Bài giảng Ngữ văn 9 tiết 126 - Tiếng việt nghĩa tường minh và hàm ý

<span class='text_page_counter'>(1)</span>KÝnh chµo c¸c thÇy c« gi¸o vÒ dù giê Ngữ văn líp 9a. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> KIÓM TRA BµI Cò 1. Thế nào liên kết câu, liên kết đoạn 2. Chỉ ra từ ngữ liên kết và phép liên kết trong đoạn văn sau: T.nú thét lên một tiếng. Chỉ một tiếng thôi, nhưng tiếng thét của anh bỗng vang dội thành nhiều tiếng thét dữ dội hơn. (Rừng xà nu- Nguyễn Thành Trung) * Đáp án: - Phép lặp: một tiếng-một tiếng- tiếng thét - Phép nối: Nhưng - Phép dùng từ trái nghĩa: một tiếng- nhiều tiếng.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> TiÕt 126- TiÕng viÖt. Nghĩa tường minh và hàm ý I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý 1. Xét ví dụ:. - Trêi ¬i, chØ cßn cã n¨m phót! ChÝnh lµ anh thanh niªn giËt m×nh nãi to, giäng cườinhưngđầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trë vµo liÒn, tay cÇm mét c¸i lµn. Nhµ ho¹ sÜ tÆc lưỡiđứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già. ¤! C« cßn quªn chiÕc mïi soa ®©y nµy! Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để ngườicon gái khái trë l¹i bµn, anh lÊy chiÕc kh¨n tay cßn vo trßn cÆp gi÷a cuèn s¸ch tíi tr¶ cho c« g¸i. C« kÜ s­mÆt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi. ( LÆng lÏ Sa Pa - NguyÔn Thµnh Long). Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> TiÕt 126- TiÕng viÖt. Nghĩa tường minh và hàm ý I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý 1. Xét ví dụ: 2. Nhận xét:. - Trêi ¬i, chØ cßn cã n¨m phót! - Anh thanh niên muèn nãi: + Thời gian: Cßn 5 phót n÷a họ ph¶i chia tay nhau. -> C¸ch nói mang tÝnh phæ biÕn, ai còng hiÓu + Cảm xúc nuối tiếc: Vì thêi gian cßn l¹i qu¸ Ýt -> C¸ch nói kh«ng mang tÝnh phæ biÕn, kh«ng ph¶i ai còng hiÓu => Nh÷ng ý anh thanh niªn muèn nãi theo c¸ch 2 không được diễn đạt trực tiếp bằng các từ ngữ nêu ë trong c©u.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> TiÕt 126- TiÕng viÖt. Nghĩa tường minh và hàm ý I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý 1. Xét ví dụ: 2. Nhận xét:. - ¤! C« cßn quªn chiÕc mïi soa ®©y nµy! -> C©u nãi kh«ng cã Èn ý g×, mµ thể hiện trực tiếp điều anh muốn nói (nhắc cô gái việc cô quên chiếc khăn). Bµi tËp 1: a. Cõu: Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy : Cho ta thÊy ho¹ sÜ còng ch­a muèn chia tay anh thanh niªn. - Cụm từ “tặc lưỡi ” gióp ta biÕt ®iÒu Êy. b. Từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái là: Mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn, quay vội đi -> Cô gái bối rối đến vụng về vì ngượng. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> TiÕt 126- TiÕng viÖt. Nghĩa tường minh và hàm ý I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý 1. Xét ví dụ: 2. Nhận xét: 3. Kết luận: - Tường minh:Là phần thông báo diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu. - Hàm ý: Là phần thông báo không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nh­ng cã thÓ suy ra tõ nh÷ng tõ ng÷ Êy. - Tác dụng: + Cách nói tường minh diễn đạt rõ ràng, dễ hiểu điều mình muốn nói. + Cách nói hàm ý đảm bảo sự tế nhị, diễn đạt được những điều khó nói.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> TiÕt 123- Tiếng việt. ANH: Các bạn đã G: làmvµ bài hµm tập cô giao N Nghĩa tường minh ý Ờ Ư m à C l ã đ I. Phân biệt nghĩa tường minh vµ hµm ý chưa? h n . M× ng rồi xo. ối T : À H nh ì m a qu uá bận q. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> TiÕt 126- TiÕng viÖt. Nghĩa tường minh và hàm ý I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý 1. Xét ví dụ:. Bµi tËp nhanh: Em hãy cho biết câu nào có nghĩa tườngminh, 2. Nhận xét: c©u nµo lµ hµm ý? 3. Kết luận: A. Duyên lớp trưởngthông báo cho một bạn học sinh cïng líp biÕt: * Ghi nhớ:(SGK – Trang 75) - Xây ơi! Chiều nay lớp mình đi lao động nhé. * L­u ý: -> Tường minh - Khi thông báo trực tiếp thường B. Trống vào lớp đã mườiphút La, Tam mới hớt dùng tường minh. h¶i ch¹y vµo. - Khi cÇn nãi tÕ nhÞ hoÆc mØa mai - Thầy giáo nhìn đồng hồ, nói: thường dùng hàm ý. - B©y giê lµ mÊy giê råi? => Khi t×m hµm ý cña mét c©u nãi -> Hàm ý ta cÇn dùa vµo nh÷ng tõ ngữ cña c©u nãi Êy, ngoµi ra cßn dùa vµo những câu đứng xung quanh nó hoặc văn cảnh lúc đó, khi giao tiếp Lop8.net cã thÓ nh×n nÐt mÆt, cö chØ....

