Ebook Trí thức - Một góc nhìn tiêu biểu: Phần 1

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.09 MB, 20 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

NHIỀU TÁC GIẢ

MỘT GĨC NHÌN CỦA TRÍ THỨC

♦

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2></div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

MỤC LỤC

t I

Lời nó dầu I I

p h

A

n i

CHÍNH TRỊ - XÀ HỘI

rRlẾT ú CỦA DÂN TỘC VIÊT NAM

SUY NÔHỈ VÈ VIỆC KẾ THÙA GIÁ TRỊ Hồ CHÍ MINH

Nguyễn Văn Chiền 15

Cao Tự Thanh 18

CÁCH mang. Văn Hóavà giáo dục

Nguyên Ngọc 22

BÀN HIỀN VẰN SÁU MƯƠI NÀM TRƯỚC VÀ NHỮNG MÓN NỢ LỊCH sử

Phạm Duy Nghừi 26

o u ò c HỘI VỚI BỐN THÁCH THỨC CÚA THỜI KÌ HỘI NHẬP

rRUYỀN THÒNG DÂN CHÚ TRONG XÁ HỘI VIỆT NAM

Nguyễn Sĩ Dũng 29

Cao Tự Thanh 32

NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN

Cao Huỵ Thuần 39

PHIẾM Lt]Ậịj VỀ KHUYẾT TẬT HỆ THốNG

Hồng Tụy 49

C ơng việc Cùach ín h trị

Hồng Hồng Minh 52

GA ĐẤT TRỜI

Cao Huy Thuần 55

tiẾngnóivàlư ơ n g tr i c ủ a trí th ứ c

DẤn thản phương thức sống cúakẻsĩ

Nguyễn Văn Chiển 65

Cao Tự Thanh 68

NHỮNG BÀ HỌC VỀ CHÍNH SÁCH TRÍ THỨC

Hồng Tụy 71

M ột vấn fẾ KHẢN CẤP CỦA VIỆT NAM: NGẢN CHẶN NẠN CHẢY MÁU CHẤT XÁM

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

LỜI GIẢI CHO BÀI TOÁN PHAT HUY VốN XÃ HÒ!

VỐN XA HỘI NHÌN TỪ LỊCH sứ

NƠNG NGHIỆP ■ NƠNG DÃN • NƠNG THỊN VÀT CAN
HAY ĐỘNG LỰC TẢNG Tốc CÔNG NGHIÊP HOA?

NÔNG THÔN. NÔNG DÂN TỪ GĨC NHÌN sở HỮU

ĐẤT VÀ NƠNG DÀN

GIÀI PHÁP CHO HIỆN ĐẠI HÓA

ĐỘC LẬP - MỘT KHẢI NIỆM HẸP!

Từ KIẾN TRÚC MỚ DẾN TINH THẦN mớ

BLOG VÀ NỀN BÁO CHÍ CƠNG DÂN

Phan L hánh Dưỡng
lÂ’ ỉ)ãng Doanh

ỈMng Kim Sơn

Pham Duỵ Nghĩữ

N^^^yêtĩ Ngọc

Phạm Tồn

Nguyễn Qinmg A
Ngơ Quang H im g

Vũ Thành T ự Anh
PHẮNII

KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

Tươníị Laị

Cao Tự Thanh

Phan Dìnlỉ Diệu

Phan Dìnlĩ Diệu

NGHỈ VỀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu Tư TƯỚNG Hồ CHÍ MINH

CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH VỚI DI SẢN HÁN NÔM

KHOA HỌC VỀ CÁI PHỨC TẠP

1 + 1= 2?

TÁM ĐẶC ĐIỂM CÚA VẢN HÓA KHOA HỌC

NỷỊuỵến Ván Tuấn

MỘT VÀI NGỘ NHẬN VỀ KHOA HỌC THƯỜNG GẶP ớ Nước TA

K ^uyén Văn Trọng

NGHIÊN CỬU Cơ BẢN HAY ỨNG DỤNG

Pierrc Darriuỉat

CÁI DỤNG CÚA VÔ DỤNG LÀ ĐẠI DỤNG

Nị^uỵễn Vãn Trọng

QUỐC TẾ HĨA Q TRÌNH QUẢN LÍ KHOA HỌC

Phùng Hồ Hải

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

i lồ Tú Bảo 159

0 0 LƯỜNG KẾT QUA HOAT DỘNG KHOA HOC

Đặng Mộnif Lân 163

NĂM MỚI. CHUYỆN c ũ

Hồng T ụy 166

ĐI Tìm Một mơ hìnhq uản líkhoahoc khác

Phạm D u y Hiển 171

hiín ĩrạng khoahoc Xả Hổi và nhânvăn ở nước ta

Trằn Ngọc Vương 178

KHOA HOC XÃ HÔI VÀ NHÃN VĂN: GÁNH NẢNG DƯỜNG XA

Lê Ngọc Trà 183

V ự c DÀY E)ờl SỐNG KHOA HỌC XÁ HỘI

Trần H ữu Quang 192

GIAO ĐIỀU VẢ BỆNH GIÁO ĐlẾU

Phạm Toàn 195

PHẬT GIÁO VẢ VŨ TRỤ

NỊỊuyẽn Quang Riệu 199

HỢP TÁC TRONG KHOA HOC

Đỗ Quốc A nh 202

TOÁN HỌC HIỆN DẠI - NHÌN aUA CÁC GIÀI THƯỚNG PIELDS

Hà H u y Khối 211

OlYMPIC TỐN QUỐC TẾ 3006. SLOVENIA: HÀ NỘI • LJUBLJANA. ĐI MƠT NGÀY ĐÀNG, ,

m H uy Khoái 217

KHOA HỌC VÀ NGHỆ THUẢT

Cao Chi 224

KHOA HỌC VÀ THƠ

Lý Lan 234

EINSTEIN VÀ CÁC c u ộ c CÁCH MANG Tư DUY KHOA HỌC TRONG THẾ KÌ XX

Phan Đình Diệu 237

CON NGƯỜI - CHÚA TỂ (su y n g h ĩ tản m ạn n h â n 200 n ám sin h D a n v in )

ỉỉà H uy Khoái 244

MỘT HIỆN TƯỢNG LỊCH sử ĐẦ TIÊN GẢN ĩ ớ í HỒI KẾT t h ú c?

