mèi quan hÖ h÷u c¬ g¾n bã chÆt chÏ víi nhau vµ Hªghen cho lµ “ Néi dung ch¼ng ph¶i lµ c¸i g× kh¸c, mµ chÝnh lµ chuyÓn ho¸ cña h×nh thøc vµo néi dung, vµ h×nh thøc còng ch¼ng kh¸c g× h¬n lµ sù chuyÓn ho¸ cña néi dung vµo h×nh thøc”. - Tác phẩm văn học là quá trình sáng tạo của nhà văn, đòi hỏi tác giả luôn tìm tòi, s¸ng t¹o ra h×nh thøc cho phï hîp víi néi dung. - Trong t¸c phÈm v¨n häc néi dung vµ h×nh thøc th©m nhËp lÉn nhau, khã cã thÓ tách bạch và phân biệt hẳn làm hai. Khi tiếp nhận tác phẩm đòi hỏi người đọc phải tìm ra cái tinh vi về tư tưởng, cái độc đáo về nghệ thuật. Cho nên “ Khai thác nội dung qua nghệ thuật là phân tích sự thể hiện của hình thức đối với nội dung, từ những yếu tố nhỏ nhÊt cña tõ ng÷, nhÞp ®iÖu, kiÓu c©u...tíi kÕt cÊu cèt truyÖn, nh©n vËt, giäng v¨n...”. 2. Dạy tác phẩm văn học trong trường THCS: a. Khái niệm tác phẩm văn học trong nhà trường: - Tác phẩm văn học trong nhà trường “ Vừa có tính chất của một sáng tác nghệ thuật vừa là cơ sở để hình thành những kiến thức về lịch sử văn học,ngôn ngữ và tiếng Việt”. - Nắm bắt từ đặc trưng của mình là phương tiện để nhận thức, là đối tượng thẫm mĩ, tác phẩm văn học đã biết vận dụng công cụ giáo dục đặc biệt để giúp HS tự phát triển mét c¸ch toµn diÖn vÒ nh©n c¸ch. Nã kh«ng chØ cung cÊp cho HS vÒ tri thøc ( thÊy ®­îc nh÷ng gi¸ trÞ trong lÞch sö v¨n häc cña d©n téc vµ nh©n lo¹i, thÊy ®­îc tiÕng ViÖt của ta rất giàu và đẹp) mà còn bồi dưỡng cho các em lòng nhân ái, tình yêu quê hương đất nước, xây dựng nhân cách và ý thức chủ động sáng tạo trong cuộc sống. Vì lẽ đó, mà khi dạy văn, người GV phải “ Làm cho HS sống, hiểu biết và xúc động cùng với tác giả, cùng với nhân vật, có thái độ đối với cuộc đời và tự phát hiện ra mình so với lí tưởng thẩm mĩ chứa đựng trong tác phẩm. Đấy là cơ sở cho sự nâng cao tâm hồn và phÈm chÊt thùc sù x©y dùng nh©n c¸ch HS”. b. Vị trí tác phẩm văn học trong chương trình Ngữ văn THCS: * Thời lượng chương trình. Bộ môn Ngữ văn được chia làm ba phân môn Văn- tiếng Việt-Làm văn. Trong đó phân môn văn học chủ yếu là dạy tác phẩm văn học. Bao gồm văn học Việt Nam và nước ngoài. Riêng văn học Việt Nam chiếm số lượng nhiều có văn học dân gian, văn học cổ đại, văn học cận đại và văn học hiện đại. Chia đều cho bốn khối: - Khèi líp 6: cã 38 t¸c phÈm cíi 51 tiÕt/68 tiÕt v¨n; - Khèi líp 7: cã 10 t¸c phÈm víi 13 tiÕt/33 tiÕt v¨n; - Khèi líp 8: cã 22 t¸c phÈm víi 34 tiÕt/44 tiÕt v¨n; - Khèi líp 9: cã30 t¸c phÈm víi 37 tiÕt/ 48 tiÕt v¨n. Nh­ vËy cã 100 t¸c phÈm d¹y trong 135 tiÕt trªn tæng sè 193 tiÕt v¨n häc ë THCS. Riêng phần văn học hiện đại có 52 tác phẩm dạy trong 77 tiết trên tổng số 135 tiết thể hiện phần văn học hiện đại đợc đánh giá khá cao trong chương trình dạy tác phẩm văn häc. * Nội dung chương trình dạy tác phẩm văn học ở THCS : Trang 3 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS - Dạy tác phẩm văn học Việt Nam ở trường THCS bao gồm một “ Hệ thống tác phẩm được tuyển chọn từ kho tàng văn chương trong nước. Đó là những tác phẩm văn học đích thực, giàu chất nhân văn, giàu tính nghệ thuật của các nhà văn,nhà thơ nổi tiếng trong nước”. - Chương trình có kết cấu đồng tâm được bố trí ở cả bốn khối lớp theo trật tự từ thấp lên cao, từ dễ đến khó. 3.Yªu cÇu d¹y t¸c phÈm v¨n häc ë trêng THCS: - Cơ chế dạy học mới chú trọng đến con người mới, con người sáng tạo. Đổi mới phương pháp dạy học: “ Coi trọng hoạt động học tập của HS, rèn luyện cho HS tính năng động, sáng tạo bằng cách tích cực hoá hoạt động của HS. GV là người hướng dẫn, tổ chức HS chủ động phát hiện và giải quyết vấn đề, giúp HS được suy nghĩ nhiều h¬n, thùc hµnh nhiÒu h¬n”. - Trên tinh thần đổi mới ấy, người giáo viên hướng dẫn HS tiếp nhận tác phẩm bằng việc lí giải, phân tích các hình tượng nhằm giúp HS nhận ra những điều tác phẩm muốn đề cập, những sáng tạo nghệ thuật để từ đó tác phẩm ấy có thể thâm nhập, sinh thµnh ,trong tõng HS. Để giữ vững vai trò người hướng dẫn, tổ chức cho HS đòi hỏi người GV phải nắm được các đặc trưng của ngôn ngữ nghệ thuật, phải có vốn hiểu biết và năng lực tư duy s¸ng t¹o. Dạy tác phẩm văn học, HS là chủ thể tiếp nhận, phát huy vai trò chủ động, tích cực häc tËp ë mçi c¸ nh©n chÝnh lµ yªu cÇu c¬ b¶n trong d¹y häc hiÖn nay. 4. Dạy học tác phẩm văn học theo đặc trng loại thể: a. Mục đích của việc dạy tác phẩm văn học theo loại thể: D¹y v¨n theo lo¹i thÓ “ Gióp chóng ta t×m hiÓu vµ c¶m thô t¸c phÈm cô thÓ ®­îc sâu sắc hơn, tế nhị hơn”, “ Dạy và học có kết quả hơn”, đồng thời giúp cho người GV có phương hướng thiết kế giờ dạy học tác phẩm. b. Các loại thể được dạy ở trường THCS chủ yếu có hai loại: - Tác phẩm thơ là những tác phẩm trữ tình, đặc trưng của loại thể này là cảm xúc, là sự thể hiện “ Cái tôi trữ tình” với ngôn ngữ đạt đến trình độ điêu luyện, hàm súc, cô đọng, giàu sức tạo hình, biểu cảm và tính nhạc âm vang của sự phối hợp vần, luật, nhịp ®iÖu, tiÕt tÊu... -Tác phẩm truyện thiên về tự sự, đặc trưng của loại thể này là con người và cuộc sèng trong t¸c phÈm ®­îc x©y dùng qua hÖ thèng nh©n vËt, cèt truyÖn, t×nh tiÕt... c. Các phương hướng tìm hiểu tác phẩm văn học theo thể loại:Tìm hiểu tác phẩm văn học theo thể loại có rất nhiều phương hướng: -Lần theo kết cấu của