<span class='text_page_counter'>(9)</span> TiÕt 126- TiÕng viÖt. Nghĩa tường minh và hàm ý I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý 1. Xét ví dụ: 2. Nhận xét: 3. Kết luận: (Ghi nhớ: SGK – Trang 75) II. LuyÖn tËp Bµi tËp 2: - Câu: Tuổi già cần nước chè: Ở Lào Cai đi sớm quá. - Hàm ý: Nhà hoạ sĩ già chưa kịp uống nước chè đã phải đi đấy. Bài tập 3: - Câu chứa hàm ý : Cơm chín rồi! - Hµm ý: “Mời ba v« ¨n c¬m” (Ông vào ăn cơm đi). Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> TiÕt 126- Tiếng việt. Nghĩa tường minh và hàm ý I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý 1. Xét ví dụ: 2. Nhận xét: 3. Kết luận: (Ghi nhớ: SGK – Trang 75) II. LuyÖn tËp Bµi tËp 4: - C©u: Hà, n¾ng gím, vÒ nµo… -> Là câu nói lảng (nói sang chuyện khác, để tránh đề tài đang bàn). - Câu: Tôi thấy người ta đồn … -> Lµ c©u nãi dë dang. * Cả 2 câu đều không chứa hàm ý. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> TiÕt 126- TiÕng viÖt. Nghĩa tường minh và hàm ý I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý II. LuyÖn tËp Bài tập củng cố: Đọc truyện cười sau àv trả lời câu hỏi Chàng Ngốc đượcvợ giao cho đi chăn đàn bò 10 con. Chiều tối, anh ta cưỡi lên lưngmột con và lùa đàn bò về. Đến cổng, anh ta dừng lại đếm xem có đủ bò không nhưngđếm đi đếm lại vẫn chỉ thấy có 9 con . Hoảng quá, anh ta thất thanh gäi vî. ChÞ vî lËt ®Ët ch¹y ra hái: - Cã chuyÖn g× mµ m×nh kªu hèt ho¶ng thÕ? Anh chµng mÕu m¸o: - M×nh ¬i, t«i lµm mÊt... 1 con bß råi. Chị vợ nhìn nhanh đàn bò rồi cười:“Tưởng gì, thừa một con thì có! ”. a. T×m c©u cã hµm ý, nªu néi dung cña hµm ý? b. Cho biết hàm ý đó có tác dụng gì? Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Tiết 126- TiÕng viÖt:. Nghĩa tường minh và hàm ý CủNG Cố- Hướng dẫn về nhà §äc kÜ bµi trong SGK – Häc thuéc phÇn ghi nhí. - Luyện tập để phân biệt được nghĩa tường minh và hàm ý. - RÌn kÜ n¨ng dïng hµm ý vµ hiÓu hµm ý. * ChuÈn bÞ:. - Đọc và trả lời câu hỏi SGK phần I, II bài Nghĩa tường và hµm ý (tiÕp theo) SGK trang 90 - Về nhà: Tìm những câu ca dao, tục ngữ trong đó có sử dụng nghĩa tường minh và hàm ý. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> VD1:. “ ThuyÒn vÒ cã nhí bÕn ch¨ng BÕn th× mét d¹ kh¨ng kh¨ng mét thuyÒn”. (Ca dao). VD2:. “ Th©n em võa tr¾ng l¹i võa trßn, Bảy nổi ba chìm với nước non. R¾n n¸t mÆc dÇu tay kÎ nÆn, Mµ em vÉn gi÷ tÊm lßng son”. (Hồ Xuân Hương). VD3:. “ CËu cai nãn dÊu l«ng gµ Ngãn tay ®eo nhÉn gäi lµ cËu cai Ba n¨m ®­îc mét chuyÕn sai áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuê ”. (Ca dao). VD4:. “ ¨n qu¶ nhí kÎ trång c©y” (Tôc ng÷) Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span>