Nguỵễn Vãn Trọng 247

100 NẢM NGÀY SINH CỦA KURT GOEDEL (1906-2006)
MỘT TRÌ TUỆ Vỉ DẠI CÙA LOGIC VÀ ĨOẢN HỌC

Phan Đình Diệu 252

TRẢM NẢM. ‘H’ VẮN HẢNG

Phạtỉi Xuân Yẽm 257

VIÍT NAM - NƠI ĩ ổ l GỬI GẮM TÌNH YÊU

Lẽ M ỹ 261

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

GS LÊ VẦN ĨHIÉM ■ NHỮNG ĐlẾU MỚI BIẾT

Phùng Hồ ỉỉải và Ngô Việt fr u n ^

TRỊ CHUYỆN VỚI NHÀ TỐN HỌC NGỎ BẢO CHÀU

Phan Việt
PHẦN III

GIÁO DỤC

Hoàng Tf

GIÁO DUC: XIN CHO TỊI NĨI THẢNG

Bộ MẶT MỚ! CHO ĐẠI HỌC VIỆT NAM?

Phạm D uy Hiển

E)ỎI ĐIỀU KHƠNG CHÌ VẾ CHUYỆN XÂY TRƯỜNG DAI HOC ĐANG CẢP QUỐC TẾ ớ VIỆĨ m m
N-^uyẽn Thúc Hàĩ

GS. TS. DÀM THANH SƠN: VÌỆC CẰN làm NHẤT là tập tr u n g xây d ư n g
MỎĨ TRƯỜNG ĐAI HỌC THÂĨ TổT

GIÁO DỤC ĐẠI HOC TRƯỚC ÁP Lực THƯƠNG MAI HOA

Hoàng Tụy

NHỮNG ĐIỀU CÓ THỂ HỌC ĩừ HỆ THốNG GIÁO DỤC ĐẠI HỌC TAI MỈ

Phan Vĩệt

TRÊN GHẾ NHẢ TRƯỜNG

NỖI KHĨ "A CỊNỮ*

LÍ TƯỚNG GIẢO DỤC

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN GIẢO DỤC

BẰT CHƯỚC. SÁNG TẠO VÀ... ĂN CẮP

CHUYỆN ''THI ĐUA*‘ TRONG GiÁO DUC

Cao H uy Thuần

Hà H uy Khối

Hồn^^ Hồng M m h

Hằ Ngoe Đai

Văn Như CươìĩỊ^

Trần Hữu Quang
PHẢN IV

VĂN HÓA NGHỆ THUẬT

VẢN HÓA . ĐẾ LÀM GÌ?

Nguyên Ngọc

TẢN MẠN VỀ TÍNH DÂN TỘC VÀ TÍNH NHÂN LOẠI TRONG NGHÊ THUẬT

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

ĩriiyín thống vàhiện đai

Thái Kim Lan 373

8AN sắc dãn tộc làhiệnoai hỏa

Phạm Toàn 378

CẢN TRÁNH TÂM LÍ VLÍA Tự TI VỪA Tự THỊ

Ỉ J N^ọc Trà 381

ban săc Dân TÔC sảng tao ĐÔC đáo cua ca nhàn nghêsĩ

Nguyễn Binh Quân 384

QUẢNG BẢ VĂN HÓA

Tháĩ Kim Lan 388

Bán sắc xuất phát tùũ u ả khứnhưng thc về tlionglai

Dỗ Lai Thúy 392

TRUYỀN THƠNG LÀ GÁNH NĂNG HAY LÀ sư TiÊP sức TÔT ĐẸP?

Phan Cẩm Thượng 395

VẢN HÓA NGHỆ THUÀT c ơ CHỀ THỊ TRƯỜNG HÓI NHÀP?

\ \ u ỵ ễ ỉ ĩ Binh Quân 398

"QUÁN TRI" SANG TẠO NGHÊ THUẬT

Nguyễn Quân 403

CHƯA MUỘN

ư Thiết Cương 407

CẲN MỘT HÀNH LANG PHÁP LÌ CHO VIỆC BẢO TỔN DI SẢN KIÊN TRÚC DÔ THỊ

Phạm Trần Lẽ 411

TRUYỀN THỐNG MỚt CHO KIÊN TRÚC VIỆT?

Hoàng Thức Hào 416

XẢY dự ng Một nền líluận Vãn học VIÊT nam hiênđại?

u Ngọc Trà 420

TÁC PHẤM LỚN, TAI SAO CHƯA?

Chu Vàn Sơn 425

CÁCH TÂN: ĐI TÌM CÁI MỚI HAY CẢI TÔI?

Chu Vãn Sơn 432

PHÊ BÌNH VẢN HỌC NỮ QUYỀN

Lý Lan 439

HỘI HỌA VÀ VẦN CHƯƠNG

Nguyên NịỊọc 445

TU RÍỞNG TRIẾT HỌC VÀ NGHỆ THUÂT

Vãn Ngọc 449

THƯỚNG ÌHỨC NGHÊ THUÂT NHƯ THÊ NÀO? (Về một vài luận diếm

đ ư ợ c C y n th ia P rceland bàn tởi tro n g cuốn l'h ỉ mà ỉà nghệ thuật ư?)

N^uyẽĩĩ Thị Từ H u y 455

G lữ MÀ PHẢ. THÊM MÀ BƠT

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

DI SÀN QUỐC GIA LANG QUAN LÌ!

Từ HỘI AN ĐẾN.,. HÀ NỘI

Nguyễn Bỉĩĩỉĩ Quảỉỉ *iO

N^nyẽn N^ọc 47.

ớ HÀ NỘI NHỚ HÀ NỘI

T ư Huỵ 47'

Tư DUY KHÔNG GIAN HAI CHỉỀU TRONG MỈ THUÂT DÂN GiAN VIÊT

Phạrtỉ Trần Lề 48.

NGHE TIẾNG MÕ CẢ

Li' ThiẾi Cương 48;

CẰN SÁM HỐI

BẢO TỒN CỐ NHAC ĐẠI VIỆT • "KHố LAM. NÓỈ MÃI

Lé Thiết Cương 49

"!

Bưi Trong Hicn 49.