tác phẩm là phương hướng tìm hiểu diễn biến sự việc, cảm xúc... từ khâu mở đầu đến khâu kết thúc xen kẽ, đột biến... - Phương hướng theo hệ thống hình tượng chú ý nhân vật, cảm xúc, thủ pháp, phong c¸ch. - Phương hướng theo hệ thống vấn đề: sẽ hướng cách khai thác tác phẩm theo một vấn đề nào đó mà nó giữ vai trò chủ thể của tác phẩm. II. Vµi nÐt vÒ h×nh thøc tu tõ trong t¸c phÈm v¨n häc: Trong t¸c phÈm v¨n häc, c¸c h×nh thøc tu tõ n»m trong líp ng«n tõ nghÖ thuËt cã chức năng biểu đạt nội dung của tác phẩm văn học. Trang 4 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS 1. C¸c h×nh thøc tu tõ ng÷ ©m: Là những cách phối hợp sử dụng khéo léo các âm thanh đem đến cho phát ngôn ( thường là văn bản thơ) một cấu thanh nhất định, nhằm tạo ra những giá trị tượng thanh, tượng hình, biểu cảm. C¸c h×nh thøc tu tõ ng÷ ©m xuÊt hiÖn chñ yÕu trong v¨n b¶n th¬ thÓ hiÖn qua ®iÖp phụ âm đầu, điệp vần, điệp thanh, nhịp điệu, âm hưởng, hài âm...tạo nên đặc trưng rất riªng ë th¬: tÝnh nh¹c trµn ®Çy. 2. C¸c h×nh thøc tu tõ tõ vùng: Là tên gọi thứ hai mang màu sắc tu từ của sự vật, hiện tượng.Các hình thức tu từ từ vùng chñ yÕu: Èn dô, nh©n ho¸, ho¸n dô, so s¸nh tu tõ, nãi qu¸, nãi gi¶m nãi tr¸nh. 3. C¸c h×nh thøc tu tõ có ph¸p: Lµ c¸ch nãi phèi hîp sö dông c¸c kiÓu ©m, kiÓu c©u nh»m ®em l¹i ý nghÜa biÓu c¶m, c¶m xóc cho nh÷ng m¶nh ®o¹n cña lêi nãi do chóng cÊu t¹o nªn. Các hình thức tu từ cú pháp: Điệp ngữ; đổi trật tự cú pháp;Liệt kê; câu hỏi tu từ. 4. VÞ trÝ c¸c h×nh thøc tu tõ trong t¸c phÈm v¨n häc: C¸c h×nh thøc tu tõ tiÕng ViÖt rÊt phong phó vµ viÖc vËn dông s¸ng t¹o ë tõng bµi v¨n, bµi th¬ cña tõng t¸c gi¶ rÊt ®a d¹ng linh ho¹t nh­ng cã thÓ hiÓu nã ë hai vÞ trÝ sau: a. C¸c h×nh thøc tu tõ xuÊt hiÖn víi t­ c¸ch lµ nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt: Tác phẩm văn chương là hành vi sáng tạo là kết quả của ý đồ sáng tác của việc vận dông nh÷ng thñ ph¸p tu tõ. Víi t­ c¸ch lµ nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt, c¸c h×nh thøc tu từ thể hiện sự sử dụng từ, phối hợp từ, câu một cách chọn lọc- sáng tạo, theo ý đồ s¸ng t¸c cña nhµ v¨n nh»m ®em l¹i cho t¸c phÈm nh÷ng gi¸ trÞ cã tÝnh biÓu tr­ng lín vÒ néi dung vµ tÝnh thÈm mÜ vÒ mÆt nghÖ thuËt. C¸c h×nh thøc tu tõ xuÊt hiÖn trong t¸c phÈm v¨n häc víi t­ c¸ch lµ nh÷ng biÖn pháp nghệ thuật bởi nó không có mục đích tự thân mà chỉ phân tích nội dung và hình thøc trong t¸c phÈm th× gi¸ trÞ cña chóng míi thÓ hiÖn râ. b. C¸c h×nh thøc tu tõ xuÊt hiÖn trong t¸c phÈm v¨n häc víi t­ c¸ch lµ nh÷ng m· ng«n ng÷ nghÖ thuËt. Trong t¸c phÈm v¨n häc, c¸c h×nh thøc tu tõ chÝnh lµ sù vËn dông ng«n ng÷ mét cách có nghệ thuật nhằm đạt hiệu quả cao về mặt thẩm mĩ. Các hình thức tu từ với tư cách là những mã ngôn ngữ nghệ thuật thể hiện ở phương tiện biểu hiện nhằm khiêu gợi liên tưởng, tưởng tượng qua sáng tác nghệ thuật mà chỉ khi khám phá, phân tích tác phẩm nó mới được giải mã. Do đó “ để hiểu lời văn nghệ thuật như là hình thức của tác phẩm, chẳng những phải hiểu các phương tiện ngôn từ ®­îc t¸c gi¶ sö dông, nhËn ra chÝnh x¸c néi dung vµ h×nh thøc cña chóng mµ cßn ph¶i lí giải sự tổ chức của chúng phù hợp với các nguyên tắc tư tưởng- thẩm mĩ của tác giả. Chỉ như vậy mới thâm nhập được vào cái hồn thâm thuý của văn chương, thưởng thức cái hay cái đẹp của nó”. Khả năng mã ngôn ngữ nghệ thuật thể hiện ở tính hình tượng. Bởi “ đặc điểm diễn đạt của ngôn ngữ văn chương tận dụng tất cả các biện pháp tu từ của ngôn ngữ dân tộc để sáng tạo hình tượng”. 5. Các hình thức tu từ là cách thức sử dụng ngôn ngữ biểu đạt nội dung một cách hiÖu qu¶: Trang 5 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS C¸c h×nh thøc tu tõ lµ c¸ch dïng tõ, c©u bãng bÈy, giµu h×nh ¶nh, gîi c¶m thÓ hiÖn rõ giá trị to lớn của chúng đối với nội dung. Đó là tính chính xác, giá trị hình tượng, gi¸ trÞ thÈm mÜ vµ mang phong c¸ch nhµ v¨n. a. Mang tÝnh chÝnh x¸c: Ng«n ng÷ trong t¸c phÈm v¨n häc lµ ng«n ng÷ gîi ra nh÷ng tËp hîp kh«ng sao kÓ xiết, là ngôn ngữ “ Làm sống dậy các động tác sự vận động đầy ý nghĩa của sự vật trong những thời khắc nhất định ”chính là nhờ các hình thức tu từ, nó đã vẽ đúng được một nét sinh động của đối tượng theo như quan niệm của tác giả. Tính chính xác của hình thức tu từ biểu hiện một cách đúng đắn nhất cái hiện thực mà nhà văn muốn diễn tả, cái tư tưởng tình cảm mà nhà văn muốn gửi gắm. b. Mang giá trị hình tượng: - Tác phẩm nghệ thuật dù thuộc loại hình nào đi nữa cũng đều tác động bằng hình tượng và hình tượng bao giờ cũng đến với người tiếp nhận bằng con đường cảm quan nội tại, thông qua một cái nhìn thấy bên trong tạo nên những rung động, những tác dụng thẩm mĩ nhất định. - C¸c h×nh thøc tu tõ b»ng néi dung ng÷ nghÜa cña tõ, cña c©u trong viÖc kÕt hîp sö dông ng«n tõ trong t¸c phÈm cã thÓ biÓu hiÖn thùc t¹i tíi tËn nh÷ng chi tiÕt, nh÷ng s¾c thái tinh vi, tế nhị nhất, do đó lại tạo cho hình tượng văn học nhiều khả năng to lớn, có thÓ dùng l¹i cuéc sèng trong c¶ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. - Giá trị của các hình thức tu từ khi xây dựng hình tượng nghệ thuật thể hiện ở tính t¹o h×nh, biÓu c¶m. +Tính tạo hình có sức gợi trong trí tưởng tượng, hình ảnh cái hiện thực nhà văn muèn göi