THƯ PHÁP THỜỈ HIỆN TẠÍ

Phan cẩĩìi Thượng 5Ci

BIẾM HỌA - CHÓNG GAI VÀ HOA HỐNG

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

LỜI NÓI ĐẦU

'V o n g c ô n g c u ộ c c h ấ n h ư n g đ ất n ư ớ c , n h ữ n g n ă m q u a , Đ ả n g v à N h à n ư ớ c

la đ^ có n h iề u chủ trương, chinh sách đ ú n g đ ắ n , giải p h á p kịp thời, góp ph ần
>;iíải -Ịuyết n h ữ n g thách thức, klió khăn, bất cập nảy sinh trên các lĩnh vực kinh
té, XX hội, khoa học, giáo dục và vãn hóa - ng h ệ thuật... đ ư a Việt N a m trờ th à n h

q u ỉíx g ia có m ứ c th u n h ậ p tr u n g b in h th ấ p v ả b ư ớ c v à o m ộ t g ia i đ o ạ n p h á t
íri'ềr m ớ i, tr o n g b ố i c à n h c ạ n h tranh to à n cầ u và h ộ i n h ậ p q u ố c té.

Tuy v ậ y , tr o n g m ọ i m ặ t đ ờ i s ố n g v ẫ n c ò n tồ n tại k h ô n g ít n h ữ n g v ấ n đ ề
c h ư a đ ư ợ c g iả i q u y ế t triệt đ ể , c ù n g vớ i n h ử n g bất c ậ p m ớ i n ả y s in h , là m trầm

tr ọ r ự th ê m n h ữ n g tồn tại cũ... Do vậy, để bảo đ ả m cho đ ấ t nướ c p h á t triển

bề n v ữ n g , h o à n th à n h m ụ c tiê u trở th à n h n ư ớ c c ô n g n g h iệ p h ó a th e o h ư ớ n g
hi'ệi đ ạ i v à o n ă m 2 0 2 0 , c h ú n g ta cầ n h u y đ ộ n g trí tu ệ , tin h th ầ n d â n c h ú v à

là 'm c h ú xã hội cúa m ọi tầng lớp n h â n d â n tro n g việc g ó p p h ầ n c ù n g các n h à

h o ạ . h đ ịn h c h ín h s á c h tìm ra n h ử n g g iả i p h á p k h ả th i n h ằ m k h ắ c p h ụ c

n h ữ i g tồn tại đó.

Tạp chí Tia Sáug có một đội n g ủ cộng tác viên là n h ữ n g n h à khoa học, văn
h ố a giáo dục, kinh té, qu ản lí..., có uy tín trong xả hội. H ọ - n h ử n g người "có

cốit iắch trí thức" - lu ô n s u y n g h ĩ, trăn trở, lo to a n v ẻ n h ữ n g v ấ n đ ề m à xã h ộ i

ViịệỉNain đ a n g phải đối diện trén con đ ư ờ n g p h á t triển. Và từ n h ữ n g góc n h ìn
kl’iá . n h a u , q u a n h ừ n g hài viét thằng thắn, tru n g thực, và sâu sắc trên Tia Sáng,

htọ iã g ó p p h ầ n th a m d ự v à o v iệ c tìm ra giải p h á p k h ắ c p h ụ c n h ữ n g k h iế m

kj'iư/ết trong q u â n lí điều h à n h đất nước trẽn mọi lĩnh vực, c h ủ y ếu trên
pihvơng diện n h ậ n

thức-N h â n d ịp Tia SáỉĩỊị tròn 20 tuổi, với sự h ợ p tác của Nxb Tri thức, c h ú n g tơi
tuin ch ọ n các bài viết đã in trên tạp chí từ n ă m 2005 đ ế n n ă m 2010 xuất bản
c u ố i sách M ộ t góc nlùn cùa trí thức - Tia Sáng 2Ẩ)05'‘2()10 với b ốn c h u y ê n mục:
C h íih trị - Xã hội; Khoa học; Giáo dục và Vãn hóa n g h ệ thuật.

Q u a b ố n c h u y ê n m ụ c nàV/ b ạ n đ ọ c sẽ đ ư ợ c ''gặp lại" n h ữ n g c â y b ú t q u e n

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

d â n tộc Việt N am , tru y ền th ố n g d â n c h ù xá hội Việt N am , con đ ư ờ n g xây dụnj.Ị
n h à nướ c p h á p q u y ền , và vai trị của trí thức trong đời sống xã hội...; GS. IMerrt'
Darriulat, GS. H o à n g Tụy, GS. P h ạ m D u y Hiển, GS. P h a n Đ ình Diệu, GS.
N g u y ễ n Văn Trọng, GS. H ồ Ngọc Đại, GS. N g u y ề n Ván Tuấn... lí giải nlìữnị.^
k h u y ế t tật, y é u k ém trong khoa học và giáo dục...; từ đ ó đ ề xuất n h ữ n g giàị

p h á p đ ể n g ă n chặn n ạ n chảy m á u chất xám, xây d ự n g đại học và các tru n g tâm
n g h iê n cứu kiểu mới, cải cách thi cử, xã hội hóa giáo dục... đ ể khoa học v^à giáo

d ụ c thực sự trờ th à n h động lực của p h á t triển; n h à v ã n hóa - n h à v ă n N guyên
Ngọc, h ọ a sĩ - n h à n g h iê n cứu phê b ìn h m ĩ th u ật N g u y ễ n Q u â n , P h a n CẨm
T hượ ng, họa sĩ Lê Thiết Cương, GS. Thái Kim Lan, PGS. Trần Ngọc Vương,
KTS. N g u y ễ n Trực Luyện... cảnh báo về n h ữ n g vấn n ạ n trong đời sống v ãn

h ó a , đ ồ n g th ời đ ề x u ấ t n h ữ n g v iệ c c ấ p th iế t đ ể g iữ g ìn và p h á t h u y b ả n sắ c v ã n

hóa d â n tộc trong bối c ản h cơ chế thị trư ờ n g và hội nhập...

Hi v ọ n g cuốn sách này sẽ m ang lại cho bạn đọc n h ữ n g hiểu biết cằn thiết.
Và b ạ n đọc - n h ư n h ữ n g người chạy tiếp sức - sẽ n h â n rộ n g tấm lòng nhiệt
th à n h với công cuộc chấn h ư n g đất nước của các tác giả đ ế n với tất cả mọi người.

Ban biên tập Tạp chí Tia Sáng ch ân th à n h cảm ơn sự h ợ p tác n h iệt th à n h và
h iệ u q u ả từ n h iề u n ă m qua của các cộng tác viên và Nxb Tri thức, n h ờ đó cu ố n
sách n ày đ ã đ ế n được với b ạn đọc.

Tia Sáng

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

PHẦNI

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12></div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

TRIẾT Lí CÙA DÂN TỘC VIỆT NAM

■ ■

Nguyễn Văn chiển

M u ố n xây d ự n g m ột triết lí riêng cho d â n tộc phải xuất p h á t từ lịch sử, từ
tn iy ề n th ố n g vãn hóa lâu đcn của d â n tộc, kế thừa và chắt lọc tinh túy của các

n ề n Iriết học đã ả n h h ư ở n g tới d â n tộc ta, kế th ừ a n h ữ n g tư tư ờ n g lớn n ảy sinh
tro n g q u á trình c h ố n g thiên tai và địch họa đ ể lồn tại. Đ ồ n g thời phải căn cứ
lìn h h ìn h cụ thế hiện tại của đắt nước đ a n g c h u ẩ n bị hòa n h ậ p với thế giới.

Đạo Phật vào nước ta khá sớm, trước tiên ở k h u vực chùa Dâu, đ ế n thế ki
XII đả trờ th à n h quốc đ ạo và liếp tục phát triển ở triều Trần. N gày ấy, Trương
H á n Siêu đã p h ê p h á n gay gắt: "danh thổ khấp nơi thì một nứa đã ỉà chùa chiền, lữ
liừợi liỉ ở chùa klĩôug cày mà có ăfĩ, klìơỉig dệt mà có m ặc'\ Triết lí của đ ạo Phật thì

ca\o siêu n h ư n g d â n ía tiếp n h ậ n ở đ ạo Phật c h ủ yếu là lòng từ bi, k h u y ê n làm
điiều thiện trá n h ỉàm điều ác.

Mặc d ầ u k h ô n g có đ ề n chùa, Klìồng giáo đã có ả n h h ư ở n g lớn và rắt sâu
sắic đén nhân dân ta. Lấy chữ Iihân làm trung tâm, đạo Khổng đề cao đạo lí
làtm người. Làm người thì phải biết trọng lễ nghĩa, biết giữ ch ữ tín, biết hịa với
miọi người mà k h ô n g h ù a về ai, còn dạy ngưèti cằm q u y ề n trước h ét phải biết tu
thĩâK tề rồi mới trị quốc, bình thiẽiĩ hạĩ N ó i n h ư M ạ n h Tử: dãn làm quý, xã tắc
làìm thứ, ĨH làm khm h. Đ ến đời N g u y ễn Trãi còn viết: mến người có nhãn là dân,
nìtà Jỉờ thu}fền lật thuyền cũng là dản. Q u a h à n g n g h ìn n ả m lịch sử , n h ữ n g lờ i d ạ y

ciủa các th ầy K h án g MạAh đ ã thắm sâu vào các sỉ p h u và q u a h ọ ả n h h ư ở n g tới
lìihcn d â n ta.

Với việc xây d ự n g Văn M iếu nãm 1070, vai trò của K hổng giáo được k h ẳn g
địịn'^ là d ạ o học chính thức ở nước ta. Trong ngót n g h ìn nám , các triều đ ìn h
pihcng kiến đ â lấy T ứ thư, N ^ ủ kinh làm nội d u n g đổ thi tu y ể n các q u a n lại ph ụ c
v»ụ :lìé độ phong kiến, và ché độ thi cừ đó chi chấm dứt năm 1919. Các sách đó

Víừê dạy chữ vừa dạy người, ngay sách vở lòng Tam tự kinh đã dạy con trẻ: ngọc

híẤì 'ràc hất thành khí, nhãn bất học bất tri lí.

N hưng cả hai đạo trên đều khỏng thay thế mà hòa quyện vào cái đạo
trru'/ền th ố n g cùa d â n tộc là đạo th ừ cú n g tổ tiên, trong đ ó có việc th ờ cúng

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

T h àn h h o à n g ở mỗi đ ìn h làng, là nơi g ắn kết tình làng nghĩa xóm. N ếu nưới
trọng sĩ thì ở lảng, già làng là người h u v đ ộ n g trai tráng rào làn g chống
hoặc đ ắ p đê chống lụt. C hính sự liên kết các làng xóm để c h ố n g thién tii và
địch họa đã sớm h ìn h th à n h n h à nước sơ khai ở nước ta. T inh th ầ n yêu n ư ớ i

thư ơ ng nòi đã sớm h ìn h th à n h với câu: nhiẽỉi đièii phú lấy Ị(iá <ịương, người

một nước phái thưưng nhau cùng. C h ín h q u y ề n q u â n chủ tập tr u n g tổ chức -ih.ân
d â n chống thiên tai và giặc ngoại xâm đã cùng cố lòng yêu n ư ớ c đó. T i y ê n
n g ô n độc lập đ ầ u tién ra đời khi Lí T h ư ờ n g Kiệt chống T ống xám lược, lầr. tlnứ
hai đượ c N g u y ễ n Trãi k h ẳ n g đ ịn h trong Bình Ngỏ dại cáo rồi đượ c H ổ Chí Ỉ4iiah
tuyên bố trước thế giới ngày 2-9-1945. Trước họa ngoại xâm đ ể h u y động đ ạ i
đ o à n kết d â n tộc, Hội n g h ị Diên H ồ n g đ ã được vua Trần tổ chức lần th ứ n ị\à ị

vào thế kỉ XIII và H ồ C hí M inh tổ chức lần th ứ hai bảy thế kỉ sau đó. Truy-ền
th ố n g y ẻu nước th ư ơ n g nịi đ ó là n ét vô c ù n g đặc sắc của cư d â n Việt ở đồ^ng
bằng sông H ồng, bị người H án cai trị h à n g n g h ìn n ă m k h ò n g n h ữ n g khỏ.ig h\

đ ồ n g h ó a m à n g ư ợ c lại đ ã đ ồ n g h ó a n h iề u q u a n lại p h ư ơ n g Bắc đ ế n cai trị h ọ

(n h ư trường h ợ p Vủ Hồn).