g¾m. + Tính biểu cảm làm rung động trong đời sống tâm hồn tình cảm của ngời đọc nh÷ng c¶m xóc, t×nh c¶m mµ nhµ v¨n muèn biÓu hiÖn. c. Mang gi¸ trÞ thÈm mÜ: - C¸c h×nh thøc tu tõ lµ c¸ch dïng tõ bãng bÈy, trau chuèt, lµ c¸ch dïng tõ hay, c©u hay vào trong tác phẩm nghệ thuật. Mà nói đến nghệ thuật là nói đến cái đẹp. “ Cái đẹp là điều kiện không thể thiếu được của nghệ thuật, nếu thiếu cái đẹp thì không có vµ kh«ng thÓ cã nghÖ thuËt”. - Gi¸ trÞ thÈm mÜ cña c¸c h×nh thøc tu tõ kh«ng chØ thÓ hiÖn ë ý nghÜa tinh tÕ, míi mẻ có sức khơi dậy và tiếp sức cho những rung động từ cái đẹp. d. Mang phong c¸ch t¸c gi¶: C¸i riªng cña tÊt c¶ c¸c yÕu tè trong s¸ng t¸c: lèi nghÜ, lèi c¶m, lèi thÓ hiÖn nh÷ng đặc điểm riêng trong cách sử dụng từ ngữ, ngữ pháp, thủ pháp nghệ thuật đều mang đậm dấu ấn phong cách tác giả. Tìm ra được cái riêng của tác giả tức là đã nhận ra giá trị nghệ thuật độc đáo theo quan điểm của nhà văn. VËn dông c¸c h×nh thøc tu tõ vµo s¸ng t¸c thÓ hiÖn c¸ tÝnh s¸ng t¹o cña nhµ v¨n qua c¸ch sö dông tõ ng÷ mét c¸ch chän läc, kh¶ n¨ng kÕt hîp tõ, c©u theo mét c¸ch nµo đó. Vì vậy, ở một bình diện rộng các hình thức tu từ chính là phong cách. B. c¬ së thùc tiÔn. Xuất phát từ thực tiễn giảng dạy và học tập môn văn ở trường THCS. Lâu nay, giờ häc v¨n trë thµnh næi lo sî, nÆng nÒ vÒ mÆt t©m lÝ ë mét sè HS. Do c¸c em kh«ng thÝch học môn văn, lượng kiến thức của giờ văn nhiều, lại quá trừu tượng so với tầm đón Trang 6 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS nhËn vµ mét sè giê d¹y v¨n ch­a thùc sù l«i cuèn c¸c em. B¶n th©n lµ mét GV nhËn thÊy khi ph©n tÝch t¸c phÈm v¨n häc chØ tËp trung ph©n tích phần nội dung, không chú trọng đến mặt hình thức nghệ thuật nhất là các hình thøc tu tõ Ýt ®­îc ph©n tÝch nªn HS hiÓu theo kiÓu diÔn n«m, m¸y mãc.T«i thiÕt nghÜ, không chỉ riêng bản thân mà một số các đồng nghiệp khác cũng mắc phải điều này. Nhất là những đồng nghiệp non trẻ. C. gi¶I ph¸p khai th¸c c¸c h×nh thøc tu tõ trong tpvh. I. gi¶I ph¸p chung §èi víi tõng h×nh thøc tu tõ cô thÓ :. 1. H×nh thøc tu tõ ng÷ ©m: Hướng vào âm điệu du dương nhạc điệu của sự phối hợp vần, nhịp điệu, tiết tấu. Do đó khi khai thác các hình thức tu từ ngữ âm, GV phải chỉ ra được cái âm hưởng chung cña toµn bµi th¬ (v× ë truyÖn Ýt sö dông h×nh thøc tu tõ ng÷ ©m ngoµi c¸ch ®iÖp ©m, điệp thanh nhằm tạo sự hài hoà cân đối cho câu văn). Dùng phương pháp so sánh đối lập âm thanh để xem sự xuất hiện của loại hình tu từ ngữ âm và loại hình không phải tu từ ngữ âm cách sử dụng nào chi phối đến âm hưởng chung cña toµn t¸c phÈm. VD: Nếu ta thay đổi cách ngắt nhịp, thay đổi cách gieo vần thì âm sắc của toàn bài thơ, đoạn văn có bị ảnh hưởng gì đến nội dung không? 2. Hình thức tu từ về từ : Hướng vào sự tạo hình, gợi cảm. * So sánh, ẩn dụ, hoán dụ, nhân hoá: GV dùng phương pháp tái hiện để khai thác chúng. Dùng phương pháp này vào phân tích, GV nên có hướng gợi ý cho HS liên tưởng, tưởng tượng. Nghĩa của ẩn dụ, hoán dụ, nhân hoá bao giờ cũng mang nghĩa hình tượng, nghĩa bóng nên dùng phương pháp tái hiện nhằm giúp HS ngoài cách biểu hiện nghĩa gốc, nghĩa cơ bản còn hiểu được ý nghĩa bổ sung, ý nghĩa hình tượng của biện pháp ấy. Dùng phương pháp tái hiện, GV phân tích cơ chế cơ bản trong việc sản sinh ra sức gợi tả là thông qua sức liên tưởng mà tạo nên sự chuyển đổi nghĩa, dẫn dắt người đọc từ một nghĩa đầu tiên bề ngoài đi đến những nghĩa khác bên trong. VD1 : Dùng phương pháp tái hiện vào phân tích hình ảnh ẩn dụ sau : -“Tõ Êy trong t«i bõng n¾ng h¹ MÆt trêi ch©n lÝ chãi qua tim” (Tõ Êy- Tè H÷u, V¨n 8) H×nh ¶nh Èn dô lµ : Bõng n¾ng h¹ - mÆt trêi ch©n lÝ. Dùng phương pháp tái hiện bằng cách : gợi hình ảnh cho học sinh hiểu nghĩa gèc. Bõng n¾ng h¹ ®­îc hiÓu nh­ thÕ nµo ? MÆt trêi ch©n lÝ hiÓu ra sao ?. Trang 7 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS Gợi liên tưởng cho học sinh hiểu theo nghĩa hình tượng: Tác giả nói trong thời điểm nào, lúc ấy xã hội ra sao? Mặt tời chân lí tượng trưng cho đường lối lãnh đạo nào lóc b©y giê ? Sau đó GV khái quát thành nghĩa của hai hình ảnh ẩn dụ như trên : Tôi sáng suèt, minh mÉn khi b¾t gÆp ¸nh s¸ng soi ®­êng dÉn lèi cña §¶ng. VD2: “ M¨ng non lµ bóp m¨ng non §· mang d¸ng th¼ng th©n trßn cña tre N¨m qua ®i, th¸ng qua ®i Tre giµ m¨ng mäc cã g× l¹ ®©u” ( Tre ViÖt Nam- NguyÔn Duy Ng÷ V¨n 7). Èn dô: M¨ng non ®­îc so s¸nh ngÇm víi thÕ hÖ trÎ nh»m diÔn t¶ m¨ng non lµ líp kế tiếp cha ông, là mầm non của đất nước. * Nói quá : Dùng phương pháp giảng nghĩa từ đối với biện pháp tu từ mày GV hướng HS vào hiểu nghĩa của những sự vật hiện tượng và đem đối chiếu với thực tế để rót ra ý nghÜa cña c¸ch dïng biÖn ph¸p nµy. VD1 : Trong c©u ca dao cã sö dông biÖn ph¸p nãi qu¸. -“Cày đồng đang buổi ban trưa” GV cÇn gi¶ng nghÜa m­a ruéng cµy lµ nh­ thÕ nµo ? Trªn c¬ së gi¶ng nghÜa “Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày” GV cho HS liên hệ với thực tế ở ngoài đời sống để rút ra kết luận : ý nghĩa tác dụng của biện pháp này nhằm diễn tả công việc cày đồng rất cực nhọc, người nông dân phải vất vả mới làm ra hạt lúa, hạt gạo trắng th¬m. VD2: “Dân phu kể hàng trăm nghìn con người, từ chiều đến giờ hết sức, kẻ thì thuổng, người thì cuốc,...tình cảnh trông thật là thảm”. ( Tức nước vỡ bờ-phạm Duy Tốn, Ngữ Văn 8). Cách nói quá này nhằm mô tả cảnh hộ đê đông đúc, hỗn loạn. * Nói giảm - nói tránh : Dùng phương pháp xác định sắc thái tu từ để phân tích ý nghĩa trong từ có quan hệ với phạm vi tình cảm - cảm xúc. Xác định sắc thái tu từ, GV dựa trên cơ sở đối lập sắc thái trung hoà và sắc tu từ (ở sắc thái tu từ bào giờ cũng chia thành hai thái cực dương tính và âm tính ) nhằm rút ra hiệu quả của cách dùng từ. Sắc thái biểu cảm dương tính. Trung hoµ s¾c th¸i biÓu c¶m. Thái độ trang trọng, kính yªu, quý träng. S¾c th¸i biÓu c¶m ©m tÝnh. Thái độ miệt thị, coi thường.. VD1: Nguyễn Khuyến trán dùng cái chết để nói đến nỗi đau buồn : “Bác Dương, thôi đã thôi rồi”. Nước mây man mác biết là về đâu ? Trang 8 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS (Khóc Dương Khuê - Nguyễn Khuyến) GV x¸c lËp tõ “chÕt” lµ trung thµnh vÒ s¾c th¸i biÓu c¶m, nã chØ mang ý nghÜa thông báo về một con người không còn tồn tại trong cuộc sống. Cho HS xác định từ “thôi đã thôi rồi” được hiểu ở mức độ tình cảm nào ? tiếc nuối, coi thường. GV rút ra nhận xét chung: Đây là lời tiếc nuối buồn đau , tránh nói đến cái chết b»ng t×nh c¶m kÝnh yªu, trang träng. VD2: “ Thân lươn bao quản lấm đầu, Chót lßng trinh b¹ch tõ sau xin chõa” ( TruyÖn KiÒu- NguyÔn Du). Sau khi bị tú bà và sở khanh đánh lừa, Thuý Kiều buộc phải ra tiếp khách, nàng không thể nói thẳng phải làm “ Gái lầu xanh” vì thấy bị xúc phạm, đau đớn quá nên thèt ra lêi trªn. 3. H×nh thøc tu tõ vÒ c©u : Hướng vào sự gây chú ý, sự nhấn mạnh sáng rõ đặc điểm đối tượng, thái độ bình gi¸. * Điệp ngữ ; Dùng phương pháp hệ thống GV hướng HS vào sự xuất hiện của hình thức này ở mỗi khổ thơ, câu văn có tác dụng như thế nào đối với toàn bộ tác phẩm. NghÜa lµ xem ®iÖp ng÷ nh­ lµ mét yÕu tè, nã gãp phÇn nh­ thÕ nµo vµo mét hÖ thèng lín lµ t¸c phÈm v¨n häc. VD1 : + Trong bµi “ TiÕng chæi tre’ cña Tè Høu )V¨n 7) Điệp ngữ “Tiếng chổi tre” xuất hiện bốn lần. đặt trong hệ thống bài thơ, GV hướng HS xác định vào tổng thể lặp lại của “tiếng chổi tre” ở những thời điểm nào? và nhìn vµo tæng thÓ bµi th¬ ®iÖp ng÷ nh»m thÓ hiÖn ®iÒu g×? Nh­ng ®iÒu quan träng GV ph¶i nói được sự lặp lại diễn tả mặt thời gian gợi cho người đọc một liên tưởng chị lao công lµm viÖc mét c¸ch ©m thÇm, bÒn bØ. VD2: Mai sau Mai sau Mai sau... §Êt xanh tre m·i xanh mµu tre xanh ( Tre ViÖt Nam- NguyÔn Duy, Ng÷ V¨n 7). Sử dụng điệp ngữ “ Mai sau” nhấn mạnh sự trường tồn của tre, của người Việt Nam. Tre là biểu tượng cho con người Việt Nam, cho dân tộc Việt Nam. VD3 “Ba nã bÕ nã lªn. Nã h«n ba nã kh¾p mäi n¬i. Nã h«n tãc, h«n cæ, h«n vai vµ h«n c¶ vÕt thÑo dµi bªn m¸ cña ba nã n÷a”. ( Chiếc lược ngà- Nguyễn Quang Sáng). Trang 9 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS §iÖp tõ “h«n” xuÊt hiÖn liªn tiÕp, dån dËp diÔn t¶ t×nh c¶m th¾m thiÕt, s©u s¾c cña bé Thu đối với ba nó. * Đổi trật tự cú pháp : Dùng phương pháp so sánh, GV đối chiếu hình thức câu có trật tự bình thường với hình thức câu đảo thành phần để rút ra hiệu quả của cách dùng này về mặt hình thức diễn đạt, nội dung ngữ nghĩa. VD : “Nã chÕt råi, com chim cña t«i. Con chim se sẻ mới ra đời H«m qua nã h·y cßn bay nh¶y Chỉ một ngày gia, đã chết rồi”. (Con chim cña t«i - Tè H÷u, V¨n 8) GV cho so s¸nh 2 trËt tù. “Nã chÕt råi, con chim cña t«i” víi “con chim cña t«i, nã chÕt råi”. Râ rµng c©u dïng biÖn ph¸p tu tõ hay h¬n v× nã nhÊn m¹nh ý th«ng b¸o : Con chim đã chết. Hình thức diễn đạt này vừa mới lạ vừa gây một ấn tượng mạnh thể hiện tình cảm của tác giả trước cái chết của con chim sẻ. * Đối ngữ : Dùng phương pháp phân tích ngôn ngữ GV chia cặp đối theo từng cấp độ từ, câu hoặc phân loại theo trường biểu niệm, biểu vật ... để phân tích. VD: Miêu tả về cảnh đổi mùa Thạch Lam viết như sau: “Võa míi ngµy h«m qua trêi h·y cßn n¾ng Êm vµ hanh, c¸i n¾ng vÒ cuèi th¸ng mười làm nứt nẻ đồng ruộng, và làm giòn khô những chiếc lá rơi, Sơn và chị chơi cỏ gà ở ngoài động còn thấy nóng bức, chảy mồ hôi. Thế mà qua một đêm mưa rào, trời bỗng đổi ra gió bấc rồi cái lạnh ở đâu đến làm cho người ta tưởng đang ở giữa mùa đông rét mướt. Sơn tung chăn tỉnh dậy, nhưng không bước xuống giường ngay như mọi khi, còn ngồi thu tay vào trong bọc bên cạnh đứa em bé vẫn nắm tay ngủ kĩ. Chị Sơn và mẹ Sơn đã trở dậy đang ngồi quạt lò để pha nước chè uống. Sơn nhận thấy mọi người đã mặc áo rét cả rồi”. (Giã l¹nh ®Çu mïa - Th¹ch Lam - V¨n 8) GV hướng dẫn HS phân tích từng cặp đối lập như: + Thêi gian : H«m qua - s¸ng nay + Thêi tiÕt : N¾ng Êm, hanh- giã bÊc, l¹nh + Sự vật : Đồng ruộng nứt nẻ, lá giòn khô - ở giữa mùa đông rét mướt + Con người : ThÊy nãng bøc, ch¶ymå h«i - mÆc ¸o rÐt. Nêu ý nghiã tác dụng : Toàn bộ sự đối lập này báo hiệu cảnh vật đã chuyển mùa hay thời tiết đã chuyển mùa. * Liệt kê: Dùng phương pháp phân tích - tổng hợp, GV khai thác hình thức tu từ này trªn c¬ së. Trang 10 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS + Phân tích các thành phần đồng chức bằng cách lý giải, đánh giá hiện tượng, sự vËt. + Tổng hợp: Phát hiện ra các mối liên hệ giữa các thành phần đồng chức với nhau. VD : “Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỏ ổi... toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn; không bao giờ ta thấy họ là người đáng thương; không bao giờ ta thương...” (L·o H¹c - Nam Cao , V¨n 8) Dùng phương pháp phân tích tổng hợp theo từng bước: + Phân tích : GV hướng dẫn HS tìm các thành phần đồng chức trong mối quan hệ với chủ thể như : Họ - liên hệ với các thành phần đồng chức: Gàn dở, ngu ngốc, xấu xÝ, bÇn tiÖn, bØ æi... ®©y lµ nh÷ng tÝnh tõ chØ phÈm chÊt mang s¾c th¸i biÓu c¶m ©m tÝnh. + Tổng hợp : Tìm nét chung từ sự đồng chức trên. Tác giả muốn nhấn mạnh, đề cập đến những cái nhìn phiến diện miệt thị, khinh bỉ, coi thường người nông dân ở một lớp người. Đó là một cách nhìn thiếu sự thông cảm, thiếu hoà đồng với nông dân nghÌo. * Câu hỏi tu từ : Dùng phương pháp gợi - tìm, GV hướng HS tìm những phần sau : + D¹ng c©u hái lµ cÇn tr¶ lêi hay kh«ng cÇn tr¶ lêi. + Câu hỏi không cần trả lời có tính khẳng định hay phủ định. + Tìm sắc thái biẻu cảm của loại câu hỏi đã sử dụng. VD1 : “Tre xanh Xanh tù bao giê ? Chuyện ngày xưa... đã có bờ tre xanh?” (Tre ViÖtNam - NguyÔn Duy, V¨n 7) Dùng phương pháp gợi -tìm, GV hướng HS vào tìm hiểu để xác định đây là loại câu hỏi không cần trả lời, có tính khẳng định về mặt nội dung: Tre đã có từ xưa, nâng tính hình tượng “cây tre” thật đẹp, ngợi ca, tự hào. VD2: “Những người muôn năm cũ Hån ë ®©u b©y giê?”. (Ông đồ- Vũ Đình Liên). Câu hỏi là một nổi lòng chất vấn lòng người. Hồn ở đâu bây giờ? như một lời trách cứ, một nổi xót xa về một quá khứ quí nét đẹp chữ thánh hiền dân tộc đã vội bị mọi người quên lãng. VD3 “ Về thì đâm đầu vào đâu? Để chồng bị trói đến bao giờ nữa?...Thôi, trời đã bắt tội, cũng đành nhắm mắt liều...”. Trang 11 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS ( Tắt đèn- Ngô Tất Tố). Lời độc thoại thể hiện một tâm trạng giằng xé tâm can chị Dậu: Một bên là chồng bÞ trãi, mét bªn lµ tiÒn b¸n chã, b¸n con rÎ m¹t. C¸c h×nh thøc tu tõ xuÊt hiÖn trong t¸c phÈm phong phó, ®a d¹ng vÒ mÆt néi dung lẫn hình thức. Ngoài những phương pháp nêu trên, GV có thể dùng nhiều phương pháp dạy học Văn và Tiếng Việt để phân tích. II. gi¶i ph¸p cô thÓ:. 1. Khai th¸c c¸c h×nh thøc tu tõ trong d¹y th¬ : - “Th¬ lµ mét h×nh thøc nghÖ thuËt cao quý tinh vi”, “th¬ nh­ mét nghÖ thuËt cña ngôn ngữ cân đối, hài hoà du dương”. Tác phẩm thơ dồn nén đời sống đầy ắp vào những câu chữ ít ỏi đã tạo trong thơ mang nghĩa hình tượng, nghĩa bóng. - Chính những đặc điểm trên đã quy định vị trí các hình thức tu từ phải là những mã ngôn ngữ nghệ thuật nằm trong một chỉnh thể nghệ thuật thống nhất. Do đó, “dạy tác phẩm trữ tình trong nhà trường THCS cần tạo cho HS hiểu và cảm được nghĩa của từ, câu, biết rung động trước cảnh sắc do ngôn ngữ đem lại”. a. Phương hướng khai thác các hình thức tu từ trong dạy học thơ : - Làm cho HS cảm và hiểu được ý tưởng của nhà thơ thể hiện qua sáng tác , GV phải hướng cho HS cảm nhận được những ngôn từ gợi ra “một tập hợp không sao kể xiết”, “sự dồn nén đời sống trong từng câu chữ”. + Giảng thơ chủ yếu là giảng hình tượng, thông qua hình thức để giảng nội dung, là thông qua việc phân tích các yếu tố về loại thể, kết cấu ngôn ngữ để làm sống dậy hình tượng với tất cả vẻ đẹp, chiều sâu của nó”. Hình tượng trong thơ là hình tượng của c¶m xóc, lµ sù thÓ hiÖn cña nh©n vËt tr÷ t×nh hay “c¸i t«i tr÷ t×nh”. + Nhân vật trữ tình trong thơ không được miêu tả, diện mạo, hoạt động, lời nói quan hệ cụ thể mà thường là những phút giây rung cảm của tâm hồn tác giả trước các biến cố của đời sống. Có thể nói, nét nổi bật trong thơ là : Không trực tiếp miêu tả các hiện tượng của hiện thực, không nhằm tạo ra con người, những bức tranh về cuộc sống mà qua chất liệu của nó, biểu hiện những cảm nghĩ nhất định của con người thể hiện cách nhận thức và đánh giá của con người đối với cuộc sống. + Một trong những hình thức nghệ thuật góp phần vào việc xây dựng hình tượng thơ phải kể đến các hình thức tu từ. Các hình thức tu từ với tư cách là những mã ngôn ngữ từ nghệ thuật thể hiện ở tính gợi hình, gợi cảm giàu sức biểu trưng lớn đã xây dựng vẻ đẹp lung linh, huyền diệu của hình tượng thơ. Khai thác các hình thức tu từ trong thơ chính là làm sống dậy các hình tượng với tất cả vẻ đẹp, chiều sâu của nó. + Trong tất cả các hình thức tu từ mà tôi đã đề cập, có thể nói ẩn dụ hoán dụ, nhân ho¸, so s¸nh lµ nh÷ng h×nh thøc tu tõ xuÊt hiÖn trong th¬ víi tÇn sè cao nhÊt. “Th¬ lµ nghệ thuật kì diệu bậc nhất của trí tưởng tượng”. “Tác phẩm nghệ thuật phát huy tác dụng thẩm mĩ của nó bằng con đường liên tưởng”. Phát huy cơ chế liên tưởng, các hình thức tu từ so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, nhân hoá kêu gọi người tiếp nhận một khả n¨ng t¸i hiÖn thùc hiÖn thùc cuéc sèng b»ng nh÷ng biÓu hiÖn thÞ gi¸c, thÝnh gi¸c, xóc Trang 12 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS giác, khứu giác, vị giác, những vận động về người, vật, việc, cảnh đời...