Đ ến khi thực d â n P h á p vào th ố n g trị, nước ta mới biết đ ế n triết học â i i y H
của Descartes và của thế ki Á nh sán g d ẫ n tới các cuộc cách m ạ n g tư sản d.ân
quyền. Nỗi k h ổ của n h â n d â n ta trong su ố t n g h ìn n ă m th ố n g trị của chế (độ

p h o n g kiến, tiếp đ ế n dư ớ i ách của chế đ ộ thực d â n , các q u y ề n tự d o d â r clhủ
của cá n h â n lại tiếp tục bị h ạ n chế. N h ư n g c h ín h n h à trư ờ n g c ủ a thực dân íđă
đ ào tạo n ê n n h ữ n g trí thức y êu nước n h ư N gô Gia Tự, Võ N g u y ê n Giáp, Phạim
Vãn Đồng, T rườ ng C hinh, Trần Văn Giàu... T uy là n h ữ n g ch iến sĩ cộng sản, Ihọ
v ẫn th ấm n h u ầ n đ ạo lí làm người của N h o giáo.

Khổng Tử là người duy vật không tin ở thần thánh, khi nói: Kính quỷ thiần

nhi viễn chi. Người dạy học trò quan tâm đến n h ữ n g việc của đời nay, khômg
giống các đạo khác hướng người ta hi vọn g vào thế giới bên kia. Chính V v-'ậy
n ê n các sĩ p h u y êu nướ c của ta đ ã tiép th u ch ủ n ghĩa Mác m ộ t cách d ễ càmg
Thấy được bé tắc tro n g cuộc đ ấ u tran h giải p h ó n g d â n tộc, sĩ p h u N g u y ễn TTắl
T hành/ con m ột n h à khoa bảng, đã gặp ch ủ n ghĩa Mác và x e m n ó n h ư miột
công cụ giải p h ó n g d â n tộc. H ồ Chí M inh đ ã th ấm n h u ầ n đ ạo lí là m người m ên

Người đả lấy đạo lí đó để dạy đảng viên và cán bộ là phải cần, kiệm, liêm, cm nh,

chí cỏng, ĩ)ô tư và cán bộ phải thực sự là người đầy tớ cúa dân. N h ư vậy, bằng cáich
c h ố n g lại n h ữ n g thói h ư tật xấu còn tồn tại trong m ột xã hội n ô n g nghiệm Ilạc
h ậ u như; ích kỉ, gian dối, háo danh..., H ồ Chí M inh đã bổ s u n g m ộ t khía ^ạmh
cịn thiếu của c h ủ n g h ĩa Mác là chỉ c h ú trọ n g đ ế n đ ấ u tra n h xã hội m à ít qman
tâm đến rèn luyện con người. Đó là sự đ ó n g góp to lớn của H ồ Chí Minh d h o

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

c h ủ nghĩa Mác ở nước ta. C hính vì fin tưởng vào n h â n cách chính trực của nhà
n h o H u ỳ n h T húc Kháng, mà khi đí vắng, N gười đâ giao cho cụ chức quyền
C h ủ tịch nướ c chí với mộl lởi dặn: '‘D ĩb ấ ỉ bĩỄtĩ. iriìg vạn biến".

N gày nay, nước ta từ một nước nòng ng h iệp nghèo n à n v^à lạc h ậu đ a n g

tr ê n đ ư ờ n g c ô n g n g h iệ p h ó a và h iệ n đ ạ i hỏa v à h ộ i n h ậ p v à o m ộ t th ế g iớ i đ ầ y

rủ i ro và bất trắc, trong đó vẫn thống trị "triết lí của sửc m ạ n h m ù q u án g , cá lớn
n u ố i cá bé", thì phải cháng triếí lí của chung ta là: d ự a vào truyền th ố n g yêu
n u ớ c của d â n ta, là Lắy dạt nglĩĩa thắng hung tàỉĩ, lấ\/ chí nhãn thay cường bạo, trung
th à n h với c h ín h sách đại đo àn két và đạo lí làm người của H ồ Chí Minh.

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

SUY NGHỈ VỀ VIỆC KẾ THỪA GIÁ TRỊ Hồ CHÍ MINH

I ■
Cao Tư n a n h

C hủ tịch Hồ Chí M inh là m ột a n h h ù n g d â n tộc, m ột d a n h n h â n v ă r htócì,
một lãnh tụ kiệt xuất của cách m ạn g Việt N am và m ột chiến sì iỗi lạc của pio>ng
trào cách m ạ n g quốc tế. Cuộc đời của NgưcM và sự tự ý thức của N gười v^ềcuộc
đời ấy là n h ữ n g giá trị mà n h â n d â n Việt N a m phải kế th ừ a đ ể xây d ự n g b ả o
vệ Tổ quốc. N h ư n g m u ố n kế thừa và phát h u v các giá trị ấy thì trước hết plhảị
hiểu được chúng, và có thể nói ngay rằng đ â y k h ô n g thuộc loại giá trị õ íihể
hiểu được m ột cách m a u chóng, trọn vẹn và dễ dàng. Bởi vì, n h ư m ột số tgiUỜi
nước ngoài đã n h ậ n đ ịn h ngay từ cuối nám 1969: "Chú tịch Hồ Chí M in h iã t ừ
trần nh ư n g ở N gười cỏ một cái dỏ bất tí(", con n g ườ i phi th ư ờ n g n à y k h ỏ ig rơi
vào tình trạn g p h ổ biến ở n h iề u kiếp người là "cái q u a n đ ịn h luận" (đậv niắp
q u a n tài rồi thì có thể đ á n h giá chắc chắn). Rò ràn g , giá irị H ồ C hí M inh lẽ nnột
trong n h ữ n g sản p h ẩ m tiêu biểu trước hết của lịch sử cách m ạ n g thé gứi và
tiến trình ván hóa Việt N am thế ki XX. Việc n g h iê n cứu để kế th ừ a các ịiả trị
H ồ Chí M inh ở Việt N a m v ì vậy m a n g ba nội d u n g : tìm hiểu nội d u n g a c Jgiá

trị ắ y , tìm h iể u tìn h h ìn h n g h iê n c ứ u các g iá trị ấ y và tìm h iể u c á ch thức tỉiếp

cận các giá trị ấy. ở đ â y chi xin đề cập tới nội d u n g th ứ ba.

Nói m ột cách c h u n g nhất, thì việc n g h iê n c ứ u các giá trị H ồ Chí M n h i là
n h ằ m p h ụ c v ụ việc xây d ự n g và bào vệ đ ấ t nước, trong đ ó có việc giáo cdục

lịng u nước và y êu c h ủ nghĩa xả hội. Dĩ n h iê n , các n h ó m xã hội khác m a m à
Việt Nam hiện n a y c ò n k é th ừ a g iá trị ấ y từ n h iề u k h ía cạnh k h á c nh aU / chầing

hạn các nhà chính trị sẽ chú trọng nhiều hơn tới nghệ thuật đấu tranh Ccách

mạng của Chủ tịch H ồ Chí Minh, hay các nhà klìoa học phải tìm hiểu sầ \ h\ơt\

về p h ư ơ n g p h á p tư d u y khoa học của Người..., n h ư n g đ ó chi là n h ữ n g bnéu
hiện khác n h a u của c ù n g m ột giá trị. v ấ n đ ề cơ b ản ở đ â y là k lìơng thể quian
niệm giá trị ấy n h ư m ột h ằ n g số - k h ô n g p h ả i n g ẫ u n h iê n m à vài n ă a m ay
trong các cơng trình n g h iê n cứu về Người đ ã xuất hiện m ệ n h đề "'Hồ C hí vliinh
là n h à v ãn hóa cùa tư ơ n g lai". C h ẳn g h ạn , n ế u chỉ n h ìn trên p h ư ơ n g diiện
ch ín h trị và trong p h ạ m vi Việt N am , thì tro n g thời gian 1930 -1945, N gtờti là

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

diến h u ìh tièu bìẽu c h o lí tư ử n g đ ấu tranh giải p h ó n g d ả n tộc, đ én thctí gian
1945-1954, Người lá biểu tư ợ n g cho tinh thần q u y ết tám bào vệ độc lập d â n tộc
và c h ù q u y ề n quốc gia, rồi trong ilìờị gian Ì954'1975, N gười là hiểu trư n g cho ý
chí p h ó n g miền N am , th ố n g nhất đấỉ nước. Rỏ ràng, từ 1930 đ ế n nay, giá

iTì ỉ ỉồ Chí Minh ln ln m a n g tính chắí rủ n mội biến số k h ô n g n g ừ n g vận
tảng tiến và phát triển theo với kích íhirớc của lịch sử, văn hóa và cách
m ạ n g Việt Nam. Tuy nhièn, trong một thời gian dài sau ngày 30-4*1973, d ư ờ n g
n h u c h u n g ta chưa n h â n thức được chính xác nội d u n g mới cvia biến số ấy trẻn
tọa đ ộ mơi của văn hóa và cách m ạn g Việt N am , n ên n h iều khi chi q uy giá trị
Hồ C h í M inh vào p h ạ m trù đ ạ o đửc cá n h â n iìh ư lịng u nước th ư ơ n g dân,
cần kiệm liêm chíỉih chí cơng vơ lư, đời sống cá n h ả n th a n h hạch giản dị..., mà
nj;ay cà các klìia cạnh này n h iề u khi củng chi được q u a n niệm n h ư n h ữ n g
h ằ n g số, th à n h ra nhiều khi c h ú n g ta cảm n h ậ n được m a k h ó n g diễn d ạt hay li
giai nổi n h ữ n g đặc điểm tro n g hệ thống đ ạo đ ứ c cách m ạ n g nơi C h ủ tịch Hồ
Chí Minh. Đáng m ừ n g là lừ kh o ản g 1990 đ ế n nay, cách nh'in n h ậ n ấy đả ít

n h iề u được i h a y đổi, tuy n h iê n việc xác lập một q u a n niệm và đ ịn h h ư ớ n g p h ù
htrp cho việc nghiên cứu và kế thừa gia trị H ồ Chí M inh tro n g h o à n cành đắt

nxíớc và quốc tế hiện nay d ư ờ n g n h ư vẫn chưa h o à n tất...; mà đ iề u n ày thì
n h ữ n g nguời đọc sách có th ể kì vọng củng n h ư đòi hỏi ở các n h ả n g h iê n cứu
về C h ủ tịch Hồ Chí M inh n h iề u h(ín.

Từ tháng 5-1975 đ é n nay, dã có nliiều cị n g trình nghiên cứu về C h ủ tịch
Hồ Chí M inh đirợc xuất bản và lưu h à n h ở Việt Nam, trong đ ó có n h ữ n g công
trinh tư liệu có giá trị, ch ẳ n g h ạ n hộ n ồ Chi M tn h toàĩĩ tập d o Nxb Sự th ật tổ
chức biên tập và ấn h à n h bất d ầ u từ 1980 hay tập niên biểu m a n g n h a n đề Hồ

Chí M in h nỉĩữn^ sư kiện cúa Viện Bào làng n ồ Chí M inh “ Nxb T h ơ n g tin Lí
luận, 1987; hồi kí Bác lỉồ viếỉ di clĩúc của ìảc giả Vú Kỳ - Nxb Sự ihậi, 1989 hay
q u y ể n TiV lỉiển Hồ Chi M ĩỉìh sơ ^iản của Ban Kltoa học Lịch sử Viện K h o ả học xã
hỏi tại TP. Hồ Chí M inh - Nxb Trẻ, 1990. Dậc biệt phài kể tới việc: Bộ C h ín h trị
Ban C h ấ p h à n h T rung ươ ng Đ ảng khóa VI cho cống bố toàn văn D i chúc với
bút tích của C hủ tịch Hồ Chí M inh Iheo T hơng báo 151/TB-TVV ngày 19-8-1989
hay m ột số hồ sơ lưu írữ của Q uốc tế cộng sản có liên q u a n tới N gười được
cỏng bố ở Liẻn Xô n ă m 1989 được nhắc tới tro n g hhì của tác giả Đỗ Q u a n g
H ư n g in trong tập Kỉ vếu - tài liệu tham khảo cho Hội nghị khoa học quốc té tố
cliức ở Việt N am n h â n d ịp ki niệm 100 năm ng ày sinh C h ú tịch H ồ Chí Minh
theo Nghị quyết của UNESCO - Nxb Klìoa học xã hội, 1990. Dĩ n h iên , nội d u n g

c ụ th ể củ a các sư u tậ p tư liệ u v ả sá ch công cụ n ó i trên c ũ n g c ò n m ộ t s ố v ấ n đ ề

này khác có thể bàn Ihêm, n h ư n g nhìn ch u n g thì cù n g với những tài liệu gốc