được đề cập trong tác phẩm như trong thực tế. Dùng phương pháp tái hiện, giáo viên hướng học sinh từ chỗ miêu tả những nét phác thảo về cuộc sống qua từng câu chữ đến chỗ cảm nhận cuộc sống, con người đang cựa quậy, chuyển động dưới từng câu chữ. Cảm nhận hiện thực cuộc sống, con người trong thơ, các em sẽ hiểu được những rung cảm, những ý tưởng của nhà thơ muốn gửi gắm qua từng câu, chữ. VD1: Trong bµi “Tre ViÖt Nam - NguyÔn Duy , V¨n 7) t¸c gi¶ sö dông biÖn pháp nhân hoá để miêu tả những đặc tính ở cây tre, GV phải hướng cho HS chỉ ra được những đức tính ấy là gì và nó có liên hệ với những ai... Ch¼ng h¹n nh­ c©u : “Lưng trần phai nắng phơi sương Có manh áo cộc, tre nhường cho con “ Phát hiện biện pháp nhân hoá, GV dùng phương pháp tái hiện để phân tích hình ảnh tu từ “Lưng trần”, “nhường cho con” bằng cách hướng cho HS cảm nhận bằng các gi¸c quan vÒ c¸ch dïng tõ nµy. Lưng trần : Cảm nhận bằng cảm giác về sự chịu đựmg cáI khắc nghiệt của thời tiết (nóng của nắng, lạnh của sương). Nhường cho con : Tất cả dành chon con một tình cảm yêu thương hết mực, giàu søc hy sinh. Đây là những đức tính tốt cho ta liên hệ đến con người và chỉ có con người mới chịu đựng được gian khổ và giàu đức hy sinh, nhường nhịn cho con. Đó chính là những nét đẹp của dân tộc mang tính truyền thống, điều mà nhà thơ muốn gửi gắm. VD2: “ Gëy tre, ch«ng tre chèng l¹i s¾t thÐp cña qu©n thï. Tre xung phong vµo xe tăng, đại bác, tre giữ làng, giữ nước, giữ máI nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hy sinh để bảo vệ con người. Tre, anh hùng lao động! Tre, anh hùng chiến đấu!”. (C©y tre ViÖt Nam-ThÐp Míi, Ng÷ V¨n 6) - Làm cho HS cảm và hiểu được ý tưởng của nhà thơ, GV phảI hướng cho HS cảm vµ hiÓu ®­îc nh÷ng rung c¶m, nh÷ng c¶m xóc m·nh liÖt cña nhµ th¬. Thơ là sự bộc bạch của nỗi lòng, là táI hiện cuộc sống như một duyên cớ để bộc lộ những rung cảm, tâm hồn của tác giả. Đó là cảm xúc của nhà thơ đối với những sự vật hiện tượng, tình thế trong đời sống hay nỗi niềm băn khoăn về số phận con người... Bằng chức năng biểu cảm, mạng đậm màu sắc tu từ, các hình thức tu từ đã giúp nhà th¬ thÓ hiÖn nh÷ng suy t­, nguyÖn väng, Èn chøa nçi niÒm qua tõng c©u ch÷. §ã lµ những phóng đại, nói giảm – nói tránh, đổi trật tự cú pháp, câu hỏi tu từ... với những cung bËc bËc t×nh c¶m ®a d¹ng: khi dån dËp m¹nh mÏ, khi thiÕt tha s©u l¾ng, khi c¶m thương trăm trở, khi giận dữ bất bình, khi triết lý nhân sinh, khi trầm tư tâm tưởng... tất cả đều tạo nên những cảnh sắc muôn màu đời sống khắc sâu vào lòng người đọc. - Tuú theo sù xuÊt hiÖn cña tõng h×nh thøc tu tõ trong chØnh thÓ t¸c phÈm mµ GV sö dụng một phương pháp khai thác theo mạch cảm xúc của bài thơ, tránh tách rời nó ra khái hÖ thèng toµn bµi. Trang 13 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS Hướng cho HS cảm và hiểu được ý tưởng của nhà thơ, GV đã giúp HS cảm và hiểu t¸c phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c, s©u s¾c h¬n. b. Làm cho HS rung cảm với cáI đẹp : - Làm cho HS rung cảm với cáI đẹp trước tiên GV phảI hướng cho HS thấy được cáI đẹp nghệ thuật độc đáo của nhà thơ. Đó là cách trình bày cuộc sống theo một quan ®iÓm thÈm mÜ ®Çy c¸ tÝnh s¸ng t¹o. C¸I hay cña c¸ch dïng tõ, c©u cã tÝnh chÊt míi mÎ vÒ h×nh thøc, giµu søc biÓu hiÖn vÒ néi dung tr¸nh ®­îc sù nhµm ch¸n lÆp l¹i. + §Ó gióp HS thÊy ®­îc gi¸ trÞ cña tõ hay c©u hay, GV ph¶I chØ ra c¸I míi trong c¸ch chän läc tõ ng÷, sö dông c©u cña c¸c h×nh thøc tu tõ. Ch¼ng h¹n th¬ cò thÝch dùng thuyền, bến, mai, trúc, tre để chỉ con người bằng những từ ngữ, tượng trưng ước lệ thì thơ hiện đại từ ngữ gần gũi với đời sống con người. Đó là cánh đồng lúa rập rờn, cánh đồng cỏ non mơn mởn tạo vật đầy hơI thở cuộc sống hay những hình ảnh cánh đồng quê chảy máu, những đọt dừa trơ trọi như một rừng gươm mới thấy sức tàn phá cña chiÕn tranh... + Gióp HS thÊy ®­îc tõ hay, c©u hay, GV cßn ph¶I chØ ra c¸I ý vÞ s©u xa, ý nghÜa tinh tÕ, tÕ nhÞ cña c¸ch chän tõ ng÷. - Làm cho HS rung cảm với cáI đẹp GV còn phảI biết hướng HS có những rung cảm cùng vui, cùng buồn với con người, cảnh vật trong tác phẩm. Đó là những rung cảm về tạo vật thiên nhiên cuộc sống đang chuyển mình, vận động dưới bàn tay nghệ sỹ. Đó là những rung cảm về cuộc sống đẹp, con người đẹp với hành động cao cả, nhân cách cao thượng giàu tình nhân áI, tình cảm cha con, ông bà, anh chị, quê hương, đất nước... –Rung cảm với cáI đẹp HS không chỉ được bồi dưỡng về mặt tri thức : Cách sử dụng tõ hay, c©u hay, nh÷ng t¸c phÈm v¨n häc kÞªt xuÊt mµ cßn gióp c¸c em tù hoµn thiÖn m×nh vÒ mÆt nh©n c¸ch theo ch©n – thiÖn –mÜ. Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học thơ không có nghĩa là tôI áp đặt tất cả các hình thức tu từ nào cũng có ý nghĩa tác dụng đến cảm hứng sáng tác, chủ thể trữ tình trong tác phẩm. ậ đây tôI đưa ra những định hướng dạy tác phẩm thơ theo hướng khai thác các hình thức tu từ, tuỳ sự xuất hiện của từng biện pháp tu từ mà GV định ra một phương pháp áp dụng vào phân tích giá trị của biện pháp ấy đối với nội dung tác phÈm. 2. Khai th¸c c¸c h×nh thøc tu tõ trong d¹y häc t¸c phÈm truyÖn: 1. Néi dung khai th¸c c¸c h×nh thøc tu tõ trong d¹y häc t¸c phÈm truyÖn : a. Xác định vị trí các hình thức tu từ trong tác phẩm truyện : ë truyÖn, c¸c h×nh thøc tu tõ xuÊt hiÖn nh­ nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt thÓ hiÖn ý đồ sáng tác của nhà văn qua nghệ thuật miêu tả nhân vật và nghệ thụat kể chuyện. Sự hiÖn diÖn cña c¸c h×nh thøc tu tõ kh«ng chØ gióp cho lêi v¨n thªm trong s¸ng, giµu hình ảnh, có sức truyền cảm mà còn