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

được cô n g bố ở Liêĩì Xơ và Việt Nam, và nhất là cùng vởi Ilội nghị k h o ú họv
n ăm 1990, c h ú n g đ ã làm th à n h mộí hệ thống có thể coi nh ư các biểii hiện đầii

liên của một đ ộ n g íhái mới trong việc nghiên cửu giá ỉrị H ồ Chí M inh, đ ó là sụ
phát triển m ạ n h hơn írên đ ư ờ n g hitíVng "lìghiên cứu cơ bảiì". Có lẽ d ù n g chií
n h ư thế thì k h ô n g được c h ín h xác lắiii, n h ư n g rõ ràng khỏ n g íi cơng trình, bàị
viết của các n h à ngliiên cứu về C h ù tịch Hồ Chí M inh điíợc công bố ở Việt
N am từ th án g 5-1975 đ ến n ay là sản phầm của một đ ư ờ n g h ư ớ n g "n g h iên cứu
ứ n g d ụ n g " trực tiếp p h ụ c v ụ các mục tiêu tuyén íruyền, kí niệm... xác d ịn h ,
việc đ ó dĩ n h iên là cần thiết n h ư n g có lẽ nẻn n h ư ờ n g cho gioi báo chí, giáo d ụ r
vốn có chức n ă n g và n h iệ m vụ cụ thể khác hẳn giới nghiên cứu íhì h ợ p lí
Tuy nhiẻn, để cho đ ộ n g thái mới trơng việc ng h iên cứu giá trị Hồ C hí Miiìh nói
trên trờ n ên rồ rệt và ổ n đ ịn h h ơ n thì cịn cần có sự q u a n tâm thấu d á o hơn tìĩ
phía các cơ q u a n có trách n h iệ m của Nhà nước bén cạnh sự ý thức th ư ờ n g
x u y ên hơn của n h ữ n g người nghiên cứu. C h ẳn g hạn nếu chi đề cao khía cạnh
cần kiệm liêm ch ín h chí cơng vơ tư trong đạo đức cách m ạng cùa C h ủ lịch Hồ
Chí M inh để trực tiếp chống lại các tệ nạn b u ỏ n lậu, tham n h ũ n g , hối lộ,... thì
rất có thể việc triển khai đề tài n ày sẽ rơi vào chỏ hề tắc khi rnà hệ th ố n g các tộ
nạn nói trên bị giảm thiểu và k h ơ n g cịn là một quốc n ạn n h ư hiện nay.

Một vấn đề khác củng cần được suy nghĩ là hình n h ư hiện nay số người cỏ
khả n ă n g nghiên cứu về C hú tịch Hồ Chí Minh lại íí hơn số cần íhiét, và trong s6
có khả nán g ấy thì số có đ ú điều kiện để nghiên cứu cịn íi hơn. Dĩ n h iê n ở đây
khô n g cản nói tới vấn đề k m h phí khoa học hay chế đ ộ n h u ậ n bút vốn lả m ột
thực trạn g não lòng từ nhiều n ă m nay, mà là vấn đề thông tin - tư liệu và tổ chức
n g h iê n cứu. Sự quy tụ các n h à nghién cứii có klìà n ă n g và kinh n g h iệ m th à n h
các đ ơ n vỊ chuyên trách n h ư Viện Bảo tàng H ồ Chí M inh là hồn toàn cần thiết,
n h ư n g n ế u lạo ra trong sinh hoạt học thuật về C hù tịch Hồ Chí M inh h iệ n nay
m ột cơ ché kiểu "C hính quyền q u ả n lỉ bằng p h á p luật, N h à nước vả n h ằ n dảíi
cùng làm'' thì chắc chắn là củng chẳng có gì sai. Và nếu đặt cơ sở cho cơ ché nói
trên thì phải tạo điều kiện p h á p lí củng như thực tế cho nìọi cơng d â n Việt N am
đ ề u có thể tự do tìm hiểu trước dén là các tư liệu về C hủ tịch ĩiồ Chí M inh cữnị;
n h ư b ìn h đ ẳn g trong v iệ c được cung cấp các llìơng tin cần thiết về việc nghiên

cứu giá trị H ồ Chí M inh cả trong nước lẩn nước ngoài; mà m uốn n h ư vậy thì các
cơ q u a n lưu trữ, các th ư viện khoa học của quốc gia lại phải có n h ữ n g h o ạ t độnị;
p h ù h ợ p trong việc sư u tầm, trao đ ổ i giới thiệu, còng bố, phục v ụ tra cứu, th^m
khảo tư liệu về Chủ tịch Hồ Chí Minh, đương nhiên trong phạm vi không xâm

p h ạ m a n n in h q u ố c g ia h a y tiết lộ bí m ật nh à n ư ớ c. C h ứ n ế u k h ô n g thì trên th ự c

tế, việc ng h iên cứu giá trị Hồ Chí M inh vơ hình trung sẽ trở th àn h độc q u v ề n củiị

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

m i ú ihiểii số n h ạ n được thòng tin Vã được dọc tư liệu, mà cho d ù có giịi tới bao
nlviéu đi ra thì cỏiìg trình ĩighiên cửu cìia h ọ cung cần dược xây d ự n g trên một

Cãì\ hằn ĩìhạn Ihửc và kiến tiiức của xã hội rộng rãi hơn để n h ờ vậv mà chắc chắn
hơn. Một ví dụ , chẳng h ạn xưa nay chưa hề có một vãn bản p h á p b nào quy đ ịn h

việc biên dịcli N ^ ụ c ỉr u n ^ ỉíhậi kí là cơng tác cúa riéng Viện Văn học thuộc Viện
Klvìa liọc xã hội V\ệẢ Naìii, nhirng từ 1960 đéiì nav chẳng có bàn dịch Nhật kí
trong tù nào ditực XLiất bản m à klìơng phải của Viện này. Và có thể nói ngay rằng
ruy dã q u a nhiều lần chinh li, bản dịch ấy cho đ ế n lần in trong Hổ Chí Minlĩ tồn
iâp. tập 111 n á m 1983 vẫn còn mộl số chổ sai khô n g d a n g có, ch ẳn g h ạ n n h a n đề
í Ù4 hai bài Nhập lung Ỉiềỉì và Chính trị bộ cấm bế ỉlíầ đ ều được dịch là "Tiền vào
lìh-i và ''N hà g ia m của Cục C hính trị", trong khi lung và cầĩĩ bế thất là hai
tư khác n h a u * lung có thể là nhà ginm nói ch u n g hay phị n g giam nói riêng, cịn

(ấrn bế ỉhất chi là p h ò n g giam và có thể cịn là loại p h ò n g giam đặc biệt kiểu "xà
ìmV' (cấm bế). N h ư n g di nhiên thi chẳng plìài ai cù n g được th am khảo dễ d à n g
nhửĩìg ý kiến về bàn dịch Nhật kí h v ỉĩ^ tù nám 1960 của chính tác giả N gục trung
ĩĩbiiì kỉ dược lưu p ừ ở Viện Văn học, trong khi lẽ ra ngav iừ sau 1969, tài liệu ấy
phai điíợc đ ư a sang lưu giừ ở Cục Lưií trử N hà nước và báo quản, sử d ụ n g theo
quy địnlì hiện h à n h đối với các vãn bàn gốc cù n g loại trong hệ thống lưu trữ

t Ị u ố c g i a .

Sau cùng, còn plìài đặc biệi nghiên cứu giá trị H ồ Chí M inh và bối cảnh lịch
hử hiện nay, khi mà n h ữ n g thế lực thù dịch vờ i Việt N am đ a n g xúc tién n h ữ n g
lìOạt đ ộ n g n h ằ m lái cơng CIÌƠC đổi mới và m ở cửa ở Việt Nam ra klìỏi quỹ đạo

1 ùa cách m ạ n g xã hội chú nghía, nghía là ra khòi con đ ư ờ n g lịch sử cách m ạng
dãn tộc, con đ ư ờ n g trên đ ó Mồ Chí Minh liiơn luồn là m ột giá trị đ ịn h h ư ớ n g
và dẫn dường. Và là một giá Irị tiêu biểu cho lịch sử, văn hóa và cách m ạn g Việt
Nam, hiển nhién giá irị H ồ Chí Minh cũng Irở th à n h m ột trong n h ữ n g đối tượng
đầu tiên bị tấn cơng bíVi các lực lượng nói trên, mà n ếu n h ữ n g người nghiên cứu

ớ Việt N a m k iìơ n g c h ín h th ứ c và c ô n g kh ả i lên tiế n g m ộ t cá ch k ịp thời th ì c ỏ th ể

đ ư a tới các h ậu qiiả bấl lợi về mặt tâm lí xă hội. C ho nên bàn lĩnh của các nhà
nghiên cứii về đề tài H ồ Chí Minh ở Việt Nam hiện nay còn thể hiện ờ chỗ bằng
những h à n h đ ộ n g khoa học của m ìn h sẳn sàng, thẳng thắn p h ả n bác lại sự
xuyên tạc, bôi n h ọ Người n h ằ m chống phá cách m ạ n g Việt Nam.

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

CÁCH MẠNG, VAN

h ó a

v à

g iá o

d ụ c

Nguyên Ngọc

G ần đâv% ki niệm 140 năm sinh cùa nhà văn Maxim Gorky, c h ú n g ta có dịp
đọc một tác p h ẩ m láu nay ít được biết d én CLÌa ơng, viết năm 1918, ngay giữa
n h ữ n g ngày đ ầ u Cách m ạ n g T háng Mười Nga, có tên Nĩỉỉìỉỉg V tưởng klĩơng hợp
thời. "Không h ợ p thời”, G orky tự gọi n h ữ n g ỷ tư ởn^ của mìnlì n h ư vậy bởi Vỉ, là
người sáng suốt n h ất và củ n g d ũ n g cảm nhất, trong thời điểm sôi đ ộ n g vừa
ph ứ c tạp vừa h ứ n g k h ờ ì tột cù n g ấy, đ ú n g n h ư inột nhà văn hóa lớn, vởi n\ộ{

sự hiểu hiét vơ cùng sâu sắc và một tình yêu th ố n g thiết đối với n h â n d â n Nga
và nước Nga, ô n g đà bình tĩnh n h ìn thấy và nói đ ến thực tế lâu đời và cắp bách
của nước Nga, n h ữ n g gì cách m ạn g đả làm được, và n h ừ n g gì cách m ạ n g chưc ơ bàn

n h ấ t nước N ga và n h â n d â n Nga còn phải dổi mặt lảu dài, và tận tro n g n ền
tảng sàu th ẳm n h ấ t của mình. Chắc chắn klìơng ai có thể nghi n g ờ sự ủ n g hộ
n ồ n g n hiệt của G orkv dối với cách m ạn g và dối với ĩ.enin. Là n h à văn h ó a lớĩv
xuất th ân từ "dưới đáy" xá hội Nga, h ơ n ai hết ô n g hiểu sự cầa thiết số n g còn
và tầm vĩ đại cúa cuộc cách m ạ n g lật d ổ chế đ ộ Sa hoàng, giải p h ó n g nước Nga,
tạo n h ữ n g đ iề u kiện chưa từ ng có cho nước Nga có thể thay đổi. N h ư n g tinh
táo, đầy tinh thần trách nhiệm và dũng cảm đến kinh ngạc, ỏng củng nói rằng:
Cách mạng đã đánh dổ nền quãn chú, diều dớ dún<^! iV/HOiví điều dó cỏ lẽ cũng cỏ n^hĩa
rằng cuộc cách mạng đữ manịỊ chứng ỉyệnh ĩiịioài diĩ vào hên tronị( nội tạrĩg, Cách
m ạ n g đ ả gạt bò cản trở bên ngoài, trên bề m ật (''ngoài da") để cho p h é p tiến
hành chữa trị n h ữ n g cản b ệ n h chí tử của thực té Nga, n h ư n g công cuộc chửa
trị chi được bắt đ ầ u sau cách m ạ n g chứ k h ô n g phải trong cách m ạng, hknịr
cách mạng. Cách m ạ n g đã th à n h công, n h ư n g n h ữ n g cản b ệ n h trầm kha thì
v ẫn còn n g u y ê n đấy, th ậm chí nếu trước kia nó ỏ trên bề mặt thì bây giờ cách
m ạ n g đ ư a n ó lặn vào trong nội tạn g chứ kliông hề trừ tiệt được nó. Và n h ư vậy
thì lại còn n g u y hiểm hơn, n ế u coi mọi sự đâ xong và d ừ n g lại. Hoặc cứ tiếp tục
theo một cách ấy. ô n g cản h báo quyét liệt; N p í ờ i ta kììỏn^ dược phép tin rẳniịcácli
m ạng đã chữa trị và làm pìum<ị phú cỉto rnrớc NịỊa vẽ mặt tiìĩlĩ thần.