có tính chất khắc sâu đến nhận thức người đọc về những vấn đề xã hội.. Trang 14 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS b. Phương pháp khai thác các hình thức tu từ trong tác phẩm truyện :Khai thác các h×nh thøc tu tõ trong d¹y häc truyÖn thùc chÊt lµ viÖc gi¶ng d¹y truyÖn trong sù thèng nhất giữa hình thức nghệ thuật với nội dung tư tưởng. c. Lµm cho HS hiÓu vµ rung c¶m cïng nh©n vËt trong t¸c phÈm truyÖn : - Nh©n vËt lµ tung t©m cña t¸c phÈm tù sù. N¾m cèt truyÖn còng lµ n¾m c©u chuyÖn cña nh©n vËt. - Làm cho HS hiểu được nhân vật trong truyện nghĩa là người GV đã giúp HS hiểu đúng tư tưởng, tình cảm của nhà văn muốn gửi gắm qua nhân vật. Bởi nhân vật trong tác phẩm là những con người tâm tưởng, là những con người được sáng tác theo ý đồ của nhà văn, là nơI tập trung biểu hiện tư tưởng tình cảm của tác phẩm và tác giả. +Trong truyÖn, c¸c h×nh thøc tu tõ xuÊt hiÖn nh­ lµ mét thñ ph¸p nghÖ thuËt mµ sù xuất hiện của nó qua cách miêu tả nhân vật đã làm cho nhân vật có hình ảnh hơn, sinh động hơn. Đó là những con người biết nói, biết nghĩ, đang sống và hành động như những con người đời thường ngoài cuộc sống. Phân tích nhân vật phảI là sự phân tích hình tượng, phảI phân tích sao cho nhân vật giữ được tính chất sinh động của nó trong c¶m thô cña häc sinh. + Tìm hiểu nhân vật, GV cần hướng HS tìm hiểu nghệ thuật sử dụng các hình thức tu từ, cáI tạo nên nét sinh động của nhân vật thể hiện qua những chi tiết miêu tả hành động, tâm trạng, lời nói, dung nhan, giới thiệu lại lịch. + Phân tích biện pháp này, GV dùng phương pháp phân tích tổng hợp, khai thác các thành phần đồng chức như : gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi... trên cơ sở lý gi¶I ®©y lµ nh÷ng tÝnh tõ tõ chØ phÈm chÊt nh»m kh¸I qu¸t tæng hîp: T¸c gi¶ muèn nhấn mạnh đến những cáI nhìn phiếm diện miệt thị, khinh bỉ, coi thường người nông dân ở một lớp người. Đó là một cách nhìn thiếu sự thông cảm, hoà đồng với người n«ng d©n nghÌo. + Tìm hiểu nhân vật trong ý nghĩa hình tượng hay hình tượng nhân vật, GV cần ph¶I chØ ra ®­îc viÖc sö dông c¸c h×nh thøc tu tõ vµo x©y dùng nh©n vËt ngoµi ý nghÜa tạo nét sinh động nó còn là sự thể hiện ý đồ sáng tác cỉa nhà văn. Bởi nhân vật trong tác phẩm, là nhân vật được tạo theo tư tưởng của chủ đề tác phẩm. Sự xuất hiện và tồn t¹o cña nã lµ do sù nhµo nÆn, t¹o h×nh cña nhµ v¨n cho nªn h×nh hµi cña nã nhÊt thiÕt phảI là những tâm tư tình cảm của nhà văn. Khai thác được ý nghĩa hình tượng qua các hình thức tu từ, GV đã giúp HS cảm thụ được sâu và đánh giá đúng các nhân vật trong truyÖn. d. Lµm cho HS c¶m nhËn ®­îc c¸I hay trong nghÖ thuËt kÓ chuyÖn: Đọc truyện, người đọc bị cuốn hút vào câu chuyện không chỉ bằng lối kể chuyện tạo tình huống bất ngờ, những chi tiết xung đột gay gắt mà còn là lời văn mượt mà, truyền cảm, đầy sức thuyết phục. Các hình thức tu từ đã góp thâm phần thành công vào nh÷ng trang s¸ng t¸c cña c¸c nhµ v¨n. - Lµm cho HS c¶m nhËn ®­îc c¸I hay cña nghÖ thuËt kÓ chuyÖn, GV ph¶I chØ ra được cáI hay của nhà văn đã sáng tạo ra một bức tranh chất chứa đầy chất liệu đời sống và tình ý con người. Bằng những thủ pháp tu từ cuộc sống được miêu Trang 15 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS t¶ phong phó, bÒ bén, giµu chÊt hiÖn thùc, mäi vËt nh­ ®­îc sinh s«I n¶y në dưới từng câu chữ. Người đọc như bị chóng ngợp trong không gian bao la trước bức tranh hiện thực hoàng tráng sôI động hay một khoảnh khắc bất ngờ xảy ra trong đời người. Dưới ngòi bút người nghệ sỹ, hiện thực cuộc sống không phảI là một bức tranh bất động mà là sự vận động sinh động có hồn và đầy nhựa sèng. VD: “Sau trËn b·o, ch©n trêi, ngÊn bÓ s¹ch nh­ tÊm kÝnh lau hÕt m©y hÕt bôi. Mặt trời nhú lên dần dần, rồi nhú lên cho kì hết. Tròn trĩnh phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn. Quả trứng hồng hào thăm thẳm và đường bệ đặt lên một mâm bạc đường kính mâm rộng bằng cả một cáI chân trời màu ngọc trai nước biển ửng hồng. Y như một mâm lễ phẩm tiến ra từ trong bình minh để mừng cho sự trường thọ của tất cả những người chài lưới trên muôn thủa biển đông” ( C« T«- NguyÔn Tu©n, Ng÷ V¨n 6) Miêu tả cảnh trên, tác giả sử dụng biện pháp so sánh, ẩn dụ, nhân hoá độc đáo, từ ngữ tinh tế để vẽ lên một bức tranh tuyệt đẹp về cảnh mặt trời mọc trên biển đảo Cô T« . GV phảI chi ra được cáI hay của biện pháp này là đã tô vẽ bức tranh thêm sinh động đầy màu sắc của sự sống. - Lµm cho häc sinh c¶m nhËn ®­îc c¸I hay cña lêi v¨n, GV cÇn chóy ý c¸ch hµnh v¨n trong s¸ng, chän läc tõ ng÷ theo phong c¸ch nhµ v¨n. - C¸I hay cña c¸c h×nh thøc tu tõ lµ t¹o ra c¸I míi mÎ mang ®Ëm phong c¸ch t¸c gi¶. +Khác với loại thể thơ, đặc trưng nghệ thuật quy định vị trí các hình thức tu từ, cßn ë truyÖn viÖc sö dông c¸c h×nh thøc tu tõ mang phong c¸ch nhµ v¨n. Tu tõ theo nghÜa réng cã thÓ hiÓu lµ phong c¸ch chÝnh v× thÕ mµ ng«n tõ trong c¸c t¸c phÈm truyÖn còng ®a d¹ng. Cã t¸c gi¶ thÝch dïng ng«n tõ hoa mÜ hay gi¶ng dÞ, triÕt lý hay tình cảm, tiết kiệm hay dông dài, sôI nổi hay trầm lắng... tất cả đã tạo nên những phong c¸ch ®a d¹ng. Trªn ®©y lµ c¸c khai th¸c c¸c h×nh thøc tu tõ trong d¹y häc truyÖn, thùc tÕ gi¶ng d¹y truyện ở Trường THCS hiện nay, GV chỉ chú trọng nhiều về cách phân tích nhân vật theo diÔn biÕn cèt truyÖn, nh÷ng t×nh tiÕt x©y dùng t¸c phÈm lµ chÝnh, viÖc khai th¸c c¸c h×nh thøc tu tõ kh«ng ®­îc quan t©m. ThiÕt nghÜ viÖc khai th¸c c¸c h×nh thøc tu tõ sÏ gãp phÇn lµm t¨ng thªm tÝnh truyÒn c¶m, thuyÕt phôc cho giê d¹y v¨n. III. kết quả đạt được.. Trong quá trình vận dụng tích cực các hình thức tu từ để giảng dạy TPVH, qua kh¶o s¸t kiÓm tra kÕt qu¶ thu ®­îc nh­ sau: 1. Kh¶ n¨ng n¾m kiÕn thøc tu tõ trong t¸c phÈm V¨n häc cña HS: Líp. Tæng sè HS. §iÓm sè cña HS qua bµi kiÓm tra Khi ch­a ¸p dông. Trang 16 Lop8.net. Sau khi ¸p dông.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS Giái. Kh¸. TB. Yõu. Giái. Kh¸. TB. Yõu. 6A. 30. 4. 6. 12. 8. 8. 11. 9. 2. 6B. 31. 3. 6. 11. 11. 7. 12. 9. 3. 8B. 33. 4. 7. 10. 12. 8. 13. 8. 4. 2.Kh¶ n¨ng ph©n tÝch c¸c h×nh thøc tu tõ trong t¸c phÈm v¨n häc cña HS a. Khi ch­a ¸p dông: Líp Tæng sè HS. HS ph¸t hiÖn c¸c h×nh thøc HS ph¸t hiÖn c¸c h×nh thøc tu HS kh«ng ph¸t hiÖn c¸c tu tõ nh­ng kh«ng nªu ®­îc tõ vµ nªu ®­îc t¸c dông cña h×nh thøc tu tõ vµ kh«ng t¸c dông cña chóng chóng nªu ®­îc t¸c dông cña chóng. 6A. 30. 18. 4. 8. 6B. 31. 17. 3. 11. 8B. 33. 17. 4. 12. b. Khi ¸p dông: Líp Tæng sè HS. HS ph¸t hiÖn c¸c h×nh thøc HS ph¸t hiÖn c¸c h×nh thøc tu HS kh«ng ph¸t hiÖn c¸c tu tõ nh­ng kh«ng nªu ®­îc tõ vµ nªu ®­îc t¸c dông cña h×nh thøc tu tõ vµ kh«ng t¸c dông cña chóng chóng nªu ®­îc t¸c dông cña chóng. 6A. 30. 9. 18. 2. 6B. 31. 9. 19. 3. 8B. 33. 11. 18. 4. KÕt qu¶ cho thÊy viÖc ¸p dông khai th¸c c¸c h×nh thøc tu tõ trong d¹y häc V¨n lµm cho HS nắm bắt kiến thức sâu sắc hơn, tổng thể hơn, cảm thụ văn bản tốt hơn và đắc biệt hơn là HS biết chú trọng ứng dụng các kiến thức kĩ năng về tu từ mà các em đã được học trong chương trình tiếng Việt vào hiểu nội dung tác phẩm Văn học. D. bµi häc s­ ph¹m rót ra:. Để có thể vận dụng và thực hiện tốt đề tài này người GV cần phảI nắm cơ sở lí luËn trªn còng nh­ nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n sau: a. Trong viÖc d¹y th¬ : - GV phảI nắm vững những đặc điểm độc đáo của thơ như : cảm xúc của “cáI tôI trữ t×nh”, ng«n ng÷ tõ nghÖ thuËt, vÇn, nhÞp ®iÖu, tiÕt tÊu... - GV cần lưu ý đến cá tính sáng tạo của nhà thơ, đặc biệt hoàn cảnh sáng tác và sự ra đời của tác phẩm. - GV phảI nắm vững phương pháp và biện pháp dạy học tác phẩm thơ... - GV ph¶I n¾m v÷ng tri thøc tu tõ. b. Trong viÖc gi¶ng d¹y t¸c phÈm truyÖn ; Trang 17 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS - GV phải nắm vững những đặc trưng cơ bản của truyện bao gồm : sự tồn tại của t×nh tiÕt, c¸c biÕn cè cña cèt truþªn, lêi kÓ, nh©n vËt. - GV lưu ý đến cá tính sáng tạo của nhà văn. - GV phải nắm được các phương pháp và biện pháp dạy học tác phẩm truyện như : §äc, kÓ tãm t¾t t¸c phÈm, t×m hiÓu cèt truyÖn, t×m hiÓu nh©n vËt, t×m hiÓu nh÷ng vÊn đề nổi lên trong tác phẩm, tìn hiểu ngôn ngữ kể chuyển của tác giả. - GV cÇn n¾m v÷ng tri thøc tu tõ. phÇn iii: kÕt luËn Trên đây là ý kiến bản thân đã đúc rút và nghiên cứu và tìm tòi tài liệu, qua nhiều năm dạy học bản thân đã áp dụng thường xuyên trong dạy học văn. Kết quả thực hiện cho thÊy lµ rÊt hîp lÝ vµ hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, khi sö dông “ Khai th¸c c¸c h×nh thøc tu từ” trong dạy học tác phẩm văn học người GV phảI biết sáng tạo, linh hoạt trong việc kết hợp phương pháp giảng dạy của hai phân môn Văn- tiếng Việt để đem đến hiệu qu¶ cho giê d¹y. Trong phạm vi đề tài bản thân chưa đề cập một cách đầy đủ và toàn diện, còn rất nhiều thiếu sót và chưa thoả đáng. Nhưng là một gợi ý bản thân nêu ra để mong sao góp phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng giảng dạy tác phẩm văn học nói riêng cũng nh­ bé m«n Ng÷ v¨n nãi chung. RÊt mong ®­îc sù gãp ý ch©n t×nh cña quÝ thÇy c« vµ các bạn đọc để đề tài hoàn thiện hơn. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n!. Trang 18 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS. Môc lôc Môc. Trang. Phần I. Đặt vấn đề – Lí do chọn đề tài.. 1. PhÇn II. Néi dung.. 2. A. C¬ së lÝ luËn. 2. I. Tác phẩm văn học và việc dạy tác phẩm văn học ở trường THCS. 2. II. Vµi nÐt vÒ h×nh thøc tu tõ trong t¸c phÈm v¨n häc. 4. B. C¬ së thùc tiÔn. 6. C. Gi¶i ph¸p khai th¸c c¸c h×nh thøc tu tõ trong t¸c phÈm v¨n häc.. 7. I. Giải pháp chung đối với từng hình thức tu từ cụ thể.. 7. II. Gi¶i ph¸p cô thÓ.. 12. III. Kết quả đạt được.. 16. D. Bµi häc s­ ph¹m rót ra.. 17. PhÇn III. KÕt thóc.. 18. Trang 19 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Sáng kiến kinh nghiệm-Khai thác các hình thức tu từ trong dạy học TPVH ở trường THCS. Tµi liÖu tham kh¶o chÝnh. Bộ giáo dục và đào tạo SGK Ngữ văn và SGV ( 6,7,8,9). Cao Xuân Hạo Tiếng Việt, mấy vấn đề ngữ âm, ngữ nghĩa, ngữ pháp – NXB Giáo. dôc, 1998. Bùi Tất Tươm ( Chủ biên), Hoàng Xuân Tâm, Nguyễn Văn Bằng Giáo trình. ng«n ng÷ häc vµ TiÕng ViÖt – NXB Gi¸o dôc, 1997. Đỗ Hữu Châu, Bùi Minh Toán Đại cương ngôn ngữ học, tập hai – NXB Giáo. dôc, 1993. Hoàng Xuân Tâm, Bùi Tất Tươm Dạy học Tiếng Việt THCS - NXB Giáo dục,. 2004. ViÖn ng«n ng÷ häc Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt – NXB §µ N½ng- Trung t©m Tõ ®iÓn. häc, 2002.. Trang 20 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>